HET DAMSPEL
m
m
m
lÉl
m
e
m
m
SU*
ÉS
JÜ
m
m
m
m
li
m
8
la
Bf
pp
m
H
'11
IS
i2
m
9
m
PI
m
8
m
£i
lip
És?§
81
BP
m
m.
ii
ZATERDAG 30 DECEMBER 1939
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD - PAG. 10
ROOSEVELTS INTERVENTIE.
Engeland voert dienstplicht in.
ONDER den indruk van den dreigenden
toestand richtte de Amerik.-ansche
president Roosevelt op 14 April telegram
men aan Hitler en Mussolini, waarin hij
hun voorstelde om aan 30 met name ge
noemde landen (ook Nederland) voor 10
jaar een garantie te geven, dat zij hun on
afhankelijkheid niet zouden aantasten. Als
tegen-prestatie zou Amerika Duitschland
en Italië helpen om economische samen
werking met de andere mogendheden mo
gelijk te maken. Roosevelts telegrammen
vonden groote instemming in Engeland,
Frankrijk en Rusland, doch allerminst in
ROOSEVELT
Duitschland en Italië. Deze Amerikaansche
interventie had dan ook iets reclame-ach-
tigs over zich en was zeker niet tactvol
opgezet. Zij maakte de situatie niet be
paald beter.
Op 26 April kondigde Chamberlain de in
voering van de algemeene dienstplicht aan,
een voor Engeland ongehoorde verbreking
der traditie en juist daardoor het bewijs
van de vastberadenheid der Engelsche re
geering om door te zetten.
Twee dagen later, op 28 April, kwam het
antwoord van Duitschland, zoowel op het
telegram van Roosevelt als op Chamber
lains aankondiging van den dienstplicht.
De Duitsche Rijksdag was in de Kroll
opers bijeengeroepen en Hitier procla
meerde:
lo. de opzegging van het verdrag met
Polen (in 1934 voor 10 jaar gesloten), om
dat Polen weigerde, Dantzig naar het Duit
sche Rijk te laten terugkeeren;
2o. de opzegging van het Britsch-Duit-
sche vlootverdrag, omdat de basis van dit
verdrag verdwenen zou zijn.
Voorts noemde Hitier Roosevelts bewe
ring, dat nieuwe daden van agressie over
wogen werden, een ongehoorde insinuatie
en een aanslag op den wereldvrede.
Wie dit alles thans herleest en in zijn
herinnering terugroept, ziet duidelijk den
oorlog nader en nadèr komen.
De tegenstanders bezetten hun stellingen
en trachten zich voorloopig nog met diplo
matieke bravourstukjes te overtroeven.
Litwinof gaat heen.
OP 3 Mei verneemt de wereld met ver
bazing, dat Litwinof „op eigen ver
zoek" ontheven was van zijn post als volks
commissaris voor buitenlandsche zaken en
dat in zijn plaats Molotof benoemd was.
Men kende toen nog niet de beteekenis
van deze mutatie, doch vermoedde wel,
dat deze in verband moest staan met de
sleepende Engelsch-Fransch-Russische on
derhandelingen.
Op 7 Mei sloot Duitschland met Italië
een politiek en militair pact, na besprekin-
LITWINOF
gen, welke te Milaan door von Ribben-
trop en Ciano waren gehouden. Dat was
een paradepaard, bestemd om indruk te
maken op Engeland, dat maar niet kon op
schieten met zijn anti-agreSsiefront.
Vlak daarop, n.l. op 12 Mei, behaalde
Engeland echter wel degelijk een succes,
n.l. het accoord met Turkije, wat inder
daad een succes was. Hiermede was Turkije
in het front ingeschakeld, wat toentertijd
vooral van gewicht was met het oog op
Italië. Dat dit pact ook nog eens van ge
wicht zou worden tegenover Rusland,
daaraan werd toen nog niet gedacht.
Rusland werd nog altijd beschouwd als
de toekomstige vriend, bij wien alleen nog
enkele „misverstanden" moesten worden
opgeruimd.
De horizont betrekt.
OFSCHOON Mussolini te Turijn op 14
Mei zeide, dat „er geen vraagstukken
waren, welke een oorlcg rechtvaardigden"
en Duitschland terzelfder tijd kwistig non
agressie-verdragen aanbood aan zijn buur
landen, betrok de politieke hemel toch
meer en meer. Allerlei incidenten deden
zich voor tusschen Dar.tzig en Polen, er
werd druk geprotesteerd en in persartike
len en redevoeringen hetzte men tegen
elkander. Het onweer bleef echter gedu
rende den zomer hangen. Alles werd in ge
reedheid gebracht. Duitsche „toeristen"
kwamen naar Dantzig; Goebbels hield te
Dantzig een rede, waarin hij verklaarde:
„Dantzig is Duitsch en wil terug naar het
Rijk. Duitschland staat aan de zijde van
Dantzig". Britsche en Fransche staatslie
den waarschuwen voortdurend voor de ge
volgen en dat het Engeland ernst is, blijkt
nog weer eens op 25 Juli, toen het door het
accoord met Japan (over de Tientsin-af
faire) zich terugtrok uit het Verre Oosten
om zijn krachten te concentreeren op het
Westen.
Wij komen thans in Augustus. Het gaat
spannen. Hitier wil zich overtuigen van de
Italiaansche medewerking en von Ribben-
trop confereert op 13 Aug. met graaf Ciano
te Salzburg. Er wordt geen communiqué
verstrekt en van Duitsche zijde wordt hoog
opgegeven van de eenheid en de samen
werking met Italië, maar de indruk is, dat
er toch iets hapert. In het licht van de la
tere gebeurtenissen is het waarschijnlijk,
dat Italië toen geweigerd heeft, om
Duitschland te volgen in een gewapend
conflict.
De klap op de vuurpijl.
"I^OEN kwam de klap op de vuurpijl. Op
M. 21 Aug. were, bekend, dat tusschen Ber
lijn en Moskou een overeenkomst was ge
sloten. Von Ribbentrop vloog naar Moskou
en onderteekende het pact op 23 Augustus.
Op denzelfden dag kwamen de Oslo-sta-
ten te Brussel bijeen, en deed koning Leo
pold namens allen een beroep op Europa,
om niet tot een oorlog over te gaan.
DUITSCHLAND SLAAT TOE.
Lawine over Europa.
DE kogel was toen echter door de kerk
en als een lawine rolden de sensatio-
neele gebeurtenissen over Europa neer.
Nog dienzelfden 23sten Augustus wordt
gouwleider Forster tot staatshoofd van
Dantzig geproclameerd.
Vergeefs doet Roosevelt een beroep op
koning Victor van Italië, op Hitier en op
Moscicki, den president van Polen.
Vergeefs verheft de Paus zijn waarschu
wende stem.
Vergeefs verzekert Chamberlain nog
eens, dat Engeland en Frankrijk onvoor
waardelijk achter Polen staan.
Vergeefs probeert president Roosevelt
nogmaals te bemiddelen, door Hitier er op
te wijzen, dat Polens president geant
woord heeft op zijn eerste oproep en be
reid is tot overleg.
Het was alsof er over de heele wereld
één kreet opging: Niet vechten!
Maar Duitschland wilde de inlijving van
Dantzig en was bereid er alles voor te ris-
keeren.
De Britsche ambassadeur te Berlijn Hen
derson bood op het laatste moment namens
zijn regeering zijn bemiddeling aan. Hij
kon de Duitsche regeering mededeelen, dat
Polen bereid was tot het openen van
rechtstreeksche onderhandelingen. De Duit
sche regeering eischte op 29 Augustus, dat
den volgende dag een Poolsche afgezant
met volledige volmachten in Berlijn zou
zijn.
's Nachts om 12 uur verscheen Hender
son op het ministerie van buitenlandsche
zaken en deze kreeg in het Duitsch een
voorstel te hooren, waarvan hij niets be
greep, doch dat blijkens de latere publi
catie er lang niet slecht uitzag. De Poolsche
regeering heeft dat voorstel echter eerst
uit de publicatie in de pers moeten verne
men.
Want toen Henderson een exemplaar van
dat voorstel verzocht, ter overhandiging
aan de Poolsche regeering. deelde von Rib
bentrop hem mede, dat het toch al te laat
was, daar de Poolsche afgevaardigde niet
op tijd te Berlijn kon zijn. De Poolsche re
geering machtigde inderhaast op 30 Augus
tus haar ambasadeur te Berlijn; deze deel
de dat aan Henderson mede en Henderson
wilde zijn boodschap weer aan von Ribben
trop doorgeven. Doch volgens het En
gelsche Witboek werd Henderson eerst
op den avond van 31 Aug. ontvangen. Hit-
Ier kon toen zeggen, dat hij twee volle da
gen tevergeefs had zitten wachten op de
komst van een Poolschen onderhandelaar.
Dien avond werden alle communicatie
middelen met Polen verbroken.
Dantzig keert terug.
OP 1 September zond gouwleider For
ster, thans staatshoofd van Dantzig,
een telegram aan Hitier, waarin hij zei-
de, de nieuwe Grondwet van Dantzig zoo
juist van kracht te hebben verklaard. In
deze Grondwet werd de hereeniging van
Dantzig met het Duitsche Rijk vastgelegd.
Op denzelfden dag hield Hitler in den
Rijksdag een rede, waarin hij zeide, dat
alle vredelievende middelen thans waren
uitgeput en dat hij vastbesloten was, om
de kwestie Dantzig en die van den Corri
dor zelf op te lossen.
Op datzelfde oogenblik waren de Duit
sche soldaten reeds bezig om aan drie kan
ten tegelijk Polen binnen te rukken.
De oorlog met Polen was een feit.
Maar daarmee werd ook de Engelsch-
Fransche waarborg geldend gemaakt.
De Britsche en Fransche ambassadeurs te
Berlijn kregen Opdracht om aan de Duit
sche regeering mede te deelen, dat deze
beide landen hun verplichtingen jegens
Polen zouden nakomen, tenzij de Duit-
schers zich onmiddellijk uit Polen terug
trokken. Dit was een ultimatum, dat na
tweemaal 24 uur afliep.
Inmiddels werd bekend, dat ook Musso
lini nog trachtte een oorlog te voorkomen.
Hij deed het voorstel, om de vijandelijk
heden te staken en een conferentie van
vijf te beleggen. Zelf had Italië reeds te
kennen gegeven niet voornemens te zijn
„een enkel militair initiatief te nemen".
Italië bleef dus neutraal, waarop Hitier
den Duce een telegram zond met dank
voor de diplomatieke en politieke hulp,
maar dat hij het zelf wel af kon. Hitler
hield daarbij de eer aan zichzelf, want la
ter bleek, dat Mussolini teleurgesteld
door het pact met Moscou zich meer en
meer afwendde van de Duitsche politiek.
Het werd Zondag 3 September en de tijd
van antwoorden was verstreken. Er kwam
geen antwoord. Engeland en Frankrijk
verklaarden daarop Duitschland den oor
log. Dat was op Zondag 3 September.
Eerst toen antwoordde Berlijn met de
overhandiging van een memorandum aan
Henderson, waarin de Britsche regeering
verantwoordelijk gesteld werd voor al het
ongeluk en al het leed, dat uit den oorlog
zou voortvloeien.
DE OORLOGLOSGEBROKEN.
Polen onder den voet geloopen.
ZOO begon de Europeesche oorlog, pre
cies een kwart eeuw na het uitbreken
van den wereldoorlog.
Met spanning werd nu afgewacht wat
de beide geallieerde Westersche mogend
heden zouden doen, om Polen te helpen.
Tot veler verwondering gebeurde er niets.
Zij konden ook niets doen, omdat Polen
niet bereikbaar was. De Fransche soldaten
bezetten de Maginot-linie, de Engelschen
ontscheepten troepen in Frankrijk en de
Duitschers bezetten de Siegxriedlinie. Er
hadden vrij onbeteekenende gevechten
plaats in Niemandsland en dat is tot op
den huidigen dag zoo gebleven. Slechts op
zee woedde de oorlog op volle kracht en
langzamerhand werd het duidelijk, dat in
de verstoring van elkanders economisch
leven de groote krachtproef gelegen zou
zijn.
In Polen voltrok zich het noodlot met
groote spoed. Twee weken na het uitbre
ken van de vijandelijkheden zaten de
Duitschers reeds in Brest-Litowsk. De
Poolsche verdediging zakte in elkaar als
een stelletje oud roest. En toen in den
nacht van 16 op 17 September de Russen
„zich eveneens gedwongen zagen" om
Polen van het Oosten binnen te rukken,
was er heelemaal geen houden meer aan.
De Poolsche regeering week uit naar
Roemenië en de Duitschers en de Russen
verdeelden het land bij het Duitsch-Rus-
sische grens- en vriendschapsverdrag van
28 September. Het. langst hield Warschau
stand, doch tenslotte zagen de verdedigers
van deze door de "Duitsche bombardemen
ten totaal verwoeste stad, het nuttelooze
van hun pogingen in en gaven zij zich
over. Op 1 October trokken de Duitschers
de stad binnen.
Na afloop van den-strijd in Polen werd
nog eenmaal getracht, mede met behulp
van Italië en Rusland, om alsnog den oor
log in het Westen te doen ophouden.
Op 6 Oct. hield Hitier een rede in den
Rijksdag, waarin hij de doelstellingen van
Rijksdag, waarin hij de doelstellingen van de
Duitsche regeering uiteen zette en de vraag
moeten voortduren. Het antwoord van
Engeland en Frankrijk liet niet lang op
zich wachten. (,Wat den vrede in den weg
staat, is de Duitsche regeering en de Duit
sche regeering alleen", zeide Chamberlain.
En Daladier zeide, dat Frankrijk niet eer
der de wapens zou neerleggen, voordat een
definitieve garantie voor de veiligheid zou
zijn verkregen.
Hiermede was het vredes-offensief dood-
geloopen en ondanks het herhaalde aan
bod van „goede diensten" van de Neder-
landsche en Belgische souvereinen is het
niet weer ten leven gewekt.
STAL1NS BUIT.
Aanval op Finland,
1NTUSSCHEN was Rusland begonnen den
prijs voor zijn nieuwe vriendschap met
Berlijn te incasseeren. Litauen, Letland
en Estland moesten zich een verdrag ge
troosten, waarbij zij een groot deel van
hun onafhankelijkheid prijsgaven, omdat
zij militaire vliegtuig- en vlootbases
moesten afstaan aan de Sovjets. Met Tur
kije poogde Moskou een verdrag te sluiten,
waarbij de Dardanellen zouden worden
gesloten voor vreemde oorlogsschepen.
Turkije weigerde echter. Tenslotte wend
de het Kremlin zich tot Finland, dat niet
voetstoots bereid bleek aan alle Russische
eischen te voldoen. Het gevolg was, dat
de Russen de Finnen met geweld poogden
te dwingen, wat hun evenwel tot nu toe
nog niet gelukt is. Zij hebben ermee be
reikt, dat de heele wereld zich van hen
afwendde, dat de Volkenbond hen uit zijn
midden uitwierp en dat het prestige van
het Roode Leeger een gevoelige knak
heeft gekregen.
Een niet-onbelangrijke versteviging van
de positie der geallieerden was de wijzi-
Damredacteur: W. J. v. d. Voort, Rust
oordstraat 3, Nieuw Vennep.
Alle correspondentie, betreffende deze
rubriek, gelieve men te zenden aan boven
genoemd adres. Zij, die ontwoord wen-
schen, gelieven postzegel bij te. voegen.
Bij de jaarwisseling.
Langs dezen weg bieden wij onzen dam
spelenden lezers onze welgemeende, har
telijke gelukwenschen aan bij de intrede
van 1940.
Oprecht hopen wij, dat voor hen allen
en jaar van gezondheid, geluk en voorspoed
moge zijn weggelegd.
Moge ook onze damrubriek in 1940 de
volle belangstelling blijven behouden.
Wij willen niet eindigen alvorens dank
te brengen aan allen, die ons in 1939 him
steun en medewerking verleenden en
spreken gaarne den wensch uit, dat wij
ook in 1940 mogen blijven rekenen op den
steun en belangsteling van allen, die het
damspel een warm hart toedragen.
De Damredacteur.
Correspondentie.
J. A. J. W. te H. Dit was wel weer
eens hard noodig, doch informeer zelf eens
hierover bij de redactie.
Nog enkele lezers: zie hier boven.
G. M. L. te V. Problemen in dank ont
vangen, zooals U ziet, reeds een van op
genomen. Wat uw vraag betreft, ik zal
hierover schrijven.
Problematiek.
Voor onze liefhebbers in het oplossen
van vraagstukken, publiceeren wij hier
onder een zeer verdienstelijk vraagstuk
van den bekenden problemist, den heeT
Wortman. Een vraagstuk waarmede onze
damspelen de lezers hun damkennis kun
nen vergrooten, vandaar dan ook een
stukje werk van oractisch nut. Het zal den
oplossers niet meevallen dit vraagstuk te
ontsluieren.
Probleem No. 796.
Auteur: J. A. J. Wortman, Hazerswoude.
Ie publicatie.
(Let op de vraag).
üsl
■P
O
a
•urn.
■A'
Stand in cijfers:
Zwart 12 schijven op. 2, 3, 7/9, 13, 16,
18/21 en 23.
Wit 12 schijven op: 27, 28, 30/32, 35, 38,
41, 43, 46, 48 en 49.
Mag zwai't 21—26 spelen, zoo neen, waar
om niet?
Vervolgens debuteert de heer G. M.
Lemmers als probeem-componist. Het
vraagstuk, dat wij van dezen auteur hier
onder laten volgen, bevat enkele leer
zame slagwendingen alsmede een goed aan-
gebrachten meerslag. Alleen de overblij
vende stand, hoewel deze voor wit ge
wonnen is, laat nog wel, wat 't vraagstuk
betreft, te wenschen over, doch daar de
heer Lemmers nog weinig heeft gecompo
neerd, mogen wij niet alles van hem
eischen. Beide vraagstukken zijn speciaal
voor onze rubriek samengesteld.
MANNERHEIM
ging van de Amerikaansche Neutrali-
teitswet, waardoor het wapen-embargo
kwam te vervallen.
Zoo staan de zaken aan het einde van
het jaar 1939, het jaar, dat in de geschie
denis bekend zal blijven, als het jaar van
den Europeeschen oorlog.
EENIGE LOSSE FEITEN.
Vermelden wij tenslotte nog eenige be
langrijke gebeurtenissen, dié op zich
van groot gewicht zijn, maar tegenover
het geweldige feit van den oorlog wat op
den achtergrond zijn geraakt.
Noemen wij bijv. de opening van de
wereldtentoonstelling te New-York; de
ernstige moeilijkheden van Engeland met
de Joden en de Arabieren in Palestina,
welke brandende kwestie in de groote oor
logsdoofpot terecht is gekomen; het einde
van den Spaanschen oorlog met de vol
ledige overwinning van Francoc; den dood
van Paus Pius XI op 10 Februari en de
keuze van kardinaal Pacelli tot Paus op
2 Maart; de herkiezing van Lebrun tót
president van Frankrijk; de reis van het
Britsche koningspaar naar Canada en de
Ver. Staten; de aanslag op Hitler in de
Burgerbraükeller op 8 November; de
ondergang van de „Graf von Spee" en
tenslotte het bezoek van het Italiaansche
koningspaar aan het Vaticaan en het tegen
bezoek van den Paus aan het Quirinaal.
Tegenover het bondgenootschap van Hit-
Ier met Moskou is de toenadering van het
Italiaansche hof tot het Vaticaan zeer op
merkelijk en van meer dan symbolische
waarde.
Nemen wij afscheid van het oude jaar
met de gedachte, dat dit einde misschien
heel wat goed zal kunnen maken van wat
in de voorafgaande maanden is verknoeid.
Probleem No. 797.
Auteur: G. M. Lemmers, Voorhout.
Ie publicatie.
9
9
Hl
n
vim.
m
8
S
Stand in cijfers:
Zwart 12 schijven op: 7, 8, 13, 14, 16/19,
22/24 en 29.
Wit 12 schijven op: 26,,28, 32, 33, 36/40,
45, 48 en 49.
Wit speelt en wint.
Oplossing der beide vraagstukken wor
den gaarne ingewacht tot uiterlijk Dins
dagavond 9 Januari as., bij den redacteur
dezer rubriek.
Rectificatie.
In den cijferstand van pr. No. 792 (zie
vorige rubriek) behoort ook nog een stuk
op 47 vermeld te worden. Diagramstand
was echter correct.
WIJ leeren Dammen
Les No. 11.
Men moet zich niet de gewoonte eigen
maken om vlug en doelloos voort te schui
ven; steeds denken, dat het beter is één
partij te verliezen met de overtuiging, dat
de beste krachten hieraan zijn besteed,
dan tien partijen te winnen op een ma
nier, het damspel onwaardig.
Een goed gespeelde, maar verloren par
tij zal u dwingen tot het zoeken naar de
gemaakte feit, en bij een volgende gele
genheid zult u trachten deze te verbete
ren, terwijl tien gewonnen of liever
„afgerammelde" partijen totaal geen in
druk achtedlaten.
- De waarde van den dam.
De waarde van den dam is zeer moei
lijk aan te geven. Zij is geheel afhanke
lijk van den stand en van het gebruik, dat
men er van weet te maken. Een voorbeeld:
No. 11.
■mm»
«y
In bovenstaande stelling b.v. is de dam
vier schijven waard, want zwart moet alle
schijven achtereenvolgens offeren!!
(Wordt vervolgd).
Hieronder laten wij volgen eenige stan
den uit een gespeelde partij, waarvan het
naspelen een zeer nuttige oefening is.
I Stand:
Zwart: 7/14, 16, 17, 19, 20, 24 en 26.
Wit: 25, 28, 30, 33/35, 37/40, 42, 45. 47
en 48.
Bovenstaande stand is e.en combinatie
tusschen J. A. J. Wortman met wit en C.
Wortman met zwart. Laatste zet van wit
was 3228, waarop zwart 38 speelde,
waardoor de gevolgen voor hem niet ach
terwege bleven. Door dit 2823, 33x22 of
30x19, blijft het verloop hetzelfde, 3732,
42x31, 4842, 3430. Aaardig zijn nu de
twee volgende zetten 30xxl9, 40x18, 25x1
en wint.
n Stand:
Zwart: 2/4, 6/10, 12/16, 18, 19, 24 en 26.
Wit: 27, 28, 32/39, 42/44 en 47/50.
Bovenstaande stand kwam voor in een
partij gespeeld op 24 December j.l., tus
schen C. J. Otte met zwart en W. J. v. d.
Voort met wit. Wit aan zet zijnde speel
de 3429, waarna zwart met 1420 ant
woordde, en ook hier bleven de gevolgen
voor zwart niet uit, n.l. wit verraste hem
met den volgenden fraaie en niet voor
de hand liggende damzet door: 2721,
zwart 16x27 gedw., wit 32x21, 2923, 35
30, 33x24 (keuze) 28—22, 39—33 en 43x5
en won.
III Stand:
Zwart: 8, 10, 13/15, 17/19, 21, 26 en 27.
Wit: 25, 28, 29, 32/38 en 48.
Bovenstaand fraai partijstukje is uit een
correspondentie-partij gespeeld tusschen
G. v. Veen te Alkmaar met wit en J.
Kleer te Leiden met zwart. Wit wist hier
op de volgende mooie manier te winnen
door: 25—20 (14x25 A) 34—30 (25x23)
33—29 (23x34) 28—22 (17x28) wit 32x3
dam.
Er dreigt nu van wit 3832. 3731 enz.
wint. Zwart moet spelen 2732 (38x16) en
3439, hetwelk echter weer niet gaat door
wit 4843 enz., dus na wit 32x3 steeds
winst.
A) Wit (15x24) 29x9 (13x4)
2822 (17x30) wit 35x2 en wit wint.
Al deze staaltjes getuigen wel van diep
doorzicht in de partij.
