BINNENLAND WEER OPNIEUW IJS? VRIJDAG 26 JANUARI 1940 31ste Jaargang No. 9550 Cciubeli^Soii/tei/nt Bureaus Papengracht 32. Adv. en Aboxxn.-tarleven zie pag 2. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11, Ter i 'egenheld van het 40- jarig bestaan der Vereentging voor Vrouwelijke Studenten te Leiden heeft de lustrum-commissie Donderdag aan alle hohes en weeshuizen der stad taarten doen bezorgen. Deze traetatie vond een dankbaar onthaal V Het vacantie-ontwerp Wij hebben, toen het voorloopig ont- werp-vacantie-wet was gepubliceerd, onze waardeering daarvoor uitgesproken. Tegelijk met onze hartelijke instemming hebben wij echter ook enkele opmerkin gen gemaakt. Zoo schreven wij, dat wy vooralsnog de beperking, waardoor enkele categorieën arbeiders van de wet- telijk-verplichte vacantie zouden worden uitgesloten, niet konden billijken; voor een definitief cordeel, zoo schreven we, willen we de srgumenteering van den mi nister afwachten. In „Herstel" schrijft de B. nu in gelij ken zin over het Vacantie-ontwerp. Wij citeeren uit dat artikel: „De inhoud komt hierop neer: aan een arbeider in dienst van een werkgever in fabriek, werkplaats, winkel of kantoor, wordt voor elke 30 dagen dienst-verband, een halve dag vacantie gegeven met be houd van loon. (Zes dagen per jaar). Van belang is te letten op: fabriek, werkplaats, winkel, kantoor. Het betref fende artikel zegt daarbij: daar moet on der worden verstaan, hetgeen de Arbeids wet daaronder verstaat. Dat beteekent dus, dat er onder andere niet onder val len de arbeiders, werkzaam in het land en tuinbouw-bedrijf, in het hotel-, café- en restaurant-bedrijf, ook niet de groote groep huispersoneel. Er is plaats .voor de vraag, waarom de minister die groepen uitsluit, te meer, omdat Zijne Excellentie zonder eenige motiveering opmerkt, dat hij „heeft ge meend deze regeling vooralsnog te moe ten beperken tot arbeiders, werkzaam in fabrieken of werkplaatsen, winkels en kantoren". Naar het antwoord op de vraag, waarom de minister zulks gemeend heeft, moet men raden Waarom moet het hotel-, café- en restaurant-personeel voor alsnog worden uitgeschakeld; waarom moeten de landarbeiders en moet het huis personeel nu wederom worden achterge steld bij de overige arbeiders? Wij zien daarvoor vooralsnog geen steekhoudende reden. Zeker,artikel 3 van het vooront werp maakt het mogelijk, dat de Kroon de vacantiebepalingen ook van toepassing verklaart ten aanzien van arbeiders, werk zaam buiten de fabrieken, werkplaatsen, winkels of kantoren, doch men moet maar afwachten of, en, zo ja, wanneer zulks gebeurt. Ons bevreemdt het eenigermate, dat minister Van den Tempel met genoemde uitsluiting komt, nademaal 't juist de so ciaal-democraten waren, die de uitslui ting van bedeelde groepen van de sociale wetgeving bestreden". Ja wy vragen ons oo^ af: waarom genoemde categorieën arbeiders voorden uitgeschakeld. Daar zijn er by arbeiders in het ho tel-, café- en restaurant-bedrijf die vaak hun werk coen in een sfeer van uit gaande en vacantie-hebbende menschen, te midden van geld-uitgevende en met- geld-smytende lieden, die zélf met een ka rig loon moeten toekomen, terwijl zij dik wijls veel overvloed en weelde rondom zich zien en moet denzulken b.v. nu nog niet eens wettelijk vacantie gewaar borgd zijn? Ons bevreemdt zulks niet slechts „eeni germate" zooals de B. in „Herstel" maar: in zéér sterke mate! DE VONDELSTICHTING. Het bestuur van de Vondelstichting, die opgericht werd in Mei 1937, werd in de laatstgehouden vergadering op 20 Januari j.l. eenigszms gewijzigd en is thans als volgt samengesteld: mr. dr. D. Kooien, lid van den Raad van State, voorzitter; H. van der Bijll, conservator van bet Vondel museum, secretaris-penningmeester; prof. dr. J. A. J. Barge, hoogleeraar aan de rijksuniversiteit te Leiden, prof. mr. C. P. M. Romme, oud-minister van Scciale Za ken, en jhr. dr. N. van Suchtelen, direc teur van de wereldbibliotheek te Am r- dam. In bovengenoemde vergadering werden tot curatoren van den bij zonderen leer stoel in de Vondelstudie aan de rijksuni versiteit te Leiden benoemd de heeren dr. mr. W. E. Moller, lid van de Tweede Ka mer, dr. J. Berg, bibliothecaris van de universiteit van Amsterdam en dr. C. R. de Klerk, letterkundige te Amsterdam. DE EXTRA BRANDSTOFFEN- BUSLAG. De minister van sociale zaken heeft, zooals gisteren gemeld den gemeentebe sturen een circulaire doen toekomen, waarin hij mededeèlt, dat in verband met het lang aanhoudende sirenge weer be sloten heeft, dat op den steun, berekend ever de week van 22 tot en met 27 Jan., een extra-brandstoffenbijslag hetzij in geld, hetzij in natura wordt uitgekeerd ter waarde van 40 cent. Deze extra brand- stoffenbijslag, welke dus komt boven den gewonen brandstoffenbijslag staat los van de geldende maxima en mag derhalve wor den verleend in elk geval waarin steunuit- keering plaats vindt. Ten aanzien van kas- trekkers moet deze bijslag zoo berekend worden, dat zij, die uit de werkloozen- kas trekken hiervoor in aanmerking mo gen komen, indien en voor zoover de kas- uitkeering lager is dan het bedrag, het welk aan steun vermeerderd met genoem de 40 cent per geval zou mogen worden genoten. DUURTE-CLAUSULE VOOR DE MEUBELMAKERS. Ook verscheidene loonsverhoogingen toegekend. Zooals wij al eerder mededeelden, is in het meubelbedrijf een duurteclausule tot stand gekomen. Wij willen thans nog even een overzicht geven van de voornaamste bepalingen dezer clausule. Voorop staat, dat afgezien van duurtetoeslag, een loons- verhooging op 1 Januari j.l. in werking is getreden. Wat nu de bijzondere omstandigheden betreft, is het volgende bepaald: Indien de totale kosten van levensonderhoud volgens de cijfers van het Amsterdamsche Bureau voor de Statistiek over de maand Maart 1940 drie procent of meer gestegen zullen blijken te zijn tegenover de indexcijfers over December 1939, dan zal met ingang van 1 April 1940 op de loonen van alle werknemers een bijslag gegeven worden van zooveel procent van het loon, als met het percentage van deze stijging overeen komt. Elk volgend kwartaal zullen de index cijfers van de laatste maand vergeleken wort en met de indexcijfers, waarop de bijslag gebaseerd is. Is het verschil (meer of minder) drie procent of meer, dan zal met ingang van het nieuwe kwartaal het percentage van de bijslag naar evenredig heid worden verhoogd of verlaagd. Hierbij worden de loonbedragen op geheele cen ten afgerond op het dichtstbij liggende ge heele aantal, met dien verstande, dat zy daardoor niet zullen mogen dalen beneden de per 1 Januari 1940 vastgestelde bedra gen. Deze bepalingen zijn niet van toepassing op de loonen van werknemers, die den 65- jarige leeftijd hebben bereikt. Verscheidene werkgevers, die niet bij de contracteerende patroonsorganisaties zijn aangesloten, hebben zich voort bereid verklaard, loonsverhoogingen of toeslagen te geven, die varieëren van vijf tot tien procent „Volk". BEMIDDELING VOOR KLEINCREDIET. Over de werking van borgstel lingsfond- sen als organen tot bevordering van de zelfhulp tot herstel van het fiancieel even wicht in de huishoudelijke budgets en ter voorkoming van verval tot armoede, heeft de heer P. A. van Aggelen, die o.m. secre taris is van de Nedierlandsche Verèeniging voor Volkscredietwezen en Woekerbestrij ding en secretaris van het Leidsche Borg- stellingsfoncLs, Woensdagavond te Haar lem een belangwekkende inleiding gehou den. Onder volkscredietwezen hebben wij te verstaan, aldus de heer Van Aggelen, het geheel van instellingen, dat voorziet in de credietbehoeften van de economisch-zwak- keren, van de veelal niet commercieel vooruitstrevende bevolkingsgroepen, die daardoor niet bij het gewone bankwezen met inbegrip van de Middenstandsban- ken terecht kunnen. In engeren zin verstaat men er onder overwegend consumptieve credietverlee- ning aan anderen dan ondernemers ver strekt, b.v. aan particuliere en ambtelijke werknemers, gepensionneerden en werk- looaen, terwijl ook het zoowel productieve als consumptieve crediet aan de zooge naamde kleine zelfstandigen en aan be oefenaars van vrije beroepen er onder valt. De oorzaak van de groote beteekenis van crediet aan verbruikers is gelegen in de economische structuur. De huidige indu strie vraagt massa-afname en de bevol kingsgroepen met kleine inkomens komen niet makkelijk tot sparen. Het koopcrediet is geen verkwisting, mits het niet boven de draagkracht van den credietbehoevende gaat. Met psychologische middelen worden de arbeiders door de aflbetalimgsmagazijnen ertoe gebracht, dikwijls veel te koopen, daar zij in termijnen kunnen betalen. De producent en de kleine coinsument ontmoeten elkaar bij den verkoop op af betaling. Op deze wijze immers wordt het den laatste mogelijk gemaakt zich ra dio, fiets, stofzuiger, waschmachine e.d. aan te schaffen. Maar door overcrediete ring van den arbeider verstoort men diens financieel evenwicht. Er waren spr. ge vallen bekend van werknemers met een wekelijksch inkomen van 24, die een schuld van 900 moesten afbetalen. Ernstige gevolgen blijven iin vele geval len niet uit. De betrokkene komt zelfs wel met den rechter in aanraking als hij nog niet afbe taalde artikelen weer aan den man tracht te brengen. De wijze, waarop sommige afbetalings magazijnen met „makkelijke betalings voorwaarden" schermen, is wel zeer ver leidelijk. Ook de betaalzegelbedrijven, die dikwijls 10 tot 15 pet. korting op de fac tuur verlangen en dus ten koste van de winkeliers kunnen werken, werden dóór spr. in het geding gebracht. Men kan zelfs op afbetaling trouwen. Hoe talrijk zijn niet de huizen, uiterlijk vol weelde, die echter in feite, door de bo ven de draagkracht gaande financieele verplichtingen, huizen vol zorgen zijn. Werkgevers met veel personeel zullen wellicht, naar mate de levensstandaard duurder wordt, ondervinden hoever som migen van hun werknemers in de schulden zitten. Loonbeslag e.d. zijn er het gevolg van. Dit proble-m is ook een probleem, dat de aandacht der werkgevers verdient. Het verwaarloosde terrein van de economie in het huishouden wordt b.v. door het hoofd bestuur van de P.T.T. betreden. Het gaf De Bilt voorspelt, dat vorst terugkeert. een huishoudboek uit met zeer nuttige wenken. Het komt bij die credietverleening spe ciaal aan op persoonlijke crediet waardig heid van den credietbehoevende. Het werk is zeer individueel. Bij iedere aanvrage moet overwogen worden, of de betrokkene wel in staat en bereid is een aangegane schuld terug te betalen. Er moeten inlich tingen worden ingewonnen, waarbij het geheime karakter natuurlijk niet verloren gaat. Dit is geen armenzorg, aldus spr., dit is zelfhulp; het gevoel van eigenwaarde blijft bij den aanvrager gehandhaafd. De resultaten van het werk zym over/ie geheele linie, niet alleen voor den artai- der, zeer gunstig. De werknemer consta teert vermindering van loonbeslagen; de middenstand heeft er groot belang bij men koopt minder op de pof; den organen van armenzo g worden belangrijke bedra gen bespaard. Het bleek het Leidsche Borgstellings fonds, dat bij de Bank van Leeninig dik wijls door een enkelen tegenslag panden worden beleend. En, indien men eenmaal begon te leenen, was het einde zoek. Door borgstellingen te verstrekken konden vele gezinnen geholpen worden. Het fonds loste panden in tot eer: bedrag van ruim 20 mille. Ten slotte besprak inleider de wijze van financiering der fondsen; voor deze instel lingen, wier arbeid van de grootste op bouwende beteekenis is, zouden werkge vers, gemeente en arbeiders-organisaties b.v. jaarlijksche bijdragen kunner. geven. Het Borgstellingsfonds moet een cen trum van zelfhulp worden. DE ARRESTATIE VAN EEN DUITSCH JOURNALIST. Thans passant in het Huis van Bewaring. Naar wy vernemen is de preventieve hechtenis, waarin de Duitsche journalist H. May zich bevond onder verdenking van deelneming aan handelingen van an deren, welke de neutraliteit van Neder land in gevaar zou kunnen brengen, niet verlengd. Hij is thans passant in het huis van bewaring, in afwachting van de be slissing, welke ten aanzien van hem als vreemdeling zal worden genomen. DE BOTERHEFFING. Het bedrag van de heffing en steunuit- keering op boter, is, behoudens tusschen- tijdsche wijziging, voor de week van 25 Januari tot 1 Februari vastgesteld op 80 cent per kg. (onveranderd). Dit nummer bestaat alt vier bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland DE RUSSEN HEBBEN NOG STEEDS GEEN SUCCES MET HUN OFFENSIEF TEN NOORDEN VAN HET LADOGA- MEER. (2de blad). ZIJN ER DUITSCHE DUIKBOOTEN IN DE BUURT VAN TRINIDAD? (2de blad). VANDAAG IS HET-AMERIKAANSCH- JAPANSCHE HANDELSVERDRAG AF- GELOOPEN. (2de blad). Binnenland KASTEEL „DE HOOGE VUURSCHE" IE BAARN, ALS HOTEL GEëXPLOI- l'EERD, DOOR BRAND VERNIELD. (3de blad). HET VERGAAN VAN DE „ORAZIO" EN DE „BIARRITZ". (3de blad). MAN TE ROTTERDAM DOODGESTO KEN. (1ste blad). HET RUSSISCHE OFFENSIEF Bij het Ladoga-meer. HELSINKI, 26 Januari. (A. N. P.) Buiten - landsche waarnemers in Helsinki zijn van oordeel, dat het groote Russische offen- rensief ten Noorden van het Ladogameer niet verder doorgaat. Men gelooft, dat de Finsche troepen bezig zijn het gebied Ut zuiveren na de herhaalde Russische aan vallen te hebben afgeslagen, en thans de Finsche stellingen nog steviger maken ten einde een herhaling van dergelijke aan vallen onmogelijk te maken. De jongste legerberichten en andere factoren wijzen erop, dat een nieuw hoofdstuk van helfdhaftigheid en intelligente tactiek door de Finnen tot een succesvol einde is ge bracht. Reuters byzondere correspondent heeft een bezoek gebracht aan een centrum in Noord-Finland, waar Finsche vrijwilligers uit Canada en de Vereenigde Staten onder een Finschen kapitein v/orden opgeleid. Hij hoopt enkelen van hen over eenige we ken naar het front te zenden. De meesten dezer vrijwilligers zijn goede skiloopers. De correspondent voegt hieraan toe, dat er in totaal elf landen in het Finsche vreemdelingenlegioen vertegenwoordigd zijn. Het eerrte bataljon staat onder aan voering van een Italiaan. ESTLANDSCH STOOMSCHIP GESTRAND. Het vaartuig gebroken. Het Letlansche s.s. „Everoja", groot 3529 bruto ton, uit Riga, is vannacht op de Noordwestgronden van Terschelling ge strand. Het schip, dat zwaar stootte, vroeg dringend om assistentie. Vanochtend om vijf uur seinde de kapitein draadloos, dat het schip brak en dat onmiddellijk red dingboothulp werd verlangd. De motorreddingboot „Brandaris", als mede de sleepbooten „Neptunus" en „Bornrif" van de reederij Doeksen z(jn ter plaatse. Er is een bergingscontract geteekend exp basis „no cure no pay". De hoofdmachine van de „Everoja" is door het zware stoo- ten gebroken. De sleepbooten zijn er in geslaagd vast te maken en zullen vanavond bij hoog wa ter traachten het schip van de zandplaat af te sleepen. De reddingboot zal in de nabijheid blijven om zoo noodig de be manning over te nemen. De „Everoja" heeft een laadvermogen van 7300 ton. AUTO DOOR HET IJS GEZAKT. Op den terugweg van het wrak van de „Friesland". Aangemoedigd door het autoverkeer over het LJselmeer hebben de heeren Mathijs- sen uit Vaassen (Gld.) en Klappe uit Zwolle met drie Elburgsche visschers van morgen van Elburg uit met een vracht auto een tocht ondernomen naar het wrak van de „Friesland" teneinde te onderzoe ken in hoeverre het mogelijk is nog niets van de lading te bergen. De heenreis ver liep vlot. Het bleek, dat de „Friesland" sinds het vertrek van de „Holland" en de „IJsel" tachtig centimeter dieper was weg gezakt. De lieren werkten echter nog. Op de terugreis kwam de auto voor de beruchte geul te staan. Het lukte niet het voertuig daarover heen te loodsen. De wa gen zonk in de diepte weg, waarbij de chauffeur zich ternauwernood kon redden. Hij kwam ér met een nat pak en den schrik af. De overige inzittenden waren veilig heidshalve tevoren uitgestapt. Met zijn vijven hebben zij den terugtocht naar El- burg te voet moeten voortzetten. De auto zit nog in het ys.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1940 | | pagina 1