DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Na den ondergang
van de „Graf Spee"
VROOM
DREESMANN
DINSDAG 19 DECEMBER 1939
31ste Jaargang No. 9520
S)e £cid6clve6oti^cmt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonnu-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Poetbus 11.
De politieke en
economische toe
stand in ons land
WINTER VEGADERING
VAN HET K.-K. WERKLIEDENVERBOND
In de heden te Utrecht gehouden win
tervergadering van het R.-K. Werklieden
verbond sprak de verbondsvoorzitter, de
heer A. C. de Bruyn, en rede uit, waarin
hij wees op den internationalen toestand
en daarna de politiek in eigen land be
sprak.
Dat, in dezen tijd, sociaal-democraten
den moed hebben regecringsverantwoorde-
lijkheid te aanvaarden, aldus spr., is een
bevestiging van hetgeen gezegd werd
over het verlangen om, ondanks de de
magogie, welke zal worden bedreven, tot
een hechte nationale eenheid te komen.
Omdat wij, als katholieke organisatie, ons
buiten „de politek" houden, wij hebben
zulks in het verleden herhaaldelijk be
toogd, staan wij objectief ook tegenover dit
kabinet met een sociaal-demócraat aan het
hoofd van het departement van sociale za
ken. Intusschen, omdat wij zijn daden zul
len en moeten toetsen aan onze beginselen,
is het zeer wel mogelijk, dat onze.stand
punten nu en dan zullen verschillen.
Zoo betreuren wij het b.v., dat de mi
nister het werken van gehuwde vrouwen,
naar blijkt, niet wenscht te beperken. Dat
is het gevolg vaij een principieel verschil
van opvatting over de vraag, welke plaats
God aan een vrouw-en-moeder in het ge
zin heeft toegewezen. De toekomst zal
moeten uitwijzen, of, in de practijk, de
verschillen zoodanig zijn, dat de Katholie
ken doch daar beslissen wij niet over
in 's lands belang met sociaal-demo
craten in één kabinet practisch kunnen sa
menwerken.
Na deze opmerking verheugt het ons te
meer met vreugde te kunnen getuigen, dat
de Minister bereid is gevonden, zij het
schijnbaar vooralsnog met weinig enthou
siasme, het wetsontwerp betreffende de
kinderbijslag-verzekering te verdedigen
en, wet geworden, spoedige inwerkingtre
ding te bevorderen. Overigens zijn wij het
met den Minister eens, dat hij in ander
half jaar geen begen kan verzetten. Indien
hij, bij de zware dagelijksche bestuurs
taak, voor een aanvaardbare wettelijke
vacantieregeling zorgt, indien hij ernstig
tracht de werkloosheid van jongeren en
ouderen in te dammen, o.m. door toepas
sing van een juiste, d.i. een rechtvaardige
verdeeling van den arbeid en een vlotte
jeugdregistratie, indien hij, het oog gericht
op het gebod der Christelijke liefde, zijn
zorgen besteedt aan de gesteunde en de te
werkgestelde werkloozen en allereerst be
vordert, dat de altijd nog onbetamelijk
lage loonen, welke in honderden plaatsen
aan de te werkgestelden worden uitbe
taald, op een redelijk peil worden gebracht
indien tijdig door een regeling gezorgd
wordt, dat de gemobiliseerden hij hun te
rugkomst in de burgermaatschappij, zoo
veel mogelijk weer geplaatst worden in de
functie, welke zij verlieten, dan mogen we
tevreden zijn. _Dan blijft voor een vol
gende periode het oplossen van nog tal van
andere gewichtige problemen over, waar
bij te denken is aan de wettelijke werk
loosheidsverzekering, aan de reorganisa
tie van de ongevallenverzekering, de coör
dinatie van de sociale verzekeringen in
het algemeen, misschien ook aan uitbrei
ding van taak en bevoegdheden van de
bedrijfsraden enz.
Spr. geeft nu een uiteenzetting van den
economischen toestand, om dan te vervol
gen:
Het kon niet uitblijven: prijsstijging
moest reeds allerwege leiden tot loonacties
en loonsverhoogingen, uiteraard ook tot
verhooging van de vergoedingen voor de
in zorg zijnde werkloozen.
Wil men dit is een zeer gewichtig en
moeilijk probleem de vicieuze cirkel
van: prijsstijging-loonsverhooging-kostenstij
ging, prijsstijging, loonsverhooging (met
zijn vele ongewenschte sociale en andere
gevolgen) ontgaan, dan zal men dat is
de regeering op de eerste plaats de prijs
beweging zooveel mogelijk moeten be-
heerschen. De regeering is, zooals men
weet, ten deze reeds krachtig opgetreden,
doch ondanks dat, is er nu reeds een niet
onbelangrijke prijsstijging. Dat de regee
ring zulks met zorgen vervult, is bekend,
zooals ook bekend is, dat zij volle aan
dacht schenkt aan deze uiterst moeilijke
kwestie.
Hoewel de toestand verre van helder en
zeer weinig rooskleurig is, mag toch wor
den gezegd, dat ons land, niet het minst
door zijn toegenomen zelf-voorziening,)
vergeleken met 1914, meer weerstands
kracht heeft tegen de moeilijkheden, die
er reeds zijn en verder nog zullen komen.
De toekomst zal ons stellig voor zware
welvaartsproblemen stellen: er zullen
groote en talrijke offers moeten worden ge
bracht. Daarom is het voor ons land van
zooveel gewicht, dat wij beschikken over
een reeks bona-fide, van goeden wil zijnde
sociale organisaties, welke haar „goede
diensten" vooral nu met overtuiging aan
bieden.
Daartoe behoort ook onze katholieke
werknemersbeweging. Het is derhalve een
landsbelang te bevorderen, dat onze orga
nisatie in elk opzicht haar taak naar be-
hooren kan vervullen.
Wij mogen waarlijk niet klagen. Onze
talrijke instellingen houden zich ondanks
de tijdsomstandigheden, voortreffelijk.
Ons ledental steeg dit jaar van 100.185
op 1 Januari tot 205.872 op 1 October j.L
Tijdens de vorige oorlogsperiode steeg ons
ledental met ongeveer 65.000 leden. Dat
cijfer houdt, gegeven hetgeen na 1918 ge
schiedde, een waarschuwing in, deze n.l.,
dat wij bij onze propaganda niet uitslui
tend wijzen op de materieele behoefte, wel
ke tot aansluiting nopen. Niet uitsluitend:
het is zeer natuurlijk, dat onze mannen
en vrouwen ter behartiging van hun ma
terieele belangen kracht zoeken in aan
sluiting bij onze beweging. Treedt men
echter louter op grond van die overweging
toe, dan moet men er op rekenen, dat er
een tijd kan komen, dat de duizenden, die
vlot kwamen, even vlot weer zullen ver
dwijnen.
Laat men komen, met tienduizenden als
men wil, doch laat men vooral bedenken,
dat de taak onzer katholieke, beweging
verder reikt, hooger ligt dan materieele
belangen-behartiging alleen.
Spreker besloot zijn rede met een dank
bare herinnering aan de eerste encycliek
van den huidigen paus „Suimmi Pontifica-
tus".
Bemanning geïnterneerd
VIER MATROZEN LIETEN HET SCHIP
SPRINGEN.
Een radiobericht uit Buenos Aires
meldt, dat de „Tacoma", het ravitail-
leeringsvaartuig van de „Graf Spee",
door de Argentijnsche autoriteiten is
geïnterneerd.
Uit Montevideo wordt gemeld, dat
de autoriteiten van Uruguay vier Duit-
sche matrozen van de „Graf Spee",
gearresteerd hebben, die, nadat alle op
varenden den oorlogsbodem hadden
verlaten, met een boot waren terug
gekeerd, om het schip in de lucht te
laten vliegen.
Deze vier matrozen zullen in Monte
video aan een verhoor worden onder
worpen.
De commandant van de „Graf Spee"
is, naar het D. N. B. meldt, met zijn
officieren en alle overige leden der be
manning aan boord van twee Argen
tijnsche zeesleepbooten en een sleep-
schip gistermiddag in de haven van
Buenos Aires aangekomen.
Volgens verklaringen van den kapi
tein is de geheele bemanning onge
deerd.
De gezagvoerder en de geheele be
manning van de „Graf von Spee" zul
len worden geinterneerd.
Men verzekert, dat zij onverwijld zul
len worden overgebracht naar de mili
taire zone van het eiland Martin Gar
cia, waar zij zullen worden geinter
neerd.
De gezagvoerder van de „Tacoma"
zal voor de militaire overheid moeten
verschijnen om de motieven uiteen te
zetten, welke hem er toe hebben ge
bracht de haven te verlaten en vervol
gens zonder vergunning terug te kee-
ren.
VOOR HEN IS DE OORLOG
AFGELOOPEN.
Dank zij de uitgebreide voorzorgsmaat-
gelen hebben zich te Buenos Aires geen on
geregeldheden voorgedaan bij het aan land
komen van de 1039 opvarenden van het
tot zinken gebrachte Duitsclie pantser-
schip „Admiral Graf Spee". Behalve het
personeel van de Duitsche ambassade ston
den slechts weinig menschen op de kade.
De Duitsche matrozen lachten en zeiden,
dat voor hen de oorlog is afgeloopen. Ka
pitein Langsdorff zeide slechts, dat hij vol
daan is.
Officieren en minderen zullen op kosten
van de Argentijnsche regeering geinter
neerd worden, De Argentijnsche regeering
zal hun gewone gage betalen, met aftrek
van de kosten voor huisvesting en voe
ding.
PROTESTNOTA VAN 21 LANDEN AAN
DE OORLOGVOERENDEN.
Cantillon, de Argentijnsche minister van
buitenlandsche zaken, heeft verklaard, dat
hij vandaag een nota zal publiceeren, wel
ke 21 landen gezamenlijk zullen zenden
aan de oorlogvoerende landen om te pro
testeeren tegen de schending der maritieme
neutraliteitszone, welke door de conferen
tie van Panama is vastgesteld.
De nota is opgesteld door den minister
van buitenlandsche zaken van Argentinië.
fvERST-SFEEIt
Onze versierde en verlichte
gevel, onze Kerst-etalages, de
groote Kerstboom op de par
terre, de gezellige versiering
van de lunchroom, het trap
penhuis en nog zooveel
meer: het brengt U in de
juiste stemming.
Dagelijks
van 16 t.m. 23 Dec.
GEWIJDE
KERSTMUZIEK
Vraagt programma.
LEIDEN
Zij heeft de goedkeuring ontvangen van
verscheiden Amerikaansche Staten.
Zij geeft een vastberaden uiteenzetting
van de ontevredenheid, welke gewekt is
door het jongste zeegevecht in de Zuid-
Amerikaansche wateren.
De declaratie van Panama, welke in
October jl.i is aangenomen op de Pan-
Amerikaansche conferentie, heeft een drie
honderd mijls-veiligheidszone rond Ame
rika vastgesteld.
Huil heeft gezegd, dat, indien de Euro-
peesche oorlogvoerenden binnen deze zone
tot vijandelijkheden zouden overgaan, de
republieken in conferentie zouden bij
eenkomen, om te bepalen welke actie zij
zullen ondernemen.
VÓÓR DEN ONDERGANG VAN DE
GRAF SPEE.
MONTEVIDEO, 19 Dec. (A.N.P.) Vol
gens hier in omloop zijnde geruchten heeft
zich aan boord van de „Graf Spee" een in
cident voorgedaan, toen de kapitein het be
sluit mededeelde het schip tot zinken te
brengen. In tegenwoordigheid van dc man
schappen zouden de officieren geantwoord
hebben, dat zulk een maatregel schandelijk
was, en dat zij verkozen uit te varen en te
vechten, zelfs indien dit een wissen dood
beteekende.
HERDERLIJK SCHRIJVEN VAN DEN
DUITSCHEN LEGERBISSCHOP
AAN DE GEWONDEN.
De Katholieke legerbisschop van de
Duitsche Weermacht, Mgr. Franciscus Jus
tus, heeft een herderlijk schrijven gericht
tot de gewonde en zieke soldaten, om hen
te troosten. „Uw verwonding die gij ge
kregen hebt in den harden strijd voor het
Vaderland, is het schoonste eereteeken,
dat er kan bestaan".
De zieke soldaten worden in slapelooze
nachten gekweld door vele problemen. Er
is er maar een, die de radselen kan oplos
sen. „Het is ChristusC, de Heer. Hij kent
verwondingen en dood en Hij heeft onbe
schrijflijke pijnen geleden". Deze Christus
staat bij Hen, Hij klopt op de deur van
hun hart en wacht. De legerbisschop ver
maant de soldaten, om hun hart voor
Christus te openen. Christus zal dan wij
zen op Zijn eigen lijden en Hij zal zeggen:
„Wat Ik geleden heb, heb Ik voor Mijn
broeders geelden. Ook Uw leed en Uw won
den zijn teekenen van Uw liefde voor
volk en vaderland die brandend is in uw
hart. Zoo spreekt Christus met U. Luis
tert naar Hem, en gij zult spoedig inzien,
dat de beproevingen van God niet zonder
zin zijn, maar dat zij een zegen zijn voor
lichaam en ziel".
Alg. Ver. v. Bloem
bollencultuur
Belangrijke rondvraag
De vergadering, die de Algemeene Ver-
eeniging voor Bloembollencultuur giste
renmiddag in het gebouw van den Haar-
lemschen Kagelbond hield, week zeer veel
af van die der laatste jaren. Dit moge b.v.
blijken uit het feit, dat bekende anti-
saneerders en opposanten als de heeren
Murk en 't Mannetje wél aanwezig waren,
maar geen woord in het midden brachten.
De agenda was binnen een half uur afge
werkt en wij waanden ons alweer in ce
koude, toen de rondvraag plotseling een
uitgebreid en inderdaad belangrijk karak
ter kreeg. Nu eens geen verhalen over de
booze saneerders, geen waarschuwingen
aan het adres van het bestuur, geen booze
leden en geen hamerenden voorzitter. Er
kwamen zelfs twee voorstellen naar voren,
die getuigden van den practischen zin der
vakbeoefenaren en van den wil om juist
in dezen zeer moeilijken tijd steun en
kracht bij elkander te zoeken.
De begrooting, sluitende met een bedrag
van /47.810.(vorig jaar ƒ54.660.
werd goedgekeurd. Indien het Krelage-huis
voor militaire doeleinden gevorderd blijft,
zal de begrooting daardoor niet ongunsti
ger beïnvloed worden.
Tot leden van het Hoofdbestuur werden
benoemd de heeren W. Jonkheer te Hille-
gom en C. Hoebe te Wognum.
In het Huishoudelijk Reglement werd
een administratieve wijziging gebracht
t.a.v. de contributie-heffing.
Afdeelingen, die er slecht
voor staan.
De voorzitter deelde mede, dat het
hoofdbestuur heeft besloten een tegemoet
komende regeling te treffen voor de afdee
lingen, die er zwaar voor staan. De ver-
eeniging zal n.l. voor haar rekening nemen
de sprekers, die de afdeelingen naar keuze
uitnoodigen; verder zal zij kleine subsidies
toestaan voor plaatselijke vakcursussen en
voor huisbroei-tentoonstellingen.
Daarna kwam de rondvraag aan de orde.
De moeilijke betalingen.
De afdeeling Hillegom bracht een zeer
belangrijke kwestie ter sprake. In verband
met de ernstige plagen, die het bollenbe-
drijf sinds het uitbreken van den oorlog
treffen, zullen de 1 Mei-betalingen straks
in vele gevallen moeilijkheden baren. Het
is van het hoogste vakbelang, dat met zoo
minmogelijke ruchtbaarheid zooveel moge
lijk geholpen wordt. Daarenboven moet er
voor gewaakt worden, dat niet gemotiveer
de kortingen en accoorden beperkt worden.
Het Hoofdbestuur kan betreffende deze
kwestie met andere organisaties overleg
plegen, waarna eventueel een accountant
en een jurist kunnen worden aangesteld,
om zooveel mogelijk crediteuren en debi
teuren van advies te kunnen dienen.
De voorzitter noemde dit voorstel van
vérstrekkende beteekenis en zegde een
spoedige bespreking in het hoofdbestuur
toe.
De afgevaardigde van Hillegom vroeg
zich daarna af, of het hoofdbestuur wel
voldoende actief is t.a.v. de regeling van
het vrijgekomen land.
Het vrij-gekomen land.
De voorzitter verklaarde, dat er voorloo-
pige besprekingen hebben plaatsgevonden
en dat daar wel iets over te zeggen is. Voor
kleinere bedrijven n.l. van anderhalve
H.A. in Zuid-Holland en 2J4 H.A. in
Noord-Holland wordt getracht een volle
dige tuinbouwvergunning te krijgen. De
bedrijven, die meer H.A. hebben kunnen
wellicht een vergunning kijgen voor exten
sieve tuinbouwproducten: erwten, boonen,
witlof, wortelen enz. Er is dan een aanvul
lende vergunning van de groente- en fruit-
centrale noodig en de sierteeltcentrale
stuit er buiten. Positief resultaat hebben de
besprekingen nog niet opgeleverd; men
staat vooral voor het vraagstuk van een
financieel verantwoord rendement.
Nog geen vergunning voor
kapitaal-vernietiging.
De afdeeling Overveen meende, dat het
plantgoed wel wat beter gewaardeerd kon
worden door de regeering. De voorzitter
zeide, dat de vergoeding van drie cent per
kilogram te beschouwen is als een prijs
voor veevoer. Van vergoeding voo^ kapi
taal-vernietiging is dan ook nog geen spra
ke en de organisaties staan op de bres om
ook hierin wat te bereiken.
De afgevaardigde van Overveen: „Wy
hebben ons altijd zelf bedropen. Nu moe
ten we niet wachten, maar eischen!" (Ap
plaus).
De afgevaardigde van Noordwijk wees
erop, dat de knoeierijen met teeltvergun
ningen voor bloemisterij A ten koste gaan
van de bloembollenkweekers.
De voorzitter: „Wij hebben er zoowel
mondeling als telegrafisch tegen gepro-
Dit nummer bestaal all
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
DE BEMANNING VAN DE „GRAF
SPEE" IN ARGENTIë GEÏNTERNEERD.
(Ie blad).
CHURCHILL GEEFT DE VERLIEZEN
VAN DE ENGELSCHEN TOE IN DEN
ZEESLAG BIJ LA PLATA. (2e blad).
DE FINNEN IN HUN STRIJD MET DE
RUSSEN (2e blad
ZWAAR LUCHTGEVECHT BIJ HEL
GOLAND. (2e blad).
Binnenland
HET IJS EISCHTE GISTEREN WEER
VIJF SLACHTOFFERS (3e blad).
testeerd, dat die vergunning niet is inge
krompen.
De afgevaardigde van Voorhout zou het
toejuichen, als althans voor een gedeelte
vroegere betaling door het surplus-fonds
geschiedde. Ook zou hy vroege betaling
van plantgoed wenschen. Spr. achtte het
prijzenswaardig, dat de leden achter hun
hoofdbestuur staan, maar er moeten toch
stemmen gehoord worden tegen de onvol
doende steun van de regeering. Het pu
bliek denkt, dat met drie millioen heel wat
gedaan kan worden, maar het lijkt ner
gens op. Er wordt dertig gulden voor een
ton plantgoed betaald, terwijl de werkelij
ke waarde driehonderd gulden is. De kapi
taal-vernietiging blijft dan nog buiten be
schouwing.
De voorzitter antwoordde, niet te weten,
wanneer het plantgoed-surplusfonds gaat
betalen. Hij zal er naar informeeren.
Betalingen met extra-kortingen.
De afdeeling Noordwijkerhout wilde in
samenwerking met de Sierteelt-Centrale
voorkomen, dat betalingen met ongemoti
veerde extra-kortingen geschieden.
De voorzitter verwees deze spreker naar
het overleg als door Hillegom bedoeld.
De afgevaardigde"voor Noordwijkerhout:
Er zijn firma's, die wel betalen kunnen,
maar van den noodtoestand profiteeren en
doen alsof ze arm zijn.
De voorzitter laakt deze handelingen
Maar men moet niet uit het oog verlie
zen, dat financieel sterke firma's er voor
moeten waken, dat zij in den toekomst
sterk blijven.
De afdeeling Bovenkarspel zou gaarne
zien, dat in de eerstvolgende vergadering
een voorstel ter tafel komt, otn het snij
bloemencontract op te heffen.
De voorzitter antwoordde, dat deze
kwestie nog kort geleden is besproken,
maar dat zij opnieuw in de hoofdbestuurs
vergadering ter tafel zal komen.
De afgevaardigde van Haarlemmermeer:
Mijnheer de 'voorzitter, wij zijn toch vrij
om ons plantgoed aan de regeering te le
veren voor drie cent per kilo? (Hilari
teit).
De voorzitter: U kunt met de bollen
doen, wat u wilt.
De afdeeling Grootebroek noemde de op
slag- en ophoudkosten der veilingen veel
tehoog. Ze worden op de bruto-prijzen be
rekend.
De voorzitter noemde dit een kwestie
tusschen veiling en aanvoerders. Het sur-
plusfonds wil deze kosten zeer graag om
laag hebben.
De afgevaardigde van Grootebroek ver
trouwde nog niet veel op meer steun. De
heer Valstar voelt er niets voor, riep spr.
uit.
De voorzitter stelde nogmaals vast, dat
de opkoop van plantgoed geschiedt om het
tekort aan veevoer aan te vullen. De beta
ling is dus geen steun en houdt ook niet
vergoeding voor het derven van export in.
Er wordt een zeer intensieve actie ge
voerd, om daarin wat te bereiken. Ver
hooging van den plantgoedprijs is niet mo
gelijk, omdat er al groote partijen zijn in
geleverd.
Besproken werd een verlaging
Besproken werd een verlaging der beurs-
belasting.
Dc heer v. d. Ploeg vroeg verlichting der
lasten voor het Scheidsgerecht. Een en an
der zal eens bekeken worden.
De heer Rijnveld uit Hillegom wilde door
of vanwege de Algemeene Vereeniging een
instituut in het leven roepen, waarover alle
binnenlandsche betalingen loopen. Het cre-
diet-risioo wordt daardoor collectief gedra
gen. Er zullen moeilijkheden zijn, maar er
zal ongetwijfeld een methode gevonden
kunnen worden.
De voorzitter achtte de voordeelen zeer
groot en zegde spoedig onderzoek toe. Daar
er niets meer aan de orde was, sloot hg
de vergadering met een woord van dank
tot de scheidende hoofdbestuursleden, de
heeren Jac. Bakker en A. J Braam.