DOE GEWOON!
KOOP GEWOON!
DAN GAAT HET
OOK GEWOON!!
De gouden handschoenen van
den Baljuw
MAANDAG 4 MAART 1940
DE LFinsCHE C1IJRANT
TWEEDE BLAD - PAG. 8
HAZERSWOUDE
PASTOORSBENOEMING
Pastoorsbenoeming.
Tot pastoor van de parochie van de H.
Engelbewaarders alhier is, ter vervanging
van de vacature ontstaan door het overlij
den van pastoor Ruijter z.g., benoemd de
zeereerw. heer G. Boos, thans pastoor te
Voorschoten.
Pastoor Boos is geboren in 1888 en pries
ter gewijd in 1912. In 1932 was Z. E. pas
toor te Lewedorp (Zeeland gem. 's Heer-
arendskerke) benoemd. Voor dien tijd is
Z. E. kapelaan geweest te Bodegraven en
's Gravenhage. Sedert September j.l. was
Z. E. pastoor te Voorschoten.
NOORDEN
Coöp. Brandwaarborg. Mij. In café
„De Noordsche Plassen" werd de jaar
vergadering gehouden van de Coöp. Brand
waarborg-Maatschappij „NoordenNieuw
koop en naaste omgeving". Wegens ziekte
van den voorzitter, den heer Th. Mourits,
werd de vergadering geleid door het Be
stuurslid en lid van de Tweede Kamer, den
heer M. P. van der Weijden. In zijn
openingswoord memoreert de heer Van der
Weyden de ongesteldheid van den heer
Mourits, die reeds meer dan 30 jaren deze
vergadering als voorzitter heeft geleid en
nu alreeds 7 maanden in een ziekenhuis
verblijft. Spr. rekent zich tot tolk van alle
aanwezigen, wanneer hij hem een spoedig
en volledig herstel toewenscht.
Ook de bestuursleden, de heeren J. Ter-
steeg en J. Smit zijn door ongesteldheid af
wezig en spr. hoopt, dat ook beiden spoedig
herstellen mogen. Laatste heeft intusschen
ontslag genomen als lid van het bestuur.
Spr. wijst er op, dat de heer Smit een lange
reeks van jaren een bestuurslid was, die
met volle overgave steeds de belangen der
maatschappij bij zijn veelvuldig verkeer
onder de menschen nastreefde en brengt
hem daarvoor de verschuldigde dank. Na
een toepasselijk woord van welkom krijgt
nu de heer Klaus als secretaris-penning
meester gedurende geruimen tijd het woord
ter voorlezing van notulen, jaarverslag en
accountantsrapport, waaruit het volgende
wordt overgenomen. Met de gemeente
besturen van Nieuwkoop en Zevenhoven
werd een overeenkomst aangegaan ler
voorziening bij brand. Het ledental steeg m
1939 van 802 tot 843. De nieuwe motor
spuit heeft gekost f 5487.36. De premiën
bedroegen 11145.waarbij wegens halve
premiën, na 14 jarig lidmaatschap is in
begrepen 2012.en wegens 10
crisis-aftrek 735.Voor reassurantie
premie is betaald 4275.Het verzekerd
bedrag is in 1939 van f 6.125.329.voor
uitgegaan met 27681.en gestegen tot
6.153.329.Het reserve-fonds bedraagt
thans 81266.De heer J. L. van der
Zwet rapporteert namens de financieele
commissie alles in orde bevonden te heb
ben. Het aftredend bestuurslid, de heer
A. Vink wordt met 57 van de 77 uitge
brachte stemmen herbenoemd. In de plaats
van den heer J. Smit uit Zevenhoven, die
bedankte, beval het bestuur aan den heer
G. van Trigt uit Zevenhoven, die met 50
van de 77 stemmen wordt benoemd. Leden
van het stembureau waren G. J. van der
Arend, J. B. Th. Groenendijk en P. Pieter-
sen Wzn. Tot lid van de financieele com
missie wordt benoemd in de plaats van
den heer J. L. van der Zwet, die aftredend
en niet herkiesbaar was, de heer Ant. van
den Berghe. De verzekeringsprijs voor het
halriet werd vastgesteld op 8.Bij de
rondvraag vroeg de heer P. Pietersen Wzn.
dat bij een volgende bestuursvacature ook
eens een arbeider door het bestuur op de
voordracht wordt geplaatst, aangezien
thans deze groep in het bestuur in het
geheel niet vertegenwoordigd is. De voorz.
erkend de redelijkheid van dit verzoek en
wil daarvoor gaarne zijn medewerking toe
zeggen.
Eierenvciling. In het hotel van de
wed. Van den Bosch werd gisteravond de
jaarvergadering gehouden van de „Nieuw-
koopsche Eierenveiling" onder voorzitter
schap van den heer H. van der Tol. Uit
het jaarverslag van den secretaris-pen
ningmeester, den heer P. Bder bleek, dat
in 1939 alhier geveild zijn: 279183 eieren
met een opbrengst van 9731.37 of ge
middeld 3% cent. De totale ontvangsten
bedroegen 9836.90, de uitgaven 9757.82,
batig saldo 79.08. De grootste aanvoerder
bleek te zijn W. Wahle uit Noorden, die
30393 eieren liet veilen of gemiddeld 584
per week. De aftredende bestuursleden, de
heeren H. van der Tol en H. van Zoest
werden herbenoemd.
UIT DE GESCHIEDENIS VAN VOORSCHOTEN
Katholieke eeredienst
oogluikend toegestaan
IX.
door
DUYNISVELD
A. N.
pr.
Als opvolger van pastoor Roggué kwam
Paulus van der Burg, geboortig uit
Delft. Den 19den Augustus 1774 kreeg hij
zijn admissie als pastoor der Statie 105);
om de admissie gelden, die de katholieken
overal telkens bij den komst van een nieu
wen pastoor of kapelaan moesten betalen,
te kunnen voldoen, werd een omgang langs
de huizen gehouden; de baljuw kreeg 100
gulden en de procureur in uen Haag 52
gulden uit deze omgang betaald, terwijl
de voorjaarsomgang van 1775 ook gedeel
telijk daarvoor besteed werd. 106).
Behalve deze admissie gelden moesten de
katholieken ook recognitiegelden betalen
om ten minste oogluikend eenige beschei
den vrijheid in hu» schuilkerkje te genie
ten in de uitoefening van hun godsdienst.
Betaald moest er ook worden voor elke
verandering of verbouwing aan hun kerk
je; den gouden handschoen of de bien-
venus aan den nieuwen schout ox baljuw,
enz.; daarbij gaven de Staten heel vaak
een octrooi om belastingen te hebben op
bier, wyn, koren, brood enz., ten bate van
de restauratie en opbouw der protestant-
sche kerk of pastorie, welke indirecte be
lasting alle ingezetenen, ook de katholie
ken trof.
Dat alles drukte zwaar op de katho-
ROELOFARENDSVEEN
Ontwikkelingsavond Tuinbouw. In de
St. Pancratiuszaal is de tweede ontwikke
lingsavond voor de kleine tuinders gehou
den. De voorzitter der Gemeentelijke Com
missie, burgemeester Mr. J. W. Peek, leidde
den avond in met een overzicht van de
verschillende regeeringsmaatregelen, wel
ke strekken tot verbetering van de toestan
den in den tuinbouw, waarbij hij ten slotte
den nadruk legde op de wenschelijkheid
van meer en nauwer contact tusschen den
tuinbouwvoorlichtingsdienst en de betroK-
ken tuinders. Hierna was het woord aan
den heer Te Meij, assistent van den Tuin-
bouw-conculent, die in een vlot betoog het
grondonderzoek behandelde.
UITHOORN
Geboren Cornelia Maria, dochter
van C. J. N. Oudshoorn en C. M. Kaptein
Adrianus Gerardus, zoon van A. de
Groot en J. E. van der Jagt Adriaan,
zoon van L Catsman en J. H. Jansens
Gerardus Paulus Franciscus, zoon van G.
A. Dirks en C. E. Sandfort.
Overleden: J. J. Kreetz, oud 66 jaar,
echtgenoot van C. S. Rings.
ZEVENHOVEN
„Stille Omgang". Het Genootschap v.
d. Stillen Omgang vergaderde onder voorz.
van den heer Jasper Blom. De waarn. pen-
ningm. deëd rekening en verantwoording.
De inhoud der klas bleek 5.39 te zijn. De
heeren J. Steijn en M. J. de Groot, contro
leerden de boeken. Hierna deelde de voorz.
mede, dat de omgang gehouden wordt van
9 op 10 Maart a.s. Des avonds om 11.30 uur
Lof in de parochiekerk. Vertrek om 12 uur
per bus. Bij aankomst de omgang. Dan een
H. Mis in de kerk van O. L. Vr. v. d. H.
Rozenkrans (Jacob Obrechtstraat). De secr.
deelde nog mede, dat wij zijn aangesloten
bij de parochie van Roelofarendsveen. De
kosten bedragen f 1.— per bus en f 0.15
kerkkaart. Het perodiek aftr. lid L. J. Bos
stelde zich. wegens militairen dienst, niet
meer beschikbaar In zijn plaats werd ge
kozen de heer M. J. de Groot. Kaarten zijn
te bekomen bij den secr.; het liefst zoo
spoedig mogelijk afhalen.
lieken, ook van Voorschoten, en uit de rap
porten der baljuws betreffende den staat
der recognitiegelden in Holland over de
jaren 17661786 weten wij dat de bal
juw jaarlijks 200 gulden ontving om zijn
oogen dicht te doen. wanneer de katholie
ken de scherpe plakkaten, die hun gods
dienstoefeningen verboden, overtraden.
Baljuw A. Boers van Voorschoten ver
klaarde 12 Juni 1786: „Dat ik gedurende
den tijd van tien jaren als bailuw door
den pastoor of besorgers der Roomsche
kerk heb genoten jaarlijks de somma van
200 gld. Dan dat deselve in den jare 1785,
niettegenstaande alle aangewende devo.-
ren, maar een 100 gld. heeft gelieven te
voldoen en in dit loopende jaar nog niet-
wel is voldaan".
Omdat deze belasting verre boven de
draagkracht der katholieken lag, vooral
in kleinere plaatsen, kwam het, ook toen
denkbeelden var verdraagzaamheid baan
braken, dat men nalatig bleef in het be
talen van deze gelden; de katholieken
kregen moed en weigerden steeds meer de
gehate belastingen te betalen, terwijl zij
requesten indienden bij de Staten tot af
schaffing ervan Zij hadden inderdaad
succes: bij resolutie van 25 Januari 1787
werden de recognities afgeschaft, maar de
katholieken moesten de tot dien datum nog
onbetaalde gelden aan de baljuws vol
doen.
Maar zij hadden hun zin gekregen; met
behulp der patriotten waren de recogni
tiegelden weg; het strijdblad dei patriot
ten „De Post van Neder-Rhijn" was niet
te vergeefs herhaaldelijk er tegen te velde
getrokken, en het heffen der recognities
scherp gelaakt: „daar die belasting niet is
ten dienste van het gemeene Land, waar
toe alle betamelijke schattingen en lasten
moeten verstrekken, maar alleen tot vet
mesting van eenige bijzondere personen,
en het dus zoo onbillijk als hard is dat
honderde braave en stille inwoners hun
zweet wordt afgeperst om de weelde en
pracht van één officier te onderhouden.
Wanneer een Bailluw sterft en een ander
in zijn plaats komt eischt die van de pas-
tooren de „gouden handschoenen" dat is
een geluk wensching vergezeld van een
aanzienlijk geschenk in baaren gelde; welk
zij, ofschoon zij het een gèschenk, een vrij
willige gift noemen, naar hun eigen wille
keur bepalen. Wanneer nu de pastooren,
bij hunne gelukwensch aan die Hoog Ge
nadige Heeren, niet zorge dragen dat er
dit geld tot den laatsten kwadraatpen
ning is, worden zij niet alleen schamper
behandeld maar ook hun het verrigten van
hun kerkdienst belet". 107)
Paulus van der Burg deed zijn studies te
Leuven. Van' 1766 tot 1774 was hij kape
laan in den Posthoorn te Amsterdam 108).
In 1773 was hij deservitor te Enkhuizen,
waar pastoor Essens was gestorven. Diens
kapelaan Wouter Ruyters werd bestemd
tot zijn opvolger en had reeds het'recht
van opvolging schriftelijk van den nun
tius ontvangen, maar door den aartspries
ter Van de Capelle werd de kapelaan van
den Posthoorn, Paulus van der Burg be
noemd, en de nuntius keurde dit goed en
bevestigde deze benoeming. Daarop vroeg
pater Ruyters een eenvoudig pastoraat,
maar hen werd gelast de Missie te verlaten,
ongetwijfeld in verband met de opheffing
der Jesuietenorde in 1773 (Enkhuizen was
tot dusverre een Jesuieten-statie geweest).
Maar het stadsbestuur van Enkhuizen
dwong den benoemden Paulus van der
Burg de stad te verlaten, en Ruyters tot
blijven, terwijl de katholieken intusschen
naar de omstreken gingen om Mis te hoo-
ren en de Sacramenten te ontvangen. De
kwestie werd opgelost, doordat na rijp
beraad Van der Burg werd benoemd te
Voorschoten en Wouter Ruyters als pas
toor te Enkhuizen 109).
Pastoor Van der Burg en zijn opvolger
pastoor Driessen worden genoemd de
grondleggers der Statie Voorschoten 110).
Volgens het Missieverslag van Ghilini
telde zijn Statie in 1775, 559 communican
ten; zij werd er in geprezen als te behoo-
ren tot die van den eersten rang 111). In
1784 was het getal communicanten iets te-
ruggeloopen en bedroeg het 527; dat jaar
telde 32 gedoopten, 8 huwelijken en 22
overledenen 112).
Pastoor Van der Burg was een groot
Blijf gewoon! Alleen een rustig Nederland heeft
niets te vreezen! Dat de eerste dagen ons allen
even uit het gewone, kalme spoor brachten, het
is te begrijpen U heeft het thans echter óók
al gemerkt' nü begint ieder weer „gewoner" te
worden nü moet Nederland zijn oude kalmte
en zelfvertrouwen hervindenNederland heeft
dat noodig!!
Het distributiesysteem is perfect geregeld het
werd trouwens niet uit angst voor karigheid, doch
juist ter beveiliging van ieder Uwer door onze
Regeering ingesteld! Prijsopdrijvingen zullen niet
voorkomen U hebt nü reeds kunnen merken,
dat alles thans anders is dan in '14beter geregeld,
veiliger voor U en Uw gezin! Ons land heeft
ruim voldoende voorraad. Van Mies wat er
noodig is! Ruim voldoende! Dus...koop gewoon!
Dan behoeven de winkeliers geen ongewoon
groote voorraden te maken, dan hoeft door geen
enkel handelsman de normale voorraad van 'n
heel jaar in enkele weken te worden ingeslagen.
Dat is verkeerd dat stagneert onze handel en
het vervoerswezenDat zet onze industrie voor
haast onoverkomelijke moeilijkhedenDat maakt
alles onnoodig duurder!!
Dus
DOE GEWOON, KOOP GEWOON,
DAN GAAT HET OOK GEWOON!
ijveraar voor het geestelijk en tijdelijk
welzijn zijner Statie; het oude schuilkerk-
je werd vertimmerd en verbeterd en de
pastoor schonk een nieuw orgel onder be
ding van H.H. Missen; ook vermaakte hij
een legaat van 500 gulden aan de Voor-
schotensche kerk. De verbouwing van het
kerkje kostte, blijkens een rekening van
19 Mei 1795, 3378 gulden.
Aanvankelijk nam de pastoor alleen de
zielzorg waar, maai bij het klimmen van
de jaren werd de uitgestrekte Statie hem
alleen te zwaar en verzocht hij een hulp
van een kapelaan, die hem werd gegeven
in den persoon van Andreas Groeneweg,
ook uit Delft geboortig, die in 1788 naar
Voorschoten kwam, met toestemming der
Gecommitteerde Raden der Staten vaxj
Holland en West friesland, de dato 29 No
vember 1788:
„Is gehoord het rapport van den Wel-
Ed. Heer van Wassenaar, Heer van Ster
renburg en van d Heeren van Lidth de
Jeude en Groeninx Hun Ed. Mog. meede-
broederen in raade, mitsgaders van de
Heere Raadspensionaris en van den secre
taris Roger, ingevolge en ter voldoeninge
van Hun Ed. Mog. actens commissoriaal
van den 29 October la-.tstleeden en 6 dee-
zer, geëxamineerd hebbende de requeste
van Paulus van dér Burg, werelds priester
en pastoor in de gemeente van Voorscho
ten en Andries Groeneweg, gebooren van
Delft, zijnde een Roomsch wereldspries
ter, geen geordende priester, nog munnik,
en in het bijzonder geen Jezuiet, hetzij ge-
professide of van minder ordre, te kennen
geevende, dat de uitgestrektheid van
Voorschooten aan den pastoor aldaar
eenen zwaaren dienst veroorzaakt, en zulks
bij den eersten supplt. in zyne klimmende
jaaren meer en meer ondervonden wor
dende, denzelven in de noodzaakelijkheid
brengt, om daarin eenige hulp te zoeken;
dat om gelijke reedenen te meermaalen
capellaanen van voorige pastooren te
Voorschoten zijn geaccordeert geworden;
en vervolgens verzoekende, dat Hun Ed.
De jaarlijksche Stille Omgang in de hoofdstad kreeg ditmaal een bijzondere
beteekenis door het zeer groote aantal gemobiliseerde bedevaartgangers.
Mog. aan den tweeden supplt. gelieven te
permitteeren, om, na alvorens de ver-
eischte verklaaring en onderteekening te
hebben gedaan, den eersten supplt. als ca-
pellaan in de voorz. gemeente behulpzaam
te mogen weezen.
En meede gexamineert hebbende het
berigt en advis van den balliuw van Voor
schooten, in wiens handen de voorz. re
queste is gesteldt geweest.
Waarop gedelibereerd en in achting ge
noom en zijnde, dat uit het voorz. berigt
en advis consteerd, dat de posit i ven bij de
voorz. requeste ter needer gesteld zijn
conform de waarheid, is conform het advis
van weigen. Heeren commissarissen goed
gevonden en verstaan, aan den tweeden
supplt. bij deeze te permitteeren, den eer
sten supplt. in het waarnemen zijner dien
sten als capellaan behulpzaam te mogen
weezen, mdtz alvoorens doende de ver
klaaring en ondertekening van de Room
sche priesters gerequireerd.
En zal extract deezes gegeeven worden
aan de supplten alsmesde aan den bail-
liuw van Voorschooten, zoo tot naricht als
om zig daarnaar te reguleeren".
Er kwam heel wat kijken in dien tijd
om een kapelaan te krijgen!
Pastoor Van der Burg overleed te Voor
schoten op 21 November 1805, ruim 64 ja
ren oud. 113)
104) Parochie-archief van Voorschoten.
105) Bijdr. v. Haarl., dl. XH.'bl. 61.
106) Parochie-archief van Voorschoten.
107) De Post van den Neder Rhijn; IV,
bl. 325, 334.
108) Bijdr. v. Haarl., dl. XIV, bl. 187;
dl. XXXVIU, bl. 259.
109) ld., dl. XXXVTI, bl. 59—60, 79.
110) Haarl. Bijdr., dl. LVI, bl. 183.
111) Arch. Aartsb. Utrecht, dl. Vlll,
bl. 121.
112) Parochie-archief van Voorschoten.
113) Bidplaat je.
KATHOLIEK COMITÉ VAN ACTIE
„VOOR GOD"
W,aa%am zoaaeet du'&t&inid
ap deze w-zxeCd
„Het Évangelie verhaalt dat er bij
Je Kruisiging van Christus duister
nis neerviel over het geheele land
Jat is een schrikwekkend symbool
van wat op geestelijke wijze ge
schiedt en zich altijd weer zal blij
ven herhalen, overal waar blind en
hoogmoedig ongeloof Christus uit
het hedendaagsche leven heeft ver
bannen, vooral uit het openbare
leven".
Paus Pius XII.
Encycliek „Summi Pontificatus
