Nederl.-Britsch arrangement fZ)e ecanamióche aoxCag, En de positie der neutralen Hitier miste zijn kans De Duikbootoorlog Nogmaals de kaart van Reynaud ZATERDAG 6 APRIL 1940 l)E LEIDSCHE COURANT fWEEDE BLAD - PAG. 5 Geallieerden waren niet gereed De A.N.I.C. treedt in werking Japansche en Itallaansche waarschuwing DE FRANSCHE MINISTER MONNET OVER DE BLOKKADE. Na een onderhoud met zijn Britschen collega, Cross, heeft de Fransche minister voor de blokkade, Monnet, de pers te Lon den ontvangen. Hij zeide, dat hij zonder tyd te verliezen een onderhoud had willen hebben met Cross, aangezien de nieuwe Fransche regeering de blokkade-maatrege len meer doeltreffende wil maken, niet je gens de neutralen, doch jegens Duitschland. Het is nooit de bedoeling van de Fransche regeering geweest, maatregelen te nemen, welke de wettige belangen van de neutra len zouden kunnen schaden,, doch de geal lieerden zijn van meening, dat zij alle maatregelen mogen nemen, welke de mili taire capaciteit van Duitschland kunnen aantasten. Na te hebben gesproken over de redenen, welke de geallieerden hebben genoopt de wapens op te nemen, zeide Monnet, dat hij duidelijk wil doen uitkomen, dat de maat regelen niet bedoeld zijn om de rechten van de vrije volken te fnuiken. Doch niemand moet er aan twijfelen, dat de geallieerden zoo snel mogelijk en op de minst moordende wijze de overwinning zoe ken. Niemand heeft het recht de oogen te 6luiten voor de ontwikkeling van het ka rakter van den oorlog door de loop der eeuwen. Honderd jaar geleden was de oor log nog een treffen tusschen de legers en wanneer een land niet betrokken was in een slag, dan kon het zich neutraal verkla ren. Op het oogenblik hebben de landen in een oorlog niet alleen hun legers, doch al hun kracht noodig en derhalve bestaat neu traliteit in het niet geven van economischen steun aan de oorlogvoerenden. Daarom heb ben de geallieerden het recht een blokkade uit te oefenen, welke den vijand kan be letten zich bij de neutralen te voorzien van de goederen, welke hij noodig heeft. In dezen geest hebben Monnet en Cross de resultaten van de reeds genomen en de nog te nemen maatregelen bestudeerd, op dat de geallieerden in staat zullen zijn be slissende slagen toe te brengen. Monnet verwacht groote resultaten van deze maat regelen. In antwoord op vragen van de journalis ten zeide Monnet, dat door de blokkade het oorlogs-potentieel van Duitschland is ver minderd, vooral wat betreft de voorziening van benzine, ertsen, rubber, textielwaren, metalen, leer en huiden. De ijzerindustrie in Duitschland ondervindt reeds moeilijk heden en thans is het zaak de lekken in de blokkade te stoppen. Naar vernomen wordt, zal Monnet in zijn bespreking met Cross voorstellen op de neutrale markten te koopen, teneinde op deze wijze Duitschland te beletten zich van matereel te voorzien. DE DÜITSCHE AANVALSGOLVEN VERZWAKKEN Het is thans reeds ruim een week gele den, dat een Engelsch schip is aangevallen door een duikboot. Men gelooft, dat de Duitschers moeilijkheden ondervinden bij het op peil houden van hun duikbootoffen sief, aldus de vlootcorrespondent van Reu ter. De duikbootaanvallen komen in golven, aangezien de duikbooten periodiek in zee gezonden worden en vervolgens, wanneer zij het overleven, terugkeeren naar Duitschland om uit te rusten en her steld te worden. Deze golven worden ge leidelijk zwakker en minder veelvuldig. De grootste moeilijkheid van Duitschland ligt zonder twijfel in de bemanning van de duik booten. Dit blijkt uit de groote jeugd van de duikbootbemanningen, die kortelings ge vangen genomen zijij. Ook zijn er aanwij zingen, dat het duikbootbouwprogram niet aan de verwachtingen heeft beantwoord en inderdaad is het twijfelachtig, of de nieuwe aanbouw thans het tempo der vernietiging bijhoudt. Aangezien het aantal Engelsche jachttoestellen toeneemt, vermindert dien overeenkomstig de kans van iedere duikboot om veilig terug te keeren. Het optreden der geallieerden met dieptebommen wordt steeds doeltreffender en de gevolgen voor het moreel der duikbootbemanningen wor den ernstiger, waardoor de moeilijkheden om de duikbooten van bemanningen te voor zien nog toenemen. DE BRITSCHE LUCHTMACHT IN ACTIE Het Britsche ministerie voor luchtvaart deelt mede, dat Donderdagmiddag een for matie Britsche vliegtuigen, van een bom menwerperscommando, doorgedrongen is in de vijandelijke defensie in de Jadebocht en met succes de vlootbasis van Wilhelms haven heeft verkend. Een vijandelijk oor logsschip werd nabij Wilhelmshaven waar genomen en met bommen aangevallen. Ver der naar het Zuiden werden vier vijande lijke torpedojagers eveneens aangevallen en men gelooft, dat schade is aangericht. De Britsche formatie leed geen schade, geen van de vliegers werd gedeerd, alle toestel len keerden veilig naar hun basis terug. NOTA'S AAN ZWEDEN EN NOORWEGEN In officieele kringen te Londen wordt vernomen, dat de minister van buitenland- sche zaken, lord Halifax, de gezanten van Zweden en Noorwegen heeft ontvangen om hun nota's voor hun regeeringen te over handigen. Omtrent den aard van de nota's is niets bekend, alleen wordt in officieele kringen verklaard,, dat zij algemeene vraagstuk ken tusschen de geallieerden en Noorwe gen en Zweden behandelen. JAPANSCHE STAPPEN TE LONDEN. Naar de „Kokoemin Sjimboen" meldt, heeft de Japansche regeering besloten, haar ambassadeur te Londen op te dragen, met de Britsche regeering te ondeerhandelen ,,over bescherming van den neutralen han del". Van Japansche zijde zullen de volgende argumenten worden aangevoerd: 1. De uitbreiding, die de Britsche regee ring aan het begrip oorlogscontrabande heeft gegeven, beteekent misbruik maken van de rechten van oorlogvoerende en is daarom beslist onaanvaardbaar. 2. In verband met het feit, dat Wladi- wostock de rol vervult van zeehaven voor Duitschland in het Verre Oosten, is Japan bevreesd, dat de oorlog in Europa „de orde zou kunnen verstoren" in de rond Ja pan gelegen zeeën, hetgeen Japan, welks politiek er op gericht is, buiten den oor log te blijven, niet zou toelaten. Naar het blad hieraan nog toevoegt, is het waarschijnlijk, dat Engeland het blok kade-net over de geheele wereld zal uit breiden, waardoor de handelsbetrekkingen tussohen Japan, Mandsjoekwo en Duitsch land "een der pijlers van den Japan- schen buitenlandschen handel" zouden dreigen te bezwijken. WAARSCHUWING VAN ITALIAANSCH TIJDSCHRIFT. Volkomen openlijk moet verklaard wor den, dat het Fransch-Britsche plan tot ver scherping der blokkade uiterst gevaarlijk is, aldus verklaart het tijdschrift Relazioni Internazionali. Dit plan levert een ernstig gevaar op voor uitbreiding van het Britsch- Fransche-Duitsche conflict. Indien namelijk de blokkade zou leiden tot schending der territoriale wateren van landen, die bui ten het conflict staan, spreekt 't vanzelf, dat steeds meer het gevaar te duchten is van reacties en verwikkelingen. Verder kan het voornemen van Londen, alles op te koopen en een aanzienlijke prijs stijging te bewerkstelligen, den politieken druk, die van buiten af op alle landen wordt uitgeoefend, uitermate doen toene men. Via maatregelen van economischen aard zou men zoodoende komen tot poli tieke chantage. Doch politieke chantage zou een reactie met de wapenen niet kunnen doen uitblijven. Qutten^ndsche Berichten MOORDAANSLAG OP ENGELSCHEN RECHTER Rechter Burgis, de president van het Ge rechtshof voor Lancashire en Cheshire, dat de zaken behandelt van hen, die gewetens bezwaren hebben tegen den militairen dienst, keerde gisteren na den geheelen dag zijn functie te hebben vervuld, naar huis. Hij bevond zich op het station van Man chester, om met den trein naar huis te gaan, toen hij plotseling vier maal in den rug werd gestoken. In ernstigen toestand is hij naar het ziekenhuis gebracht. De po litie heeft een arrestatie verricht OOK OVERSTROOMINGEN IN BULGARIJE. De overstroomingen tengevolge van den hoogen stand van den Donau hebben thans ook Bulgarije bereikt. Gemeld wordt, dat de steden Widin en Lom reeds bedreigd worden. ENGELSCH SCHIP IN NOOD Te Boston is een S.O.S.-sein opgevangen van het Britsche s.s. „King Edward V", groot 5244 ton. Het sein is ontvangen door den Amerikaanschen kustwachtkotter Spen cer. Men gelooft, dat de positie van het in nood verkeerende schip is ongeveer 550 mijl ten Noordwesten van de Azoren. Het S.O.S.-sein meldde, dat het schip aan de genade van een Zuiderstorm is overgele verd. Vijf dagen geleden seinde het schip, dat het zijn roer verloren had, doch kon wachten op een sleepboot uit Nieuw-Schot- land. Alle schepen in de nabijheid is op dracht gegeven de „King Edward" assis tentie te verleenen. Leest met aandacht de advertenties In Uw Dagblad! MERKWAARDIGE ONTHULLING VAN GENERAAL IRONSIDE De chef van den Britschen generalen staf, generaal Ironside, heeft gisteren op het Britsche ministerie van Oorlog vertegen woordigers der wereldpers ontvangen. Hij zeide onder meer: „De geallieerden mogen er zeer dankbaar voor zijn, dat zij zeven maanden tijd hebben gekregen om hun legers te vervolmaken. Ik beef bij de gedachte, aan wat gebeurd zon kunnen zijn, indien de Duitschers ons in het begin, toen wij vrijwel in het geheel geen leger bezaten, hadden aangevallen. Pas sedert veertien dagen kan men zeggen, dat wij de moeilijkheden werkelijk te boven zijn ge komen, maar wij zijn thans volledig voor bereid op alles, wat kan komen". Ironside zeide verder: „Ik heb de gealli eerde legers in het veld gezien en ik weet, hoe voortreffelijk hun geest en hun oplei ding is. Men moet niet vergeten, dat de meeste van onze jongemannen geen mili taire oefening hadden gehad, zoodat zij moesten worden opgeleid in veel korteren tyd dan den normalen termijn van zes maanden. Het groote Duitsche leger, dat tegenover ons staat, is een prachtige machine, doch het bezit geen mannen, die aan den vorigen oorlog hebben deelgenomen in een rang boven dien van kapitein, terwijl wij en de Franschen groote reserves aan ervaren lei ders uit den wereldoorlog hebben. Er kan genie in het Duitsche leger zijn, maar men twijfelt er aan. Ik ken de meeste Duitsche commandanten persoonlijk en ben er van overtuigd, dat zij zich ongerust moeten ge voelen, indien zij het bevel tot oprukken zouden krijgen. Zes maanden geleden zou den zij misschien geslaagd zijn, doch thans niet. Zij hebben aan de grens gelegen met de dwaze wenschgedachten van hun kran ten en het resultaat der leugenpropaganda, gecombineerd met de werkloosheid van hun troepen, moet zeer slecht voor hun moreel geweest zijn". Inronside zeide voorts, dat de Finsche oorlog Rusland ten zeerste heeft ingespan nen en de Russische voedingsbronnen heeft verzwakt. Het zou mogelijk zijn, dat Rus land elders onrust zou gaan verwekken, doch in dat geval zou het te doen hebben met lange verbindingslijnen, die moeilijk gehandhaafd kunnen worden; het zou zich zelf nog meer verzwakken. COMPROMITTEERENDE GRENZEN KOMEN OP ORIGINEEL NIET VOOR. Retoucheur kende geen aardrijkskunde. Een van Reynaud's medewerkers, Paul Robinet, heeft tegenover vertegenwoordi gers van de pers nogmaals verklaard, dat een foto-retoucheur met een zeer summiere kennis van de staatkundige verdeeling van Europa verantwoordelijk is voor de Ita- liaansche en Duitsche perscampagne tegen Frankrijk, naar aanleiding van de kaart van Europa, die voorkomt op een foto van Sumner Welles op de voorpagina van „l'Il- lustration" van 16 Maart j.L Aldus meldt United Press aan haar bladen. Robinet verklaarde, dat de kaart een ge wone kaart van Europa van vóór den „An schluss" was, die geheel toevallig is mede- gefotografeerd. Maar de retoucheur bracht op zeer inac curate wijze slechts vijftien grenslijnen aan voor geheel Europa. Daardoor leek het b.v. of bij Duitschland Denemarken en Luxemburg waren inge lijfd. De Adriatische Zee loopt bijna tot den Brenner; Oostenrijk ligt aan de Adriatische Zee. De retoucheur heeft voorts Polen ver deeld met een geheimzinnige lijn, die de Duitsch-Russische demarcatielijn slechts in zeer geringe mate volgt. De Belgisch-Hollandsche grens is verval len. Er zijn voorts nog slechts twee Baltische landen zichtbaar. Reynaud heeft, naar verklaard wordt, slechts een glimlach over gehad voor de opwinding, die in Italië en Duitschland over deze kaart is ontstaan. Hij heeft den Italiaanschen ambassadeur Guariglia ontboden en hem de origineele kaart getoond. Reynaud heeft den Italiaan schen diplomaat vervolgens de vergissingen van den retoucheur uiteengezet. Naar verluidt heeft Guariglia een volle dig rapport van zijn bevindingen en Rey naud's verklaringen aan Rome doen toeko men. Ten slotte bericht Reuter dat vertegen woordigers van de pers gisteren zijn uitge- noodigd om de „Landkaart van Reynaud" in oogenschouw te nemen, waarover dezer dagën zooveel te doen is geweest, doordat een foto daarvan door een retoucheur voor zien was van uit het hoofd ingeteekende grenzen. Zij konden zich er van overtuigen, dat dergelijke grenslijnen op het origineel niet voorkomen. Goederenaanvoer van overzee zal worden vergemakkelijkt In een persconferentie op het departe ment van Algemeene Zaken zijn gistermid dag eenige mededeelingen gedaan over het tusschen Nederland en Engeland getroffen arrangement op handelsgebied. De heer A. J. Lievegoed, chef van den regeeringspersdienst, presideerde de bij eenkomst. Hetgeen is medegedeeld kan als volgt worden samengevat. Zooals werd bekend gemaakt zijn de on derhandelingen, die de Nederlandsche dele gatie sinds einde October, zij het met on derbrekingen, te Londen heeft gevoerd, be ëindigd door de parafeering van een arran gement. Dit arrangement zal in enkele da gen in werking worden gesteld. Doel der besprekingen. Reeds spoedig na het uitbreken van den oorlog werd de noodzaak gevoeld met de verschillende landen, waarmede wij een be langrijk handelsverkeer in stand houden, overleg te plegen, om de handelsbetrekkin gen aan te passen aan de zoo zeer gewij zigde omstandigheden. Wat nu onze verhouding tot Engeland betreft, hier bleek het gewenscht tot een regeling te komen over de toepassing van het contrabande-systeem. Twee problemen toch lagen in het bijzonder der Nederland sche regeering na aan het hart: de aanvoer van overzee en de scheepvaart. Een zooveel mogelijk onbelemmerde aan voer is noodig niet alleen voor onze voed selvoorziening, maar ook om het onze in dustrie mogelyk te maken te blijven wer ken voor binnenlandsche behoeften, maar ook voor den onontbeerlijken export. Het ondervinden van moeilijkheden bij den aanvoer heeft natuurlijk zijn onmid- dellijken terugslag op de scheepvaart. De moeilijkheden, waarvoor wij ons geplaatst vonden, behoeven hier niet in herinnering te worden gebracht. Verloop der besprekingen. Een eerste contactneming had plaats ein de September van het vorige jaar, toen de delegatie r.aar Londen vertrok. De eigenlijke onderhandelingen begon nen een maand later. De delegatie keerde na een verblijf van zes weken in Londen naar Nederland te rug om de voorloopige resultaten aan de Nederlandsche regeering voor te leggen. Begin Januari vertrok de delegatie ten derde male ter vervolging van de bespre kingen over het arrangement, dat op 21 Maart werd geparafeerd. Beteekenis van het arrangement. He arrangement moet eigenlijk worden beschouwd als de consolidatie van de si tuatie. zooals deze gedurende de onder handelingen is geregeld, en is erop gericht, de moeilijkheden en bezwaren voor beide partijen, voortspruitende uit den oorlog, zooveel mogelijk te verminderen. Dit géldt voor wat Nederland betreft vooral de wijze, waarop de aanvoer is geregeld. De thans getroffen regeling is erop gericht, dezen zoo ongestoord mogelijk te doen verloopen en het op onthoud van de schepen zooveel mo gelijk te bekorten door een vergemak kelijking van het onderzoek op contra bande. Het behoeft geen betoog, dat een zoo danige regeling niet kan werken zonder dat van Nederlandsche zijde maatregelen worden getroffen, die belichaamd zijn in een tweetal koninklijke besluiten, welke in de Staatscourant van gisteravnd zijn verschenen. De aanvoer van overzee. Het eene koninklijke besluit roemt ver schillende goederen, waarvan de invoer verboden is, tenzij vergunning is verleend door de algemeene Nederlandsche invoer- centrale (A.N.I.C.) voor de aan dit lichaam geadresseerde goederen. Deze regeling be rust op de invoernoodwet, welke met het oog op der. oorlogstoestand werd tot stand gebracht ter verzekering van den voor ons land onontbeerlijken aanvoer. Door deze maatregelen ontvangen de im porteurs en de scheepvaart waarborgen, dat goederen, op deze wijze behandeld, zonder moeilijkheden de Britsche controleposten zullen kunnen passeseren. Het consent-geld is gesteld op niet meer dan 1 pro mille. Door de aangelegenheid op deze wijze U regelen, mag worden ver- waoht, dat handel en verkeer, zoo min mo gelijk belemmering zullen ondervinden van de terzake ingevolge het arrangement ge troffen maatregelen. In denzelfden gedach- tengang zijn vrijstellingen verleend voor goederen, welke bestemd zijn voor persoon lijk gebruik, terwijl goederen welke vóór 8 April werden afgezonden, eveneens uit gezonderd zijn. Het andere koninklijk besluit regelt den uitvoer, zooals deze van Neder landsche zijde is vastgesteld op grond van het met de Britsche regeering ge geering gepleegde overleg. Het uit gangspunt Is tweeledig: 1. voor een aantal producten, waar onder voornamelijk die vallen, welke overzee plegen te worden aangevoerd, zal geen dispensatie worden verleend voor den uitvoer naar een der bellige- renten, welke het ook zij. Daarnaast zal voor een groote reeks van goederen wel een uitvoermogelijkheid naar dc belli- gerentcn mogelijk zijn, zij het, dat deze aan een voor alle belligercnten gelijke lijk geldende limiet is gebonden. Deze regeling is relatief gunstig te achten voor onze landbouw-, veeteelt- en tuin bouwproducten, die een niet onbelang rijke uitvoermogelijkheid naar de bel- ligerenten behouden; 2> als beginsel valt de handel met neutrale landen buiten het arrange ment, met uitzondering van een aantal landen in Europa, waarheen de uitvoer op dezelfde wijze zal worden gecontro leerd als ten aanzien van de belligercn ten zal geschieden. Voor alle landen zal evenwel dispensatie moeten worden aangevraagd voor de uitvoerverboden die immers een algemeen karakter dra gen. De niet-Europeesche landen vallen allen buiten het arrangement. Ter uitvoering van het arrangement zal de uitvoerverbodenwet 1914 nader worden toegepast. Het desbetreffende koninklijk besluit bevat een herziening van de be- satnde uitvoerverboden, aangevuld met een aantal nieuwe. De in de wet op de uit voerverboden voorziene dispensatie-moge lijkheid blijft van kracht. Ter verkrijging van uitvoervergunningen dient men zich te wenden tot het crisis-uitvoerbureau, resp., voorzoover het betreft monopolieproducten, tot de desbetreffende monopoliehoudsters (centrales). VAN M'N BOEKENTAFEL Het Schild Apologetisch Maandschrift der A. V. Petrus Canisius. In de April-aflevering van „Het Schild", dat zoo kort na Paschen verscheen, kon be zwaarlijk een beschouwing over dit feest ontbreken. Het is wel eigenaardig, hoe in de Westersche Kerk, althans in de waar deschatting der geloovigen, het Kerstfeest een belangrijker plaats is gaan innemen dan het feest van Paschen. Dat de Kerk dat officieel ook doet, mogen wij geenszins zeggen, want uit de geheele liturgie blijkt, dat het Paaschfeest het grootste feest is van het geheele kerkelijke jaar In het Oos ten heeft men die waardeering voor het feest van Paschen ook practisch weten te bewaren en dat komt tot uiting in den eeredienst. Daar is ook nog de Nachtmis gehouden gebleven, welke oorspronkelijk ook in het Westen gecelebreerd werd. In den Latijnschen of neo-romeinschen ritus is de nachtmis van Pascha steeds meer vervroegd en wordt thans op den morgen van den Stillen Zaterdag gevierd. Ons land en trouwens verreweg het groot ste deel der Kerk volgt dezen neo-romein schen ritus, kent dus de nachtelijke Paaschviering niet meer. In den Byzantijn- schen ritus is juist de nachtmis met Kerst mis uitgevallen en die met Pascha geble ven. Waar dus de Byzantijnsche ritus ge volgd wordt, heeft men nog den nachtelij- ken Paaschdienst. Dus in Oost-Europa, de Balkanlanden, Klein-Azië op sommige plaatsen, etc. Van dezen nachtelijken Paaschdienst met al zijn uitbundigen luister kenmer kend voor de Oostersche liturgie geeft dr. J. Hartog een beschrijving. Vervolgens houdt pater A. v. Dieren O.P. een beschouwing over het thema „Gods wil kent slechts één „waarom" Wij begrijpen vaak Gods bestuur van deze wereld niet en in dezen wortelloozen tijd zijn wij meer dan ooit geneigd om naar het „waarom" te vragen. Er is slechts één antwoord: wij hebben Gods wil te aanvaarden. Gods wil is het begin en het einde aller dingen. Dr. L. Bender O.P. geeft voorts een in zender in het Wageningsche studentenblad „Ceres", die een lans brak voor den Nieuw Malthusiaanschen Bond, een klinkende af straffing. Wie schrijven wil, moet op de eerste plaatse zorgen, dat hij op de hoogte is met hetgeen hij schrijft. Dr. P. Kasteel schrijft over het H. Mis offer een historisch artikel, terwijl Sophie Boas een beschouwing wijdt aan de toe komst, waarmede bedoeld wordt ons aller toekomst in het hiernamaals. De artikelenserie besluit met het vervolg van een artikel van Jan Taal, waarin deze aantoont, hoe de strenge puriteinsche hou ding van de tegenwoordige Calvinisten te genover den dans, het kaartspel en het tooneel onredelijk is en ook niet gedeeld werd door de vroegere Calvinistische lei ders. In de rubriek „Op den Uitkijk" treffen wij eenige rake polemieken aan van de hand van prof. Verhaar en dr. P. Kasteel; in de Vragenbus een uitgebreid antwoord op een vraag over het Katholieke huwe lijksrecht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1940 | | pagina 5