1.95 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Tuberculose-besmetting bij menschen K.L.M. en Fokker-fabriek VRIJDAG 17 NOVEMBER 1939 31ste Jaargang No. 9493 Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2. Giro 103003. Postbus 11. De rol, die huisdieren daarbij spelen C. R. ZIJERVELD, arts. II. Bij een vorige gelegenheid spraken we hoofdzakelijk over de algemeene tubercu losebestrijding bij den mensch en haar suc cessen. Daarbij moeten we steeds voor oogen nouden, dat de volkskracht, de weer stand der individuen een belangrijke rol speelt. Het is zeer te hopen, dat we deze op het huidige peil kunnen handhaven; in de vorige mobilisatie echter steeg het sterfte cijfer aan tuberculose met circa 50 pet., ge volg voornamelijk van de weerstandsver- mindering. Gelukkig is juist voor 1940 de post: steun aan het particulier initiatief in zake de t.b.-bestrijding op de Rijksbegroo- tmg verhoogd met f 196.500, en die voor subsidie aan de kinderuitzending met 35000. De strijd tegen de besmetting van mensch op mensch is intusschen voldoen de goed geregeld. Niet alzoo die van dier op mensch. Daar ontbreekt nog veel aan het goede inzicht bij de massa. Om besmettelijk te zijn moet een dier een z.g. „open t.b." hebben, d.w.z. een aandoe ning, waarhjj tuberkelbacillen in de om geving worden verspreid. Voor zoover dit betreft de Koe komt dat dus hierop neer: Bij open t.b. der ademhalingsorganen zal het dt overige staldieren, doch ook den •mensch kunnen besmetten; bij t.b. der melkklierèn zal met de melk het jonge dier, en ock de ir ensch, vooral het veel melk- drinkende kind kunnen worden besmet. De onderzoekmethoden bij den mensch zijn de laatste jaien zoo verbeterd, dat men, met een daartoe expres ingerichte en moei zame werkwijze, in staat is uit te maken of die mensen lijdende is aan een vorm van menschelijke (humane) of een dierlijke (bovine) vorm van tuberculose. Gemiddeld bij 10 pet. der gevallen is de bovine bacil in het spel. Er is echter een groot verschil of de mensch lijdt aan long- tb. of aan tuberculose van klieren, buik, gewrichten, beenderen of huid. Juist bij deze laatste vormen vindt men in een veel grooter percentage de bovine bacil als ver wekker (ruim 20 pet.). Daarbij komen nog verschillen tusschen stads- en plattelands bevolking. In het algemeen vindt men bij kinderen een veel hooger percentage stam men van het bovine type dan bij de volwas-, senen, en het ligt voor de hand, dat deze besmetting verkregen is door het gebruik van besmette melk. Immers, de besmetting heeft plaats gehad via het maag-darmka naal, en de zetel van het proces is dan meestal de buik, klieren, beenderstelsel etc. Vanuit deze organen kunnen wel de gelijk ook de longen ziek worden. Deze wetenschap nu geeft ons een wa pen in de hand, een wapen, dat nog veel te weinig goed gehanteerd wordt. Is de melk dan zoo vaak de schuldige, welnu la ten we dan de melk ook zorgvuldig koken!!, of pasteuriseeren, en zeker de kinderen geen rauwe melk te geven. Tenzij natuurlijk de melk regelrecht komt van een t.b.-vrije stal. Zeker behoeven we niet in een zie kelijke angst voor de zoo gezonde melk te vervallen; één zwaluw maakt geen lente, één tuberkelbacil geeft waarschijnlijk nog geen tuberculose. Ons lichaam heeft vele afweerkrachten, maar deze kunnen we niet precies meten. En niet goed behandelde melk aan kinderen geven beteekent het ge vaar tarten! Nu we dit alles beter weten is er des te meer reden om de strijd tegen de tuber culose voor een deel te verplaatsen naar een ander terrein. Niet alleen dus de groot ste voorzichtigheid met de bacillenversprei- dende mensch, niet alleen de melk goed behandelen, doch ook de rundertuberculose terugdringen, zoo mogelijk uitroeien. Het is bekend, dat ditl aatste zeer moeilijk is. De strijd tegen de runder-t.b. is niet van den laats ten tijd. Waarschijnlijk in hoofd zaak om het economisch probleem. Im mers de jaarlijksche schade door geheele of gedeeltelijke afkeuring of voorwaardelijke goedkeuring na het slachten der dieren be draagt 4 a 5 millioen gulden! Reeds in 1905 1910 was een systeem ingevoerd dat hier op neerkwam: vrijwillige aangifte van alle aan open t.b. lijdende runderen, en deze werden afgemaakt; het Rijk vergoedt de schade voor 100 pet. Deze methode moest echter worden gestaakt vanwege de hooge kosten, omdat de t.b. onder het vee in ons land een dergelijke uitbreiding had, als haast nergens ter wereld! Thans heeft men in Friesland een indi- viöueel-vrijwillig systeem, en voor het ove rige deel van ons land zooveel mogelijk vereenigingen tot bestrijding van tubercu lose onder rundvee. Deze vereenigingen werken met Rijkssteun. De veehouders tre den vrijwillig toe tot deze organ-jatie. Jaar lijks worden dan hun runderen onderzocht, en de z.g. positief reageerende dieren wor den nader onderzocht. Deze positief rea geerende dieren worden van een blijvend merkteeken voorzien, en de runderen, die aan open t.b blijken te lijden worden af geslacht, terwijl het Rijk dan eenigszins tegemoet komt in de schade voor den vee houder. Deze financieele steun van het Rijk bedroeg in 1938 rond 225000. Ook enkele provincies subsidieeren dit werk, terwijl de Consumptiemelk Centrale, de C.M.C. een kleine premie betaalt per rund, al nair gelang het succes der be strijding in een bepaald bedrijf De deelname aan deze vrijwillige bestrij ding neemt gelukkig flink toe. Deze week nog lazen was in de dagbladen, dat 'n Zuid- Holiandsche vereeniging in haar jaar vergadering vol lof v.-as over de deelname. In deze prov ncie waren n.l. 6470 leden met ruim 170.000 stuks vee. Volgens de bij ter beschikking staande gegevens, is het aantal bedrijven, aangeslo ten bij deze bestrijding met Rijkssteun over het geheele land, met uitzondering van Friesland, 23115 met 314.816 runderen. Friesland heeft een eigen organisatie en daarbij waren aangesloten 10.300 bedrij ven met 210.450 stuks vee. Van deze be drijven was in 1938 reeds 65 pet. geheel tb. vrij; het reactiepercentage bedroeg daar in 1919 nog 36 pet. (positief), thans 9.6 pet. Een mooi stuk werk inderdaad, omdat dan pas de t.b.-vrij opfok goed tot haar recht komt; immers in de bedrijven wor den de jonge dieren dan niet meer besmet. Ook in de andere provincies zijn de re sultaten bevredigend; het gemiddelde re actiepercentage is gekomen op 15.98. In de Noordelijke provincies daalde het in de aan gesloten bedrijven zelfs tot 2.4 en 3. Maar ook in Zuid-Holland, dal wel het ergste ge teisterd wordt door de runder-t.b. blijft de daling van het reactiepercentage in de vrijwillig aangesloten bedrijven aanhou den, n.l. van 41 pet. (1937) tot 36 pet. (1938). Wanneer we dan weten, dat in de niet aangesloten bedrijven rond Leiden dit reactiepercentage nog 51 pet bedraagt, en in een aangrenzend gebied zelfs 72 pet., dan mogen we niet ontevreden zijn. Geheel afzonderlijk hiervan staat na tuurlijk de keuring van slachtvee en waar deze keuring zeer nauwkeurig geschiedt, is de volksgezondheid in dat opzicht vol doende beschermd. Natuurlijk doen zich voor den veehou der tallooze problemen voor, b.v. isolatie van de aangetaste dieren enz., maar daar gaan we hier niet od in. Wij zagen dus, dat de rundertuberculose een groot economisch probleem is, te te vens een kwestie, die de volksgezondheid raakt. Zoolang dus, afgezien van produc ten uit modelboerderijen en t.b.-vrije stal len. de melk niet gegarandeerd tuberkel- bacilvrij verkocht wordt, is het een dure plicht de melk goed te koken of althans deugdelijk te pasteuriseeren, en op dit laat ste is zelfs de controle zeer moeilijk. We kunnen dus gerust de conclusie van een in 1938 te Zurich gehouden internatio naal congres overnemen: „De Hygiënische melkvoorziening moet haar grondslag vin den in het beschikbaar stellen van melk van gezonde dieren". Dit temeer, omdat we weten, hoe slordig de melk gekookt wordt, en ook, in hoeveel gezinnen nog ongekook te melk wordt gedronken, b.v. in de thee. De huisartsen en wijkzusters uiten hier over menige klacht. Het is grootendeels op hun verzoek, dat ik aan dit vraagstuk en kele woorden heb gewijd. Mogen vele ouders voorzichtiger worden! K. L. M. BESTELT VIER FOKKER- VERKEERSVLIEGTUIGEN VAN NIEUW TYPE. Speciaal crediet ter bevordering van Nederlandsche vliegtuigindustrie. Naar wij vernemen, kan zeer binnen kort, ais gevoig van de tusscnen K.L.M. en N.V. iNeaenanuscne Vliegiuigemaoriek rokiter gevoerde besprekingen, de tot- standKoniing van een overeenkomst ver- wacnt woruen, omtrent welker hoofdlijnen men in principe reeds overeenstemming neeit bereikt. Deze overeenkomst houdt in, dat de K.Li.iVl. de U'oKKenabriek opdracht zal ge ven voor den bouw van vier geheel meta len, zeer sneiie en uiterst mouerne twee- motorige verkeersvliegtuigen, naar een nieuw ontwerp van Fokker, de F. 24. Zoo dra de overeenkomst deiinitief tot siand is gekomen, zal met den bouw van het prototype worden begonnen. De machine zal piaais bieoen aan 24 passagiers. Met het doei, de werkgelegenheid in Nederland zooveel mogelijk te bevorde ren, zal de regeering, teneinde tegemoet te komen aan de bijzondere kosten, die aan den bouw van en de proefnemingen met een prototype verbonden zijn, de Nedenanosche viiegtuigeniabriek finan- cieelen steun verleenen. Bovendien kan binnenkort een wetsontwerp tegemoet worden gezien, waarin wordt voorgesteld de K.L.M. een "crediet te verleenen voor de financiering van dit nieuwe aanschaf fingsplan. Dit houdt vanzelfsprekend in, dat oe minister van Waterstaat zijn toe stemming zal moeten verleenen aan het onderhavige aanschaffingsplan. Aangezien dit echter mede tot stand is gekomen on der den invloed van de werkzaamheden der door de ministers van Waterstaat, De fensie, Economische zaken en Koloniën ingestelde commissie, die de regeering V.'fti advies moest vilenen met betrekking tot den bouw van vliegtuigmaterieel hier te lande, kan het als vaststaan worden aangenomen, dat de minister van Water staat zijn goedkeuring aan dit aanschaf fingsplan zal hechten. De K.L.M. zal bovendien gerechtigd blijven om, wanneer zy meent, dat zulks in het belang van het bedrijf kan zijn, ook tot aankoop van buitenlandsche vlieg tuigen over te gaan. Het mag ais uitermate verheugend wor den beschouwd, dat voor het eerst na zes jaar onze nationale Luchtvaartmaatschap pij weer zal overgaan tot het geven van een zoo belangrijke opdracht aan de eigen, nationale vliegtuigindustrie. Herhaaldelijk is hierop van verschillende zijden aange drongen, vooral in de laatste jaren, toen de nijpende werkloosheid er toe leidde, dat overal werd gezocht naar de mogelijk heid tot uitbreiding van de werkgelegen heid in onze eigen industrie. Het is zes jaar geleden sedert de Fok kerfabriek voor het laatst een opdracht van de K.L.M. kreeg, namelijk voor den bouw van drie verkeersvliegtuigen van het type F. 22 en één van het type F. 36. Sedertdien deed het geheel metalen vliegtuig zijn intrede en in den loop van 1938 zijn in de Fokkerfabrieken uitbrei dingen tot stand gekomen, waardoor deze fabriek zich ten volle aan den metaalbouw heeft aangepast, zooals reeds gebleken is uit de constructie van het geheel metalen tweemotorige jachtvliegtuig D. 23 en van het groote bombardementsvliegtuig T. 9. De heer A. C. de Bruyn, voorzitter van het R. K. Werkliedenverbbnd, herdacht Dondtrdag zijn 25-jarig jubileum in dienst van de Kath. Arbeidersbeweging. Tijdens de drukbezochte receptie in het Jaarbeursgebouw wordt de jubilaris gelukgewenscht door oud-minister mr. C. M. J. F. Goseling, die thans als kapitein onder de wapenen is. JcM. breed, p« [lir Modehui** Dit nummer beslaat uil vier bladen. Oud-minister De Wilde spreekt De val van Colijn IV en V De Centrale Anti-Rev. Kiesvereeniging: „Nederland en Oranje" hield gisteravond in den „Werkenden Stand" een als „ge meenschappelijk samenzijn" geconvo ceerde bijeenkomst, waarin oud-minister mr. J. A. de Wilde en prof. dr. K. Dijk het woord voerden Oud-Minister De Wilde ging het gebeur de in de laatste jaren met het kabinet-Co- lijn na, schijnbaar in 1937 voor vier jaren samengesteld. Het vijfde kabinet-Colijn viel, tengevolge van het aannemen der motie-Deckers en zonder dat het tot daden in staat was. Par lementair had nu een kabinet moeten op treden met de R.-K. als formateurs; dat gebeurde niet, het tweede kabinet-De Geer trad op en nam de verantwoordelijkheid voor de R.-K. weg. In het vierde kabinet-Colijn was verschil van meening ontstaan om de toenemende tekorten. Spreker, destijds minister van Financiën in dat kabinet, drong sterk aan op inkrim ping der uitgaven; dit werd dan ook toe gezegd. Toen echter in Mei j.l. bleek, dat een der ministers voor dit jaar 10 millioen wilde uitgeven voor bestrijding van de jeugdwerkloosheid en daarvoor zelfs een wetsvoorstel indiende, vroeg spreker zyn ontslag. Zulks nog te meer, wijl er ook 8 ton werd uitgetrokken voor de registratie der jeugd- werkloozen. Men heeft gevraagd, toen hij wegging, om wetsontwerp 411; had minister Colijn niet mede moeten gaan? Deze deed dit echter niet, zulks op aan drang van spreker en in de hoop, dat deze nog sterke uitbreiding van uitgaven zou weten te verhinderen. Dat lukte niet. Na zes weken moest ook dr. Colijn het opgeven, doch het merkwaardige is, dat de eerste daad van het kabinet-De Geer was, intrekking van het wetsontwerp 411. En wat spr. nog meer verwondert, is, dat de beide R.K. in dit ministerie daarmee ge noegen hebben genomen. Intusschen, het ministerie-De Geer volgt geheel de lijn van het vierde kabinet-Co lijn; op financieel gebied kunnen wij, anti- rev., zei spreker, het geheel volgen. Want ook de heer De Geer beseft, dat men niet voort kan gaan de nationale schuld, thans reeds vier milliard, te vermeerderen. Men weet niet hoeveel dat is, spr. niet, ook mr. Trip niet, men weet het slechts als men ze moet betalen. Wij zullen dus op dit terrein het kabi net-De Geer steunen, wij zullen het zelfs wel eens moeten verdedigen tegen hen, waarmede het samenwerkt. En wij zullen afwachten, hoe het staat ten opzichte van de handhaving van het gezag. Het nauwst zijn wjj verwant met de Christelijk-Historischen, al is er verschil tusschen de redactie van „De Nederlander" en de leiding van de C.-H. fractie in de Kamer. En de R.-K., al staan ze verder van ons af, stoelen met ons op den zelf den wortel des geloofs. Anders staan wij tegenover de soc.-de mocraten, want tegenover hen, blijven wijanti-revolutionairen. Want bij revolutionaire uitspattingen zijn zij niet te vertrouwen, al geeft spr. toe, dat er vele ernstige, bekwame men schen behooren tot de S.D.A.P. Doch de begrootingsspeech van den heer Drees, be wijst het juiste van sprekers meening. Al hoewel, indien het moet, wij ook met hén zullen samenwerken want nooit, minister Heemskerk zei het terecht, bestaat niet in de politiek. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland OORLOGSDEBAT IN HET ENGELSCHE PARLEMENT. (2de blad). BEIDE OORLOGVOERENDE PARTIJEN GEVEN ELKAAR DE SCHULD VAN HET VERNIELEN VAN HET NEOERLANDSCH- BELGISCHE VREDES-INITIATIEF. (2de blad). PAUS PIUS XII EN DE KATHOLIEKE PERS Naar aanleiding van den „Katholieken Perszondag", die op 12 November in Noord-Italië is gehouden, heeft de H. Va der het volgende telegram gezonden aan Kardinaal Schuster, Aartsbisschop van Milaan: „Met de wensch, dat de Katholieke Perszondag rijke vruchten moge afwer pen voor het katholieke dagblad „Italia" en voor de geloovigen van Lombardije, biedt Zijne Heiligheid aan de directie en aan de lezers Zijn gelukwenschen aan, en schenkt hen den Apostolischen Zegen. Kardinaal MAGLIONE". Het Katholieke dagblad „Italia" is na de „Osservatore Romano" het meest be kende katholieke dagblad van Italië. Dit blad staat onder leiding van Kardinaal Schuster en wordt uitgegeven in Milaan. Hoogere opbrengst van de Rijksmiddelen De Rijksmiddelen per eindie October 1939 vertonnen een in de gegeven omstandig heden gunstig beeld. De indirecte belastin gen brachten in de eerste 10 maanden van 1939 ruim 396 millioen gulden in de schat kist of bijna 30 millioen gulden meer dan in de overeenkomstige periode van het vo rige jaar, terwijl de raming met 28 millioen guidon werd overtroffen. Voor de maand October alleen beliep het cijfer 47 millioen gulden tegen 37.8 mil lioen gulden in September en tegen een maandraming van 36.8 millioen gulden. Wat de directe belastinggen betreft, was het zuiver bedrag der cohieren voor de dienst 1939: 129.3 millioen gulden tegen 115.6 millioen gulden voor de vorige dienst Uitvaart en begrafenis van Pater W. Heiiing O.F.M. Heden heeft te Weert de uitvaart en be grafenis plaats goh ad van den zeereer- waarden Pater W. Heiiing O.F.M. in leven gardiaan van het Minderbroeden9klooster aldaar. Gisteravond om 7 uur word het stoffelijk overschot van den overledene vanuit het klooster naar de kloosterkerk gebracht af gehaald door heel de commiuiniteit. Agens bij de plechtige Metten was Pater Agnus Ambrosius, Vicarius van het kloos ter et assistentie van Paters en broeders. Na de Metten kwamen zeer velen, een laatsten groet brengen aan den overledene. Om half 9 hedenmorgen waren de ge zongen Lauden. Hierbij was agens de hoogeerw. Pater Provinciaal Prudentius van Leusden, presbyter assist ens Pater Agnus Ambrosius, diaken Pater Nicomedes Sanders, subdiaken Pater Prudo de Ruiter. De plechtige H. Mis werd daarna gece lebreerd door Pater Provinciaal met de zelfde assistentie. In het priesterkoor stond het stoffelijk overschot van den overleden .gardiaan in open kist opgebaard. Na de plechtige H. Mis geschiedde de be- aa/rding op het kloosterkerkhof, eveneens door Pater Provinciaal. De kerkelijke plechtigheden, die in haar subliemen eenvoud, omstraald door de schoonheid der zuiver uitgevoerde liturgi sche gezangen, diepen indruk maakten, werden door zeer veel belangstellenden bijgewoond. Wij merkten o.m. op: den hoogeerw. heer M. Souren, Deken van Weert, den directeur van het bisschoppe lijk college te Weert, den zeereerw. heer W. Franck, oversten van verschillende ge stichten, vele pastoors uit den omtrek, Paters Franciscanen uit andere kloosters, den zeereerw. heer Pastoor R. Smitz O.F.M. uit Leiden en leden van het Keik- besuur der H artbrugparochie te Leiden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1