Beschouwing van den Voorzitter over
den huidigen toestand
ZATERDAG 24 FEBRUARI 1940
31ste Jaargang No. 9575
S)e ÊeicbelieSoii/fca/iTt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11,
Dll nummer beslaat uil vi|l
bladen, vv.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
De R.K. Staatspartij
De voorzitter van de R.K. Staatspartij
heeft gisteren te Amsterdam den Partij
raad geopend met een rede, waarin veel
wordt gezegd, wat de overweging
waard is.
Wat b.v. de heer Verschuur zeide over
de verhouding tusschen den Godsdienst
en de practische politiek is een waarheid,
waarover te weinig wordt nagedacht.
De politiek kan niet worden beschouwd
en beoefend los van godsdienstige begin
selen. Dit is een waarheid. Maar 't is óók
een waarheid, dat men uit godsdienstige
beginselen niet rechtstreeks voor
de maatschappij de gewenschte levensvor
men kan afleiden.
„De godsdienst wordt wel eens al te dicht
bij al dit menschelijk gedoe geplaatst",
aldus mr. Verschuur. En zóó is het inder
daad wel eens! Vooral onder de lagere
politieke leiders wordt wel eens een be
paalde houding tegenover een bepaald
vraagstuk voorgesteld als de e e n i g e hou
ding, welke men krachtens zijn beginse
len kan en mag aannemen. Daarin ligt
een zekere gevaarlijke bekrompen
heid.
Wij zijn het met veel wat de heer Ver
schuur zeide, eens en volkomen eens. Zijn
opmerkingen over den conservatieven aard
der Anti-revolutionairen op heden, blijk
baar bedoeld als tegenstelling met de
Christ.-Historischen, zijn echter, naar onze
meening, zoowel voor den een als voor
den ander te generaliseerend.
Sympathiek
In de Memorie van Antwoord over de
Defensie-begrooting zegt de Minister te
kunnen mededeelen, dat ongeacht wat
verschillende instanties ter zake reeds
hebben verricht de regeering een com
missie heeft samengesteld, waarin zijn op
genomen een vertegenwoordiger van de
ministers van Financiën, Sociale Zaken,
Economische Zaken, Binnenlandsche Za
ken en Defensie, welke commissie op
dracht heeft, der regeering te adviseeren
omtrent het vraagstuk van den terugkeer
van de gemobiliseerden in het burger
leven, met inbegrip van de eventueel te
treffen wettelijke voorzieningen.
Aangezien het vraagstuk in studie is,
moge hij er zich thans van onthouden hier
op diep in te gaan aldus de Minister.
Wij zullen er hier ook niet dieper op in
gaan.
Maar wij willen wel gaarne constatee-
ren, dat deze daad van de regeering
zeer sympathiek is.
V Hcclcmaal niet
sympathiek
In tegenstelling met het voorgaande ls
heelemaal niet sympathiek, wat de Minis
ter van Defensie in dezelfde Memorie op
merkt inzake uitbreiding van verloven:
Tegen het naar huis zenden van va
ders van groote gezinnen bestaan be
zwaren. Onbillijkheden zouden niet te
vermijden zijn, o.m. omdat officieren,
kader en gespecialiseerden van dezen
maatregel niet zouden kunnen profi
teered
Wij kunnen deze redeneering niet aan
vaarden.
Als men niet allen kan helpendan
maar niemand. Dat is geen redeneering!
En, bovendien, in niet weinige gevallen
hebben officieren en kader financieele
voordeeien, welke althans voor een deel
en onder eenig opzicht weer de nadeelen
van hun afwezigheid van huis kunnen
compenseeren.
Het bescheid van den Minister van De
fensie is hier zéér onbevredigend.
WEER VREEMDE VLIEGTUIGEN
BESCHOTEN.
De regeeringspersdienst meldt, dat
hedennacht in het centrum en in het
westen des lands op vliegtuigen van
vreemde, doch onbekend get ven na
tionaliteit door afdeelingen luchtaf
weergeschut is geschoten.
9aüiputad R. X. SiaatipaAüj,
Het heden en de
toekomst
Gisterenavond heeft mr. T. J. Verschuur
den Partijraad van de R.K. Staatspartij,
welke te. Amsterdam is bijeengekomen,
geopend.
Spr. ving zijn rede aan met erop te wij
zen, in welke moeilijke omstandigheden de
raad samenkomt en hij schilderde de ver
schrikkingen van den krijg.
Nederlands neutraliteit.
Daarbij komt, aldus spr., dat ook wij in
beklemmende vrees leven, of niet ons land
in den maalstroom zal worden meege
sleurd. Reeds meer dan eens heeft het
allen schijn gehad, zonder dat wij onzer
zijds ook maar een schijn van een aanlei
ding zouden hebben gegeven.
Dat wij tot heden buiten den eigen
lijken oorlog bleven is een reden tot
ootmoedige dankbaarheid en tot open
baar eerbetoon aan Hem, die de har
ten der menschen leidt, waar Hij wil.
Intusschen treffen ons zware slagen. Men
is van de zijde der belligerenten steeds
vrijmoediger geworden in de bepaling van
het begrip contrabande, waardoor onze in
voer en uitvoer worden afgesnoerd. Daarbij
wordt de zee in het wilde weg als vaar
water onbruikbaar gemaakt. Spr. wees
voorts op het moedwillig vernielen van
schepen, die met onschuldige lading tus
schen neutrale havens varen.
Men kan niet zeggen, dat de houding
van neutraliteit alleen maar aantrekkelijke
kanten vertoont. Zoolang de eer en het
levensbelang der natie het gedoogen, zul
len wij die houding nochtans bewaren.
Mr. Verschuur legde er voorts den
nadruk op, dat van partijkiezen geen
sprake kan zijn en dat alleen aanran
ding onzer positie ons bewegen kan het
zwaard op te nemen.
Er zou op onze toekomst een ondragelijke
hypotheek worden gelegd, indien wij de
zelfstandigheid niet handhaafden in den
alouden zin van ons met geen der groot
machten extra af te geven.
Onze neutraliteit beteekent
geen lafheid.
Wij zijn overtuigd, dat onze neutraliteit
geen lafheid beteekent. Onze zeelui zijn
nog van het oude ras en hoevelen, he
laas, hebben, in dienst van levensbelangen
van ons volk, al reeds den heldendood ge
vonden. Ook van onze vloot en ons leger
weten wij, dat zij geen oogenblik zouden
aarzelen ons, thans geweldig versterkte,
land te verdedigen, als zij tot die heilige
taak door aanranding onzer neutraliteit
zouden worden gedwongen.
Een economische toestand van
bitteren ernst.
Onze neutraliteit is ook economisch van
bitteren ernst. Dagelijks kost onze mobi
lisatie een en zeventiende millioen. Onze
tegenwoordige toestand is een voortzetting
en verergering der crisis.
Er zijn drie groepen, die wel consumee-
ren, doch niet produceeren. Vooreerst
hebben wij nog een paar honderdduizend
echte werkloozen. Vervolgens hebben wij
de honderdduizenden, die onder de wa
penen staan. Op de derde plaats moeten
wij die tienduizenden, die werk hebben
voor de onproductieve versterkingen, wa
penindustrie en legervoorziening, econo
misch opschrijven onder de geweldige
schare van consumenten, die niet produ
ceeren. Ons verarmingsproces is dus thans
in nog heviger mate gaande dan tijdens
de crisis voor den oorlog.
De versobering.
Naar aanleiding hiervan de versobering
besprekend, betoogde mr. Verschuur, dat
er veel meer noodig is een psychologische
voorbereiding voor het dragen dezer ver
sobering dan een bevordering van de ver
sobering zelf. Wil men niet in een ave-
rechtsche versobering vervallen, dan hoe
de men zich ervoor de bron van onze ver
arming, den omvang van de werkloosheid,
nog te vergrooten.
Onze publieke financiën.
Er zijn ook zachte heelmeesters, die al
te gemakkelijk denken den last te kunnen
verschuiven naar de toekomst. Men kan
namelijk leenen. Maar niet ongelimiteerd.
Zonder behoorlijk staatscrediet zou de ge-
heele mogelijkheid, om te leenen, ons ont
vallen. Zoodra ons thans zoo sterke staats
crediet, gebaseerd op den gezonden staat
onzer publieke financiën, ons zou bege
ven, stond alleen nog maar de weg der in
flatie open. Dan eerst recht zouden de
vaste inkomens en de arbeidsloonen naast
de spaarders den last dragen. Laten wij ons
van deze waarheid doordringen, dat de
noodzakelijke verschuiving van een groot
deel der schulden, namelijk de mobilisatie
uitgaven ,naar de toekomst, slechts moge
lijk zal zijn, als ons volk blijk zal geven
door onmiddellijke belastingbetaling het
beginsel van ineens-eraf een behoorlijk
deel van de last voor het heden te willen
nemen. Wij vreezen, gezien het groote
deel van kapitaal en van arbeid, dat tot
werkloosheid is gedoemd, dat deze belas
tingen ook het nationaal vermogen zullen
aantasten, m.a.w. niet uit inkomens geheel
kunnen worden gedelgd.
De -geestelijke gezondheid.
Wat groot gevaar gaat loopen bij vermin
dering der welvaart, het is onze geestelij
ke gezondheid, er zijn bij het systeem van
democratie en geestelijke vrijheid, dat wij
steeds neg met overtuiging aanhangen,
veel mogelijkheden tot misbruik van de
volksellende. Wij kennen allen het boos
aardige, hysterische gebral, waarbij de de
mocratie voor alle ellende verantwoorde
lijk wordt gesteld. Nog dezer dagen werd
zij ervoor aansprakelijk gesteld, dat in
Den Haag een man met bevroren beenen
was gevonden. Toch zijn er wel totalitaire
systemen, waar de bevroren beenen bij
tienduizenden moeten worden geteld.
Naar het schijnt begint het succes van dat
gebral bij de goe-gemeente af te nemen.
Voor meer verstandige menschen zal het
altijd een bezwaar blijven, dat de redelij
ke critiek om zeep zou gaan, dat de macht
van de publieke opinie, welke de sterkste
zuiverende kracht in den staat is, zou wor
den opgeheven. Dan zou de breede weg,
die voert tot lichamelijke en moreele sla
vernij, zijn betreden.
„De allerplatste vorm van
bestrijding der democratie".
Wij gelooven wel, dat de allerplatste
vorm van bestrijding der democratie door
een partij, welke ook uit nationaal oog
punt zooveel te denken geeft, hard bezig
is terrein te verliezen, aldus mr. Ver
schuur. Dat ontslaat ons echter niet, inte
gendeel, van den plicht in ons systeem
van maatschappelijke en politieke vrij
heid de nieuwe vormen te vinden, welke
na den vrede geve God, dat zij spoe
dig intrede op een lagere basis van
welvaart beginnende aan alle standen
onder bevolking zooveel mogelijk een
moreel en stoffelijk dragelijk bestaan zul
len verzekeren. Met den nieuwen tijd zal
blijken, dat niet alleen de psychologische
toestand der volken is gewijzigd, maar dat
ook op sociaal en op economisch gebied
sprongsgewijs een nieuwe phase van ont
wikkeling is bereikt.
Zoowel politiek als maatschappelijk zul
len wij dan sterk moeten staan op onze
beginselen. Daarin gaan wij parallel met
wat oud-minister Slotemaker de Bruine
dezer dagen voor Christelijk-Historische
jongeren heeft gezegd.
Beginselen en de sociale en
economische ordening.
Vervolgens stond spr. bij het vraagstuk
der beginselen nog even stil. Uit onze be
ginselen is maar niet voor iedere moeilijke
situatie een onmiddellijke oplossing af te
lezen. Die beginselen zijn dikwijls vaag,
maar tegelijk van geweldig drijvende
kracht. Als voorbeeld gaf spr. de sociale
wetgeving, waarvoor naar zijn gevoel het
dragende christelijke beginsel was de
waardeering van de hoogheid der men-
schelijke persoonlijkheid, welke niet ge
doogde den arbeider een onmenschwaardig
bestaan te laten voeren. Wanneer echter
niet maatschappelijke waarneming, econo
misch denken, organiseerend vermogen de
vormen weten te. vinden, waarin dat be
ginsel leven en gestalte zal vinden, dan
blijft het beginsel onvruchtbaar.
Gelukkig hebben in de vele jaren, dat de
rechtsche partijen samenwerkten, zij
elkaar verstaan over tal van sociale maat
regelen. Misschien hebben zij in politieken
overijver 'iet wel eens zoo voorgesteld, als-
Stemt morgen - Zondag
middag - Uw Radiotoestel
af op den
Mr. A. DIEPENBROCK, Pr.:
Een genoeglijk kwartiertje en
5 minuten ernst.
of de verkorting van den arbeidsduur, be
scherming van jeugdigen en vrouwen, so
ciale verzekering en zoo meer rechtstreeks
uit het christelijk beginsel voortkwamen.
Zoo eenvoudig was het echter niet. Wel
ongeveer is het zooals mr. Schokking, jong
Christelijk-Historisch schrijver, in een uit
nemend boekje, dat veel tot nadenken
dwingt.
De verhouding met onze oude
bondgenooten.
Onze fout in het vraagstuk der economi
sche ordening schijnt te zijn geweest, dat
wij het reeds te ver hadden doorgedacht.
Naar het schijnt betrad het Kabinet van
1937 wel het economisch terrein, doch on
ze bondgenooten waren nog niet in het
reine met hun denkbeelden. Het verwijt,
aat wij de economische ordening niet in
algemeenen, ja nationalen zin hebben na
gestreefd, moeten wij met kracht afwijzen.
Wel echter hebben allerlei spanningen tot
de breuk gevoerd, toen de gemeenschap
pelijkheid van levenshouding, die de drie
partijen hadden gevonden tegenover het
sociale vraagstuk, ontbrak ten aanzien van
het economische. Deze levenshouding,
waardoor men gevoelt, wat dr. Schokking
en vele christelijk-historischen beseffen,
dat n.l. de economische werkelijkheid door
beginselen van gerechtigheid en liefde
moet worden veredeld, deze levenshou
ding hadden vooral de anti-revolutionnai-
ren, die sinds Talma en Kuyper te zeer
bleven stilstaan, niet veroverd.
Inmiddels staat men hier voor den
eigenlijken achtergrond zoo ging mr.
Verschuur voort van het door ons be
treurde uiteengaan der coalitie. Daar men
nu eenmaal niet uit de godsdienstige be
ginselen rechtstreeks voor de maatschappij
de gewenschte levensvormen kan afleiden
de godsdienst wordt wel eens al te dicht
bij al dit menschelijke gedoe geplaatst
is in het gemeenschappelijk bezit van ze
kere godsdienstige waarheden wel eens
kans maar geen zekerheid geboden, dat er
voor het politiek-economische vraagstuk
een rechtsche meerderheid wordt gevon
den. Welke practische vraagstukken van
meerderheidsvorming en van kabinetsfor
matie hier achter liggen, is wel bekend.
Dat de R.K.S.P. de moeilijke toekomst
met bezonnenheid en frisschen onderne
mingsgeest wil tegemoet treden, juist nu
zulke ontzaglijke vraagstukken wachten,
zal, volgens spr., niet nalaten de jongere
generatie te trekken tot haar politieke
werk.
Met een vertrouwvol beroep op de jeugd
en op de intellectueelen opende spreker
deze vergadering van den Partijraad.
Op deze rede van den voorzitter volgde
een hartelijk applaus.
De begrooting voor 1940 werd ongewij
zigd goedgekeurd en den penningmeester
voor zijn beheer over 1939 décharge ver
leend.
Vervolgens ging de Partijraad over tot
het bespreken van de voorstellen der krin
gen. Een voorstel van den kring 's Herto
genbosch, dat de Partijraad zich uitspreke,
ten sterkste het streven der R.K. Tweede
Kamer-fractie de groote gezinnenpolitiek
met kracht door te zetten, te ondersteu
nen, in het bijzonder op het gebied van de
belastingen, werd aanvaard. Daarmede was
een gelijk voorstel van den kring Leiden
overbodig geworden.
Een voorstel van den kring Arnhem
Nijmegen inzake onderzoek van de moge
lijkheid aan de groote gezinnen in de
dienstplichtwet tegemoet te komen door in
mobilisatietijd ontheffing te verleenen aan
vaders van minstens vijf kinderen, werd in
de aandacht van de Tweede Kamer-fractie
aanbevolen.
Om kwart over tien werd de vergade
ring geschorst tot Zaterdagmorgen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
GEMELD WORDT, DAT TWEE DUIT-
SCHE ONDERZEEBOOTEN VERNIELD
ZOUDEN ZIJN. (2de blad).
VOORTDURENDE RUSSISCHE AAN
VALLEN OP DE KARELISCHE LAND
ENGTE (2de blad).
SPANNING AAN DE RUSSISCH—
TURKSCHE GRENS? (2de blad).
Binnenland
VERGADERING VAN DE R.K. STAATS
PARTIJ. (1ste blad).
H. STOEL EN DUITSCHLAND.
Mgr. Orsenigo brengt vragen over inzake
Polen.
Men seint uit Rome aan de „Msbd.":
Ter rectificatie van onjuiste berichten
over herhaalde bezoeken van mgr. Orse
nigo, den nuntius te Berlijn, op het Duit-
sche ministerie van buitenlandsche zaken,
wordt verklaard, dat in een speciale ver
gadering van kardinalen, behoorende tot
de H. Congregatie voor buitengewone
kerkelijke aangelegenheden, besloten werd,
door bemiddeling van mgr. Orsenigo aan
de Duitsche regeering eenige vragen voor
te leggen betreffende het godsdienstige
leven in Polen, evenals den wensch van
den H. Stoel, dat een gevolmachtigde zal
gezonden worden om den toestand ter
plaatse te bestudeeren.
De aankondiging van een nieuw bezoek
van mgr. Orsenigo bevestigt deze lezing,
evenals de mogelijkheid, dat de reis uit-
uitsluitend zal geschieden ter oriënteering
omtrent den godsdienstigen toestand.
DE TORPEDEERING VAN DE „TARA".
De regeering wacht op verklaringen
van den kapitein.
Zal de regeering een stap doen naar aan
leiding van het geval van de „Tara", die
volgens een telegram van den kapitein
zender waarschuwing is getorpedeerd
Uit den aard der zaak kan de regeering
geen besluit nemen, alvorens de beschik
king te hebben gekregen over zoodanige
inlichtingen van den kapitein en van leden
der bemanning, dat zij zich een beeld kan
vormen, van wat er is geschied. Het is
mogelijk, dat deze inlichtingen haar schrif
telijk uit het buitenland worden verstrekt,
maar het is eveneens denkbaar, dat de
regeering zich eerst voldoende gegevens
kan verschaffen, wanneer kapitein en be
manning in ons land zijn teruggekeerd.
DE VOETBALWEDSTRIJD HOLLAND—
BELGIë OP 17 MAART TE
ANTWERPEN.
Een geldig paspoort vereischt.
Ondanks de vele bemoeiingen, welke do
Koninklijke Belgische Voetbalbond heeft
gedaan om faciliteiten te bekomen voor
reizigers, die den voetbalwedstrijd Neder
landBelgië op 17 Maart in het Deurne-
stadion te Antwerpen willen bijwonen,
heeft de Belgische regeering op dat ver
zoek afwijzend beschikt.
Bezoekers van dezen wedstrijd zullen
dus een geldig paspoort noodig hebben om
de grens te kunnen passeeren.
