Engeland en de rechten der neutralen Stede vcui minlt>te% 6fiamfie>daiti Partijraad Kath. Staatspartij Het weer in Januari DONDERDAG 1 FEBRUARI 1940 31ste Jaargang No. 9555 S)e £cid^clve0oi^<Mit Bureaux Papengrracht 32. Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Adv. en Abonn.-tarieven zie pas 2. Giro 103003. Postbus 11. KRAM OF RAAF? Chamberlain heeft in zijn gisteren te Londen gehouden rede geen toespelingen gemaakt op de aanvallen, welke de Duit- sche rijkskanselier den dag tevoren op hem had gericht. Hij negeerde diens schimpscheuten volkomen. Een reactie daarop zou overigens ook weinig gepast hebben in het kader van deze rede, die een karakter droeg, dat wel hemelsbreed verschilde van die van zijn tegenstander. Had Hitier zich beijverd om zich, althans tegenover zijn tegenstanders, zoo stellig mogelijk voor te doen, Chamberlain had fluweeJen handschoenen aangetrokken en gaf slechts een paar kleine speldeprikjes in de richting van de Duitsche oorlogsme thoden Tegenover de rest van de buitenwereld betoonde hij zich buitengewoon hoffelijk en maakte hij zijn excuus, dat hij door den oorlog gedwongen was, om onaangename maatregelen te nemen, doch dat hij ze nam met volledig begrip van de verliezen, wel ke de neutrale landen daardoor moesten lijden. Chamberlains streven was duidelijk: hij wilde den slechten indruk, welke Chur chill's onstuimig beroep op de neutrale landen had gewekt, zooveel mogelijk ver zachten. „Wij betwisten geen oogenblik zoo zeide Chamberlain het recht der neutra len te beslissen, of zij de strijd zullen in gaan of niet, of hoe ze van hun neutrali teit zullen gebruik maken. Wij vragen de neutralen te overwegen, dat, hoewel wij moeten optreden op een wijze, welke hun ongemakken of verliezen berokkent, wij nimmer een neutraal schip hebben to zinken gebracht of bewust het leven van eenig tot een neutrale mogend heid behoorend mensch hebben opgeof ferd. Laat niemand veronderstellen, dat wij onverschillig zouden zijn voor de verliezen, welke neutralen mochten lijden". Chamberlains betoog komt dus hierop neer: „Jullie, neutralen, hebt natuurlijk het recht om te doen en te laten wat je wilt. Maar kijkt nu zelf eens, aan welke zijde de humaniteit staat. Kunnen jullie het met droge oogen aanzien, dat die zijde het on derspit zou delven?" Het komt er ten slotte niet op aan, of wij met droge of met natte oogen toezien; het is slechts een feit, dat het fundament van ons onafhankelijk volksbestaan gele gen is in enze standvastige neutraliteit in elk gewapend conflict in dit deel van Euro pa. Dat is onze historische taak, welke wij willen vervullen met denzelfden ernst als andere landen de taak willen vervullen, welke zij als de hun toekomende beschou wen. Dat de gedachte, welke Chamberlain uit drukte op zijn eigen wijze, en welke Cham berlain slechts in de verte met veel om zichtigheid aanduidde, in meerdere Engel- sche kringen leeft, blijkt uit een rede, wel ke de leider der liberale oppositie in het Ergelsche Lagerhuis, Sinclair, gisteren heeft gehouden aan een dejeuner van de nationale liberale club. Hij zeide o.m., de hoop van Churchill te deelen, dat de neu trale landen zullen begrijpen, dat het nood zakelijk is zich aaneen te sluiten ter ver dediging van hun vrijheden en van de be ginselen der wereldorde. Spr. betreurde het, dat de politiek der re geering niet altijd even logisch was geweest als die van Churchill. „Wanneer een valk een kraai aanvalt, vluchten alle andere kraaien zoo vlug zij kunnen. Wanneer de roofvogel echter een raaf aanvalt, sluiten alle raven zich aaneen om zich te verdedi gen en heel vaak, wanneer de valk ziet, dat hij een raaf en geen kraai heeft aan gevallen, besluit hij den strijd te laten va ren. Wanneer dit voorbeeld een les vormt voor de neutrale landen, is het er ook een voor ons, want de kraaien gaan, zelfs wanneer zij achtervolgd worden door een valk, voort onderling te twisten en dat moeten wij niet doen". Kraai of raaf? Wij kiezen liever de posi tie van een anderen vogel, die zich niet van de wijs laat brengen door dreigemen ten, noch zich laat lijmen op een lijm stok je. DE HEERSCHAPPIJ TER ZEE RUIM 11/4 MILLIOEN MAN ONDER DE WAPENEN. Minister-president Chamberlain heeft Woensdagmiddag in de Britsche hoofd stad het woord ge voerd aan het noen maal van het comi té ter behartiging van de belangen der nationale defen sie. Zinspelende op de eheirnzinnigheid, raarmede Hitiers' rc-de van Dinsdagavond was omringd, be gon Chamberlain zijn rede met te zeggen, blij over te zijn, dat men het niet noo- dig had geacht voor het publiek tijd of plaats voor dit noenmaal te verbergen. Chamberlain sprak over de onvermijde lijke grieven en klachten, welke voort vloeiden uit beperkingen jn oorlogstijd bij afwezigheid van opwinding over oorlogs voorbereidingen op groote schaal. Het zou ongelukkig zijn indien het publiek in een stemming van somberheid of depressie zou verkeeren, omdat de feiten niet alleen aantoonen, dat geweldige inspanningen worden gedaan, doch ook dat wonderlijke resultaten zijn bereikt. Thans bevinden zich in Frankrijk, In Indië en in andere stations overzee aan onze vitale verkeerswegen meer dan 1 1/4 millioen man onder de wapenen. Deze troepen in de garnizoenen over zee stellen ons in het binnenland in staat zonder vrees voor onderbreking voort te gaan met de uitbreiding en de uitrusting van onze strijdmacht. „Toenemende macht ter zee." Een der meest stoute van de vele stoute verzekeringen van den Duitschen minis ter voor de Propaganda is, dat zij ons de heerschappij ter zee hebben ontnomen, (gelach). Het is waar, dat zij van hun luchtmacht gebruik maken om onverdedigde treilers, visrchersschepen en lichtschepen aan te vallen en hoewel zij zich haasten naar huis terug te keeren, wanneer het vuur op hen wordt geopend door ons luchtdoelgeschut en onze gevechtsvliegtuigen, zijn zij op deze wijze toch voor een zeker aantal sche pen en menschenlevens noodlottig. Gij zult wel willen weten, dat de eer ste aanval op een convooi, v/elke se dert lang gisteren door een Duitsche duikboot is ondernomen, geleid heeft tot de vernietiging van die duikboot door de gezamenlijke inspanning van vloot- en luchtstrijdkrachten, die dien den tot escorte van het convooi. Ingeval het ministerie van Propagan da in Duitschland zou probeeren deze verklaring te ontkennen, zou ik u er van op de hoogte willen stellen, dat geheel verschillend van de Duitsche praktijk, wij de levens der meeste le den van de bemanning hebben gered, (toejuichingen). Chamberlain gaf vervolgens treffende cijfers over den omvang der Britsche in spanningen bij de oorlogsvoering. Hij zeide dat. er duidelijke redenen bestaan geen cij fers te geven over de uitbreiding van de luchtmacht, doch het aantal arbeiders, dat thans gebruikt wordt bij den vliegtuig bouw, is zevenmaal zoo groot als dat van de jaren 1935 tot 1936. Sprekende over de opleiding der vliegers van het Britsche Rijk in Canada, zeide Chamberlain, dat in Canada niet minder dan 67 oefenscholen zijn gesticht. Zij zul len een personeel hebben van 40 000 kop pen en de beschikking hebben over tachtig nieuwe of vergroote vliegvelden. „Wij hebben schikkingen getroffen, op grond waarvan wij de geheele productie van wol in het Britsche Rijk voor den duur van den corlog hebben opgekocht en ook nog voor den tijd van een jaar daarna. Wij hebben tot een bedrag van 85 millioen pond aan textielwaren en leer gekocht. Meer dan duizend firma's in Groot-Brittannië ver vaardigden-thans khaki-kleeding. Ander half millioen yards voor overjassen voor de troepen en een half millioen gevechts- tenuen worden maandelijks vervaardigd. 1.300.000 paren schoenen worden wekelijks voor het leger gemaakt, oedert het begin van den oorlog is de productie van ka nonnen verdubbeld, in sommige gevallen i verachtvoudigd. De productie van grana ten is verdubbeld en thans tien keer zoo groot als na de eerste vijf maanden van den •orlog van 1914. Alles bij elkaar hebben wij sedert Sep tember bestellingen geplaatst voor kanon nen, kleine wapens, munitie, ontploffings middelen, voertuigen, machinerieën en andere behoeften ter waarde van bijna 200 millioen pond sterling." Chamberlain vervolgde met te zeggen, dat voor de civiele verdediging meer dan tweehonderdduizend betaalde mannen en viouwen en ook een millioen vrijwilligers ter beschikking zijn. „Wij hebben nog geen luchtaanvallen gehad, doch zijn er op voor bereid, indien zij komen'". „Gij ziet dat wij gebruik maken van de diensten van millioenen mannen en vrou wen. Wij hebben een controle over tien tallen millioenen aan materiaal en wij nebben honderden millioen aan geld uit gegeven. Wij verwachten in de toekomst nog grootere inspanningen te doen en toch i* er niet één niet-oorlogvoerend land, dat zichzelf bedreigt gevoelt door deze enor me opeenhooping van macht. Er is niet tén, dat zijn onafhankelijkheid in gevaar gevoelt tegenover ons. Er is niet één dat ens ervan verdenkt, ook maar een vierkan ten duim van zijn gebied te zullen nemen." De neutralen. Chamberlain verklaarde dat de bedoelin gen der Geallieerden bij herhaling zijn uiteengezet. Doch één ding wordt met den dag duidelijker, niet uit hetgeen wij zeg gen, doch door het optreden van de Duit- schers zelf, n.l. dat wij niet alleen voor onszelf strijden, doch voor leder land d?t gedrukt wordt door de vrees, dat het zich den éen of anderen' dag in de positie zou kunnen bevinden, welke achtereenvolgens is ingenomen door Tsjecho-Slowakije, Po len en thans door Finland. „Vanzelfsprekend trekken wij geen oogenblik het recht der neutralen in twijfel, te beslissen of zij aan het con flict willen deelnemen of niet, en op welke wijze zij hun neutraliteit willen toepassen. Maar wel mogen wij hun vragen en dat doen wij dan ook of zij nu klein en zwak zijn of groot en machtig te bedenken, dat, ofschoon wij bij het uit oefenen van onze onbetwistbare rech ten als oorlogvoerende tot een actie moesten overgaan, welke hun lasten of zelfs verliezen berokkent, wij toch nimmer een neutraal schip tot zinken brachten of voor zoover wij weten één enkel neutraal leven hebben opge offerd." „Aan den anderen kant bedreigt onze vijand het bestaan van staten, die te klein of te zwak of te dichtbij zijn om ze te trctseeren en zij gaan voort een bijna vol ledige onverschilligheid te betoonen niet alleen voor hun belangen, doch voor de meest gewone eischen van menschelijkheid. Ons schijnen deze overwegingen voor een groot deel ernstiger dan eenigerlei tijdelijke verstoring van den handel. Tezelfder tijd erkennen wij ten volle, dat een verstor: van den handel der neutralen ernstig voor hen kan zijn." Chamberlain noemde als voorbeeld den invloed van den oorlog op de Britschen handel naar de Vereenigde Staten. „Laat evenwel niemand veronderstel len, dat wij de maatregelen welke wij hebben genomen, voor eenig ander doel zouden willen gebruiken dan de voortzetting van den oorlog, of dat wij onverschillig zouden zijn voor de ver liezen welke de neutralen daarbij zou den kunnen lijden." Wij erkennen dat de internationale han del voor een volledige ontwikkeling veel zijdige kanalen moet volgen en dat wij een einde moeten maken aan de visieuze poli tiek van economisch nationalisme en autarkie, welke zooveel heeft gedaan om de laatste groote vredesregeling omver te werpen. Een van onze eerste bedoelingen zal zijn een herstel van den internationalen handel, welke ons voorkomt op zijn beurt de beste gelegenheid te zijn voor een herstel van het standaardleger en de consumptiekracht der natie. Dit is de politiek welke wij in gedachte heb ben wanneer de tijd zal komen, opnieuw van oorlog tot vrede terug te keeren." Engeland en <apan. Tenslotte bracht Chamberlain het jongste incident „tusschen ons en de neutrale vriendschappelijk gezinde regeering van Japan" ter sprake. „Wij zijn genoopt alle De 22ste vergadering van den partijraad der R.-K. Staatspartij zal op Vrijdag 23 Februari des avonds om 8 uur en op Zater dag 24 Februari om 10 uur gehouden wor den in Bellevue te Amsterdam. In de avondvergedering van Vrijdag zul len allerlei min of meer formeele punten en de ingekomen voorstellen der kringen worden behandeld. In de vergadering van Zaterdag komt aan de orde het voorstel van het partijbe stuur tot wijziging, resp. aanvulling van een drietal artikelen van het kiesreglement voor de aanwijzing van candidaten voor de Tweede Kamer. Dit voorstel betreft de re geling van het steunsysteem en de inrich ting van het stembiljet. Kringvoorstcllen. Er zijn voorstellen ingekomen van vier kringen: 's-Hertogenbosch, Arn- h e m-N ijmegen, Leiden en Li m- b u rg. De kring 's-Hertogenbosch stelt voor: 1. De partijraad spreke uit, dat hij ten sterkste ondersteunt en toejuicht het stre ven der Katholieke Tweede Kamerfractie, om de groote gezinnen-politiek met kracht door te zetten, in het bijzonder op het ge bied van de belastingen, wjjl het als een zeer groote grief is aan te merken, dat een gehuwd persoon, zelfs met een groot ge zin, belangrijk méér aan indirecte belas tingen heeft te betalen dan een ongehuwd persoon met gelijk inkomen. 2. De R.-K. Staatspartij bevordere, dat zoo noodig bij de regeering wordt aange drongen er voor te zorgen, dat tusschen de stijgende kosten van levensonderhoud eenerzijds en de loonen en salarissen (steungelden en werkverschaffingsloonen daaronder begrepen) anderzijds, géén wan verhouding ontstaat. Het partijbestuur zegt in zijn praead- vies, zich geheel te vereenigen met de uit spraak, neergelegd in voorstel 1. Wat voorstel 2 betreft merkt het partij bestuur op, dat zoowel de regeering als de daartoe aangewezen instanties onzer partij zéér ernstig en gewetensvol aandacht schenken aan het vraagstuk, waarom het den partijraad adviseert de concrete be handeling van dat probleem met vertrou wen aan regeering en fractie over te laten. Het voorstel zelf en de daarin neergeleg de aansporing komen het partijbestuur dan ook overbodig voor. De kring A r n h e m-N ij m e g e n stelt voor: 1. De partijraad dxinge er bij de R.-K. Kamerfractie op aan, dat deze bevordere verhooging van de steunnormen naarmate de levsnstandaard (kosten van eerste le vensonderhoud) stijgt. 2. Aan den partijraad wordt In over weging gegeven de mogelijkheid te onder zoeken aan de groote gezinnen in de Dienst plichtwet tegemoet te komen door in mobi lisatietijd ontheffing te verleenen aan va ders van minstens 5 kinderen. 3. De partijtraad spreke zich uit voor contributie-ardracht naar draagkracht. Het partijbestuur ontraadt aanneming van voorstel 1. Wat voorstel 2 betreft ontraadt het par tijbestuur zelf den weg te betreden van een onderzoek als in dit voorstel in overweging wordt gegeven. Het partijbestuur vestigt de bijzondere aandacht der Katholieke Ka merfractie op het concrete denkbeeld in het Dit nummer bestaat uit drie bladen. maatregelen te nemen, welke voor ons open staan om de machinaties van den machtigen en volkomen meedoogonloozen vijand te fnuiken, doch zeer zeker is het laatete, dat wij zouden willen doen, het zelfrespect van een vriendschappelijke na tie, waarmede wij in vrede wenschen te leven te trotseeren". Chamberlain voegde hieraan toe, er van overtuigd te zijn, dat de gevoelens der neu tralen en ook hun uiteindelijke belangen „aan de zijde moeten zijn van hen, die trachten de rechten van naties en alle in dividuen om hun levens te leven vrij van vrees voor agressies of vervolging." VOLDOENING IN AMERIKA. De rede van Chamberlain is met voldoe ning ontvangen in Amerikaansche diplo matieke kringen, in het bijzonder de pas sages, waarin de Engelsche premier zorg toont voor de belangen van de neutrale mogendheden. Men constateert, dat de re devoering geen wijzigingen bve: gt ten op zichte van der. kern der Britsche nolitiek zocals die uiteengezet is door Churchill en Chamberlann zelf bij herhaalde gele genheden, doch men ziet er den wensch van Engeland in om zijn actie te voeren met de goedkeuring van de openbare we- reldmeening. Men is van mecning, dat deze rede in staat is om de misverstanden te doen verdwijnen, die den laatsten tijd zijn opgekomen in verband met de controle op de post en het vasthouden van Ameri kaansche schepen. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland MINISTER-PRESIDENT CHAMBER LAINS AANGEKONDIGDE REDE. (1st* blad) DUITSCHE DUIKBOOT, WELKE CON VOOI AANVIEL. TOT ZINKEN GE BRACHT. (2e blad). SLECIITS KLEINE AANVALLEN IN FINLAND. (2e blad). ONTSLAG VAN DEN CHEF VAN DEN BELGISCHEN GENERALEN STAF. (2o blad). voorstel naar voren gebracht. Het ligt eer der op den weg dezer fractie na te gaan, of een bepleiten harerzijds van algeheele vrijstelling van verderen militairen dienst voor ouders van ten minste vijf kinderen verantwoord zou zijn. De gedachte, die aan voorstel 3 ten grondslag ligt, acht het partijbestuur sym pathiek. De kring Leiden stelt voor: Nu de belastingvoorstellen-De Wilde met de daaraan verbonden tegemoetkoming aan de groote gezinnen zijn ingetrokken, drin- ge de partijraad er btf de R.-K. Kamerfrac tie op aan, dat zij ijvere voor een belasting systeem, waardoor directe belastingen, wel ke onrechtvaardig*. lastenverdeelingen veroorzaken, kunnen vervallen. Het part ij-bestuur ontraadt aanneming van dit voorstel, dat bij aanneming van het voorstel-Den Bosch in fijn wezenlijke strekking reeds is aanvaard. De kring Li m bu r g stelt voor: De vergadering van den kring Limburg verzoekt den partijraad onder de aandacht van de R.-K. Kamerfractie te brengen, dat een groep van personen, administratieve en technische beambten werkzaam bij de mominale en Oranje Nassaumijnen, door de resp. directies verhinderd wordt ge bruik te maken van hun recht van organi satie en verzoekt den partijraad voornoem de fractie in overweging te geven, de noo dig geoordeelde stappen te doen om dit recht ook voor deze groep van Nederland- sche staatsbugers te verkrijgen. Het partijbestuur verklaart zich bereid do juiste toedracht van zaken te onder zoeken en te bevorderen, dat zoo noodig en zoo mogelijk maatregelen worden geno men. Het ontraadt echter den partijraad, door een besluit als wordt voorgedragen, zelf rechtstreeks In deze materie te tre den: deze lijkt voor de behandeling ln den partijraad ongeschikt. Records geslagenl Gemiddeld over de 5 hoofdstations wasi in Januari de ochtendtemperatuur 7.5 gr. beneden normaal. De grootste afwijkingen kwamen voor op den 22sten en den 15den, respectieve lijk 12 graden en 0.5 graad beneden nor maal. Alle dagen waren derhalve te koud. De gemiddelde maximumtemperatuur was 7.5 graad en het gemiddelde minimum 8 graden beneden normaal. Op alle dagen was te De Bilt de minimumtemperatuur be neden het vriespunt. Het aantal dagen met een maximumtemperatuur benedien het vriespunt bedroeg te De Bilt 22 tegen 4 normaal. De neerslag, die voornamelijk als sneeuw viel, was in de verschillende provincies 30 tot 75 pet. beneden normaal. Te De Bilt werden 110 uren zonneschijn waargenomen tegen 53 normaal. Te De Bilt was de gemiddelde tempera tuur uit de waarnemingen te 8.14 en 19 uur5.1 graad. Hiermede is het vroegere Jaunarirecord van UtrechtDe Bilt, na melijk 3.3 graad in 1850, belangrijk over troffen. Van de 3 wintermaanden Decem ber, Januari en Februari is er sedert het begin der waarnemingen in 1849 slechts een geweest die kouder was, nl. Februari 1855 met 5.3 graad. De in een vorige mededeel inig vermelde negatieve temperatuursom die een maat is voor de ijsvorming, is vandaag (1 Fe bruari) voor De Bilt aangegroeid tot 286 graden, waardoor de winter van 1928/1929 is overtroffen. De winter van 1890/1891 blijft het echter voorloopig nog winnen met een temperatuursom van —342 gra den, die zich uitstrekt van 26 November 1890 tot 23 Januari 1891, toen flinke dooi intrad.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1940 | | pagina 1