Het nieuwe leeningsontwerp
is thans ingediend
VRIJDAG 9 FEBRUARI 1940
31ste Jaargang No. 9562
3)e Ccki6eltc0oti/^rvt
Bureaux Papengracht XL
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Adv. en Abonn.-tarieven tie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11. K
V De Radio.
Wij geraken aan veel goeds en moois en
aangenaams in het leven, helaas, vaak veel
te gauw gewend.
En dan waardeeren wij het niet meer
of niet voldoende.
Wij hebben zoo veel levens-gemak, zoo
veel „comfort", wat men zich honderd,
vijftig jaar geleden niet kon indenken, niet
kon voorstellen.
Maar: profiteeren we er van, d.w.z. be
nutten wij dat alles, om beter en meer
te kunnen arbeiden, om onze ontspanning
op geestelijk-hooger peil te plaatsen, om
onze ontwikkeling te verdiepen, om ons in
derdaad te cultiveeren?
Wij denken b.v. aan de radio, één van
die levens-gemakken.
Wat doen wij met de radio? Waardeeren
wij voldoende practisch dat wij be
langrijke en leerrijke gebeurtenissen kun
nen meeleven, als 't ware kunnen bijwo
nen; dat wij ons zoo gemakkelijk (en zoo
goedkoop!) ontspanning en ontwikkeling
kunnen schenken?
Waardeeren wij dat?
Of gebruiken wij de radio, om het toch
al rommelige en rumoerige rondom ons
nóg rommeliger en nóg rumoeriger te ma
ken, waardoor wij ten slotte onszelf
haast heelemaal in al die rompslomp ver
liezen? Gebruiken wij de radio, om ver
strooiende afleiding te zoeken, zonder
eenigen inhoud, en voor geen andêr
doel?
Er is de laatste dagen in meerdere bla
den geschreven over dit onderwerp, over
het misbruik van de radio.
De „Avondpost" en de „Nederlander"
hebben critiek uitgeoefend op het cultu-
reele peil van de meeste radio-program
ma's en geklaagd over de stijlloosheid en
oppervlakkigheid dier programma's.
De „Standaard" sluit zich hierbij aan met
de volgende opmerkingen:
„Toegegeven werd,dat er ook wel
goede uitzendingen waren, dat de radio
eigenlijk wel een cultuurtaak te ver
vullen had, maar dat het peil van de
uitzendingen over het algemeen te
wenschen overliet.
Wij deeien dit oordeel. En de reden,
dat we van dit gevoelen niet eerder
blijk gaven, is precies dezelfde als
ook „De Nederlander" aangaf.
Men moet het laten bij het consta-
teeren van een feit. De verzorgers van
den omroep verlagen het peil natuur
lijk niet opzettelijk. Zij richten zich
naar den smaak van de luisteraars. Om
hét anders te zeggen: de leverancier
voegt zich naar de wenschen van zijn
klanten. Door een artikeltje in een
dagblad oefent men op dien smaak der
klanten geen invloed uit. En voor zoo
ver we met onze eigen lezers te doen
hebben, zijn we niet zonder hoop, dat
de overgToote meerderheid niet naar
alles luistert wat door de radio het
luchtruim ingaat.
Het middel tot verbetering niet ken
nend, vonden we geen aanleiding tot
een publieke klacht. Maar nu „Avond
post" en „Nederlander" hun stem ver
hieven tegen de soms waarlijk laag-
bij-den-grondsche uitzending stellen
wij er prijs op de onze daaraan te
paren.
Al helpt het niets."
Wij zijn niet zoo pessimistisch, dat wij
den laatsten regel willen onderschrijven!
De ondervinding leert ons, dat er ook
veel sleur is sleur in het maar-raak-aan-
zetten van de radio, waardoor aan den huis-
kamer teneenenmale worden ontroofd die
stilte en die rust, welke zoo weldadig
kunnen zijn; sleur in het bij voorkeur of
zelfs uitsluitend luisteren naar banale mu
ziek en banale „humor". En uit die sleur
kunnen de menschen werkelijk wel wor
den getrokken, al is 't ook niet bij het eer
ste rukje. Hier moet de aanhouder win
nen.
De menschen moeten van de radio pro
fiteeren, en haar niet misbruiken als een
ding, dat zooals wij zeiden door zijn
voortdurende en vlakgrondsche afleiding
nog de laatste resten van bezinning en
diepere innerlijke beschaving weg-zuigt!
Er kan van de radio, als wij die goed ge
bruiken, heel veel goeds en aange
naams uitgaan. Mogen we de ons gegeven
gave van de radio zóó benutten!
f300 MILJLIOEN TEGEN
4 PCT. RENTE
Slaagt de leening niet, dan volgt
een gedwongen leening tegen
3 pet- met eventueelen
inkoop beneden pari
KOERS DER VRIJE LEENING
100 PCT.
Thans is het aangekondigde leeningsont
werp ingediend.
In de memorie van toelichting schï^jft de
minister van Financiën onder andere:
Zooals uit den regelmatig gepubliceer-
den stand van 's Rijks kas blijken kan, be
loopt het totaal der vlottende schuld op
het oogenblik ruim ƒ800 millioen. Wel
staat daar een niet onaanzienlijk bedrag
aan vorderingen tégenover, maar het sal
do der verplichtingen is toch van dien
aard, dat een verdere consolidatie van
schuld thans niet achterwege mag blijven.
De minister stelt zich daarom voor, zeer
binnenkort een leening aan te gaan van
300 millioen, tegen een koers van uit
gifte van 100 pet., en een jaarlijksche ren
te van 4 pet.
Daar deze leening nog beschouwd kan
worden als te zijn aangegaan ter dekking
van normale kapitaalsuitgaven, zal zij een
looptijd hebben van 40 jaar. Weliswaar be
vindt zich onder de huidige vlottende
schuld ook reeds een aanmerkelijk bedrag,
uat het gevolg is van de tegenwoordige
buitengewone omstandigheden, maar voor
het meerendeel der schuld geldt dit niet.
Deze stamt uit normalen tijd en kan op nor
male wijze worden geconsolideerd.
Althans wat den looptijd der leening
aangaat.
Uit het voorafgaande volgt reeds, dat
deze leening niet de laatste zal zijn en bin
nen afzienbaren tijd zal moeten gevolgd
worden door een leening, als bedoeld in
artikel 1 van het ontwerp-Leeningfonds en
af te lossen in 15 jaar.
De structuur van de semi-gedwongen
leening zal dezelfde zijn als in vroeger ja
ren. Op het eerste plan zal staan een for
meel-vrijwillige leening, welke een rente
zal dragen die 1 pet. hooger is dan de ren
te van de gedwongen leening, welke vol
gen zal, indien de vrijwillige leening de
beoogde som niet opbrengt. Doordat de be
dragen, waartoe men aan een gedwongen
leening zou moeten deelnemen, reeds nu
worden aangekondigd, kan iedereen nauw
keurig nagaan, in welke mate hij de vrij
willige leening zal moeten inschrijven, om
zich te vrijwaren tegen verplichte deelne
ming straks aan een leening, die een lagere
rente zal opbrengen en door inkoop bene
den pari kan worden afgelost.
Die vrijwaring zal absoluut zijn, ook als
de gedwongen leening doorgaat. Want in
dat geval zal de inschrijver op de vrijwil
lige leening zich aan de gedwongen lee
ning kunnen onttrekken door inlevering
van de „bewijzen van storting", die hij te
gelijk met de obligaties van de vrijwillige
leening ontvangt.
Wie op de thans uit te geven lee
ning voor zijn „competente portie"
inschrijft, stelt zich derhalve veilig te
gen de eventualiteit van het intreden
der gedwongen leening.
Deze gedachte, aan de emissies uit de
vroegere oorlogsjaren ontleend, krijgt
thans nog een kleine uitbreiding, in zoo
ver de obligaties van de jongste Staatslee-
ning desgewenscht voor 100 pet. in ont
vangst zullen worden genomen bij de stor
ting op deze nieuwe leening. Of daarvan
veel gebruik zal worden gemaakt, is onze
ker. De rente is bij beide leeningen dezelf
de. De belastingbetalingsfaciliteit ont
breekt bij de nieuwe leening. Het is dus
zeer wel mogelijk, dat de deelnemers aan
de laatste Staatsleening in groote meerder
heid hun stukken liever zullen behouden
en thans nieuw geld zullen storten.
Daar echter gebleken is, dat een
aantal kleine inschrijvers zich toen
maals met eenige moeite liquide heb
ben kunnen maken en uit plichtsge
voel daarvoor een offer hebben ge
bracht, komt het billijk voor, hun al
thans de gelegenheid te openen, hun
storting in de semi-gedwongen lee
ning te doen met de oude obligaties.
Ten slotte wordt nog medegedeeld, dat,
in verband met het bijzonder karakter van
de thans uit te geven leening, de Neder-
landsche Bank zich bereid heeft verklaard,
een regeling te treffen, welke voor hen,
die bü de te verrichten stortingen liqui-
aiteitsmoeilijkheden ondervinden en deze
niet uit eigen kracht kunnen overwinnen,
het verkrijgen van de noodige middelen
mogelijk zal maken.
Zij zullen zich tot de Bank kunnen
wenden met het verzoek voor hun re
kening te storten en de tegen die stor
tingen te ontvangen obligatiën voor be
leening in onderpand te nemen. Het
surplus zal slechts 10 ten honderd be
dragen.
Het zal gegeven kunnen worden in con
tant geld, hetwelk dan in mindering van
de beleening kan gebracht worden, óf in
effecten, voor zoover de bank deze als sup
pletoir onderpand kan aannemen en mits
deze volgens den laatsten beurskoers ten
minste 130 ten honderd vertegenwoordi
gen van het surplus, dat anders in con
tanten zou zijn te geven.
De GEDWONGEN LEENING.
Artikel 16.
1. De binnen het Rijk wonende natuur
lijke personen, die voor het belastingjaar
1939—1940 zijn of worden aangeslagen in
de vermogensbelasting naar een zuiver
vermogen van ƒ30.000 of meer, zijn, be
houdens het bepaalde in artikel 26, ver
plicht deel te nemen in de in deze afdee-
ling bedoelde leening door storting van
zoodanig bedrag als voor elk vermogen
hieronder volgt:
30.000 of meer, doch minder dan
ƒ40.000: ƒ100;
40.000 of meer, doch minder dan
ƒ50.000: ƒ200;
50.000 of meer, doch minder dan
ƒ60.000: ƒ300;
60.000 of meer, doch minder dan
250.000: 400, verméerderd met 100
voor elke 5000, waarmede het vermogen
60.000 te boven gaat|
250.000 of meer', doch minder dan
ƒ500.000: ƒ4200, vermeerderd met ƒ100
voor elke 4500 waarmede het vermogen
ƒ250.000 te boven gaat;
500.000 of meer, doch minder dan
750.000: 9700, vermeerderd met 100
voor elke 4000 waarmede het vermogen
500.000 te boven gaat;
750.000 of meer, doch minder dan
1.000.000: 15.900, vermeerderd met 100
voor elke 3500 waarmede het vermogen
750.000 te boven gaat;
1.000.000 of meer: 22.900, vermeerderd
met 100 voor elke 3000 waarmede het
vermogen 1.000.000 te boven gaat.
Artikel 18:
De binnen het Rijk gevestigde, niet in
artikel 1 der Beleggingswet genoemde, al
dan niet rechtspersoonlijkheid bezittende
maatschappijen, fondsen en instellingen,
welke in de uitoeefning van hun bedrijf
of van hun werkzaamheden, in verband
met door hen aanvaarde verplichtingen,
regelmatig gelden rentegevend uitzetten op
termijnen, langer dan één jaar, zijn, be
houdens het bepaalde in artikel 26. ver
plicht deel te nemen in de in deze afdee-
ling bedoelde leening door storting van een
bedrag, dat gelijk staat met twee ten hon
derd van de gezamenlijke waarde hunner
bezittingen, volgens de laatstelijk vóór 1
Januari 1940 vastgesteld balans.
Artikel 19:
1. De binnen het Rijk gevestigde
naamlooze vennootschappen, com
manditaire vennootschappen op aan-
deelen en coöperatieve of andere ver-
eenigingen, welke niet ingevolge het
voorafgaande artikel verplicht zijn tot
deelname voor een bedrag, dat gelijk
staat met twee ten honderd van de
gezamenlijke waarde hunner bezittin
gen, zijn, behoudens het bepaalde in
artikel 26, verplicht deel te nemen in
de in deze afdeeling bedoelde leening
door storting van een bedrag, dat gelijk
staat met de helft van de over een
boekjaar, geëindigd in het tijdvak van
1 Mei 1938 tot en met 30 April 1939,
gedane uitdeelingen, welke vallen on
der de dividend- en tantièmebelasting.
2. De verplichting tot deelneming be
staat niet, indien het gezamenlijk bedrag
van de uitdeelingen minder bedraagt dan
5000.
AARDSCHOKKEN IN CALIFORNIë.
GRASS BALLEY, 9 Febr. (ANP). De
hevigste aardschokken sinds 15 jaar zijn
gisteren voorgekomen in het district North-
sierra van Californië. De klokken gingen
stilstaan. In vele plaatsen werden de be
woners uit hun slaap gehaald. Het huis
raad rammelde. Vele menschen verlieten
hun woningen. Van ernstige schade wordt
geen melding gemaakt.
BOTSING TE R'DAM
tusschen tram en
vrachlau'o
DRIE DOODEN, EEN ZWAAR
GEWONDE
Vanmorgen te kwart voor acht is
op den Westzeedijk te Rotterdam een
ernstig ongeval geschied, waarbij drie
dooden te betreuren zijn. Een motor
wagen der R.E.T. kwam in botsing met
een vrachtwagen, welke door eenige
arbeiders met steenen werd geladen.
Vier mannen werden gegrepen en
raakten bekneld tusschen de tram en
den vrachtwagen. Twee werklieden
waren op slag dood. Te twee anderen
werden ernstig gewond. Tijdens het
vervoer naar het ziekenhuis is een der
gewonden bezweken. De toestand van
den vierden man is zorgwekkend.
De oorzaak van het ongeval moet
worden geweten aan een verkeerden
wisselstand.
Bij de parksluizen liggen de tramrails in
een lus, zoodat wanneer een van de beide
bruggen geopend is, de trams over de
andere brug, die ongeveer honderd meter
verder ligt, kunnen rijden.
Toen vanmorgen een motorwagen van
lijn tien uit de richting van de binnenstad
over den Westzeedijk de brug naderde, was
deze brug vrij. De bestuurder van de tram
reed dernalve met onverminderde vaart
verder. Doordat echter de wissel daar ter
piaatse verkeerd stond, zwenkte de tram
wagen plotseling naar rechts en reed den
's-Gra vendij kwal.
In verband met de werkzaamheden van
de Maaslunnelwerken, waren daar eenige
arbeiders bezig met het iaden van steenen
op een vrachtauto. Deze stond midden op
de tramrails, omdat de werklieden ver
wachtten, dat er, zoolang de brug gesloten
is, toch geen tram over dat weggedeelte
zou komen.
De tramwagen naderde plotseling met
zoo n groote vaart, dat de arbeiders, die het
voertuig niet tijdig zagen aankomen, geen
tijd meer hadden weg te komen en dien
tengevolge tusschen wegen en tram be
kneld raakten.
De auto werd aan de achterzijde gegre
pen en met kracht vooruit geduwd. Zij
schoot over een vluchtheuvel, vernielde
een verkeerszuiltje en kwam aan den kant
van den weg tot stilstand.
De gevolgen van de botsing waren ont
zettend. Achter de auto stonden twee ge
meentewerklieden, de 51-jarige onderbaas
H. Broere, van den Mathenesserdijk en de
49-jarige D. van de Velde van het Weena-
plein. Deze mannen geraakten onder de
achterwielen van de auto, waardoor hun
de borstkas werd ingedrukt. Van de Velde
was op slag dood, Broere overleed tijdens
het vervoer naar het ziekenhuis. Ook bij
de voorzijde van de auto stond een arbei
der, de 39-jarige metselaar J. P. Langerak,
uit de Joost van Geelstraat. Deze man
raakte bekneld tusschen de voorzijde van
de vrachtauto en de tram. Hij kreeg een
schedelbreuk benevens inwendige kneu
zingen. Ook dit slachtoffer overleed tijdens
het vervoer naar het ziekenhuis.
Voordat de tram op de vrachtauto bot
ste, scheerde zij een tweede vrachtauto.
De chauffeur hiervan, de 42-jarige H. Ree
ling, wonende in de Hudsonstraat, wérd
door tot nu toe onopgehelderde oorzaak
door de tram gegrepen, waarbij de man
den linkerarm kneusde.
Na in het ziekenhuis aan den Coolsingel
te zijn behanded, kon de man, die zeer
overstuur was, naar zijn woning worden
gebracht.
De politie, die onmiddellijk een onder
zoek instelde, heeft den tramwagen in be
slag genomen en naar de remise Delfs-
haven laten overbrengen. Ook de drie
lijken zijn in beslag genomen.
Den bestuurder van de tram werd een
langdurig verhoor afgenomen.
BRAND IN VUURWERKFABRIEK.
NEW-YORK, 9 Febr. (A.N.P.) Een vuur
werkfabriek, waar zich ontploffingen heb
ben voorgedaan, is direct een prooi der
vlammen geworden, welke zich met groote
snelheid verspreidden en minstens vijf
dichtbijgelegen perceelen hebben bereikt.
Alle bewoners binnen een afstand van
10 km. werden opgeschrikt en een groot
aantal personen snelde de straat op in de
meening, dat zich een aardbeving had
voorgedaan. Tot nu toe zyn er twee ge
wonden.
D^fabriek was eigendom van een inter
nationale onderneming.
Dit nummer bestaat uit
vier bladeiu
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
DUITSCHLAND EN DE POSITIE DER
NEUTRALEN. (2de blad).
DE AANHOUDENDE AANVALLEN DER
RUSSEN OP DE MANNERHEIMLINIE.
(2de blad).
0
Binnenland
NIEUW LEENINGSONTWERP INGE
DIEND (1ste blad).
SUIKER OP BON 13 (2de blad).
BESCHERMING VAN SCHATTEN VAN
KUNST EN WETENSCHAP (2de blad).
DE BOETETOCHT NAAR 's-HERTO-
BOSCH OP A.S. ZONDAG (2de blad).
TE ROTTERDAM IS EEN TRAMWA
GEN OP EEN MET STEENEN BELADEN
VRACHTWAGEN GEREDEN, WAAR
DOOR DRIE ARBEIDERS WERDEN GE
DOOD EN écN GEWOND (1ste l i l.
HEFTIGE STRIJD TEGEN IIET IJS
OP DE VERSCHILLENDE RIVIEREN
(3de blad).
Omgeving
DE BURGEMEESTER VAN MARKEN.
DE HEER G. VERHEUL, IS BENOEMD
TOT BURGEMEESTER VAN KOUDE
KERK (1ste blad).
PROF. DR. J. H. KRAMERS
die heden zijn hoogleeraarsambt aan de
Leidsche Universiteit aanvaardde met het
houden van een inauguratierede.
BEPERKING IN GEBRUIK VAN
BRANDSTOFFEN IN DENEMARKEN.
KOPENHAGEN, 9 Febr. (ANP). De
ongewoon strenge winter, welke thans de
Deensche wateren bijna geheel heeft af-
geloten, heeft ertoe geleid, dat tal van
schepen met ladingen steenkool niet tijdig
zijn aangekomen. Sinds eenigen tijd
heersoht daardoor een gevoelig tekort aan
brandstof. P.eeds in October waren maat
regelen genomen om tot besparing in het
gebruik te komen, maar om aan de toege
nomen moeilijkheden het hoofd te bieden,
heeft de regeering thans tot veel sterker
ingrijpende beperkingen besloten. In
woonhuizen, kantoren, winkels, restau
rants, bibliotheken, sonolen enz. mag de
temperatuur niet hooger zijn dan 18 graden
Celsius en moet het vuur in den tijd van
des avonds 10 uur tot des morgens 7 uur
zooveel mogelijk getenuperd worden. Ker
ken, vergaderlokalen, musea, wachtkamers,
bioscopen e.d. moeten des avonds om 12
uur sluiten en sommige gemeenten mogén
zelfs de volkomen sluiting van deze in
richtingen op bepaalde dagen gelasten. Dé
bovenvermelde beperkingen gelden vanaf
Maandag a.s. tot einde Maart.