De reis van Welles
Plaats een
Telefoontje
Buitengewoondienst plichtigen
1938 en 1939 gaan in dienst
KERKNIEUWS
BIOSCOPEN TE LEIDEN
VKIJDAU üj rtuRUAKi
OE I.E1DSCHE COURANT
TWPPrP *n - PAG. h
Verliezen
van dc
Nederlandsche
Scheepvaart
SEDERT HET UITBREKEN
VAN DEN OORLOG.
In totaal zijn 184 menschenlevens ver
loren gegaan, met voor de handelsvloot
een tolaal tonnenmaat van 82.779 ton. Be
halve de Sliedrecht, de Arendskerk en de
Burgcrdijk, die getorpedeerd werden
onbekend is nog de oorzaak van het ver
gaan van de Tajandoen, de Tegri, de Safe,
de Tara, de Den Haag en de Petten IJ.M.
49, terwijl de Alja op een v/rak en de Alk
maar op een rots stootte zijn de andere
genoemde schepen geheel of gedeeltelijk
door mijnen vernield.
In de vier en een half jaar, dat dc
wereldoorlog duurde (19141918) ver
loor de Nederlandsche vloot in totaal
296.430 ton scheepsruimte.
Thans, na nog geen zes maanden,
werd reeds het schrikbarend hooge
cijfer van ongeveer 83.000 ton bereikt.
br. slacht-
1939
ton offers
8/9
Rr. Ms. van Ewyck
30
9/9
Mark (Houtvaart).
1514
1/lü
Hr. Ms. van Gelder
6
8/10
Binnendijk (H.A.L.)
6873
Tegri (Eeftingh)
280
7
Safe (Salomons)
375
7
16/11
Sliedrecht
(v. Ommeren)
5133
26
18/11
Simon Bolivar
(K. N. S. M.)
8309
86
27/11
Spaarndam (H.A.L.)
8857
5
7/12
Tajandoen Nederland)
8159
6
IJm. 116, Silvain
210
11
10/12
lnuningharo
(Intern. Kustv. Mij.)
398
1940
9/1
Truida (E. Heidema)
17$
15/1
Arendskerk
(Ver. Ned. Scheepv. Mij.) 7906
29/1
Nora (Stoomv. Mij.
Zeeuwsch-Vlaanderen)
299
10/2
Burgerdijk (H.A.L.)
6835
17/2
Alkmaar (K.N.S.M.)
6982
18/2
Ameland
(Stoomv. Mij. R'dam)
4537
21/2
Alja (J. van Dijk)
385
Tara (Mij. Vrachtv.)
4760
Den Haag (N.V. Petro
leum Ind. Mij.)
11.800
Petten IJ.M. 49
(Wed. Groen)
Rnltenlandsche Berichte»
DE AARDSCHOKKEN IN TURKIJE.
De jongste aardschokken in Turkije heb
ben een des te erger uitwerking gehad,
daar zij zich in de vroeger ochtenduren
hebben voorgedaan. Slapende dorpelingen
geraakten bedolven onder het puin van
hun ingestorte huizen. Zeer felle koude
heeft de siuatie voor de geredden, die in
de open lucht verblijven, nog verergerd.
De verwoeste dorpen zijn gelegen in het
gebied van Kayseri (Midden-Anatolië). Ook
10 000 stuks vee zijn omgekomen.
In de afgeloopen 24 uur zijn in eenzelf
de gebied acht schokken waargenomen.
Met het oog op den vulkanischen aard van
do streek vreest men nog meer schokken.
Gisteren zijn ook lichte schokken waar
genomen te Ankara en Konya, op ongeveer
290 K.M. ten N. en Z. W. van Kayserie en
te Adana, dat bij de kust van de Middel-
landsche Zee is gelegen.
ONTPLOFFINGEN IN WESTEND
TE LONDEN.
Gisteravond hebben zich in Westend in
Londen drie ontploffingen voorgedaan, die
toegeschreven worden aan agenten van
het Iersche republikeinsche leger. Een
der ontploffingen verwondde een vrouw
en deed de ruiten van eenige naburige per-
ceelen springen.
In totaal zijn 12 personen gewond. Twee
hunner hebben ernstige verwondingen be
komen. De ontploffingen hebben winkel
ruiten in Oxfordstreet vernield en ernstig
schade teweeggebracht in een kleedkamer
in het ondergrondsehe station van Mar-
blearch.
Dit was de tweede reeks ontploffingen
de eerste deed zich voor in Birmingham
sedert de terechtstelling van twee Ieren
in Birmingham.
ZONDAG TE NAPELS VERWACHT.
Hljj zal door den Duce worden ontvangen.
De onderstaatssecretaris van Buitenland
sche Zaken der Vereenigde Staten, Sum
ner Welles, wordt Zondagochtend te Na
pels verwacht.
De afgezant van president Roosevelt zal
slechts twee dagen te Rome verblijven. Hij
zal gedurende dezen tijd een onderhoud
hebben met den Duce. Vermoedelijk zal de
minister van Buitenlandsche Zaken, graaf
Ciano, hem aan het station ontvangen.
Ook Myron Taylor, de persoonlijke ver
tegenwoordiger van Roosevelt bij het Vati-
caan, wordt Zondag te Napeis verwacht.
Maandag zal hij vermoedelijk in contact
treden met den kardinaal-staatssecretaris,
waarbij de plechtige ontvangst door den
H Vader zal worden voorbereid.
i-l LJ
s imidawi uxii
TE HUUR
De slagen voor onze
scheepvaart
MET DE „TARA" VERDWENEN
13 MILLIOEN BROODEN NAAR DEN
BODEM DER ZEE.
Wat beteekent een zwarte dag als
V/oensdag 21 Februari voor onze scheep
vaart was, voor onze volkshuishouding en
voor onze voedselvoorziening? Het verloren
gaan van de 11.800 ton petroleumproduc-
ten van de „Den Haagvalt slechts bij be
nadering te beseffen, omdat niet precies
bekend is van welken aard deze produc
ten waren. Het verlies van de „Tara" valt
daarentegen heter te begrijpen:
De „Tara" vervoerde uitsluitend graan
voor de regeering. Dat zal wel niet uitslui
tend brood-tarwe geweest zijn, doch het
schip zal zooals den laatsten tijd gebruike
lijk is, wel een gemengde lading graan aan
boord gehad hebben. D.w.z.: gedeelelijk
graan voor menschelijke consumptie, ge
deeltelijk voedergraan voor onzen veesta
pel en pluimveestapel. Dat maakt natuur
lijk elke vergelijking eenigszins mank.
Doch nemen wij nu eens aan, dat de ge-
heele lading bestond uit broodgraan, dan
wordt het mogelijk een beter begrip te
krijgen van de beteekenis van het verlo
ren graan van zoo'n schip voor onze
voedselvoorziening.
Het schip vervoerde ongeveer 7200 ton,
of 7.200.000 K.G. graan. Die hoeveelheid
tarwe levert, vermalen tot meel, op een
hoeveelheid bloem van 5.400.000 K.G. bloem
of 7.200.000 K.G. meel voor bruinbrood.
Het jaarlijksch verbruik van bloem en meel
in Nederland beloopt ruim 600.000 ton of
600 millioen K.G. Hetgeen per dag neer
komt op 1.644 ton of 1.644.000 K.G. Met
de „Tara" ging dus verloren een hoeveel
heid bloem, gelijkstaande aan het totale
kwantum bloem, dat het Nederlandsche
volk in iets meer dan drie dagen ver
bruikt, of een hoeveelheid meel, vol
doende voor meer dan vier dagen voeding
van het geheele volk.
Men kan de vergelijking ook nog anders
maken. Sprekender zelfs. Van één ton
meel kunnen ongeveer 1800 bruinbroo-
den gebakken worden. Van de 7.200 ton
meel van de „Tara" kunnen dus gemaakt
worden ongeveer 12.900.000. De dagelijk-
sche consumptie in Nederland is, berekend
op een dagelij ksch verbruik van 1644 ton
bloem en meel, ongeveer 3 millioen broo-
den. Precies is dit cijfer niet, omdat uit één
ton bloem niet evenveel witte brooden ko
men als er bruinbrooden gebakken wor
den uit een ton meel.
Maar dat doei er weinig toe: op grond
van deze cijfers valt toch te zeggen, dat
met de „Tara" bijna dertien millioen broo
den verloren gingen, of voldoende voor
vier dagen voeding van ons volk.
„Telegraaf'.
LUCHTVAART
DE POSTVLUCHTEN OP NED.-INDIë.
De positie van de Indië-machines der K.
L. M. was gisteren als volgt:
Op de thuisreis landden de „Toren
valk" (Van Dijk) te Basra en de „Peli
kaan (Smirnoff) te Medan.
„RIETVINK" LANDDE DRIEMAAL OP
AMELAND.
De „Rietvink" van de K. L. M. vloog gis
teren driemaal van Eelde naar Ameland en
terug.
Tien personen vlogen van den vasten wal
naar het eiland en in omgekeerde rich
ting werden 45 passagiers, voor het meer-
endeel militairen, vervoerd. Ook een hoe
veelheid post werd overgebracht. Thans
wordt overwogen een marinevaarluig naar
Ameland te sturen, doch het is de vraag, of
di' plan kan worden uitgevoerd, aange
zien er alleen ten Noorden van Nes een
kleine ijsvrije plek is. De Waddenzee
vormt nog één ijsvlakte en het Ameland-
sche gat vertoont nog weinig openingen.
Indien de dooi niet met harden wind ge
paard gaat, zal aan den tegenwoordigen
tcestand vo'orloopig nog geen einde ko
men.
OPROEPING WELDRA TE WACHTEN
Lichting 1940 moet 1 Juli opkomen-
Naar wij vernemen, zullen de burge
meesters der onderscheidene gemeenten
dezer dagen een aanvang maken met het
verzenden van de oproepingen, om in
werkelijke dienst te komen, aan de buiten
gewone dienstplichtigen van de lichtingen
1938 en 1939, waarover de minister van
Defensie in de Tweede Kamer heeft mee
gedeeld, dat zij bestemd zijn om de oudste
lichtingen, thans onder de waper.en ver
toevend, te vervangen. Met de administra
tieve voorbereiding is men op het oogenblik
doende.
Zooals reeds eerder bericht, ligt het in
de bedoeling, deze dienstplichtigen in de
loop van de maanden April en Juni in te
lijven. Eerste datum van opkomst is 1 April.
Onder de buitengewone dienstplichtigen
vallen niet de afgekeurden. Voor
hun oproeping zou een speciale wet noodig
zijn.
Wie zijn nu die buitengewone dienst
plichtigen? In de eerste plaats zij, die
wegens broederdienst destijds vrijstelling
van militairen dienst hebben verkregen,
alsmede de vrijgeloten en degenen, die
wegens kostwinnerschap niet behoefden op
te komen. Al deze categorieën zullen thans
onder de wapenen moeten komen. Zooals in
de Tweede Kamer van regee rings zij de is
meegedeeld, zal echter zooveel mogelijk
voor zoover de dienstbelangen het toe
laten rekening worden gehouden met
elks persoonlijke omstandigheden. Daar
tegenover dient men er weer rekening mee
te houden, dat de regeling voor de kost
winnersvergoeding thans zoodanig is. dat
overwegingen van kostwinnerschap minder
zwaar zullen tellen dan in normale om
standigheden.
Men moet zoo vernemen wij van be
voegde zijde immers de bedoeling ven
de oproeping der buitengewone dienst
plichtigen in het oog houden en deze is:
vervanging van de oudste lichtingen. Daar
om zullen de jongere menschen in dienst
moeten komen. De minister blijft echter
in zijn beoordeling van elk geval „men-
schelijk". Hij wenscht niet onnoodig
manschappen onder de wapenen te houden
of te roepen. Dit spreekt vanzelf.
Vrijgesteld zijn ook:
1. De geestelijken.
2. Zij, die in Indië dienstplichtig zijn.
3. Zij, die sinds 1 Januari 1940 in het
buitenland wonen.
4. Zij, die werkzaam zijn op schepen,
welke de buitenlandsche lijnen bevaren en
niet gemist kunnen worden.
Hier speelt het oordeel van de directie
van de scheepvaartmaatschappij dus een
rol.
5. Zij, die evenals zulks voor de ge
wone dienstplichtigen geldt, uitstel heb
ben verkregen voor studie-doeleinden.
6. Zij, die wegens persoonlijke onmis
baarheid thuis niet gemist kunnen worden.
Men denke hier aan de gezinsomstandig
heden, die het noodzakelijk kunnen maken,
dat de persoon in kwestie in het gezin blijft,
(ernstige ziekte van een der gezinsleden)
of wel aan bedrijfsomstandigheden. Om
„economische redenen" kan dan vrijstelling
van dienstplicht worden verleend. Elk ge
val zal natuurlijk afzonderlijk moeten
worden beoordeeld. Zijn b.v. van drie
broers er twee in dienst en werkt er een in
het bedrijf, zoodat dit ernstig gevaar zou
loopen dan kan vrijstelling worden ver
leend. Is echter nog een broer werkloos,
dan is daartoe geen reden. Het geven van
deze voorbeelden wil niet zeggen, dat elk
gelijksoortig geval op dezelfde wijze zal
worden behandeld. 'Telkens zullen immers
andere factoren bij de beoordeling invloed
uitoefenen. Men krijgt echter een globale
indruk van de bedoeling van den minister.
Ook de buitengewone dienstplichtigen
van de lichting 1940 zullen worden op
geroepen. Naar het in het voornemen
ligt, zal dat op 1 Juli a.s. geschieden,
hoewel bijzondere omstandigheden
vervroeging van dé datum niet onmo
gelijk maken. Voorloopig kan men deze
datum echter wel als richtlijn nemen.
Van te voren kan men zich niet op een
precieze datum astleggen, daar allerlei
factoren er invloed op uitoefenen. Zoo is
b.v. de opkomst van de Februari-ploeg der
gewone dienstplichtigen tegengevallen. Er
is b.v. meer uitstel voor studie-doeleinden
verleend dan verwacht werd. Komen er nog
meer „tegenvallers",dan zouden de buiten
gewone dienstplichtigen van .1940 eerder
dan 1 Juli moeten worden opgeroepen.
Zoo'n studie-uitstel geldt soms voor drie
of zes maanden, zoodat men in een vol
gende ploeg kan worden opgenomen.
Tenslotte herinneren wij eraan, dat de
vervanging van de oudste lichtingen slechts
geleidelijk kap geschieden, omdat immers
de jongere dienstplichtigen eerst moeten
worden opgeleid. Vandaar, dat hierover
vooralsnog geen vaste data zijn te noemen.
Voor de infanterie van de liohtii^g 1924
(andere onderdeelen zijn reeds naar huis)
zullen zij vermoedelijk in de tweede helft
van 1940 vallen.
„Vooruit"
Eerste Kamer
Protesten tegen de
N.S.B.-hetze
Vergadering van gisteren.
(Vervolg).
Voortgezet wordt de behandeling van de
begróotingen van Economische Zaken en
het Landbouwcrisisfonds voor 1940.
De heer GELDERMAN (Lib.) wijdde
enkele woorden aan het toegepast natuur
wetenschappelijk onderzoek en aan de
tegenstelling die tusschen enkele keurings
diensten voor zaaizaden bestaat.
De heer MAARSINGH (N.S.B.) zeide in
het landbouwbeleid van den minister geen
vaste lijn te kunnen ontdekken. Ook toon
de hij zich voorstander van een afzonder
lijk- departement van landbouw. Voorts
schetste deze spr. den slechten toestand
van land- en tuinbouw en veehouderij.
De heer VON BöNNINGHAUSEN (N.S.
B.) sprak als zijn meening uit, dat de ge
schiedschrijver later van ons huidige tijds
gewricht zal zeggen: het volk was werk
loos, de regeering willoos en het land weer
loos.
De heer HIEMSTRA (S.D.): „Dat lijkt op
landverraad". (De minister knikte beves
tigend).
De heer VAN ASCH VAN WIJCK (A.R.):
„Ja, dat lijkt op landverraad."
De heer BöNNINGHAUSEN (N.S.B.) was
over de voorraadvorming niet gerust. Toen
de „Simon Bolivar" zonk met katoen aan
boord, dreigde de geheele Twentsche in
dustrie te gronde te gaan (MINISTER
STEENBERGHE toonde zich hoogst ver
baasd over een dergelijke aanmatigende
uitdrukking en kon een afkeurende uiting
nauwelij ks onderdrukken
De heer VON BöNNINGHAUSEN ging
op dezelfde wijze voort en stelde eindelijk
de vraag: „Is het hopeloos met ons volk
gesteld? Neen, mijnheer de voorzitter!"
(gelach van alle banken). Hij somde voorts
„maatregelen" op, die de minister dient te
nemen. De arbeider moet een redelijke
belooning ontvangen.
De MINISTER: „Dat is bij mij vanzelf
sprekend."
De heer VON BöNNINGHAUSEN: „Ik
hoop, dat u daarnaar dan weet te han
delen."
De MINISTER: „Jawel, mijnheer."
De heer VON BöNNINGHAUSEN ging
voort met zijn nationaal-sociaiislische
theorie. „ik weet niet of u het gelezen hebt,
mijnheer de voorzitter, het artikel van
Mussert in „Volk en Vaderland"....
De VOORZITTER: „Dat lees ik niet".
De heer VON BöNNINGHAUSEN: „Maar
de minister toch wel?"
MINISTER STEENBERGHE: „Ik kan mijn
tyd beter gebruiken."
De heer BLOMJOUS (R.K.) protesteerde
er tegen, dat in dit college de uitdrukking
van een „regeering, die willoos en een land
dat weerloos is" is gebruikt.
De heer VAN VESSEM (N.S.B.): „Cri-
tiek wilt u zeker niet hooren."
MINISTER STEENBERGHE: „Beleedigin-
gen misschien?"
De heer BLOMJOUS (R.K.): Ik kom er
tegen op, dat hier lichtvaardige bewerin
gen worden geuit, zooals over de katoen-
voorraad. Er zijn op het oogenblik in
Twente millioenen kilogrammen meer ka
toen dan voor den oorlog. En om te be
weren, dat de „Simon Bolivar" op weg
was met katoen naar Nederland is wel heel
erg, want het schip was op de uitvaart
nota bene!"
De totstandgebrachte prijs verhooging en
in landbouw zijn alleszins redelijk geweest.
Onze akkerbouw staat er heel wat beter
voor dan in 1914. Door deze en vorige re
geeringen is meer gedaan dan mr. Von
Bönninghausen en zijn partijgenooten ooit
zullen kunnen doen.
Spr. besprak tenslotte de veevoeder
positie en de zuivel-productie annex ex
port.
Om 3 uur verdaagde de voorzitter ver
volgens de vergadering tot hedenochtend
11 uur.
Tweede Kamer
De N S B. in Indië.
Vergadering 'van gisteren.
De behandeling van de Indische begróo-
ting-1940 wordt voortgezet.
De heer JOEKES (Vrijz.-Dem.) wijdde
eenige woorden aan den algemeenen toe
stand en sprak als zijn meening uit, dat
geen onmiddellijk gevaar bestaat voor
schending van het rechtsgebied in Indië.
Verder wees hij er op, dat de rede van den
heer Roestam Effendi het revolutionnair
karakter van het streven der Gapi heeft
aangetoond en daardoor de regeering een
waarschuwing heeft gegeven.
De heer KUPERS (Soc.-Dem.) betoogde,
dat, zooals nu in Indië, zich vroeger ook in
Nederland de intellectueele bovenlaag zich
bemoeid heeft met het lot der arbeiders
klasse. Toen is deze klasse wakker geschud
en langzamerhand politiek bewust gewor
den. Hij meent dat ook in Indië het houden
van vergaderingen op de politieke ontwik
keling heilzaam kan werken, waarom hij
het optreden van de politie bij die ver
gaderingen afkeurt.
De heer WAGENAAR (A.-R.) behandel
de speciaal het financieel beleid. Spreker
meende dat ook de Indische begrooting
dient te worden opgesteld in het streven
om tekorten te dekken. Hij gelooft, als de
Minister hiervoor aanwijzingen zal geven,
dat de Indische regeering die zal volgen.
De heer VAN HOUTEN (Chr.-Dem.)
zeide het dogma der sluitende begrooting
niet te kunnen onderschrijven. Indië is tot
het uiterste aangepast. Ook hij vroeg meer
vrijheid bij vergaderingen. Wanneer men
vertrouwen vraagt, moet men ook ver
trouwen geven. Hij zeide accoord te gaan
met de benoeming van een commissie om
het vraagstuk van meer staatkundige
rechten voor Indië te bespreken.
De heer TEULINGS (R.-K-), eveneens
het financieel beleid besprekend, maande
aan tot waakzaamheid en voorzichtigheid
in dit opzicht.
Hierna kwam de MINISTER VAN
KOLONIëN, de heer WELTER, aan het
woord. Spr. was erkentelijk voor de be
wijzen van instemming met zijn beleid,
waarin hij de Indische ambtenaren liet
deelen. Spr. wees er op dat belanghebben
den zeer diligent zijn op het punt van even-
tueele concurrentie der synthetische rub
ber. De Minister meende dat er niets tegen
is dat zij, die het Nederlandsch niet mach
tig zijn, zich in openbare lichamen, in het
Maleisch uitdrukken. Doch het gebruik van
die taal door hen die voor de vuist in het
Nederlandsch redevoeringen kunnen hou
den, acht hij irrationeel. Daartegenover
kan de regeering slechts rustig-onbewogen
zijn. De regeering zal aan de actie voor een
volwaardig Indisch parlement niets in den
weg leggen, indien die actie binnen de
perken der openbare orde blijft.
Wat de N.S.B. in Indië betreft: hij her
haalt, dat dit in Indië een weinig beteeke-
nende beweging is. Er zijn in Indië ver-
eenigingen die meer zorgen baren.
De beweringen van een Indisch dagblad
over de gezindheid van verschillende amb
tenaren zijn, voor zoover de klachten kon
den worden onderzocht, ongegrond ge
bleken. Verschillende beweringen konden,
wegens gebrek aan medewerking, niet
worden onderzocht. Spreker kwalificeert
deze beweringen als „societeitspraatjes".
Spr. zal Dinsdag 27 Februari zijn rede
vervolgen.
BENOEMINGEN BISDOM HAARLEM.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem heeft
den weleerw. heer A. N. Duinisveld be
noemd tot kapelaan te Amsterdam (H.H.
Petrus en Paulus); en den weleerw. heer
J. H. A. Everts tot kapelaan te Delft (St.
Hippolytus gesticht)
THEATEh
HOOFDFILMS
INHOUD
AANV/VNUSULi.
KEURING
Ixianon:
Union Pacific (Joël
Mc Crea, Barbara
Stanwyck)
Mama's Bruigom
(Judy Garland, Fred
die Bartholomeus).
Avonturen
Komisch
lederen avond *8 uur
Zondag van 27 uur
Zaterdag en Woens
dag 2 uur matiné.
Goedgekeurd
v. volwassenen
Luxor:
Levensdans (Bette
Davis).
Dat komt ervan
(Paul Hörbiger,
Theo Lingen)
Tragedie
Komisch
lederen avond 8 uur
Zondag van 27 uur
lederen middag ma-
tinée behalve Vrij
dag.
Toelaatbaar
v. volwassenen
Lido:
De Gorilla (Ritz
Brothers).
De hund van de Bas-
kervilles (Richard
Greene, Basil Rath-
bone).
Komische
sensatie
Detective
film
lederen avond 8 uur.
Zondag van 27 uur
Zaterdag en Woens
dag 2 uur matinée.
Goedgekeurd
v. volwassenen
Casino:
De Jantjes (Jan
Kaart, Fientje de la
Mar).
De vroolijke gevan
genis (Leslie Fuller)
Komisch
Komisch
nderen avond 8 uur
/ondag 4 uur en
uur
Zaterdag en Woens
dag half drie mati
née
Goedgekeurd
v. volwassenen
Rex:
Het meisje uit het
Verre Westen (Jean-
nette MacDonald,
Nelson Eddy).
Drie man in de
sneeuw (Frank Mor
gan, Robert Young).
Romantisch
Komisch
Lederen avond 8 uui
ondag van 2 7 uur
lederen werkdag 2
lur matinée.
Goedgekeurd
v. volwassenen
