Zuiderzee en Onderwijs
WOENSDAG 20 DECEMBER 1939
JHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 7
Wat gebeurt er
met de „Tacoma"?
NA DEN ONDERGANG DER
„GRAF SPEE"
HET WRAK BRANDT NOG STEEDS.
Uit het wrak van de „Admiral Graf von
Spee" stijgen nog steeds de vlammen om
hoog, terwijl een dikke rookzuil boven
het schip hangt
Voor den New Yorkschen omroep Is
melding gemaakt van een interview met
den gezagvoerder van de „Admiral Graf
von Spee", kapitein Langsdoff. Volgens
dit verslag heeft Langsdorff verklaard,
dat de oorlogsbodem verscheidene malen
van naam veranderd is in de drie maan
den van zijn kruistocht, waardoor de in
druk gewekt werd, dat de Deutschland en
de Admiral Scheer ook in dit gebied ope
reerden. Wat het tot zinken brengen van
oorlogsschip betreft, zou Langsdorff
gezegd hebben: „Ik heb een besluit geno
men, dat mij werkelijk werd opgedron
gen."
DE „TACOMA".
De autoriteiten van Uruguay hebben de
„Tacoma" naar een ankerplaats in de
haven gebracht, waar het schip onder het
bereik ligt van de kanonnen der oorlogs
schepen van Uruguay voor het geval er
een poging mocht worden gedaan tot uit
varen. Het vasthouden van de „Tacoma"
beteekent niet noodzakelijk, dat het schip
geinterneerd zal worden. Naar verluidt is
het echter een stap in die richting.
De grief, welke Uruguay tegen den ge
zagvoerder heeft, is, dat zijn schip zich
tijdens het tot zinken brengen van de
„Spee" in de buitenhaven bevond, zonder
daartoe gemachtigd te zijn en zonder een
Uruguaanschen loods aan boord te heb
ben. Dit zijn strafbare handelingen. Daar
bij komt nog, dat men vermoedt, dat de
„Tacoma" niet alleen eenige honderden
mannen van de „Spee" aan boord heeft
genomen (die later op sleepbooten naar
Buenos Aires zijn gevaren), maar ook be
langrijke instrumenten, benevens een aan
tal torpedo's, die gevaar voor de haven
zouden kunnen opleveren.
Twee sleepbooten van de haven van-
Montevideo liggen thans langzij de „Ta
coma". De autoriteiten zijn voornemens 't
schip te laten doorzoeken.
Bij de „Spee" heeft men intusschen een
boei geplaatst, bij wijze van waarschu
wing voor de scheepvaart. Ook over het
wrak van het slagschip bestaat nog een
controverse: ligt het juist buiten de terri
toriale wateren of nog net er binnen? In
een officieel rapport wordt verklaard, dat
de „Spee" ligt parallel met de tweede en
derde boei van den ingang der vaargeul,
en de route, welke gebruikt wordt door
kustvaartuigen. Verder herinnert men er
aan, aldus United Press, dat de Duitschers
in Uruguay, toen zij moesten stemmen
over den Anschluss van Oostenrijk, op
Duitsche schepen zeewaarts werden ver
voerd naar een punt, dat veel verder ligt
dan thans het wrak van de „Spee", en dat
er zelfs toen nog groote meeningsverschil-
len waren over de vraag, of die schepen
zich niet toch nog binnen de territoriale
wateren bevonden.
DE INTERNEERING.
Wat de mannen van de „Spee" betreft,
men verwachtte te Buenos Aires, dat nog
heden het decreet betreffende hun inter
fering zou worden uitgevaardigd. De Ar-
gentijnsche regeering is van oordeel, dat
de 1039 Duitsche zeelieden te Buenos Aires
zijn aangekomen in schepen* die zij daar
voor klaarblijkelijk hadden afgehuurd,
zoodat er geen sprake van kan zijn, dat zij
als „schipbreukelingen" wofden behan
deld, die krachtens de Haagsche conven
ties niet voor interneering in aanmerking
kunnen komen.
Wel acht men het mogelijk, dat de Duit
schers op parool ruime vrijheden zullen
kunnen genieten, als de Duitsche ambas
sade zich borg stelt, dat zy niet zullen
pogen te ontsnappen.
DE WEIGERING VAN URUGUAY.
De Kamer keurt de houding der regeering
goed.
De Kamer van Uruguay, welke met
spoed bijeen was geroepen om de houding
van de regeering ten aanzien van de „Ad
miral graf Spee" te bespreken, heeft de
weigering van de regeering om langer
tijd toe te staan, goedgekeurd. De minis
ter van buitenlandsche zaken stelt thans
het antwoord op de Duitsche protestnota
samen. Ook bestudeert hij het vraagstuk
van de schending van de door de conferen
tie van Panama vastgestelde veiligheids
zone door de oorlogvoerenden.
Men zou den kruiser gedwongen hebben.
De correspondent van de „New York
Times" te Montevideo, bericht aan zijn
blad van betrouwbare diplomatieke zijde
te hebben vernomen, dat de Amerikaan-
sche mogendheden gereed stonden oorlog
schepen te zenden om de „Admiral Graf
Spee" te dwingen de haven van Monte
video te verlaten.
De ministers van buitenlandsche zaken
zouden erin hebben toegestemd, dat een
van de buren van Uruguay vermoede
lijk Argentinië twee groote oorlogs
bodems naar Montevideo zou zenden.
Deze zouden dan aan weerszijden van de
„Admiral Graf Spee" zijn gaan liggen en
zouden geëischt hebben, dat het schip
zee koos.
Japansch beroep
op Amerika
„Drijf ons niet in de armen van Hitler
en Stalin".
In een radiotoespraak tot de Vereenigde
Staten heeft Kasai, lid van het Japansche
Lagerhuis en parlementair adviseur van
het ministerie voor Overzeesche Zaken, een
ernstig beroep gedaan op het Amerikaan-
sche volk, om Japan niet te drijven in de
armen van Hitler en Stalin en gemeen
schappelijke pogingen aan te wenden, om
in den Stillen Oceaan vrede en rust te be
waren.
Er is geen vraagstuk tusschen onze bei
de landen, aldus Kasai, dat niet langs
yreedzamen weg kan worden opgelost.
Laat ons, afgezien van wat er in Europa
kan gebeuren, inzien, dat de volkeren van
Amerika en Japan het in hun macht heb
ben een gebied van vrede te stichten, den
handel te doen ontwikkelen en de bescha
ving te bevorderen. Nu Europa in een oor
log gewikkeld is, is een nauwe samenwer
king tusschen de Vereenigde Staten en Ja
pan noodiger dan ooit.
De Chineesche kwestie nadert haar ein
de. Engeland en Frankrijk trekken hun
Aziatische vloot en strijdkrachten terug
naar de Europeesche slagvelden en onze
betrekkingen met deze beide landen ver
beteren. De houding van Amerika tegen
over Japan zal de beslissende factor zijn
voor de vorming der Japansche politiek in
den Europeeschen oorlog. Sommigen mij
ner landslieden gelooven, dat Amerika
nooit de vriend van Japan zal worden.
Doch tot hen zeg ik met overtuiging, dat
Amerika de vriend van Japan zal zijn, in
dien het werkelijk onze doelstellingen en
ons streven begrijpt voor den opbouw van
een blijvenden vrede in het Verre Oosten.
LUCHTVAART
DE VLUCHT VAN DE K.LJVL NAAR
ZUID-AFRIKA.
Naar wij vernemen heeft de K.L.M.
thans definitief besloten de vlucht naar
Zuid-Afrika te laten doorgaan.
Het vliegtuig de „Reiger", die de vlucht
zal ondernemen, vertrekt 11 Januari uit
Nederland. De aankomst te Napels is be-
pald op 15 Januari en op 19 Januari wordt
het vliegtuig in Johannesburg verwacht.
Vandaar vertrekt het op 3 Februari en op
7 Februari wordt de „Reiger" in Napels
terug verwacht.
De bemanning bestaat uit C. Blaak,
eerste gezagvoerder, E. E. Hulsebos, twee
de gezagvoerder, M. C. H. Buitenhuis,
boord-werktuigkundige, H. J. Siemen,
marconist en J. de Visser, steward.
Voor deze vlucht hebben reeds 6 passa
giers geboekt. Het vliegtuig kan maximaal
11 passagiers vervoeren.
INGEZONDEN STUKKEN
Hazerswoude, 18 Dec.
Mijnheer de Redacteur,
Kiesvereeniging.
Gaarne zag ik plaatsing van het volgen
de in uw blad.
In de „L. C." van Vrijdag 15 Dec. komt
een. verslag voor van de ledenvergadering
der plaatselijke Kiesvereeniging „Alge
meen Belang", Hazerswoude.
Daar in dit verslag mijn naam wordt ge
noemd, zou ik gaarne in de gelegenheid
worden gesteld om enkele onvolkomenhe
den recht te zetten.
Door den heer Kouwenhoven, lid van
den Raad, en bestuurslid van „Algemeen
Belang", is de rede, door mij uitgesproken
in de op 2 Dec. j.l. plaats gehad hebbende
raadsvergadering ten volle onderstreept,
doch hij maakte toen bezwaar tegen door
mij genoemde cijfers, aangaande de sala
rissen en loonen in deze gemeente aan
R.-K. en niet-R.-K.
Het pleit voor de scherpzinnigheid van
dit jongste raadslid, dat hij aan de hand
van de begrooting, deze gelden ook had op
geteld, en daardoor een iets andere uit
komst had verkregen als de door mij ge
noemde cijfers. In het uitvoerige verslag
dezer Raadsvergadering ontbrak een en
kele zin, n.l., dat na de opmerking van den
heer K. over deze cijfers, door mij is toe
gegeven, dat deze ook niet geheel juist
waren, doch berekend waren zonder „klein
goed", hetwelk aan de verhouding niets
veranderde.
Het doel van mijn betoog is dan ook ge
weest:
1. Zoo scherp mogelijk uit te laten ko
men, het onrecht, de Katholieken aange
daan.
2. Een scherp protest te doen hooren,
en uit te laten komen, dat wij Katholieken,
geen minderwaardiger, zijn, die zich zonder
protest verder in den hoek wenschen te la
ten drijven.
In het verslag van de vergadering der
Kiesvereeniging in uw blad van 15 dezer,
lees ik, dat de heer K. de nadruk legt op
een bijzaak, t.w. dat, wanneer er cijfers
genoemd worden deze precies moeten zijn.
Ook deze cijfers, genoemd door den heer
K., zijn niet juist, doch ter zake.
Het doel waarom het gaat, moet dus wor
den voorbijgestreefd, en het bijzaakje naar
voren gebracht7 Zeer verheffend is dit
niet, maar heeft de heer K. ook gezegd,
dat ik een ruwe berekening had gemaakt,
welke ik heb toegegeven niet precies
juist te zijn? Dit miste ik in dit verslag.
Denkt de heer K., dat hiermede het al
gemeen belang wordt'gediend?
U, Mynheer de Red., dankend voor de
plaatsruimte,
H. SCHEEL,
Hazerswoude.
Uw Grootouders
wisten al, dat het HDZ-teeken in
verlovings- of trouwring zuiver
goud garandeerde, 't Is nog zoo!
RECHTZAKEN
RAAGSCU GERECHTSHOF.
Veilingkistenkwestie.
Tegen een koopman uitRynsburg die
kisten van de Leidsche veiling naar
Duitschland had gezonden, hetgeen niet
mag, had de Procureur-Generaal wegens
verduistering twee maanden gevangenis
straf voorwaardelijk met een proeftijd van
drie jaar geëischt.
Het Hof vonnis wijzend achtte het ten
laste gelegde niet bewezen en sprak ver
dachte vrij.
Dierenmishandeling.
S. v. d. K. uit Rijnsbtrg had zijn
paard onnoodig geslagen en mishandeld,
terwijl hij bovendien nog onheusch was
opgetreden tegen iemand van de Dieren
bescherming, die op de mishandeling aan
merking had gemaakt. De eisch was ge
weest een geldboete van 50 subs. 50 da
gen.
De uitspraak werd een geldboete van
15 subs. 15 dagen.
Na de aanrijding.
Een inwoner van Noordwijk was met
zijn auto tegen een ander vehikel opge
botst. Er waren „woorden" ontstaan en hij
hau den inzittende van het aangereden ve
hikel mishandeld hetgeen hem op een
ei:ch van 25 subs. 25 dagen kwam te
staan.
Het vonnis werd een geldboete van 25
subs. 25 dagen.
Vier maanden gevangenisstraf voor
een tuinslang.
W. F. van A., opperman te Leiden, die
reeds herhaaldelijk veroordeeld is wegens
diefstal, laatst nog tot acht maanden ge
vangenisstraf, had te Wassenaar een
tuinslang met koppeling weggenomen.
Volgens zijn zeggen, omdat een vrouw en
dertien kinderen geen eten hadden, intus
schen niet zijn eigen vrouw en kinderen,
maar een kennis. De Politierechter had
verdachte veroordeeld tot vier maanden
gevangenisstraf omdat hy reeds herhaal
delijk is verooi deeld.
Van dit vonnis was verdachte in hooger
beroep gekomen bij het Haagsch Gerechts
hof.
De Procureur-Generaal achtte geen ter
men aanwezig om de straf te wyzigen en
spr. vroeg dan ook bevestiging van het
vonnis van den Politierechter zijnde vier
maanden gevangenisstraf.
Uitspraak over 14 dagen.
Knip dit uit en bid dit gebed
met de leden van uw gezin.
Het Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons
£aat ma fridden
atn mede
O God, uit U is elk zuiver
verlangen, elk juist oordeel
en iedere goede daad. Geef
aan Uw dienaren die vrede,
welke de wereld niet geven
kan, opdat wij, in gehoor
zaamheid aan Uw wetten,
bevrijd mogen worden van
oorlogsgevaar en onder Uwe
bescherming rustige tijden
mogen beleven.
Door Christus onzen Heer.
Oratio Mlsta pro paca.
Tweede Kamer
Vergadering van gisteren.
Met 52 tegen 19 stemmen heeft de Twee
de Kamer gistermiddag een wetsontwerp,
strekkende tot verlenging van den geldig
heidsduur van eenige artikelen van de Wo
ningwet, welke uiterlijk 1 Januari 1940 zou
den vervallen, verworpen.
Met name hadden de meeste sprekers be
vaar tegen handhaving van artikel 52a,
dat huns inziens het bouwen van goede en
goedkoope volkswoningen belemmert. In
dezen zin spraken de heeren SMEENK (A.
R.), STEINMETZ (R.K.), BOMMER (S.D.)
en DE VISSER (Comm.), terwijl mevrouw
MACKAY—KATZ (C.H het ontwerp ver
dedigde, daar de Minister naar zy meende
de in dat artikel verleende bevoegdheden
juist in dezen tijd noodig heeft. In zyn ant
woord wees de MINISTER VAN BINNEN-
LANDSCHE ZAKEN, de heer VAN BOE-
IJEN, er op, dat deze regeang de meeste
rechtszekerheid en bespoediging geeft. In
gemengde stemming werd het ontwerp ten
slotte verworpen.
Het Zuiderzeefonds.
De rest van den middag werd in beslag
genomen door de behandeling van de be
grooting van het Zuiderzeefonds voor 1940.
De heeren ALGERA (A.R.), EBELS (V.
D.), KIEVIT (S.D.), STUMPEL (R.K.),
VAN DER ZAAL (A.R.), BAKKER (C.H.),
WIJNKOOP (Comm.), ZANDT (Staatk.
Geref.) en VAN DE WAERDEN (S.D.)
voerden hierbij het woord.
In zijn antwoord zeide MINISTER AL-
BARDA o.m., dat het wetsontwerp betref
fende de gemeentelijke indeeling van den
Noord-Oost-Polder de Kamer spoedig zal
bcieiken. De Minister deelde mede, dat de
gisteravond in een sluisput op Urk uitge
broken brand een vertraging in de werk
zaamheden aan dien polder van enkele
maanden kan meebrengen. Wat de Zuider-
zeesteunwet betreft, over de uitvoering
hiervan zijn den Minister evenals den Ka
merleden vele klachten bekend. Hij wees
er op, dat de wet niet gewaagt van schade
loosstelling, doch van een tegemoetkoming;
in de dertien jaren van de werking der wet
zijn 16 millioen gulden uitgekeerd. Voorts
betoogde de Minister, dat de gemiddelde
besommingen der Zuiderzeevisscherij in
1939 zijn vooruitgegaan.
De Minister deeldt voorts mede, dat hij
besloten heeft den belanghebbenden van de
artikelen 6 en 13 der Zuiderzeesteunwet
een extra-uitkeering te doen toekomen van
25 pet., zulks in verband met de buitenge
wone omstandigheden.
De begrooting werd evenals die van de
rijksafdeeling van het openbaar lichaam
„De Wieringermeer" zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.
De vergadering werd geschorst tot des
avonds kwart ovei acht.
Avondvergadering.
In de avondvergadering kwam in behan
deling de begrooting van Onderwijs. Kun
sten en Wetenschappen. De heer WENDE-
LAAR (Lib.) achtte verbetering van leer-
lii.genschaal even urgent als werkloos
heidsbestrijding.. Spr. is teleurgesteld, dat
geen verbetering in 't vooruitzicht wordt
gesteld voor de kweekelingen met acte.
Spr. dient een motie in betreffende de leer-
lingenschaal Ook de heer THIJSSEN (S.
Dj uitte zijn teleurstelling over het uit
bleven van eenige herziening, en mevr.
BAKKER—NORT (V.D.) bleef niet achter
in het bepleiten \an een verbetering in de
leerlingenschaal. De motie-Wendelaar acht
te spr. echter overbodig.
De heer VOS (Lib.) betoogde, dat een
religieuse geest ook op de lagere school
niet mag ontbreken.
De heer ZIJLSTRA (A.R.) belichtte het
verschil tusschen christelyk. en openbaar
onderwijs.
De heer VAN SLEEN (S.D.) was in het
geheel niet tevreden over de leerlingen-
schaal. De openbare school mag geen secte-
school zijn; deze vrijzinnige minister verde
digt eigenlijk bizondere opvattingen.
De heer BRUGMANS (S.D.) bespreekt
o m. het overt reven vele huiswerk. De heer
KERSTEN (St. Geref.) heeft gezegd, dat
Nederland onderwijs moet hebben, niet
naar ieders meening, maar naar het Woord
Gods.
De heer WOUDENBERG (N.S.B.) ziet
het verval der school hierin, dat de „volk-
sche" beginselen verwaarloosd zijn.
De heer ROOS JEN (A.R.) ondersteunde
het beleid van den Minister.
De heer MOLLER (R.K.) wenscht bin
nenkort spelling-vrede. Voor het meeren-
deel stemt spr. in met wat de Minister te
Utrecht heeft gezegd. Bezwaar heeft spr.
tegen wat de Minister zeide voor chrlste-
lijk-humanisme. Daaronder verstaat de Mi
nister iets anders dan spr., een humanisme
zonder Christelyk beginsel, zonder Chris
tus. Spr. ziet de openbare school niet an
ders dan een aanvulling. Onderwijs en op
voeding behoort tot de eerste plicht der
ouders. Spr. is teleurgesteld over het niet
toezeggen van verbetering van de leerlin
genschaal.
De heer VAN HOUTEN (Chr. Dem.) be
nadrukte, dat de Kamer met klem pan de
zen Minister moet zeggen zijn beleid niet
goed te kunnen keuren.
De heer TILANUS (C.H.) achtte herzie
ning van het middelbaar onderwijs ge-
wenscht.
De heer WIJNKOOP (Comm.) had veel
critiek. De heer JOEKES (V.D.) behandel
de de leerlingenschaal.
De MINISTER VAN ONDERWIJS enz.,
de heer BOLKESTEIN, beantwoordde de
gemaakte opmerkingen. Met de meeste
maatregelen zullen groote kosten voor des
lands kas gepaard gaan. Spr. kan zijn me
dewerking daaraan niet verleenen. Het
gaat spr. ter harte maar de nood dwingt.
De defensiemaatregelen, noodig voor het
behoud van het volk, doen afzien van vele
maatregelen. Naar verbetering van het on
derwijs moet voortgegaan worden. Maar er
is ook verbetering mogelijk zonder nieuwe
uitgaven. Daarop moet allereerst de aan
dacht zyn gevestigd.
T.a.v. de leerlingenschaal staat het mees
te al in de Mem. van Antwoord. Deze is
bij herhaling verhoogd, verslechterd. Nie
mand wilde die. De financieele omstandig
heden dwongen. Doch die zijn zeker niet
verbeterd. En de toekomst in onzeker. De
regeering is tegen verlaging der leerlingen
schaal. Spr. blyft diligent, ook t.a.v. de
kweekelingen met acte en de boventallige
onderwijzers krachtens art. 56 sub 2.
Het heeft spr. verwonderd dat zijn lezing
te Utrecht zooveel belangstelling trok. Een
half jaar tevoren trok een zelfde rede dio
niet. Het is een verschil of men Minister is
of niet.
Spr. protesteert er tegen alsof hij de
openbare school den nek wil />mdraaicn.
Spr. wenscht zyn krachten te besteden
voor het onderwijs in Nederlai.U.
Spr. had gemakkelyk een groot werk
program kunn enopzetten. Maar voor een
periode van 2 jaar noemde spr. alleen de
volgorde van eenige onderwerpen. Dat was
een quaestie van eerlijkheid. Spr. heeft een
wetsontwerp waarin de formeele kant der
spelling wordt geregeld, gelyk voor over
heid en school. Een wetsontwerp is beter
dan een Kon. Besluit. De regeling zal ook
gelden voor overzeesche gewesten. Dat het
advies nog niet is binnengekomen, betreurt
spr. De spelling zelve zal niet in de wet ge
regeld worden; daarbij komen Kon. beslui
ten en algemeene maatregelen van bestuur.
Bij de vernieuwing van het onderwijs ko
men verschillende opmerkingen van den
heer Brugmans aan de orde: het huiswerk,
de z.g. elite-vorming enz. Spr. meent dat
van de psycho-techniek goede resultaten
bij de selectie van leerlingen te verkrijgen
zijn. doch de ontwikkeling is nog niet ver
geroeg om den overgang van lagere naar
middelbare school er geheel op te baseeren;
voorloopig is een brugklasse beter.
Spr. meent, de voornaamste punten hier
mede behandeld te hebben.
De vergadering wordt te 1.15 uur ver
daagd tot vanmiddag één uur.
Wie z'n omzet
wil vermeeren,
moet adverteeren t
BIOSCOPEN TE LEIDEN
HOOFDFILMS
AANVANGSULi.
Vier meisjes in het
wit. (Florence Rice,
Una Merkel).
De onnoozele (Noël,
Noël).
Es war eine rau-
schende Ballnacht,
(Zarah Leander).
Vliegende vrouwen
(Kay Francis, Wil-
Liam Gargan).
De drie musketiers
(Ritz Brothers).
De man, die de moed
had. (Gene Autry).
Als ik koning waj
(Ronald Colman,
Basil Rathbone).
Modern Times.
(Charlie Chaplin).
Speelfilm
Komisch
Leven van
Tsjaikowski
Komisch
Avonturen
Avonturen
Komisch
lederen avona 8 uur
Zondag van 2—7 uur
Zaterdag en Woens
lag 2 uur matinée.
lederen avond 8 uur
Zondac van 2—7 uur
lederen dag matinée
ibehalve Vrydag)
-•dpren avond 8 uur
Zondag 2 4.30
en 8 uur.
.dieruag en Woens-
g half drie matinée
lederen avond 8 uui
Zondag van 2—7 uui
lederen werkdag 2
uur matinée.
Toelaatbaar
v volwassenen
Toelaatbaar
v. volwassenen
Goedgekeurd
volwassenen
Goedgekeurd
v. volwassenen
Afgekeurd
