dagen Historie
Ijsvermaak en
ijsleed
ZATERDAG 13 JANUARI 1940
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD - ?AG. 13
WANNEER ZAL DE HEL LOSBARSTEN? DE REDE
VAN CHAMBERLAIN. NIEUWE OORLOGSFRONTEN
VERWACHT. WAAROM TRAD HORE BELISHA AF?
ITALIë'S BALKAN-POLITIEK. DE MOEILIJKHEDEN
VAN TOKIO.
UITBARSTING.
REEDS verleden week hebben wij ons
afgevraagd, of het jaar 1940 een be
slissend jaar zou zijn voor den Europee-
schen oorlog. Van verschillende kanten was
zooals wij toen zager die verwach
ting uitgesproken.
Deze week heeft Chamberlain eveneens
in zijn wat late Nieuwjaarsrede voet gege
ven aan deze veronderstelling. Men merkt
zoo weinig van den oorlog, dat men ge
neigd is tot zorgeloosheid en tot de mee
ning, dat het wel los zal loopen. Ook de
Ergelschen hellen daar blijkbaar toe over
en Chamberlain heeft hen gewaarschuwd,
dat het bittere ernst is met den oorlog en
dat de stilte, welke thans heerscht, de stilte
is welke den storm voorafgaat.
Thans wordt alleen op zee de strijd in
vollen omvang gevoerd, maar het is on
aannemelijk, dat het hierbij zal blijven.
Reeds thans kost de oorlog Engeland een
kleine 40 millioen pond per week; in
Duitschland schat men de oorlogskosten op
40 milliard mark per jaar.
Deze kapitaalsvernietiging (het zijn im
mers improductieve uitgaven) welke ge
paard moet gaan met een volkomen ont
wrichting van het economische leven, is te
kostbaar om niet met alle kracht te stre
ven naar een spoedig einde. Gedurende
den winter zijn de omstandigheden te on
gunstig om een einde te forceeren, maar
als straks de lente aanbreekt, is er alle re
den om aan te nemen, dat dan de hel zal
losbarsten.
Het is natuurlijk onmogelijk te voorspel
len, hoe dat zal gebeuren, gesteld dat het
gebeurt. Zal men met inzet van groote troe
penmassa's en geschut trachten de weder
zij dsche fortenlinies te forceeren? Zullen
de vliegtuigen den hemel komen verduis
teren en hun doodende inhoud uitstrooien
over elkanders bevolking? Of zal de strijd
verplaatst worden naar andere fronten,
zooals in het Noorden (Finland) en in den
Kaukasus?
Wie zal het zeggen?
Voorts heeft Chamberlain gewaarschuwd
voor de meening, dat de oorlog alleen door
de legers wordt uitgevochten. De oorlog
kan slechts gewonnen worden door de
uiterste krachtsinspanning van allen. Wie
niet actief aan den strijd deelneemt, zal zijn
steentje hebben bij te dragen door zijn be
hoeften te beperken en door geldelijke of
fers. Geldelijke offers zullen niet alleen
gevraagd worden van de bezittende klasse,
doch ook van hen, wier inkomens gering
zijn. Loonsverhoogingen zullen niet uit
kunnen blijven, doch men mag niet ver
wachten, dat zij gelijken tred zullen hou
den met de verhoogde kosten van levens
onderhoud.
Hieruit blijkt weer, dat de Engelsche re
geering, ofschoon zij verwacht, dat het jaar
1940 een beslissend jaar zal zijn, toch reke
ning houdt met de waarschijnlijkheid, dat
de oorlog nog geruimen tijd zal duren. Te
vens blijkt daar ook uit, dat Engeland de
zen oorlog wil uitvechten met inspanning
van alle krachten tot het bittere eind.
LONDEN—MOSKOU.
UIT Chamberlains rede komt ook naar
voren, dat Engeland zich gaat keeren
tegen Rusland. Toen Rusland medehielp
aan de vernietiging van Polen, dus zich
mede schuldig maakte aan de agressie, wel
ke voor Engeland aanleiding was om in den
oorlog te gaan, nam Engeland een uiterst
lankmoedige houding aan. Londen wachtte
af, ook toen Rusland Finland aanviel. Sinds
dien zijn de banden met Turkije nauwer
aangehaald, heeft Mussolini openlijk stel
ling genomen tegen de Sovjets en heeft
het Russische leger zijn waarde of liever
zijn onwaarde bewezen tegen de Finnen.
Nu acht Engeland den tijd gekomen om
zich eveneens tegen Rusland te keeren.
Chamberlain verzekerde de Finnen van de
sympathie van Engeland en zegde daad
werkelijke hulp toe. Een oorlogsverklaring
is dat weliswaar niet, maar het lijkt er toch
wel wat op. In den laatsten tijd is alles mo
gelijk en kan men oorlogsdaden stellen
zonder in oorlog te zijn, maar het zal toch
van den aard der hulpverleening afhangen,
of Moskou dat slikken zaL Men vraagt zich
overigens af, welke hulp Engeland zal kun
nen verleenen. Waarschijnlijk zal het zich
beperken tot het zenden van wapens en
GEMENGDE BERICHTEN
vliegtuigen, evenals Italië doet, wiens vlieg
tuigzending echter door de Duitschers in
beslag werd genomen. Bovendien is het
mogelijk, dat Engeland en Frankrijk over
gaan tot een aanval op de Zuidzijde van
Rusland, waardoor indirect de /innen wor
den ontlast en waardoor direct een belang
rijk voordeel tegen Duitschland beraikt zou
kunnen worden n.l. de afsnijding van de
Russische petroleumbronnen van Bakoe.
Petroleum is da ziel van den modernen
gemechaniseerden oorlog en als de geal
lieerden er in slagen zouden om Duitsch
land daarvan te berooven, zouden zij een
groote troef in handen hebben.
HORE BELISHA.
HET is de vraag, of het aftreden van
den Engelschen minister van oorlog
Hore Belisha in verband staat met een wij
ziging in de Britsche oorlogvoering. Dit
ontslag heeft heel wat stof doen opwaaien,
omdat men er va~ alles achter zofkt. Op
heA oogenblik weet niemand er het rechte
van en wacht men met spanning op de
verklaring, weike Hore Bciisha a.s. Dins
dag in het Lagerhuis zal afleggen.
De meest verbreide verklaring is, dat
Here Belisha op de een of ander wijze
ruzie heeft gekregen met de legerleiding.
Hij zou als minister van ooriog allerlei her
vormingen hebben aangebr. cht en daarbij
op diverse gevoelige teenen hebben ge
trapt van hooggeplaatste officieren en dat
zou voor Chamberlain aanleiding zijn ge
weest om hem los te laten. Maar als dat
zc is, dan heeft het civiele gezag moeten
wijken voor het militaire gezag en daar
heeft de doorsnee Engelschman een broer
tje aan dood. Vandaar de opwinding in En
geland. Het is natuurlijk ook mogelijk, dat
er inderdaad sprake is van een diepgaand
verschil van meening omtrent de beste
wijze van oorlog voeren. In dat geval zul
len wij van Hore Belisha niet veel nieuws
te hooren krijgen, doch zullen de gebeur
tenissen moeten spreken.
BALKANPOLITIEK.
INDIEN Engeland en Frankrijk er wer
kelijk toe over zouden gaan, om het
oorlogsfront uit te breiden, moet men voor
wat het Zuiden van Rusland betreft, reke
ning houden met de positie van Italië.
Italië eischt de leiding in den Balkan
voor zich op en in dit verband is het on
derhoud, dat de Hongaarsche minister van
buitenlandsche zaken graaf Csaky te Ve
netië heeft gehad met zijn Italiaanschen
ambtgenoot graaf Ciano bijzonder belang
rijk. Wat er daar in Venetië precies be
sproken is en wat het resultaat der bespre
kingen is geweest, is onbekend. Maar in 't
algemeen kan wel dit gezegd worden, dat
Italië zeer beducht is voor het doordringen
van communistische invloeden in de Mid-
dellandsche Zee. Nu grenst Hongarije sinds
de laatste verdeeling van Polen aan Rus
land en kan 't beschouwd worden als 'n in
valspoort voor het communisme naar de
Middellandsche Zee-landen. Een andere,
misschien nog gevaarlijker invalspoort
vormt Roemenië: een land waarmee Hon
garije nog een rekening te vereffenen
heeft. Ook Bulgarije heeft sinds den twee
den Balkanoorlog en den vorigen grooten
oorlog nog een rekening met Roemenië loo
pen. Dit verzwakt Roemenië's positie tegen
Rusland en zou in geval van een Russischen
inval in dat land wel eens noodlottig kun
nen worden.
Italië is van oordeel, dat er inderdaad
ten aanzien van zijn vrienden Hongarije en
Bulgarije van Roemeenschen kant onrecht
is gepleegd, dat hersteld moet worden. Het
zou dit herstel echter niet gaarne gepaard
zien gaan met een opdringen van het com
munisme in de richting van den Balkan.
Waar de zaken zoo staan, is het begrij
pelijk dat Italië pogingen doet om zijn
beide belangen, welke in wezen aan elkaar
tegengesteld zijn, met elkaar in overeen
stemming te brengen. Hiertoe zou het
eenerzijds zijn vrienden Hongarije en Bul
garije van onberaden stappen moeten te
rughouden, anderzijds Roemenië moeten
zien te overtuigen van het belang dat dit
land er bij heeft door een bevredigende op
lossing van de kwesties van Zevenbergen
en de Dobroedzja het gevaar in den rug
terzijde te stellen, ten einde zich geheel te
kunnen wijden aan de verdediging van zijn
DE FRIESCHE ELFSTEDENTOCHT.
800 inschrijvingen.
Het cenraal bestuur voor den Elfsteden-
toche heeft Vrijdagavond besloten in ieder
geval de route zoo vast te stellen, dat de
toche eerst naai het Noorden zal gaan en
vervolgens via Franeker en Harlingen naar
het Zuiden.
Zooals de zaken thans staan, zal niet over
de Dokkumer Ee worden gereden, doch via
Oudkerk en Rinsumageest naar Dokkum.
Hier keert men terug en Franeker zal wor
den bereikt langs Barthelhiem. Van Frane
ker gaat de reis naar Harlingen, verder naar
Bclsward, Workum, Hindeloopen en Sta
voren.
De route via Heeg naar Ylst zal ditmaal
niet worden genomen, doch wel het traject
door het Gaasterland, door de bosschen dus,
want via Balk, Sloten en het Slotermeer
zullen de deelnemers Ylst kunnen bereiken.
Van Ylst gaat het naar Sneek en vandaar
naar Leeuwarden, het eindpunt.
Overal is op deze route prachtig ijs, dat
hebben de inspectietochten van verschillen
de leden van het centraal bestuur wel be
wezen. Alleen te Harlingen en te Sneek
zullen de ijzers moeten worden afgebonden,
maar veel zullen de rijders niet behoeven
te wandelen.
Gisteravond waren, naar wij vernamen,
reeds 800 inschrijvingen binnengekomen,
n.l. 350 deelnemers aan den wedstrijd en
450 toeristen.
De inschrijvingen sluiten hedenmiddag
vier uur, waarbij het vanzelf spreekt, dat de
liefhebbers bij hun aanmelding moeten me-
dedeelen, of zij aan den wedstrijd of aan
den tocht deelnemen.
Voor de vijfde maal zal de Elfstedentocht
worden verreden. In 1912 werd de tocht
voor het eerst gehouden, toen volgde 1917,
daarna kwam de beruchte Elfstedentocht -
in een Siberische koude - van 1929; in 1933
werd de wedstrijd voor den vierden keer
georganiseerd en als alles goed gaai en
daar twijfelt men, gezien de weersomstan
digheden en de ijverige voorbereidende
werkzaamheden, in Friesland niet aan
zal de tocht van Maandag op prachtige wijze
slagen.
Het is wel teekenend voor de belangstel
ling, dat alle winnaars van vorige tochten
zich ook nu weer hebben aangemeld. C. Chr.
J. de Koning uit Princenhage, de winnaar
van den wedstrijd in 1912 en 1917, was een
der eersten, die een briefje naar Leeuwar
den schreef. Thans doet hij niet aan den
wedstrijd, maar wel aan den prestatierit
mede. Dat is ook het èeval met Karst Leem
burg, den winnaar van 1929, terwijl ook de
eerst aankomenden van 1933, De Vries en
Casteleyn, zich hebben aangemeld. Alleen
De Vries zal in den wedstrijd starten, de
anderen in den prestatietocht.
Vele bekende sportlui uit den lande zul
len naar Leeuwarden komen om dezen lan
gen tocht mee te maken. Van hen noemen
wij den skikampioen vein Nederlemd, Jan
Boon, den athleet Jan Zeegers Jr., de be
kende schaatsenrijders Jongert en Westra,
Huizinga Bruyns, vroeger een bekende fi
guur in voetbalkringen.
Het mag wel als een merkwaardige by
Oostgrens en daarby zoo noodig nog steun
te ontvangen van de Balkanlanden, Italië,
en wie weet Spanje.
Indien Italië er in slaagde langs diplo-
matieken weg een dergelijke oplossing te
bereiken, zou het niet alleen Hongarije en
Bulgarije nauwer aan zich verbinden, doch
ook den dank oogsten van Zuid-Slavië, dat
nog altijd nauw met Roemenië verbonden
is, doch tevens de laatste jaren ernstig
streeft naar een goede verstandhouding met
Hongarije en Bulgarije beide. Ook het ge
vaar voor een verder veldwinnen van den
communistischen invloed in Bulgarije zou
door een dergelijk succes aanzienlijk wor
den verminderd en het gezag van Italië op
den Balkan zou aanmerkelijk zijn gestegen.
Er is alle reden om aan te nemen, dat
het onderhoud te Venetië over deze kwes
ties heeft geloopen.
JAPAN.
WIJDEN wij tenslotte nog een enkel
woord aan de situatie in Japan. De
aandacht van de wereld is zoozeer gericht
op Europa, dat er maar weinig belangstel
ling meer over is voor Japan, een land, dat
toch een belangrijke rol speelt in het Verre
Oosten.
Japan verkeert in moeilijkheden, het
zoekt zich een nieuwen weg in de zoo plot
seling en zoo sterk gewijzigde omstandig
heden.
In Augustus van het vorige jaar is daar
een nieuwe regeering gevormd door Abe.
Dat was een overwinning op het leger, dat
streefde naar een militair bondgenootschap
met Duitschland. Abe heeft echter geen ge
luk gehad; hij heeft reeds aan den keizer
het ontslag van zijn kabinet aangeboden,
Het nieuwe kabinet schijnt een nationaal
kabinet te moeten worden.
Wij zullen zien, in hoeverre de politiek
van dat nieuwe kabinet van invloed is op
de Chineesche kwestie en op de houding
van Japan tegenover Rusland.
zonderheid gelden, dat de heer Huyzinga
Bruyns voor den vijfden keer Maandag zal
starten, een prestatie, waarmede hij volko
men alleen staat.
Gisteravond werden nog besprekingen ge
voerd om te trachten de banen in de omge
ving van Leeuwarden in een zoo goed mo
gelijke conditie te krijgen.
IJSBRUILOFT OP MARKEN.
Vier paren treden in het huwelijk.
Marken moge zijn karakter als visschers-
eiland verliezen, de tradities blijven er be
staan. Dit bewees de bruiloft, welke er
gistermiddag op het havenijs werd gehou
den. De oorsprong van deze traditie ligt
eeuwen terug en de laatste maal had een
dergelijk ysfeest in 1917 plaats.
Nu men in de gelegenheid was dit nog
maals te doen, werd daartoe zonder
schroom door de Marker IJsclub besloten.
Men vreest echter, dat dit de laatste maal
zal zijn, dat een bruiloft op het ijs op touw
gezet kon worden. De Markerkleeding
raakt meer en meer uit de mode en, wan
neer over enkele jaren het eiland inge
polderd zal zijn, is zij misschien geheel
verdwenen. Daarom wilde de bevolking
nog eenmaal haar schilderachtige, oude
kleeding voor den dag halen. Duizenden
vreemdelingen hebben gisteren genoten
van het schouwspel, dat men ook kan zien
als een modeshow van bijzondere soort.
Niet natuurlijk een waarop nieuwe model
len getoond worden, doch een show uit
vervlogen tijden. Immers, op deze brui
loft droegen de.gasten een keur van klee-
dingstukken, opgehaald uit de „bouwe-
kist", waarin de voorouders 200 a 300 jaar
geleden hun bruiloftskleeding bewaarden.
Deze kleedingstukken werden van vader
op zoon en van moeder op dochter zorg
vuldig bewaard. De huidige generatie de
monstreerde thans deze kleeding.
De vier bruidsparen droegen de vier ty
pische bruiloftscostuums. Zij zaten te mid
den van de gasten aan de welvoorziene ta
fels, waaraan de dranken en het gebak
werden rondgediend. Iedere bediende had
zijn eigen taak en welke deze was konden
de kenners zien aan de kleeding, welke
gedragen werd. Typische dansen vormden
het slot van het feest, althans voor het pu
bliek, want gisteravond verzamelden de
gasten zich weer. om het restant van de
boerenjongens met suiker en de roode
wijn, de traditioneele Marker bruilofts
dranken. op te maken.
OOK VOLENDAM KRIJGT ZIJN
BRUILOFT.
In navolging van Marken zal Zondag
middag te Volendam een origineele Volen-
dammer bruiloft met muziek en dans op
het ys worden georganiseerd. Voor de dui
zenden ysliefhebbers, die Zondag weer op
de banen over de Gouwzee van Monniken
dam naar Marken en van Marken naar
Volendam zullen rijden, zal deze bruiloft
ongetwijfeld een groote aantrekkelijkheid
beteekenen.
MET BAKFIETSEN VAN KAMPEN
NAAR URK.
Ten behoeve van de voedselvoorziening.
Na een zeer moeilijke reis zijn gistermid
dag om ongeveer half zes vier personen
met bakfietsen van Kampen op Urk aan
gekomen. Het gewezen eiland is door de
vorst geheel geïsoleerd, zoodat voedsel en
andere levensbehoeften over het ijs moe
ten worden aangevoerd. Tot nog toe ge
schiedde dat per ysvlet, hetgeen echter
zeer veel tijd vergde Gisteren heeft men
derhalve gebruik gemaakt van bakfietsen,
in de veronderstelling, dat dit den reis-
duur aanmerkelijk zou bekorten. Het ijs
vertoonde echter verschillende groote
scheuren, zoodat de lading, bestaande uit
drie vaten visch, boter en vleeschwaren,
tot drie maal toe moest worden uitgela
den. De reis duurde daardoor van gister
morgen zes tot gisternamiddag half zes.
Hedenochtend om negen uur wordt op
Urk eën vliegtuig van de K.L.M. verwacht,
dat post zal aanvoeren en medenemen.
AUTO'S OP DE GOUWZEE.
Sinds Vrijdag worden ook auto's op de
Gouwzee toegelaten, zoodat van Monni
kendam uit naar Marken en Volendam ge
reden kan worden. In Volendam is ten ge
rieve van de automobilisteh een oprit
naar het dorp aangebracht.
DE GLADHEID OP DEN WEG.
Voetganger aan hersenschudding overleden.
Bij het uitwijken voor een auto der
P.T.T. te Groesbeek, op den rijksweg
Groesbeek—Nijmegen, is gistermorgen ten
gevolge van de gladheid van den weg de
heer G. zoo ernstig komen te vallen, dat hij
een uur later aan de bekomen hersen
schudding is overleden.
GEMEENTEVEREN TE AMSTERDAM
ONDERVINDEN HINDER VAN HET US.
De strenge vorst doet zich ook in de ha
ven van Amsterdam gelden. De ver
diensten, welke Amsterdam Noord met
het overige gedeelte van de hoofdstad ver
binden, ondervinden van het ijs veel last
Gistermiddag kon een der ponten, welke
van steiger VII aan de De Ruyterkade
naar den Buiksloterweg vaart, niet ver
trekken. De pont was in den korten tijd,
dat zij aan de kade lag om passagiers in
en uit te laten, vastgevroren. Een ijsbre-
ker van de firma Goedkoop moest hulp
bieden Na korten tijd kon het ijs over
wonnen worden en kon de pont zijn rei
zen over het U voortzetten.
AUTO'S BOTSTEN TEGEN ELKAAR.
Een der bestuurders gedood.
Op den Tilburgscheweg nabij het kruis
punt Gilze-Rijen zijn gisteravond twee
auto's bij het passeeren met elkaar in bot
sing gekomen, doordat een der wagens
slipte. De auto, waarin gezeten was de 27-
jarige A. H. uit Breda, vloog na de aanrij
ding tegen een boom en bleef daar geheel
vernield liggen. De bestuurder was op slag
dood.
De bestuurder van den anderen wagen,
die uit Tilburg kwam, kwam met den schrik
vrij.
ONGELUK OP ONBEWAAKTEN
OVERWEG.
Vrachtauto door trein gegrepen.
Woensdagavond is op den onbewaakten
overweg te Twecloo, in den straatweg Mep-
pelRuinerwoldBeilen, een vrachtauto
van den bierhandelaar R. ter Heide uit
Meppel, gegrepen door een goederentrein
van Leeuwarden naar Meppel.
De weg ter plaatse is glad en ook op den
overweg was dit het geval. De heer Ter H.,
die zijn klanten in Drenthe bezocht had,
keerde met de door hem bestuurde auto uit
de richting Ruinerwold naar Meppel terug.
Het liep tegen half tien, toen hij den on
bewaakten overweg naderde en eerst op
het laatste moment bemerkte dat uit de
richting Steenwijk een goederentrein
kwam. Bij het remmen bleek hem, dat hij
door de gladheid de auto niet meer kon
houden. De heer Ter Heide had de tegen
woordigheid van geest terstond het portier
te openen en uit den wagen te springen,
waardoor hy wel ten val kwam. doch geluk
kig ongedeerd bleef. Op het volgend mo
ment werd de auto juist achter de cabine
gegrepen en zwaar beschadigd. De lading,
bestaande uit flesschen, werd her en der
over de spoorbaan en den berm verspreid.
Na korten afstand kwam de trein tot
stilstand, doch toen bleek dat geen per
soonlijke ongevallen hadden plaats gevon
den, werd de reis met geringe vertraging
naar Meppel voortgezet.
Door den klap kwam de auto met de
motor in de richting Ruinerwold op het
spoor MeppelLeeuwarden te liggen,
waardoor dat volkomen werd versperd en
het verkeer naar het Noorden over ver
keerd spoor geleid moest worden.
Op dezen overweg zijn flikkerlicht-in
stallaties aangebracht, maar nog niet in ge
bruik gesteld.
TREINMACHINIST VERONGELUKT.
Op het stations-emplacement van de
spoorwegen te Nijmegen vond gisteren een
opzichter van den dienst van Weg en Wer
ken het ontzielde lichaam van een man. Het
bleek te zijn de bijna 56-jarige machinist
J. Gommers uit Rotterdam-Feyenoord. Ver
moedelijk is de ongelukkige tusschen de
buffers gekomen en op deze wijze gedood
Het ongeval is door niemand opgemerkt.
DEUR VAN KOLENWAGEN SLOEG
Drie ruiten van voorbijrijdenden trein
verbrijzeld.
Op de spoorbrug over de Lek te Culem-
borg heeft gisteravond een ongeval plaats
gehad, dat zeer goed is afgeloopen. Op de
brug passeerden elkaar een goederentrein
en de electrische personentrein, welke om
19.40 uit Utrecht was vertrokken. Een deur
van een leegen kolenwagen van den goede
rentrein, die was losgeraakt, slingerde tegen
den personentrein, waardoor drie ruiten
werden verbrijzeld o.a. een in een derde-
klaeserijtuig. Niettegenstaande het feit, dat
de ruit en de sponning ^eheel vernield was
en het glas door den geheelen wagen ver
spreid werd, deden zich geen persoonlijke
ongelukken voor. Wel waren enkele passa
giers door den schrik bevingen, doch zij
bleken weer spoedig gekalmeerd.
