2)e Slaitó aló tptedeöawól WOENSDAG 27 DECEMBER 1939 31ste Jaargang No. 9525 Sh Geki^eHeSoti/fco/nt Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2. Giro 103003. Postbus 11. V De „Werkverschaffing" Wat de „Werkverschaffing" betreft staan deze feiten vast: lo. Velen van hen, die er aan deelne men, genieten een loon, dat aanmerkelijk uitgaat boven het bedrag, dat zij aan steun ontvingen. Er zijn meer voordeelen aan de „Werkverschaffing" verbonden, zooals het feit, dat velen in dien vorm van arbeid worden betrokken, die anders niet of op de allerlaatste plaats werk zouden hebben gevonden. Bij deze en andere voordeelen voor den betrokkenen moeten nog worden gevoegd geldelijke voordeelen voor de gemeente, die voor een groot deel met 's Rijks geld haar werkloozen aan den arbeid kan laten gaan, vaak aan werken, die de gemeente ten goede komen. Maar: 2o. Er zitten óók aan de „werkverschaf fing" vele wantoestanden vast. „Werkver schaffing" onder directie van de Ned. Hei demaatschappij schept verhoudingen, die niet verdedigd kunnen worden, die moeten worden afgekeurd. Er worden loonen uitbetaald, die blijven beneden het steun bedrag; er z ij n loon-dervingen en loon- kortingen, die voortspruiten uit „sociale" overwegingen, welke volkomen a-sociaal moeten worden genoemd; er zij n opzich ters, die niet berekend zijn voor hun taak. En er zijn nog meer nadeelen aan de „Werkverschaffing" verbonden, welke er niet aan verbonden behoefden te zijn. De Leidsche wethouder van sociale za ken, een sociaal-democraat, klaagde er verleden week in den gemeenteraad over, dat al zijn klachten aan het Departement van Sociale Zaken (het Departement van zijn partijgenoot v. d. Tempel) niet het beoogde resultaat hadden gehad. Hij, die wethouder, was van meening, dat de „werkverschaffing" niet verdwij nen mag, maar dat de ernstige fouten, die er als leelijke en wangedrochtelijke smetten aan kleven, er van moeten, verdwijnen. Deze meening hebben wij allen. In de hier bedoelde vergadering van den Leidschen gemeenteraad was een motie ingediend inzake „werkverschaffing", die voor tien uitleggingen vatbaar was, die buitengewoon uitmuntte door.ondui delijkheid. De wethouder verklaarde ech ter in de aanneming van die motie 'n steun te zullen hebben bij de voortzetting van zii?i pogingen in den Haag, om verbeterin gen in de „Werkverschaffing" te verkrij gen. Deze overweging was voor de raads- meerderheid een reden, om bedoelde mo tie zéker niet te verwemen. Zij is aange nomen. Maar: of er direct of indirect veel door veranderd zal worden. Wij moeten er, helaas, aan twiifelen. Hoewel toch óók weer in ons de overtuiging leeft, dat men aan het Deoartement van Sociale Zaken niet doof blijven kan voor de zoo gemoti veerde, voor de alleszins redelijke klach ten over de „Werkverschaffing" onder di rectie van de Ned. Heidemaatschappij. Wij blijven daarom hoop houden! De groote gezinnen Er heeft in den Leidschen gemeenteraad één liberaal zitting, een hoogleeraar aan de Leidsche Universiteit. Deze liberaal had bij de algemeene be schouwingen over de Leidsche gemeentebe- grooting in eerste instantie slechts een paar woorden gezegd. Daarvan kan men een Raadslid geen verwijt maken. (De voor zitter heeft welverdiende hulde ge bracht aan het éénige Raadslid, van de 34 aanwezige dames en heeren, dat niet had gesproken bij die algemeene beschouwin gen!) Men kan daarvan dat Raadslid geen verwijt maken, al is het vreemd in den éénigen vertegenwoordiger eener partij (ook al had deze vanwege persoonlijke omstandigheden geen gelegenheid gehad, zich voor te bereiden) Doch, wat ons alléén heeft geërgerd, is, dat deze liberale afgevaardigde de gele genheid, om in tweede insfantie bij de al gemeene beschouwingen te spreken, wél gebruikte, en gebruikte, om op de groote gezinnen een blaam te werpen. De groote gezinnen zijn voor de opvoeding der kin deren en voor de maatschappij een nadeel hierop kwam neer het „betoog" van bedoelden hoogleeraar, waarop door geen der Raadsleden (alleen nog wel een wet houder) meer kon worden gereageerd, om dat dezen reeds hun spreektijd hadden gehad. Om deze laatste reden vóóral heeft die speech van den liberalen afge vaardigde ons geërgerd. En wat het betoog zelf betreft: 't was even oppervlakkig van inhoud als belee- digend in zijn doeltreffing: de groote ge zinnen. 't Is onwaar, te beweren, dat in groote gezinnen de minste zorg aan de opvoeding wordt besteed. De opvoeding kan goed en kan slecht zijn zoowel in groote als in klei ne gezinnen. In kleine gezinnen is de kans op een slechte opvoeding vaak grooter doordat er veel elementen van karakter vorming worden gemist, die in een groot gezin aanwezig zijn. 't Is onwaar te beweren, dat in groote gezinnen van de gemeenschap de groot ste offers worden gevraagd voor de op voeding der kinderen. Heel dikwijls kan juist het tegenovergestelde worden gecon stateerd; heel dikwijls vragen juist kleine gezinnen voor hun kinderen een der ge meenschap veel kostende opvoeding. Een dergelijke oppervlakkige bespre king van een vraagstuk, met breede as pecten van maatschappelijken, van socia len, religieusen, moreelen aard, is betreu renswaardig. En e r g e r 1 ij k, als daardoor op zoovelen een blaam wordt geworpen, voorzoover de invloed van den spreker reikt. De oppervlakkigheid der gedane be weringen zal echter, gelukkig, oorzaak zijn, dat het publiek zich niet zoo gemakkelijk daardoor zal later beinvloeden. VREDESKLANKEN Terwijl in den Kerstnacht de klokken luidden in de donkere lucht, trilden in den aether de electrische golven, die Kerst boodschappen uitdroegen over de wereld. De Paus, koning George, Daladier, Ru- dolf Hess, president Roosevelt, zij allen richtten zich tot de wereld, maar zij juich ten niet om den vrede, die op aarde was gebracht, want aan het Westfront gromde het kanon, op de Noordzee'verraste een torpedo de aan het Kerstmaal zittende zeelieden en in Finland doken angstige menschen in schuilkelders. Oorlogskerstmis! Toch is deze Kerstmis een belangrijke dag geworden voox den Vrede. Want in Rome doen zich gebeurtenissen voor, welke de v ereld met nieuwe hoop vervullen. De toenadering, welke zich de monstreert tusschen het Vaticaan en het Quirinaal, zich uitend in het bezoek van het Italiaansche koningspaar bij den Jpaus verleden week en in het a.s. tegenbezoek van den Paus aan het koninklijk paleis, wettigt de verwachting, dat een krachtig en volhardend vredesinitiatief zal worden ingezet. Naar verluidt zou reeds een ac- coord tusschen Vaticaan en Quirinaal zijn tot stand gekomen. Dat deze actie groot scheeps is opgezet blijkt ook uit de ver rassende benoeming van een persoonlijken vertegenwoordiger van president Roose velt bij het Pauselijk Hof. Het spreekt haast vanzelf, dat een on middellijke actie, gericht op het sluiten van een wapenstilstand in de eerste paar weken, niet in de bedoeling ligt. De toe stand is daarvoor nog niet rijp. De gron dige vernietiging van het wederzijdsche vertrouwen kan niet plotseling ongedaan worden gemaakt. De gepantserde vuisten, die de wapens omklemmen, kunnen niet onmiddellijk overgaan tot den handdruk van vriendschap en vertrouwen. Maar de Paus heeft den weg gewezen naar een in ternationalen vrede, vrede, welke duur zaam en sterk kan zijn, als de wereld zich houdt aan de richtlijnen, welke Paus Pius XII in zijn Kerstrede tot de kardinalen heeft uiteengezet.. „Zij die verantwoordelijk zijn voor het lot der volkeren, dienen op het geschikte oogenblik de fundamenteele punten voor een rechtvaardigen en eervollen vrede te kunnen bepalen, en niet a priori onderhan delingen te weigeren, indien de gelegen heid zich voordoet," zeide de Paus. Scherp was de Paus in zijn veroordee ling van den Russischen aanval op Finland. „Wij zijn getuigen geweest, zoo sprak de H. Vader, van een reeks van handelingen, welke onvereenigbaar zijn zoowel met de voorschriften van het positieve internatio nale recht, als met de beginselen van het natuurrecht en de meest elementaire ge voelens van menschelijkheid, handelingen die aantoonen, waartoe het rechtsgevoel door de zuiver totalitaire overwegingen gekomen is. Daartoe behoort de welover wogen aanval op een klein volk, arbeid zaam en vredelievend, onder het voor wendsel eener bedreiging, welke nooit be stond en zelfs niet mogelijk was. De wreedheden en het ongeoorloofd gebruik van vernielingsmiddelen, zelfs tegen non combattanten en uitgewekenen, tegen vrouwen, grijsaards en kinderen, de min achting voor de vrijheid en voor het men- schelijk leven, vormen handelingen, die om den wraak des hemels roepen." Laten wij hopen, dat de vorsten en de machtigen dezer aarde den weg weten te vinden tot de hooge moreele macht van den H. Stoel en daar zullen leeren de we reld opnieuw te grondvesten op de hechte zuilen van waarheid, rechtvaardigheid, vrede en liefde. Deze Kerstmis is niet ondergegaan in de duisternis en het gedrulsch van den oor log. Een licht van hoop is over ons opge gaan en een belofte ie gehoord. Grondslagen voor internationalen vrede Coördinatie van evenwijdig loopende vredesactles Vaticaan Rome Washington KERSTREDE VAN DEN H. VADER. De Romeinsche correspondent van de „Tijd" seinde Maandagavond: Paus Pius XII heeft Zondagmorgen de leden van het H. College van Kar- dianelen en de in Rome aanwezige prelaten ontvangen, die hem hun Kerst w enschen kwamen aanbieden. Z. H. hield een toespraak, waarin hij de politiek van geweld veroordeelde en meer in het bijzonder den Russi schen aanval op Finland. De toespraak van den H. Vader ant woordende op de Kerstwcnschen van het H. College van Kardinalen over treft nog verre, zoo kan men zeggen, de hoog gespannen verwachtingen, die men er van had. De H. Vader, zoo meende men te weten, zou wederom een pleidooi voor den vrede houden, en dat het een sterk pleidooi zou zijn, wie de vroegere reeksen vermaningen van Paus Pius XII aanhoorde, kon het betwijfelen? Men verwachtte een alge meen gehouden betoog, en niet, wat de toespraak inderdaad bracht, een program van volkerenrecht. De Paus gaf vijf pijlers aan waarop een rechtvaardige vrede gefundeerd moet zijn. Ie Respect voor het levensrecht en de onafhankelijkheid van alle naties, groote zoowel als kleine, sterke zoowel als zwak ke. De levenswil van de eene natie mag nooit neerkomen op het doodvonnis van de andere. Wanneer de rechtsgelijkheid vernietigd of geschaad is of in gevaar ver keert moet niet het zwaard of het egoïs tisch oordeel over de wijze van het her stel beslissen. 2e. De naties moeten bevrijd worden van de slavernij welke het gevolg is van den bewapeningswedloop; in onderlinge overeenstemming moet organisch of pro gressief ontwapend worden, zoowel prac- tisch als geestelijk. Gegarandeerd moet zijn, dat die ontwapening loyaal geschiedt. 3e. Juridische lichamen moeten in het leven worden geroepen teneinde loyale getrouwe naleving der overeenkomsten te garandeeren, eenzijdige interpretatie te voorkomen en noodig gebleken herzienin gen te treffen. 4e Langs vreedzamen weg, zoo noodig door herziening van verdragen, moet tege moet gekomen worden aan de werkelijke behoeften en de rechtmatige eischen der naties en volkereu, alsmede van de na tionale minderheden. 5e. Zij die het lot der volkeren bestu ren moeten zijn „dorstend en hongerend Kerstmis in het Paleis Noordeinde Zooals was aangekondigd, heeft het Prin selijk Gezin Eersten Kerstdag des middags om vier uur ten paleize Noordeinde te 's-Gravenhage met het personeel van het paleis Kerstfeest gevierd. Deze viering werd over de beide zenders uitgezonden in het bijzonder voor de gemobiliseerden te land en ter zee, die de Kerstdagen niet in den huiselijker, kring konden doorbren gen. Maar ook in de huiskamers heeft men het Prinselijk kerstfeest meegevierd. De Prins heeft het Kerstverhaal uit het Evangelie van Lucas voorgelezen, en daar na heeft de Prinses een toespraak gehou den, waarin devotie en innerlijke overtui ging sterk doortrilden. Zij sprak van de geboorte van het Kindje Jezus in den stal van Bethlehem en van de Boodschap van het Licht, van zoo machtigen en groote be- teekenis voor de huidige wereld, waaruit Vrede en naastenliefde zijn verbannen en waarin de menschheid is verscheurd. Ook de beide Prinsesjes woonden het feest bij en van hun aanwezigheid hebben zij den volke luide mededeeling gedaan. Van de plechtige herdenking van Kerstmis door Vader en Moeder trokken zij zich niet veel aan: Prinses Irene kraaide van de pret en Prinses Beatrix hield haar verba zing over de in licht stralende kerstboom voor niemand verborgen: „wat een mooie kerstboom!" juichte een helder stemmetje, dat niet ophield zijn bewondering te uiten. Het „Stille Nacht, Héilige Nacht" sloot de uitzending van deze huiselijke, en daar door juist indrukwekkende Kerstmisvie ring. naar de rechtvaardigheid" en bezield door een waarachtige liefde. In Italië heeft vooral het onder 4 ge noemde belangstelling gewekt. ROOSEVELT'S PERSOONLIJKE VERTEGENWOORDIGER. De belangrijke rede van den Paus viel samen met een belangrijk besluit van president Roosevelt, namelijk om een persoonlijken vertegenwoordiger bij den Paus te benoemen met het oog op eventueele bemiddelingspogingen tijdens den oorlog, ook in de eerste ja ren na den oorlog met het oog op hulp verleening aan de oorlogsslachtoffers. In zijn rede sprak de H. Vader onom wonden zijn vreugde over het besluit van Roosevelt uit. In die vreugde moet ieder weldenkend mensch deelcn. Zoo wel de Paus als president Roosevelt vertegenwoordigen een ontzaglijk aantal menschen en zoo kan men zeg gen, dat het besluit van Roosevelt, door den Paus met vreugde vernomen, een imposant vredesblok tot stand heeft gebracht. In een uitvoerig schrijven aan den aarts bisschop van New York "erklaart presi dent Roosevelt, dat het hem de grootste voldoening geef een persoonlijken verte genwoordiger uit te zenden „opdat ons evenwijdige streven naar vrede en ver lichting van leed bijstand moge vinden." „Ik geloof, dat terwijl staatslieden be zig zijn een nieuwe orde van zaken op nieuw te overwegen, een nieuwe orde vlakbij kan zijn. Ik geloof, dat zij op dit oogenblik opgebouwd wordt, stilzwijgend maar onvermijdelijk in de harten der massa's. In deze oogenblikken kan geen geestelijke leider, geen burgerlijk leider voortgaan op een bepaald plan om een ein de te maken aan de vernieling en opnieuw te gaan bouwen, cn toch zal de tijd daar voor zeker komen." Deze boodschap van Roosevelt is een verrassing geweest voor de diplomatieke kringen in Washington, die er de vredes- stap van de grootste draagwijdte inzien, welke ooit door Roosevelt is ondernomen. PresidentRoosevelt heeft den voormali- gen president van de United States Steel Corporation, Myron Taylor aangesteld tot z(jn persoonlijken vertegenwoordiger bij het Vatikaan. Taylor zal den niet-offi- cieelen rang van ambassadeur bekleeden, doch geen diplomatieken rang hebben. NIEUWJAARSCORRESPONDENTIE VAN EN VOOR MILITAIREN. In verband met de te verwachten groote drukte bij den postdienst bij de jaarwis seling wordt er nog eens aan herinnerd, dat bij correspondentie van en voor mili tairen, beneden den rang van officier, al leen vrij van port zijn briefkaarten (zakelijke inhoud niet toegelaten) en „nieuwsbladen" (niet zwaarder dan 100 gram). Deze vrijstelling geldt dus niet voor prentbriefkaarten (ansichten), welke niet als briefkaart zijn beschreven, vi sitekaartjes, gedrukte nieuwsjaarskaar- ten e. d. en ook niet voor brieven. Tenslotte werdt nogmaals aangedrongen r.p het vermelden van duidelijke en volle- lige adressen, ter voorkoming van moei- l jkheden en vertraging bij de verzending cn uitreiking der correspondentie. Dit nummer besiaal drie bladen. nil VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland RONDOM DEN PAUS CONCENTREERT ZICH HET VREDESWERK. (1ste blad)., KERSTMIS AAN HET WESTFRONT. (2de blad). TE HELSINKI BRACHT DE BEVOL KING DEN EERSTEN KERSTDAG IN DE SCHUILKELDERS DOOR. (2de blad). Het Vaticaan De „Nieuwe Rott. Courant" heeft giste- n van haar Romeinschen correspondent een uitvoerige weergave gepubliceerd van een artikel uit den „Osservatore Romano", gewijd aan de BelgischNederlandsche betrekkingen. Nauwkeurig analyseert het Vaticaansche blad de relaties tusschen de beide lage landen, terwijl het „op zeer sympathieke wijze herinnert aan de nobe le gevoelens, die de vorsten en regeerin gen der beide landen tot tweemaal toe hebben bewogen om hun goede diensten aan te bieden voor het behoud of herstel van den vrede." Na den inhoud der beschouwingen van het Vaticaansche orgaan uitvoerig te heb- bij nagegaan, besluit dan de Romeinsche correspondent van de N. Rott. Courant zijn relaas als volgt: „Het artikel trekt zeer de aandacht, niet alleen in Vaticaanschen kring. Men moet wel bedenken dat de „Osservatore Roma no" een der meest gelezen bladen is, niet alleen te Rome, maar in geheel Italië, een blad, dat vooral in intellectueele kringen verspreid is en dat natuurlijk gelezen wordt door alle diplomaten, die te Rome gevestigd zijn. Wij moeten daarom met vreugde begroeten dat de houding van Ne derland en van Belgii ton aanzien van de tegenwoordige moeilijkheden in dit blad zoo uitvoerig en objectief en op zoo des kundige wijze werd uiteengezet." Deze opmerkingen van den Romeinschen journalist verdienen de aandacht ook in verband met de nog altijd hangende ge zantschapskwestie, waarvan zij terloops het „nationale belang" nog eens in het licht stellen. »,TUd.' AANMAAK VAN PARAVANES DOOR DEPARTEMENT VAN DEFENSIE. Alleen ten behoeve van Marine en Neder landsche koopvaardij. Op vragen van den heer Donker betref fende de levering van door de K.N.S.M. be stelde paravanes, de mogelijkheid van aan schaffing van paravanes op andere wijze dan door bemiddeling van het Departe ment van Defensie enz., hebben de Minis ters van Defensie, van Waterstaat en van Economische Zaken geantwoord. De voor de koopvaardijvloot bestem de paravanes zijn van Duitsche origine; de licentierechten zijn thans aan den Nederlandsche Staat verkocht onder voorbehoud, dat de aanmaak alleen zal geschieden ten behoeve van de Neder landsche marine en koopvaardij. Daar de Nederlandsche Staat zich tot ge heimhouding dezer constructie tegen over derden verplicht, kan de aanmaak hier te lande van deze paravanes al leen geschieden vanwege of in op dracht van het Departement van De fensie. De minister van Waterstaat heeft een commissie benoemd, die advies zal geven over noodige aanvulling van redding- en veiligheidsmiddelen aan boord van koop vaardijschepen in de tegenwoordige om standigheden. Deze commissie zal over de noodzakelijkheid van paravanes zeker ook moeten oordeelen. De genoemde drie minis ters zullen 't oordeel ten aanzien van 't stel len van een verplichting aan de scheep vaartmaatschappijen na het advies dezer commissie kunnen bepalen. BERLIJN, 27 Dec. (ANP.) Het aantal dooden bij de treinramp te Genthin is door het overlijden van talrijke zwaargewonden tot 196 gestegen. Nog meer ernstig gewon de slachtoffers verkeeren in levensgevaar. NOG MEER SLACHTOFFERS VAN DE KERSTDAGEN. NEW YORK, 27 December. (ANP.) In de Vereenigde Staten zijn gedurende de Kerstdagen minstens 678 personen om het leven gekomen, waarvan 438 tengevolge van verkeersongevallen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1