31ste Jaargang No. 9605
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BINNENLAND
MAANDAG 1 APRIL 1940
Ste CeidóchéSoti/ïa/iit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven de pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
Veertig Jaar socialistische
pers.
De socialistische pers in ons vaderland
lerdenkt haar veertigjarig bestaan.
Veertig jaar. Er is in dien tijd heel
vat veranderd!
Heel wat veranderd in inhoud en uitga
e van die pers zèif. Er moet trouwens
porden geconstateerd in heel de vaderland-
che pers als men een vergelijking maakt
liet een kwart eeuw geleden een uit-
3reiding, welke men niet zou hebben dur
ven voorspellen, een, onder journalistiek
ïogpunt bezien, buitengewoon-groote ver
volmaking.
Heel wat veranderd is er óók, tengevol-
{e van het bestaan en de groei en bloei
ran die socialistische pers, in de mentali-
eit, de meeningen en overtuigingen, de
:estes-houding van duizenden.
Wij mogen dit feit bij dit jubileum wel
ren over-denken
Tot eigen leering.
ie S. D. A. P. ten onzent heeft de dag-
id-pers steeds beschouwd als haar voor-
lamste propaganda-middel. En óók dien-
jereenkomstig gehandeld!
inder ons, Katholieken, zijn er nog te
en, die een katholieke dagblad-onder-
ing beschouwen als een onderneming
t een commercieel doel.
lat is een opvatting, welke vierkant ver-
ird is.
üeker, een katholieke dagblad-onderne-
ïmg moet haar doel trachten te bereiken
ó<t met commercieele middelen, langs
ctfimercieelen weg. In de leiding van een
d?blad-onderneming móet een gezond
ctnmercieel inzicht aanwezig zijn of, als
mri wil en 't goed verstaat: heerschen.
tiaar daarbij zal en mag nooit uit het
o{ worden verleren, dat het doel van
z*k e«n dagblad.-onderneming niet 's van
ctnmercieelen aard.
ran een goed inzicht in de beteeken is van
ee principieele dagblad-onderneming in
detringen der S. D. A. P. getuigt het feit,
daer in den loop der jaren door de socia
lism tonnen gouds in hun dagblad-bedrijf
zij gestoken! Niet om hun geld produc
tive beleggen, niet om een goed dividend
te *ekken, maar om aldus te dienen, om
aids te offeren voor wat zij zien als „de
goee zaak" van het socialisme, van welke
„gede zaak" zij -— zéér terecht, de dagblad-
perals het voornaamste propaganda-mid
del eschouwen.
holieken, die blijk geven waar dat
varpas komt de katholieke pers óók als
zooinig te beschouwen te beschouwen
als n katholiek bezit van zulk een groote
pro gandistische, apologetische, beteekenis
tlke katholieken zij'n er. Maar dit in
zie! is lang nog niet algemeen, en mist
mei'Zelfs vaak in kringen, waar 'men het
zék' had verwacht!
li dezen tijd vóóral moeten ook wij de
dige en daadkrachtige overtui-
hebben, dat een goed katholiek dag-
blai onmisbaar is in ons openbaar katho
liek
leven.
DJTRIBUTIE VAN PEULVRUCHTEN.
Nir wij van officieele zijde vernemen,
ligt fet in de bedoeling aansluitend aan de
than! loopende distributieperiode voor
peulruchten, welke op 11 April eindigt,
een erde distributieperiode voor dit ar
tikel e doen volgen.
In iet tijdvak van 12 April tot en met
8 Me zal een nader aan te wijzen consu-
mentibon weder recht geven op het koo-
pen \jn een kwart kg. peulvruchten.
GEN TRAWLERS UITGEVAREN
In vrband met 4e bekende gebeurtenis
sen va de vorige week (de aanvallen van
Duitsce vliegmachines op de „Protinus"
en de„Vikgbank"), zijn heden geen
tra wies van IJmuiden vertrokken.
Wel i een zestal kotters en loggers naar
zee gegan.
Verniedelijk zullen er wel geen traw
lers uidaren, zoolang men niet met eenige
zekerhed weet, dat de Duitsche vliegmachi
nes hu: aanvallen op de Nederlandsche
visschegvaartuigen zullen staken.
PERSPECTIEF
TEEK EN 1NG
„Woorden dienen om de gedachten te ver
bergen". Deze uitspraak van den Franschen
diplomaat Talleyrand; uitgesproken in een
tijd, toen de geheime diplomatie met de
uiterste geraffineerdheid werd beoefend,
doen nog altijd opgeld, zelfs in dezen tijd
van „openhartige" besprekingen. Wij moe
ten daarmede rekening houden, wanneer
wij de redevoeringen der staatslieden le
zen. Doch van den anderen kant met de
noodige omzichtigheid bestudeerd ge
ven deze redevoeringen ons toch het noo
dige houvast, om den weg te vinden in den
doolhof van verwikkelingen in Europa.
Zoo heeft Molotof een groote rede ge
houden voor den Oppersten Sovjet en daar
in veel dingen gezegd, welke wij met een
schouderophalen voorbijgaan. Maar één uit
spraak willen wij even onderstreepen en
dat is de verklaring, dat Rusland in hel
Europeesche conflict neutraal wil blijven.
Churchill, die Zaterdag een rede heeft
gehouden, heeft dit thema eveneens aange
roerd en gezegd, dat Engeland niet van
plan is, het conflict uit te breiden.
„De Russische regeering aldus Chur
chill heeft bij haar aanval op de held
haftige Finnen voor de geheele wereld dui
delijk gemaakt, welke verwoestingen hel
communisme veroorzaakt in het karakter
van elk volk, dat het slachtoffer wordt van
die doodelijke geestelijke en moreele
ziekte. Deze resultaten van het Russische
leger en de Russische luchtmacht hebben de
wereld verbaasd en alle staten, die aan
Rusland grenzen, bemoedigd. Doch Rus
land behoeft niet in dezen strijd betrokken
te worden, tenzij het dat wenscht uit een
verouderde imperialistische ambitie en haar
gewicht in de schaal werpt aan de zijde
van Duitschland. Wij hebben te doen mei
Hitier en de Nazi-Duitsche macht. Daar is
het hoofd en de voorste linie van de aan
vallers. En daar alleen trachten wij te
slaan".
Langzamerhand krijgt de situatie dus tee-
kening. Wij hebben het reeds eerder als on
ze verwachting uitgesproken, dat de rest
van Europa zich afzijdig zou houden van
den strijd tusschen Duitschland en de geal
lieerden, doch eenige zekerheid hadden wij
niet. Vooral in de maanden van het Fin-
sche conflict leek de kans op een uitbrei
ding zeer groot. Thans lijkt het echter wel
uitgesloten, dat er voorloopig eenige ver
andering komt m de situatie. Verrassingen
zijn natuurlijk altijd mogelijk en de we-
reldloestand kan zich zoodanig ontwikke
len, dat de verhoudingen anders komen
te liggen, maar op het oogenblik kunnen
wij veilig constateeren, dat er geen perspec
tieven zijn, welke wijzen op een oorlogsuit
breiding. De diplomatieke oorlog schijnt
vastgeloopen.
De geallieerden zullen zich thans met
alle kracht werpen op de doorvoering van
de blokkade tegen Duitschland en tijdens
dit spelletje van uithoudingsvermogen zul
len de tegenstanders waarschijnlijk den tijd
trachten te dooden door elkander zoo nu
en dan met vliegmachines op bommen te
tracteeren.
Voor ons is dit vooruitzicht niet opge
wekt.
Tusschen blokkade en contrablokkade
raakt onze scheepvaart in de knel en te
gelijk met onze scheepvaart gaat onze wel
vaart naar den kelder.
De recente gebeurtenissen met de „Prot
inus" en met de treilers van IJmuiden zijn
waarschuwingen, dat de oorlogsgod zich
niet laat stoppen door het zwaaien met de
Nederlandsche vlag.
Wij zullen trouwens op onze hoede moe
ten zijn, dat de eerbied voor het recht op
neutraliteit niet totaal verdwijnen gaat,
wanneer straks de koorden der blokkade
nog straffer worden aangehaald.
Wij kennen reeds de opvatting van ac
tieve en passieve neutraliteit bij de oor
logvoerenden en wanneer wij de woorden
van Churchill hooren, bespeuren wij daar
in nug altijd die mentaliteit, welke het on
begrijpelijk vindt, dat de neutralen niet
door dik en dun met de geallieerden mee
gaan, omdat deze toch de beschermers zijn
van de vrijheid ook der neutrale volken.
Zoo wees Churchill niet zonder theatraal
effect op de tegenstelling, dat de Neder
landers een Britsch vliegtuig omlaag scho
ten juist op het oogenblik, dat een Brit-
sche onderzeeër bezig was de Nederland
sche schipbreukelingen van de „Protinus"
te redden.
„Ik maak den Nederlanders, onzen dap
peren bondgenooten uit vroeger dagen,
geen verwijt, zeide Churchill, mijn sympa
thie gaat uit naar hen in hun gevaren en
hun benardheid, terwijl zij met den tij
ger in één kooi wonen.
Doch wanneer men ons vraagt de inter
pretatie der neutraliteit te aanvaarden, die
alle voordeelen aan den aanvaller toekent
en alle nadeelen op rekening van de
verdedigers der vrijheid schrijft, dan her
inner ik aan de woorden van Lord Balfour:
„Dit is een merkwaardig slecht opgezette
wereld, maar niet zoo heel erg slecht opge
zet."
Wij zouden den heer Churchill willen op
merken, dat onze opvatting inderdaad niet
zoo heel erg slecht is opgezet. Wij behan
delen onze eigen landgerooten precies zoo:
den een decoreeren wij wegens zijn ver
diensten, den ander smijten wij in de ge
vangenis. Wanneer de Engelschen onze
mannen op zee redden, prijzen wij hen, met
de verzekering er bij, dat zij ook steeds op
onze zeelui kunnen rekenen, wanneer er
Engelsche menschenlevens te redden val
len. Maar wanneer iemand, wie dan ook,
in ons rechtsgebied daden stelt, welke onze
wet verbiedt, zullen wij dat blijven belet
ten, ook met geweld als dat nocdig en mo
gelijk is.
PRINS BERNHARD TE ROTTERDAM.
Vanmorgen heeft Z.K.H. Prins Bernhard
namens H. M. de Koningin, vergezeld door
zijn waamemenden adjudant luitenant-ko
lonel H. J. Phaif, een bezoek gebracht aan
den luf*htverd°*'!.<\" 'ring Rotterdam
Den Haag.
VOORONTWERP LANDBOUW-
ARBEIDSWET.
Naar wij vernemen, zal zeer binnenkort
c-en voorontwerp Landbouw-arbeidswet
naar de Hooge Raad van Arbeid worden
verzonden om advies.
NEDERLANDSCHE GEZANT TE ROME.
Hr. Ms. buitengewoon gezant en gevol-
n.achtigd minister te Rome, de neer dr. J.
B Hubrecht, is op zijn verzoek ter be
schikking gesteld.
Naar wij vernemen is binnenkort de be
noeming van den heer H. W. G. M. Huys-
rtn van Kattendijke thans Hr. Ms. buiten
gewoon gezant en gevolmachtigd minister
te Kopenhagen tot Hr. Ms. buitengewoon
gezant en gevolmachtigd minister te Rome
te verwachten.
VACATURE IN DEN HOOGEN RAAD
Aanbevelingslijst van het College.
De Hooge Raad heeft aan de Tweede Ka
mer der Staten-Generaal een lijst van aan
beveling ingezonden, teneinde daarop te
kunnen acht slaan bil het maken der nomi
natie voor de -acature van een Raadsheer-
plaat', ont'taan door het eervol ontslag,
verleend aan den Raadsheer dr. F. Kranen
burg:
1. Prof. dr. P. A. J. Losecaat Vermeer,
hoogleeraar aan de gemeentelijke univer
siteit en Raadsheer-plaatsvervanger in het
Geerchtshof te Amsterdam;
2. Jhr. dr. A. K. C. de Brauw, advocaat
en procureur te 's Gravenhage;
3. Prof. dr. R. P. Cleveringa, hoogleeraar
aan de Rijksuniversiteit te Leiden, rechter-
plaatsvervanger in de Arrondissements-
Rechtbank te 's Gravenhage;
4. Dr. H. Haga, Raadsheer in het Ge
rechtshof te 's Gravenhage;
5. Dr. P. H. Smits, rechter in de arrondis-
ments-rechtbank te Amsterdam.
6. Prof. dr. W. P. Pompe, hoogleeraar aan
de Rijksuniversiteit te Utrecht en rechter-
plt atsvervangei in de Arrondissements-
Rechtbank aldaar.
DENATURATIE EN AANKOOP VAN
AARDAPPELEN.
Wij vernemen van officieele zijde, dat
met ingang van Maandag 1 April 1940 de
denaturatievergoeding voor aardappelen,
uitgezonderd klei-ccnsumptie-aérdappelen,
zal worden verhoogd van f 0.50 tot 0.70,
lie voor klei-consumptie-aardappelen tot
J 2.die voor goedgekeurde pootaardap-
pelen zal worden gesteld op 3.30, 3.
en 2.50, achtereenvolgens voor de klas
sen A, B en C., alles per 100 kg.
HOOFDAALMOEZENIER
MGR. NOORDMAN 60 JAAR.
Zaterdag vierde de hoofdaalmoeznier van
leger en vloot, Mgr. J. J. Noordman, zijn
60sten verjaardag. Reeds vroeg in den voor
middag kwamen de eerste gelukwenschen
binnen in zijn woning aan den Franken-
slag te Den Haag. Tot de eersten, die kwa
men gelukwenschen, behoorden luitenant-
generaal P. van Munnekrede en de oud
hoofdaalmoezenier van leger en vloot Mgr
Evers.
Om elf uur kwam een deputatie van de
zeventig aalmoezeniers, welke het leger
thans telt, hun chef feliciteeren. Hierbij
voerde majoor J. Brouwer het woord.
In zijn dankwoord sprak Mgr. Noord-
man er zijn verheugenis over uit, dat hem
deze blijken van sympathie werden bereid.
Spr. kan meer dan tevreden zijn over het
werk der aalmoezeniers. In het begin der
mobilisatie wist men niet hoe het werk
worden zou. De aalmoezeniers waren wel
met groote zorg uitgekozen, doch velen van
hen hadden in deze tak van zielzorg nog
geen ervaring opgedaan.
Het blijkt echter, dat het werk buiten
gewoon door God gezegc-nd wordt en dat
het in dezen tijd zeer goede gevolgen
heeft.
Ook de commandanten hebben zeer veel
waardeering van het werk der aalmoeze
niers.
Vervolgens sprak kaoitein A. J. Hilgen.
eerste legeraalmoezenier van Suriname, die
op het oogenblik in Nederland verblijft,
een kort woord.
Met enkele woorden dankte M<rr. Noord
man ook voor dezen gelukwensch.
Van half drie tot vijf uur kwam ^en on
afgebroken stroom van bezoekers den jari
gen hoofdaalmoezenier hun gelukwenschen
aanbieden.
NIEUW TWEEDE KAMERLID
Mr. P J. Oud, die tot lid van de Twee
de Kamer benoemd was verklaard in de
vacature-Cohen, heeft die benoeming niet
aangenomen.
Thans heeft de voorzitter van het Cen
traal Stembureau in deze vacature benoemd
verklaard den heer H. A. Zwynenberg, te
Enschedé.
OVERNEMEN VAN VEE IN VERBAND
MET DEFENSIE-MAATREGELEN
Het is herhaaldelijk voorgekomen en zal
zich mogelijkerwijze ook in de toekomst
voordoen, dat vee (runderen, paarden,
schapen en varkens) door de Nederland
sche Veehouderijcentrale (N.V.Cof
pluimvee door de Nederlandsche Centrale
voor Eieren en Pluimvee (N.C.V.E. en P.)
wordt overgenomen, omdat het den hou
ders van dit vee niet wel mogelijk is, de
dieren in hun bedrijf aan te houden, zulks
in verband met bezwaren, welke zij op hun
landerijen van hoogen waterstand onder
vinden.
Zoowel voor de zaken, waarin taxatie
reeds heeft plaats gehad, als voor de zaken,
waarin taxatie alsnog zal geschieden, is
thans met betrekking tot de vergoeding
voor overgenomen vee in gebieden van mi
litaire inundatiën, waar dus de mogelijk
heid aanwezig is, dat de belanghebbenden
aan artikel 5 van de Inundatiewet aanspra
ken ontleenen op schadevergoeding, het
navolgende bepaald:
De belanghebbenden kunnen zich deze
aanspraken op schadevergoeding geheel
voorbehouden. Zij ontvangen alsdan thans
geen betaling voor het overgenomen vee,
resp. pluimvee, maar op hun door tusschen-
komst van den burgemeester van de ge
meente. waarin het bedrijf gelegen is, tot
het B. O. te richten aanvrage, een bewijs',
houdende beschrijving van dit vee.
De belanghebbenden kunnen echter, in
dien zij daartoe den uitdrukkelijken wensch
te kennen geven reeds thans betaling ont
vangen voor het overgenomen vee. mits zij
gcli.'ktijdig verklaren door de betaling ook
bevredigd te zijn in de mogelijke aanspra
ken, welke zij terzake van hun veestapel
krachtens de inundatiewet mochten kun
nen doen gelden. Deze aanvragen moeten
door tusscherikomst van voornoemden bur
gemeester bij het B. O. worden ingediend.
De betaling zal geschieden overeenkomstig
de getaxeerde gebruikswaarde, met dien
verstande, dat voor vee, hetwelk ook in nor
male omstandigheedn verkocht zou zijn, de
getaxeerde marktwaarde wordt aangehou
den. Met deze betaling zal rekening gehou
den worden bij de bepaling van de eventu-
eele vergoeding wegens bedrijfsschade
krachtens de inundatiewet en wel in dier
voege, dat op de periodieke voorschotten
wegens bedrijfsschade een billijke rente
over het uitbetaalde bedrag in mindering
zal worden gebracht.
INVOERPRIJSVERSCHIL MALTA
AARDAPPELEN.
Naar wij van bevoegde zijde vernemen
heeft de minister van economische zaken
i.et invoerprijsverschil voor Ma'ta-aard-
appelen vastgesteld op f 3.— per 100 kg.
netto voor het tijdvak van 1 April8 Juni
1940 en op 5.per 10 kg. netto voor het
tijdvak 9 Juni31 Juli 1940.
Dit nummer bestaal uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
CHURCHILL OVER DEN OORLOG EN
OVER HET BEGRIP NEUTRALITEIT.
(2oe blad).
WAT MEER ACTIVITEIT AAN HET
WESTFRONT. (2de blad).
NATIONALE BEGRAFENIS VAN
FDOUARD BRANLY. (2de blad).
DE STROOMANNEN-REGEERING TE
NANKING. (2de blad).
KARELIë WORDT EEN AUTONOME
SOVJET-REPUBLIEK. (2de blad).
Binnenland
WETSONTWERP INZAKE VLOOTUIT-
BREID1NG (2de blad).
DE HOOGE RAAD AANVAARDT DE
VERVANGINGSWAAKDE-LEER Cde
blad).
DISTRIBUTIE VAN PEULVRUCHTEN
(lste blad).
WETTELIJKE BEPALINGEN INZAKE
AARDAPPELEN, (lste blad).
OVERLEDEN IS PASTOOR B. DE JONG
TE VELZEN-DRIEHUIS (3de blad).
ER ZIJN HEDEN GEEN TRAWLERS
UITGEVAREN (lste blad).
VERGADERING VAN „BLOEMBOL
LENCULTUUR" TE HAARLEM (rde
blad).
NADERE BIJZONDERHEDEN OVER
DEN ONDERGANG VAN DE „PROTI
NUS" (3de blad).
WEER TWEE IJMUIDER TRAWLERS
DOOR VLIEGTUIGBOMMEN BESTOOKT
(3de blad).
BIJ EEN BRAND TE HAARLEM
KWAM EEN MAN OM HET LEVEN (3de
blad).
Sport en Wedstrijden
GISTEREN VERLOOR HET NED. ELF
TAL MET 5—4 VAN LUXEMBURG. (4de
blad).
DE OLYMPISCHE SPELEN TE HEL
SINKI ZULLEN DIT JAAR NIET GEHOU
DEN WORDEN (4de blad).
DE VTERDAAGSCBE TE NIJMEGEN
GAAT TOCH DOOR, DANK ZIJ DE AC
TIE VAN DE NED. WANDELSPORTFE
DERATIE (4de blad).
VAN VLIET WINT HET NED. BIL
JARTKAMPIOENSCHAP CADRE 71/2
(4de blad).
Zilveren jubileum.
Morgen zal het 25 jaar geleden zijn, dat
de heer B. Hanselaar, woxie. de Maredijk,
als knecht in dienst trad bij de firma A.
Kieymborg en Co., Haarlemmerstraat 143.
