De „Arendskerk" getorpedeerd
in de Golf van Biskaje
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
5W* Siuit&cflen andetzeeïi
Alle opvarenden door Italiaansch schip aan boord genomen
Vacantie
met behoud
van loon
M
DINSDAG 16 JANUARI 1940
31ste Jaargang No. 9541
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarlcven zie pog 2.
Giro 103003. Postbus 11.
V Voor onze militairen
Dezer dagen hebben in de pers gecircu
leerd enkele soldaten-Jiederen. En terecht
is de critiek op de bedoelde producten van
„dichtkunst" niet malsch geweest.
Zeker niet alle liederen, die het volk,
militair of burger, zingt; moeten exem
pels van fijne kunst zjjn, moeten ontroeren
door zuivere schoonheid.
Een gewoon, weinig inhoudend en wei
nig zeggend lied kan, ongetwijfeld,, 'ook z'n
nut hebben de melodie is ook veel
waard. Een echt goede mélodie kan den
geest losrukken uit omklemmende zorgen
en een gezonde vroolijkheid opwekken,
zelfs zonder dat men de woorden, die wor
den gezongen, kent. Dat is de invloed, de
goede uitwerking van: muziek!
Maar: onbenulligheid, zoutloos en
geestloos of door valsch sentiment opge
blazen en gezwollen gerijm kan nooit
waardig worden gemaakt om een volkslied
te heeten, ook niet op de mcoiste melo
die; kan nooit tot een soldaten-lied worden
gepromoveerd.
Wij moeten ook in onze liederen, ook in
onze ontspanning in het algemeen, ons een
beschaafd volk toonen.
Degenen, die speciaal in dezen tijd zich
tot nobele taak stellen, den gemobiliseer-
den militairen ontwikkeling en ontspan
ning te schenken, moeten aan die ontwik
keling en ontspanning zekere eischen
stellen.
En niet alléén eischen van moraliteit, ook
eischen van beschaving, van cultuur.
Nogmaals: 't behoeft niet altijd te zijn:
hooge kunst dat is zelfs niet gewenscht
maar aan gezonde beschavings-eischen
moet 't voldoen.
Beschaving goed begrepen is
men vergete dat niet! ook een element
in ons Christen-zijn. En dat element mag
onder geen enkele omstandigheid worden
veronachtzaamd of verwaarloosd.
Waardeering en dank voor wat velen
doen om onze militairen het leven te ver
aangenamen en te ontspannen!
In 't bijzonder ook waardeering en dank
aan onze katholieke militairen-vereeni-
gingen.
Wat zouden wij deze vereenigingen in
een tijd, als deze, met groote schade voor
talloozeh, missen, als zij niet bestonden!
En wat moeten wij deze vereenigingen
in een tijd, als deze, met groote winst voor
talloozen, steunen, dankbaar voor haar be
staan!
Zij schenken den gemobiliseerden hun
waardige ontspanning en ontwikkeling.
Zij steunen en stuwen hen in hun gods
dienstig leven.
Dezen morgen nog kon men in de gar
nizoenskerk te Leiden de Hartebrug-
kerk zien, hoe in grooten getale gemo
biliseerden tot de heilige Tafel nader
den.... En vanavond kome talrijke mili
tairen weer in diezelfde kerk bijeen voor
een plechtige godsdienstige samenkomst,
Een groot aantal frissche jonge mannen,
staande te midden van het volle leven, ter
kerke gekomen, om zich inniger te vereeni
gen met God, om dieper in te leven den
dienst van God 't is in donkere sche-
mer-dagen 'n licht-visioen van goud!
Dat dit wordt bereikt, is mede te dan
ken, voor een groot deel, aan het bestaan
eener katholieke militairen-vereeniging.
DE BRAND TE SJIZOEOKA GEBLUSCHT
TOKIO, 16 Jan. (ANP) Volgens een
bij het Japansche ministerie van biranen-
lar.tdsche zaken ontvangen telefonisoh be-
rioht uit Sjizoeoka is le catastropha'.e
brand aldaar, na 15 uren gewoed te heb
ben en 6500 huizen in de asch gelegd te
hebben, geblusoht. Het politierapport ver
meldt, dat 35.C30 mensohen dakloos gewor
den zijn. Twee bewoners zijn om het leven
gekomen en 158 zijn gewond, van wie
acht ernstig. Het betrekkelijk geringe aan
tal slachtoffers werdt daaraan toegeschre
ven, dat da brand overdag uitbrak. De om
vang van die materieel schade is nog niet
bekend, maar de verliezen van de brand
verzekeringsmaatschappijen alleen worden
geraamd op 25 millioen yen.
NOG STEEDS AARDSCHOKKEN IN
KLEIN AZIE.
ATHENE, 16 Jan. (A. N. P.). Nog steeds
is aan de aardschokken in Klein-Azië en
de Aegeische Zee geen eind gekomen. Na
dat op 6 Januari nabij het eiland Kreta een
aardbeving was gevoeld, wordt heden van
hte eiland Chios een middelsterke aardbe
ving gemeld, welke echter geen schade
van beteekenis heeft aangericht.
De Vereenigde Nederlandsche Scheepvaartmaatschappij vernam Maandag om 5
uur in den namiddag van het bureau Zee verkeer, dat volgens een telegram uit Lon
den haar bijna 8000 bruto rg. ton groote motorschip „Arendskerk", gebouwd in
1938, dat op weg was van Antwerpen naar Zuid-Afrika, in de Golf van Biskaje op
een afstand van ongeveer 100 mijl van Ouessant getorpedeerd en gezonken is.
Alle opvarenden zijn gered door het Italiaansche stoomschip Fedora" en worden
vermoedelijk te Lissabon aan land gezet.
Het schip is door een Duitschen onderzeeër getorpedeerd.
Naar wij vernemen heeft de Neder
landsche regeering haar houding ten
aanzien van de torpedeering van de
„Arendskerk" nog niet bepaald. Zij
kan dit eerst doen, wanneer zij op de
hoogte is van alle hierbij betrokken
feiten.
De Ver. Ned. Scheepvaartmij. deelt nog
mede, dat het m.s. „Arendskerk" Maan
dag te 1 uur voormiddag Ouessant pas
seerde, zoodat de torpedeering Maandag
ochtend te circa 7 uur moet hebben plaats
gevonden. Het schip vervoerde ongeveer
4000 ton normale stukgoed-lading van Ant
werpen naar Zuid-Afrika.
Later heeft de Ver. Nederlandsche
Scheepvaartmaatschappij een telegram ont
vangen van den kapitein van het getor
pedeerde schip, den heer Wijker, thans aan
boord van de „Fedora".
Kapitein Wijker meldde in dit telegram,
dat zijn schip, na onderzocht te zijn, door
een Duitschen onderzeeër getorpedeerd is.
Later op den avond werd gemeld, dat ka
pitein Wijker van Loord van de „Fedora",
door welk schip de bemanning is gered en
opgenomen, een telegram aan zijn maat
schappij heeft gezonden, dat zij te Lissa
bon 'aan land zouden worden gezet.
De „Fedora" is een betrekkelijk oud
schip, dat in 1910 werd gebouwd en waar
schijnlijk geen groote snelheid kan ontwik
kelen. Men is daarom van meening, dat
het schip met de geredde bemanning niet
eerder dan pas over anderhalven dag te
Lissabon zou kunnen arriveeren.
Omtrent de juiste toedracht van het ge
beurde is uiteraard nog weinig te melden.
Er zal, zoo deelde men ons mede, moeten
worden gewacht op nadere verklaringen en
mededeelingen van den kapitein en de be
manning, welke, naar vrijwel zeker is, voor
den Nederlandschen consul te Lissabon zul
len worden afgelegd, zoodra de „Fedora"
in deze Portugeesche stad de geredde be
manning aan wal zal hebben gezet.
Eerst dan zal overwogen kunnen worden,
welke stappen zullen dienen te worden ge
daan.
Het getorpedeerde schip.
Zaterdag j.L was de „Arendskerk" van
Antwerpen vertrokken, 'waar geladen was
met goederen, bestemd voor Kaapstad.
Zondagochtend passeerde het schip zonder
noemenswaardig oponthoud de Duins en gis
teren was het dan tusschen Ouessant en
kaap Finisterre.
Aan boord bevonden zich 65 personen, te
weten een bemannene bestaande uit 26
Europeanen en 37 Britsch-Indiërs, en ver
der een employé van de Vereenigde Ned.
Scheepvaartsmaatschappij met zijn echtge-
noote, op weg naar zijn standplaats in
Afrika.
Het motorschip „Arendskerk" was een
dubbelschroefmotorschip groot 7906 bru
to en 4764 netto ton. Het werd in 1938 bij
de werf F. Schichau G.m.b.H. te Danzig
gebouwd en behoorde aan de Vereenigde
Nederlandsche Scheepvaart Maatschappij
in Den Haag.
De „Arendskerk" is een van de schepen,
die op grond van de zoogenaamde Compen
satie-transactie met Duitschland in 1938
werd gebouwd in ruil voor Ned.-Indische
pioducten, voornamelijk tabak.
De afmetingen van het schip zijn 493
INISTER VAN DEN TEMPEL
heeft den Hoogen Raad van
Arbeid advies gevraagd over
de wettelijke regeling in zake
vacantie met behoud van loon.
De beginselen zijn de volgende:
Voor elke dertig dagen arbeid
wordt een halve dag vacantie
toegestaan;
Deze moet zooveel mogelijk in
de zomermaanden tusschen
30 April en 1 October vallen
en aaneengesloten worden ge
geven;
Regeling geldt voor fabrieken,
werkplaatsen, winkels en kan
toren;
Een reeds door het bedrijfsleven
zelf getroffen regeling heeft
voorkeur boven de wettelijke
regeling, mits zij niet slechter
is.
(Voor de uitvoerige toelichting
zie men pagina 6).
voet lang, 63 voet breed en een diepgang
van 31 voet. Het had een laadvermogen
van 11600 ton.
De „Arendskerk" is het vierde schip in
de reeks van z.g. A-kerkschepen; d.z. sche
pen, waarvan de naam begint met de letter
A en eindigt op den uitgang -kerk. Zij zijn
alle van ongeveer dezelfde grootte en van
soortgelijke constructie.
Het schip was aanvankelijk bestemd
voor den dienst op Australië of dien op
Britsch-Indië. (Vandaar waarschijnlijk,
dat de bemanning voor een groot deel uit
Britsch-Indiërs bestond). Ten gevolge van
den oorlog ontstonden er allerlei onregel
matigheden in de scheepvaartlijnen.
Na eenige omzwervingen, o.a. in Ned.-
Ii.dië, waar een conflict met de beman
ning ontstond, kwam de „Arendskerk" zoo
in de Afrika-lijn terecht.
De dienstsnelheid van het schip bedroeg
16 1/2 myl per uur. Het was een vracht
schip met accomodatie voor twaalf passa
giers. Zoowel qua snelheid als qua inrich
ting was het een modern schip, dat zich
met al zijn mededingers meten kon. Het
was eigendom van de V. N. S. en deed
sinds kort dienst voor de HollandAfrika-
lijn.
ALLE AAN BOORD AANWEZIGE POST
VERLOREN.
Voor zoover bekend is alle aan boord
van het getorpedeerde s.s. „Arendskerk"
aanwezige post verloren.
Aan boord van dit schip bevond zich uit
sluitend briefpost dus geen pakketpost
voor de Unie van Zuid-Afiika en Mo-
sambique. Deze post omvat in het algemeen
alle correspondentie voor deze bestemmin
gen, hier te lande ter post bezorgd tus
schen 5 en 11 Januari.
BRAND IN BELGISCHE KAZERNE.
Vier dooden, vijftien gewonden.
BRUSSEL, 16 Jan. (A. N. P.). Van
nacht is brand uitgebroken in een kazerne,
welke bezet was met een eenheid van Ar-
densche jagers en van de genie in de streek
van Vielsalm (provincie Luxemburg).
Twee barakken zijn een prooi der vlammen
geworden. Er zijn vier dooden te betreu
ren. Vijftien militairen werden gewond.
De oorzaak van den brand is niet bekend.
Dit nummer beslaat alt
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
BERLIJN BEWEERT, DAT DE NEDER
LANDSCHE EN BELGISCHE VOOR-
ZORGSMAATREGELEN DOOR LONDEN
EN PARIJS ZIJN INGEFLUISTERD. (1ste
blad).
RUSSISCHE BOMBARDEMENTEN OP
F1NSCHE BEVOLKING. (2de blad).
Binnenland
EEN ELFDE NEDERL. SCHIP DE
„ARENDSKERK" IS V7RGAAN. ((1ste
blad).
VOORONTWERP WETTELIJKE REGE
LING INZAKE VACANTIE MET LOON.
(2de blad).
EEN NIEUWE WINSTBELASTING VOOA
N.V.'s, TER VERVANGINGING VAN DE
DIVIDEND- EN TANTIèMEBELASTING.
(!ste blad).
RUSTIGE
WAAKZAAMHEID
Berlijn gevoelt zich geprikkeld door de
militaire maatregelen, welke zoowel in Bel
gië als in Nederland zijn genomen.
Objectief genomen is dat zeer verwon
derlijk. Het is n.l. overeenkomstig den
Duitschen wensch, dat Nederland zijn on
zijdigheid naar alle kanten krachtig zal
handhaven. Slechts onder die voorwaarde
heeft Duitschland indertijd de verzekering
gegeven, dat het onze neutraliteit zal eer
biedigen.
Dat het ons ernst is met de handhaving
van die neutraliteit zal derhalve telkens
min of meer naar buiten blijken, zoodra er
eenige spanning ontstaat in de internatio
nale situatie, en aangezien die internatio
nale situatie nu eenmaal met spanningen
geladen is, zullen dergelijke voorzorgs
maatregelen in de toekomst wel meer voor
komen.
Duitschland ziet in de tegenwoordige
maatregelen echtei een wantrouwen jegens
veronderstelde Duitsche plannen en ver
moedt, dat Den Haag het oor heeft geleend
aan Fransche influisteringen.
In verband daarmede kan men in Berlijn
de verzekering hooren, dat Londen en Pa
rijs, inziende dat zij aan de Fransch-Duit-
sche grens niet verder komen, er alles op
zetten om de oorlogsfronten te vermeerde
ren en dat de poging om in Den Haag en
Brussel tegen Berlijn stemming te maken
en een druk te oefenen in de richting van
het betrekken van Nederland en België in
den strijd tegen het Duitsche Rijk, blijk
baar gelijk ook in de eerste week van
November j.l. militaire maatregelen der
neutralen heeft uitgelokt. „Het komt er nu
op aan", aldus zegt men in Berlijn, „hoe
ver men zich in Den Haag en Brussel laat
beïnvloeden. Wij in Duitschland zijr. in elk
geval waakzaam".
Wij kunnen daarop antwoorden, dat wij
in Nederland geen enkel bezwaar hebben,
dat Duitschland waakzaam is, maar dat wij
tevens de verzekering kunnen geven, dat,
indien Londen en Parijs zouden trachten
ons in den strijd te betrekken, dit bij voor
baat een vruchtelooze poging zou zijn.
Verondersteld, dat wij onjuiste inlich
tingen hadden gekregen, en ons onnoodig
tot voorzorgsmaatregelen hadden laten
verleiden, dan kan dit slechts voor ons zelf,
onaangename gevolgen hebben. Wij zouden
ons dan onnoodig ongerust gemaakt heb
ben, ons onnoodig last en moeite op de
hals hebben gehaald en onnoodig geld uit
gegeven hebben.
Daar het onomstootelijk vast staat, dat
deze maatregelen geen enkele bedreiging
inhouden, zou de eenig redelijke reactie van
het buitenland zijn, dat men ons uitlacht
om onze angstvalligheid.
Dat genoegen willen wij het buitenland
gaarne gunnen. Laat ons dan de voldoe
ning, dat wij voorbereid zijn op elke even
tualiteit.
Inmiddels is ook in België de spanning
onder de bevolking geluwd en is de kalmte
teruggekeerd.
In ons land is er van zenuwspanning on
der de bevolking nauwelijks sprake ge
weest.
Uit berichten, welke ons uit Berlijn be
reiken, blijkt, dat men zich daar beijvert
om aan te toonen, dat de dreiging in geen
geval van Duitsche zijde komt. Men wil op
het oogenblik de situatie in het Westen lie
ver niet toespitsen zegt men, en daar is in
derdaad alle reden voor, zoolang het
Finsch-Russische conflict nog niet uit de
wereld is geholpen.
