Turkije is gereed met
zijn voorbereidingen
Verscherping
der blokkade
BINNENLAND
VRIJDAG 1 MAART 1940
31ste Jaargang No. 9580
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
V «Vuil bedriji"
Dit is de titel boven een artikeltje in de
socialistische pers.
Van nationaal-socialistische zijde zijn
namelijk een aantal met name genoemde
sociaal-democraten beklad omper
soonlijke gedragingen.
Tnderdaad een vuil bedri1'-
Vuil als de persoonlijke gedragingen
verkeerd zijn geweest. Ook dan zelfs is
het bekladden een bedry f, dat alleen
aantrekkingskracht heeft voor wie van
vuil houdt
Veel erger wordt het nog, als het venijn,
dat naar een ander wordt gespuwd, is ge
zogen misschien nu wel niet uit honing,
maar dan toch uit een vrijwel of zelfs hee-
lemaal onschuldige bron!
Wat is er feitelijk gebeurd? In het „Na
tionale Dagblad" en in strooibiljetten wor
den een aantal met name genoemde socia
listische voormannen met grove hatelijk
heden en grievende insinuaties overladen
niet om hun politieke of staatkundige
overtuiging, niet om wat zij publiekelijk
hebben gezegd of gedaan, goed of kwaad.
Maar om, zooals we zeiden, persoonlijke
gedragingen.
En wat zijn dan wel die gewraakte per
soonlijke gedragingen geweest?
De genoemde sociaal-democraten heb
ben samen gedineerd, inderdaad copieus
gedineerd, van fijne spijzen en dure dran
ken genoten, 't Was een diner, zooals maar
betrekkelijk weinigen 'ns een keer in hun
leven consumeeren.
De sociaal-democratische pers vertelt
over de aanleiding van deze N.S.B.-hetze,
dat een redacteur, de heer J. de Roode,
vijftig jaar journalist is geweest, en dat
toen de „Arbeiderspers" een maaltijd
heeft aangeboden:
Aan een maaltijd, aangeboden door
De Arbeiderspers, is hij (de jubilaris
de Roode) samengekomen met enkele
vrienden: met oude kameraden, mede
werkers uit vroeger jaren, en met die
personen uit de moderne arbeidersbe
weging, die thans met den arbeid
van De Roode contact hebben. Deze
maaltijd heeft plaats gehad op Zater
dag 10 Februari te Amsterdam, in ho
tel de l'Europe.
De heeren van de N.S.B. hebben
zich langs slinkschen weg, door het
ontvreemden van een brief of door een
methode van hetzelfde allooi, enkele
gegevens verschaft over dezen maal
tijd. Zij hebben dit „materiaal" gepu
bliceerd in hun dagblad en zelfs per
strooibiljet verspreid, versierd met
grove hatelijkheden.
Men kan van meening zijn, dat b.v. een
beetje minder kostbare spijzen en wat
minder kostbare wijn (in het bedoel
de strooibiljet worden ook de merkea en
de prijzen der wijnen genoemd) beter in
het kader van een „democratischen" maal
tijd zouden hebben gepast! Men zou er
wat mee kunnen spotten!
Maar: is wat gebeurd is nu stof voor een
hetze, een persoonlijke hetze als ge
voerd door de N.S.B. Volstrekt niet.
Wij kunnen ons indenken, dat de sociaal
democratische pers in dit verband boos
wordt en schrijft over een „vuil bedrijf'!
Wij maken deze opmerkingen niet, ge
dreven door een zekere vriendschap vcor
de betrokken personen of de betrokken
partij, maar omdat dergelijke vorm van
critiek, als in dit geval gehanteerd door de
N.S.B., ook naar onzen smaak, moet wor
den gediskwalificeerd. Wie zelf sterk
staat, gebruikt niet zulke wapenen om
zijn tegenstanders te bestrijden!
Geen uitzondering meer
voor Italië
ITALIAANSCHE KOLENVERSCHE-
PINGEN ZULLEN WORDEN
AANGEHOUDEN
LONDEN, 1 Maart (A.N.P.) Te Lon
den wordt medegedeeld, dat de koninklijke
(Britsche) marine van vannacht twaalf uur
af allen uitvoer van Duitsche steenkolen,
welke overzee naar Italië gaat, zal aanhou
den.
Een aantal Italiaansche schepen neemt
thans in Nederlandsche havens Duit
sche steenkolen in.
Het verluidt, dat niet zal worden opge
treden tegen steenkolenladingen van sche
pen, welke vóór middernacht uitvaren.
Reuter verneemt, dat te Rome zonder on
derbreking de besprekingen worden voort
gezet over den EngelschItaliaanschen
handel.
Groot-Brittannië heeft aangeboden, Italië
te voorzien van alle steenkolen, welke het
vroeger uit Duitschland ontving en in ruil
daarvoor producten te koopen van de Ita
liaansche zware industrie en landbouw.
In officieele kringen te Londen wordt
verklaard, dat het steeds de bedoeling is
Met wil echtex nietó, tegen Sluóland
ondernemen
Radio-rede van Saydam
„CRISIS STAAT VOOR DE DEUR".
De Turksche premier, Saydam, heeft
gisteravond uit Ankara een radio-rede
voering gehouden, waarin hij o. m.
zeide:
„Na een intenrieve voorbereiding ge
durende de afgeloopen twaalf maanden
is Turkije thans gereed voor wat ook
moge komen. Ik spreek vandaag tot u
op den laatsten dag onzer voorberei
dingen.".
De premier verklaarde, dat Turkije 30
millioen ponden in het afgeloopen jaar
heeft uitgegeven voor het leger. Hieraan
voegde hij toe: „Later zal ik den vollen
omvang bekend maken van onze voorbe
reidingen."
De recente toepassing van de Turksche
noodwet, aldus zette Saydam verder uit
een, is zoowel in het buiten- als in het
binnenland verkeerd uitgelegd, waardoor
geruchten ontstonden, dat Turkije den
staat van beleg had afgekondigd, bevel had
gegeven tot mobilisatie en zich gereed
n.aakte voor defensieve of offensieve bewe
gingen tegen de U. S. S. R. Al deze ge
ruchten waren volslagen ongegrond.
„Of wij in den oorlog zullen trekken,
zal alleen beslist worden van het stand
punt van onze nationale belangen" aldus
de eerste minister. De noodwet is inge
diend als voorzorgsmaatregel toen buiten-
landsche ontredderingen het onmogelijk
maakten uitsluitend op de normale wet
ten des lands te vertrouwen, maar „oor-
'og en mobilisatie vormen zware verant
woordelijkheden voor de staatslieden van
Turkije en eischen de diepste overweging.
Turkije zal deze maatregelen nemen,
wanneer zijn nationale belangen en be
staan vitaal bedreigd worden. In de af
geloopen zes maanden is geen wijzi
ging ontstaan in onze betrekkingen met
Rusland. Wij wenschen geenerlei be
wegingen tegen den Sovjet te onder
nemen. Wij kunnen niet inzien, dat er
voor den Sovjet een reden is om ons
aan te vallen."
Voortgaande zeide spr.: „Onze doelstel
lingen en voornemens zijn volstrekt be
paald. De kwestie van deelname aan den
oorlog en onze buitenlandsche politiek
zullen geen invloed ondergaan van eenige
combinatie van buiten. De verwarring en
onrust, die buiten onze grenzen heer-
schen, zullen en mogen ons er niet van
afschrikken om met een koel hoofd een
ccrdeel uit te spreken en besluiten te ne
men."
Na de natie te hebben gewaarschuwd,
dat „de crisis, die een groot deel der we
reld heeft overdekt, thans aan on»e deur
ftaat" besloot Saydam met de woorden „Ik
v/eet, dat ieder burger zijn plicht zal doen".
ITALIË EN DE TURKSCHE ZEEëNGTEN.
Een klaarblijkelijk geinspireerde ver
klaring is te Rome in omloop gebracht,
welke inhoudt, dat Italië voor zich de
valledige toepassing opeischt van de Con
ventie van Montreux van 1936, welke
wanneer Turkije toestemming geeft
veroorlooft om oorlogsschepen naar de
Zwarte Zee te zenden ter bescherming van
het scheepvaartverkeer.
Gezegd wordt, dat de onmiddellijke oor
zaak van deze verklaring ligt in het niet-
beveriigde bericht, dat Engeland reeds toe
stemming aan de Turksche regeering had
gevraagd, om een dergelijken stap te on
dernemen.
Italië moet zorgen voor de veilig
heid van zijn eigen verkeer in geval
er onvoorziene ontwikkelingen moch
ten ontstaan in het huidige conflict.
Italië zou niet onverschillig kunnen
blijven voor wat het ook zij, dat hst
naburige Oosten en den Balkan raakt.
Deze mededeeling is gepubliceerd door
middel van de correspondentie genaamd:
Informazione del Giorno".
geweest, deze Duitsche uitvoergoederen
naar Italië te onderwerpen aan een vijan
delijke uitvoercontrole. De Italiaansche re
geering werd hiervan in kennis gesteld kort
nadat het koninklijk besluit inzake de re
presailles was uitgegeven.
In verband evenwel met de ernstige uit
werking van een onmiddellijke stopzetting
van een zoo groot gedeelte der steenkolen-
voorziening van de Italiaansche industrie,
werd een regeling getroffen, ten einde mo
gelijk te maken binnen een zekeren tijd
andere voorzieningen te treffen.
DRIE MAANDEN OORLÓG IN FINLAND.
STOCKHOLM, 1 Maart. (A. N. P.). -» De
Russen bevinden zich na drie maanden
strijd op ongeveer 88 K.M. in Finland, op
het front in de landengte. De mogelijkheid
van den val van Viipuri wordt thans alge
meen besproken. Viipuri ligt in puin. Al
leen de Finsche vlag op het slot geeft eenig
teeken van leven. Iedere twee minuten
worden twintig salvo's op de stad afge
vuurd. Ook het gebouw van het Duitsche
consulaat is beschadigd.
Vandaag is het weer heerlijk zonnig
weer.
Militaire deskundigen te Stockholm zijn
van meening, dat het grootste gevaar,
waarvoor de Finnen thans geplaatst zijn,
bestaat in de mogelijkheid van een vast
beraden Russischen opmarsch over het ijs
van de Golf van Viipuri naar het vasteland.
Men betwijfelt of de Finnen over voldoen
de manschappen beschikken, om de geheele
kust van het vasteland te beschermen. De
achter Viipuri gelegen hoofdweg naar het
binnenland wordt eveneens dagelijks ge
bombardeerd om de ravitailleering der Fin
nen tegen te gaan. De terreinen aan weers
zijden van dezen weg zijn vol bomtrech-
ters. Des nachts bevinden zich stroomen
vluchtelingen op dezen weg. Het geheele
district ten Westen van Viipuri is ont
ruimd.
Men is van opvatting, dat de val van Vii
puri voor het lot der Finnen niet beslis
send zal zijn, daar zij zouden kunnen terug
trekken op nieuwe verdedigingslinies in de
heuvels rond de stad.
Ook in het Noorden hebben de Finnen
het hard te verduren.
Men gelooft, dat de Russen aan het front
van Pet-sai. o o^er meer dan twee divis:es
beschikken. De Finnen die den geheelen
winter de Russen aan dit front hebben op
gehouden. met betrekkelijk weineg skipa
trouilles, hebben thans goed versterkte
stellingen ingenomen bij Nautsi, dat be
schouwd wordt als een belangrijk strate
gisch punt. Indien de Finnen zich van Naut
si zouden moeten terugtrekken, zouden zij
de bescherming, welke de Noorsche grens
voor hun linkervleugel vormt, verliezen.
Ir. dat geval zouden de Russen van het
Noorden uit langs de beide kanten kunnen
optrekken.
HEVIGE STRIJD BIJ VnPURI.
LONDEN, 1 Maart. (A. N. P.). Vol
gens de laatste door Reuter ontvangen te
legrammen woedt de strijd om Viipuri nog
steeds met een verschrikkelijke hevigheid.
Het vannacht door het Russische
hoofdkwartier uitgegeven communiqué
maakt verder melding van de bezet
ting van de belangrijke spoorweglijn en
drie stations ten Oosten van Viipuri. De
geweldige druk der Russen heeft de Fin
nen genoopt zich terug te trekken. Vol
gens de Finnen zou er evenwel geen spra
ke zijn van een doorbraak. Erkend wordt,
dat de positie der Finnen ernstig is. Er is
evenwel nog geen reden tot pessimisme,
zegt men.
SUMNER WELLES TE BERLIJN
AANGEKOMEN.
BERLIJN, 1 Maart. (A. N. P.). De Ame-
rikaansche onderStaats-secretaris van bui
tenlandsche zaken, Sumner Welles, is Vrij
dagochtend tegen tien uur te Berlijn aan
gekomen.
BERLIJN, 1 Maart. (A. N. P.). De Ame-
rikaansche onderstaats-secretaris Sumner
Welles werd om 12 uur in het departement
van buitenlandsche zaken door den rijks
minister van buitenlandsche zaken, Von
Ribbentrop, ontvangen. De zaakgelastigde
van de Vereenigde Staten, legatieraad
Kirk, woonde het onderhoud bij.
Johan Braakensiek
Het overlijden van den in zijn bloeitijd
zeer populairen teekenaar Johan Braa
kensiek wekt de herinnering aan een pe
riode in ons politiek verleden, welke een
nieuw en belangrijk stadium inleidde, en
nu meer dan een halve eeuw achter ons
ligt.
Braakensiek stond toen aan het begin
van zijn loopbaan, was althans bij het
groote publiek nog ombekend. Maar al
spoedig kreeg hij naam door zijn politieke
teekeningen het in weekblad „De Amster
dammer", waarvan de bekwame en agres
sieve journalist J. de Koo een dei redac
teuren was.
De teekenstift van Braakensiek was niet
zoo scherp gepunt, als de pen van De Koo.
Zijn kunst en de wyze, waarop hy zijne
eigene en de hem door de redactie gesug
gereerde ideeën uitbeeldde, hadden veel
eer iets gemoedelijks, waaraan het vinnige
en wrange vreemd bleef. Maar ongetwij
feld was dit een der redenen zyner snel
groeiende populariteit. Men mocht dan
van meening verschillen over zyn betee-
kenis als kunstenaar, zijn talent had toch
zeer zeker een eigen -karakter en hy wist
daarmee suggestief te werken. Goed gety
peerd waren doorgaans de politieke figu
ren, en het aanschouwelijke der voorstel
ling deed meestal recht wedervaren aan
de werkelijkheid.
Ik herinner mij in dit verband een zeer
geslaagde teek en in,g, welke de ministe-
rieele crisis met de daarop gevolgde kabi-
nets-wisseling van 1888 in beeld bracht.
De Rechtsche partijen hadden voor de eer
ste maal bij de verkiezingen een regee-
ringsmeerderheid veroverd, en minister
J. Heemskerk Azm. zag zich daardoor ge
noodzaakt af te treden. De liberale partij,
als wier „zaakwaarnemer" hij meer dan
eens was gedoodverfd men noemde hem
ook wel „den man met de twee linkerhan
den" zag hem met leedwezen gaan.
Maar het was onvermijdelijk. En nu tee-
kende Braakensiek hem als troubadour,
die afscheid kwam nemen met het beken
de liedje: „Musz i denn, musz i denn zum
Stadie hinaus", terwijl de als dame af
gebeelde liberale partij uit het bovenven
ster van haar woning treurig toezag en
beneden de zeer gelijkende figuren van
Schaepman en Kuyper den ingang tot het
regeerkasteel bewaakten. De toestand was
daarmee voor iedereen duidelijk weerge
geven, en door deze en dergelijke teeke
ningen „pakte" Braakensiek het publiek.
ftij heeft voor zijn werk terecht de
waardeering gevonden, welke hij ver
diende.
P. S.
EEN DUITSCHE SUGGESTIE BETWIST.
Vreemde vliegtuigen zijn 's nachts meestal
niet te herkennen.
Van Duitsche zijde worden sedert eeni-
gen tijd berichten verspreid over schen
dingen van onze neutraliteit door Britsche
vliegtuigen, welke des nachts over ons
land zouden vliegen. Andermaal wordt er
daarom van bevoegde zyde op gewezen,
dat de nationaliteit van vreemde vliegtui
gen des nacnts zelden kan worden vast
gesteld. Dit kan toch alleen geschieden
door beschijning met zoeklicht, doch, het
zij het wolkendek, hetzij de zeer groote
vlieghoogte, welke ook het modernste
zoeklicht niet meer bereiken kan, onttrek
ken de vliegtuigen meestal aan herken
ning.
Zou men moeten uitsluiten, gelijk van
Duitsche zijde wordt gesuggereerd, dat
zich onder de vliegtuigen van vreemde
nationaliteit, welke des nachts boven Ne
derland gesignaleerd worden, ook Duit
sche toestellen bevinden, dan pon zich de
vraag voordoen, waarom Duitsche vlieg
tuigen alleen bij daglicht boven ons grond
gebied zijn verschenen.
AFLEVERING VAN VERDOOVENDE
MIDDELEN.
Strenger controle met ingang van heden.
Heden is een nieuw ministerieel besluit
in werking getreden als uitvloeisel van de
opiumwet 1928, welke tot stand kwam ten
gevolge van de internationale opiumcon
ventie te Genève.
Van morgen af zal de inspectie van de
volksgezondheid nauwlettende controle
uitoefenen op de recepten en afleveringen
van al die ve^doovende middelen, welke
onder deze wet vallen. De apothekers zul
len de recepten vorr deze middelen afzon
derlijk dienen te bewaren en in een daar
toe bestemd register moeten inschrijven.
Tevens zal een nauwlettende controlf wor
den uitgeoefend op de vo'ledigheid der
recepten, zooals deze omschreven is in de
wet betreffende de uitoefening dei genees
kunde en in de nieuwe door den minister
van sociale zaken vastgestelde bepalingen.
Dit nummer bestaat uil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
DE TURKSCHE PREMIER SAYDAM
HEEFT VERKLAARD, DAT TURKIJE
THANS OP ALLES VOORBEREID IS.
(lste blad).
DE FINNEN MOETEN WIJKEN BIJ
WIBORG. BEZETTING DOOR DE RUS
SEN NOG SLECHTS KWESTIE VAN
TIJD. (2de blad).
DE FRANSCHE MINISTER REYNAUD
OVER DE KRACHTSINSPANNING, WEL
KE FRANKRIJK ZICH ZAL HEBBEN TE
GETROOSTEN. (2de blad).
MINISTER KOHT OVER DE NOOR
SCHE VERLIEZEN TER ZEE. (2de blad).
DE GEVAREN TER ZEE.
In haar vergadering van gisteren heeft
de commissie van 't Haaff voor de veilig
heid ter zee, naar aanleiding van de
scheepsrampen van den laatsten tijd, zich
ernstig beraden omtrent de mogelijkheid
den opvarenden meerdere veiligheid te bie
den.
De commissie zal thans een onder
zoek instellen naar de mogelijkheid
van patrouilleering op een speciale,
voor een groot deel afgebakende route,
door een aantal kleinere schepen,
waardoor opvarenden verzekerd zullen
zijn dat bij een eventueel ongeval hulp
steeds nabij is. Mocht deze oplossing
aanvaard kunnen worden, dan meent
de commissie, dat daarmee een zeer
goede beveiliging zal worden verkre
gen.
LOOZE GERUCHTEN OVER DE
SLUITING VAN DE DUITSCHE GRENS.
Naar aanleiding van het bericht van het
Belgische telegraafagentschap uit Euepen
over een gerucht, dat met ingang van he
den (1 Maart) o.a. de Duitsch-Nederland-
sche grens gesloten zal worden, vernemen
wy, dat hiervan bij het Departement van
Butenlandsche Zaken niets bekend is.
Zooals bekend is het verkeer over de
Nederlandsche-Duitsche grens sedert ge-
ruimen tijd aan beperkende bepalingen
gebonden. Een mededeeling, dat verder
gaande beperkingen in het voornemen
zouden liggen, is niet binnengekomen.
GOUDEN JUBILEUM VAN DE
ARBEIDSINSPECTIE.
Vandaag herdacht.
Heden is het 50 jaar geleden, dat de eer
ste drie inspecteurs van den arbeid hun
werk begonnen. Dat was in 1890.
Enkele cijfers mogen de uitbreiding van
het werk van de arbeidsinspectie sedert
dien illustreeren. De totale kosten bedroe
gen in het begin 19.000 per jaar; thans
bedragen zij 1.048.875, terwijl het totalo
aantal by te arbeidsinspectie werkzame
personen is opgeklommen tot byna 300
man. Dit zijn sprekende cijfers.
Vanmiddag is dat feit herdacht met een
plechtige samenkomst in de Ridderzaal te
's Gravenhage
Minister v. d. Tempel hield een rede,
waarin hij mededeelde, dat de heer ir. J.
L. M Asselbergs, hoofdinspecteur van den
arbeid, is benoemd tot ridder in de Orde
van den Nederlandschen Leeuw. Benoemd
zijn tot ridder in de Orde van Oranje-
Nassau: de heer J. D. Filarski, technisch
ahmtenaar by de arbeidsinspectie, de heer
W Rus, controleur van dep arbeid en me
juffrouw M. H. Hartman, administratief
ambtenaar le klasse B. bij de arbeidsin
spectie.
Ik moge, aldus de minister, deze vier
ridders, en tevens het gansche corps, ge-
lukwenschen met deze onderscheidingen.
De minister eindigde met het uitspreken
van den hartgrondigen wensch, dat spoe
dig in een wereld, waarin vrede heersche,
ook het Nederlandsche bedrijfsleven tot
algemeen hernieuwden bloei moge komen
en dat de arbeidsinspectie in den komen
den tijd hnar mooie sociale taak, die ook
zoo'n diepgaande moreele strekking hepft,
zal kunnen vervullen in een sfeer van
voorspoe- en anemeene bedrijvigheid.
Hierna heeft de directeur-generaal "an
den iubileerenden dienst het woord ge
voerd.
