NIEUWS St. Nicolaas-Geschenk Academienieuws STADS AGENDA ZATERDAG 4 NOVEMBER 1939 OE LEIDSCHE COUR Au. EERSTE BLAD - PAG. 2 Een waardevol en blijvend Abonnem'/ntsprys: voor Lelden IS cent per week; 2.5ü per kwirtaaL Bij onze agenten /O cent per w**k; fi.60 per kwartaal. Franco per po*t 2.95 per kwartaal Geïllustreerd Zondagsblad 0.50 per kwartaal. Losse nummers 5 cent, met geïlL Zondagsblad 9 cent Advertentiën: 80 cent per regel Ingezonden mededeelingen dubbel tarief. Telefoontjes hoogstens 30 woorden, 60 cent per plaatsing, al léén Woensdag en Zaterdag. V. BOE WORDT HET WEER 7 VP.IJ ZACHT. De BUI seint i Verwachting: Betrokken tot zwaarbewolkt. Nu en dan eenige regen. Vrij zacht. Matige, tijdelijk krachtige Zuid-Oostelijke tot Zuid-Weste lijke wind. De weestoestand van hedenmorgen 7.20 uur: Den Helder: matige regen, matige O. Z. O. wind, 5 gr. C. Vlissingen: lichte regen, krachtige Z. O. wind, 9 gr. C. De Bilt: lichte regen, matige Z. O. wind, 6 gr. C. Groningen: lichte regen, matige O. Z. O. wind, 4 gr. c. Maastricht: zwaarbewolkt, matige Zui delijke wind, 13 gr. C. BUITENLANDSCH WEEKOVERZICHT. Het gebied van hoogen luchtdruk over de Balusche Staten nam nog in omvang er. beteekenis toe. Het breidde zich Zuid waarts tot over den Balkan uit, terwijl de kern zich iets naar het Oosten verplaatste. Onder invloed van de uitbreiding van het Loogedrukgebied draaide in ons land de wind meer naar het Zuiden en werden warmere luchtmassa's aangevoerd. De tem peratuur steeg daardoor flink. Maastricht meldde gisterenmiddag zelfs 16 graden en van ochtend 13 graden. Voor het eerst sinds langen tijd zijn de temperaturen in 't Zui den van ons land weer boven normaal. Sto ringen, welke over Spanje en Portugal tot ontwikkeling kwamen, verplaatsten zich vrij snel naar het Noorden, daarbij in diep te toenemend. Hedenochtend hadden zij het Zuiden van ons land bereikt. Achter deze wegtrekkende depressies is de lucht druk over Zuid-Spanje weer sterk geste gen. Over het Iberische Schiereiland en in de omgeving van de Golf van Genua viel nog veel regen. Ten Westen van IJsland ligt een zeer diepe depressie, die weinig van plaats verandert en thans langzaam opvult. Haar storingsfront strekt zich ver naar het Zuiden uit en was hedemorgen tot over Noord-West-Spanje doorgedron gen. LUCHTTEMPERATUUR 8.7 gr. C. LICHT OP VOOR FIETSERS e.a.: Van Zaterdagnamiddag 4.58 uur tot Zondagmorgen 6.31 uur; van Zondagna middag 4.56 uur tot Maandagmorgen 6.33 uur. HOOG WATER. Te Katwijk aan Zee op Zondag 5 Nov. voorm. 8.15 en nam. 8.40 uur; op Maandag 6 Nov. voorm. 9.35 en nam. 10 uur. Maan op 11,21 uur Zaterdagavond. Maan onder 1.34 uur Zondagmiddag. Maan op 0.40 uur Maandagnacht. Maan onder 12.02 uur Maandagmiddag. (Vandaag laatste kwartier). LEIDEN. Bevorderd: tot doctor in de Wis- en Natuurkunde op proefschrift getiteld „Die chemische samen stelling van chloroplaat-grana in verband met hulle struktuur", mejuffrouw G. M. Bot geboren te Pretoria. Examen van Apothekersassistent de da mes C. F. Th. C. Delden, Den Haag, G. Jonker, Scheveningen, H. J. C. Pot, Rot terdam. EEN NOODKREET! Natuurlijk is het u bekend, dat de St. Vincentius Vereeniging in onze stad veel werk verricht. En wij behoeven het u ook niet te zeg gen, dat er in de gezinnen, welke bezocht worden, veel stoffelijken nood te lenigen valt. Maar waar wij nu eens uw bijzondere aandacht voor vragen, dat is voor de Con ferentie van St. Dominicus, die werkt voor de arme gezinnen in de parochie van de Hartebrug. Wat kan men met een ledige kas doen voor de vele arme gezinnen, nu de winter weer voor de deur staat. Mogelijk heeft u een tekortkoming in uw milddadigheid ontdekt door nog nooit iets aan de Dominicus-Conferentie af te staan en u afgevraagd hoe het mogelijk is dat er wekelijks zooveel gezinnen bezocht wor den en buiten de geestelijke versterking ook de stoffelijke nood zooveel verzacht wordt. Maar Zondag 5 November wordt u in de gelegenheid gesteld door een ruime bij drage aan de collecte in de Hartebrugskerk uw tekortkoming in deze goed te maken. En maakt u dat de Vincentianen uit uw parochie den komenden winter hun werk niet moeten inkrimpen, omdat de geldmid delen ontbreken, maar dat een klinkende collecte hun a.s. Zondag wacht. St. Dominicus Conferentie, Parochie „Hartebrug". DE WAARDEERING VAN DE VOLKSTAAL. Voordracht dr. K. H. Heeroma. In de maandelijksche vergadering van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkun de heeft gisteravond dr. K. H. Heeoma een voordracht gehouden over: „De waardeering van de volkstaal." De kuituur staat eenerzyds verwerpend, anderzijds aanvaardend tegenover de volks taal. Immers eenerzijds is er in de kuituur een streven naar gelijkmaking, dat geen af wijkingen van de conventioneele beschaaf de taal duldt, anderzijds kent de kuituur ook een verlangen om aan de verstarring der conventie te ontkomen, een verlangen naar nieuwe uitdrukkingsmogelijkheden, en dit verlangen drijft de kuituur juist weer tot beoefening en waardeering der volks taal. Theoretisch behoeft een wetenschap pelijke belangstelling voor de volkstaal nog heelemaal niet van waardeering te getuigen: •ook verschijnselen, die uit een oogpunt van opbouw der kuituur waardeloos of zelfs ver werpelijk zijn, kunnen niettemin voorwerp van wetenschappelijke belangstelling zijn. Praktisch zal de studie der dialekten echter zelden ter hand worden genomen door ge leerden die niet tevens als mensch van de volkstaal genieten, praktisch zal de weten schappelijke dialektbeoefening indirekt dus wel degelijk een uiting van waardeering voor de volkstaal zijn. In de gemeenschap, die zich van volkstaal bedient vindt men eveneens twee tegen strijdige machten, een die vernietigend en een die behoudend op de volkstaal werkt. De vernietigende macht is de angst om zich te onderscheiden en zich belachelijk te ma ken, die weerloosheid tegen de gelijkma- kingsdrang der kuituur ten gevolge heeft, de behoudende macht is het particularisme dat voorkomt uit een besef van eigenwaarde en verzet tegen de zinlooze aanmatiging van de z.g. beschaafden, de dragers van de kui tuurtaai. Het particularisme leidt natuur lijk steeds tot waardeering voor de volkstaal en vindt weerklank bij het anti-conventio- neele verlangen in de kuituur, de weerloos heid der volkstaalsprekers verhaast ander zijds het kultureeLe nivelleeringsprocees. De ontmoeting en wisselwerking tusschen kultuurtaal en volkstaal is zoo oud als de kuituurtaai zelf. Wij kunnen haar reeds in de vroegste middelnederlandsche literaire overlevering opmerken en zij duurt voort tot op de dag van heden. Maar zij vertoont zich naarmate de kuituur zelf verandert ook telkens in andere vorm. In de middeleeuwen valt de tegenstelling tusschen kultuurtaal en volkstaal nog vrijwel samen met die tus schen geschreven en gesproken taal. Want de gesproken taal wordt dan nog niet be- wustgekultiveerd en de volkstaal wodt nog niet bewust in geschreven vorm tegenover de kultuurtaal gesteld. De heele taaikuituur is daar dan nog te weinig bewust en syste matisch voor; het streven om een locaal dialekt volkomen zuiver schriftelijk weer te geven is nog even onbekend als de angst voor grammaticale inconsequenties in de kultuurtaal. Dat kom pas met de renaissan ce. Bredero doet zijn best, uit een behoefte aan naturalistische typeering, om zoowel de Amsterdamsche volkstaal van Robbeknol als de Antwerpsche van Jerolimo zoo nauw keurig mogelijk weer te geven. Anderzijds beijveren de grammatici zich om te kultuur taal gestrengelijk te reglementeeren. Kul tuurtaal en volkstaal komen in dezen tijd tegenover elkaar te staan als beschaafde en onbeschaafde taal. Immers de drang tot taaibeschaving gaat zich ook uitstrekken over de gesproken taal (het begrip van een algemeene beschaafde spreektaal begint zich te vormen), en de onbeschaafde volkstaal wordt ook in geschrifte gebruikt, echter nooit als uitdrukkingsmiddel voor andere dan laagbijdegror.dsche zaken. De waardee ring voor de volkstaal is stellig lager dan in de middeleeuwen. Het particularisme be gint pas in de 18e eeuw weer kansen te krij gen en wel via de filologie. Lambert ten Kate stelt uit historische overwegingen de volkstaal soms boven de kultuurtaal en de lexicografen gaan op zoek naar de „goede" dialektwoorden die algemeener bekendheid verdienen. De romantiek brengt daarna vol ledig eerherstel voor de volkstaal. Het par ticularisme viert hoogtij, al kan het het steeds verder invretend bederf van de dia- lekten door de invloed van de almachtiger wordende beschaafde kultuurtaal niet te genhouden. DE STADHUISBOUW. De voorgevel thans gereed. Vandaag heeft de Commissie van het Bureau voor 's Rijks Monumentenzorg on der leiding van haar voorzitter en direc teur, dr. J. Kalf, een bezoek gebracht aan het Leidsch stadhuis, om den thans vol tooiden ouden voorgevel in oogenschouw te nemen. De werkzaamheden van de opstelling van het stadhuis-carillon naderen thans haar voltooiing. Vandaag is de laatste klok, de groote Bourdon, naar boven beheschen, welk werk de bekroning vormt van een ingespannen en nauwkeurigen arbeid. De collectie klokken in den toren geeft een grootschen aanblik, 't Is wonderlijk hoe zulk een groote collectie klokken in de betrekkelijk kleine ruimten konden worden bijeengebracht. Een belangrijk en prachtig stuk werk van het nieuwe stad huis zal hiermede ten einde zyn. HET LEIDSCH STUDENTENHUIS Zooals destijds gemeld, werd vorig jaar een actie ingezet tot oprichting van een 'huis, waar alle studenten, krachtens het feit, dat zij student zijn, toegang hebben. Ieder, die in Leiden wenscht te blijven, maar er geen eigen kamer heeft,» moet er onderdak kunnen vinden. Er moet dus ge legenheid zijn tot goedkoop inwonen en overnachten, eten en koffiedrinken, verga deren enz. Nu de oorlog echter geld en energie voor andere doeleinden opeischt, achtte het co mité het onverantwoord zijn actie voort te zetten. Daarom werd, naar wy in het „Leidsch Universiteitsblad" lezen, de subcommissie gedéchargeerd. „HET BIECHTGEHEIM". Wij wijzen nog eens op de opvoering van „Het Biechtgeheim", welke op Woensdag 8 November 8.15 uur des avonds in de Stadsgehoorzaal zal worden gegeven. Voor onze lezers is voor deze voorstel ling een groote reductie op de gewone toe gangsprijzen verkregen tegen inlevering van de advertentie betreffende deze opvoe ring, welke Donderdag in ons blad werd geplaatst. Op vertoon daarvan betalen onze lezers slechts 60 ct. of 75 cent per plaats, recht gevend op de rangen van 1.— en 1.50. OFFICIERS-BEëEDIGING. Hedenmorgen te half elf heeft op het Schuttersveld'ten overstaan van de troep de beëediging plaats gehad van den lsten luitenant J. G. de Bruin, die met ingang van 1 November van het reservekader bij het beroepskader was geplaatst. Nadat overste A. C. Stadlander, garni zoenscommandant, de troepen, die onder leiding stonden van kapt. H. Mulder, had geïnspecteerd, werd het Koninklijk besluit der aanstelling voorgelezen. Luit. de Bruin legde hierna in handen van overste Stadlander den eed van trouw aan H. M. de Koningin af. In een korte toespraak wees overste Stadlander vervolgens op den dieperen zin van dezen eed, welke beteekent be scherming van H. M. de Koningin, volle dige trouw aan het vaderland, uitvoering der wetten en onderwerping aan de krygs- tucht. Spr. noemde dezen overgang van luit. de Bruin een mijlpaal in zijn leven en hij hoopte, dat deze verandering hem volledige bevrediging zou mogen geven. Hierna werd luit. de Bruin gelukge- wenscht door de aanwezige officieren, waarmede de plechtigheid ten einde was. is een „GOEDE FOTO". Ateliers voor Moderne Fotokunst (parterre) DAGLICHT en KUNSTLICHT OPNAME NIEUWE RIJN 46 - TELEFOON 23010 SLEGTENHORST'S Fotowerken TENTOONSTELLING MET VERKOOP ENDEGEEST, RHIJNGEEST EN VOORGEEST. Met verwijzing naar de advertentie in ons blad van heden vestigen wij er de aan dacht op dat de jaarlijksche tentoonstelling van door de patiënten gemaakte artikelen Maandag 7 uur geopend wordt. De tentoonstelling omvat een uitgebreid en zeer gevarieerd aantal artikelen tegen lage prijzen; handwerken, speelgoederen, baby- en kinderkleeding, kleine kunstnij- verheidsartikelen, als bloc-note-omslagen, portemonnaies, etui's, enz. enz. De toegang is geheel vrij terwijl er gelegenheid is tot theedrinken. Ook met het oog op de ko mende feestdagen wekken wij op tot het brengen van een bezoek, daar vele artike len als nuttige .en aardige geschenken kun nen worden gebruikt ende arbeidsthe- rapie kan voortgang vinden tot zegen van deze zoo misdeelden van geest. Geveilde perceelen. Gistermiddag te 5 uur wilde de 65-jarige mej. G. K. V. uit Warmond op de Haar lemmervaart mederijden met een met paard bespannen wagen. Zij stapte daartoe op het voorwiel van den wagen, maar tege lijkertijd zette het paard aan en de jif- frouw viel. Het voorwiel raakte haar lin kerschouder, welke ernstig gekneusd werd, terwijl zij voorts schaafwonden aan het gelaat opliep. Door den E.H.D. werd zij naar het Acad. Ziekenhuis vervoerd. Wij verwijzen naar een advertentie in dit nummer van Wolfslag's Vulpenkliniek. Bioscopen Luxor. DOODLOOPENDE STRAAT In de wereldstad New-York zijn vele straten, die doodloopen, omdat zij uitmon den aan de rivier. Daar hebben de rijken hun luxueuse flats, maar daar staan ook nog de krotten van de armste achterbuurt. Schriller tegenstelling is wel nauwelijks denkbaar en het is dit schrijnend verschil in levensomstandigheden van menschen, die vlak naast elkander leven, dat het on derwerp vormt van een roman, die op zyn beurt weer gediend heeft als stof voor een filmverhaal, dat deze week in Luxor op het programma staat. In de achterbuurten groeit een geslacht van misdadigers op. Men ziet hoe de jeug dige boefjes daar in het wild leven en daar zooals men dat noemt voor galg en rad worden opgevoed. Maar ook het eind product laat zich daar bewonderen. Uit dit krottenwijk-milieu is een misdadiger voort gekomen „Babyface Martin", een moorde naar, die tot staatsvijand no. 1 is verklaard. Hij keert nog eens terug naar zijn oude buurt om zyn moeder en zijn vroeger meis je terug te zien. Doch beiden willen niets van hem weten en hij wordt daar ten slotte neergeschoten door een kameraad van vroeger. Deze kameraad is een jonge man, die zich niet heeft laten afglijden tot het pad van de misdaad, doch zich door studie op een hooger niveau heeft weten te plaatsen. Het heeft hem echter weinig ge holpen, want hij leeft weer onder behoef tige omstandigheden in de krottenwijk. Als pendant van dezen jongen man is er het handwerkende meisje, dat eveneens haar best doet om zich en haar broertje uit het milieu op te werken. Dat deze twee, die er bovendien beide niet onknap uitzien, elkander vinden, laat zich begrijpen. Het broertje wordt wegens messensnij- LEIDEN. Maandag. Aanvang cursus luchtbescher ming voor leden R.K. Vrou wenbond, van 2.303.30 uur, receptiekamer Stadsgehoorzaal; spreker: de heer Kok. Donderdag. R.K. Vrouwenbond, leden vergadering, foyer „den Burcht", te 8 uur, lezing en demonstratie met de wichelroede. Introductie toegestaanook voor heeren. De Zondagsdienst der huisartsen te Lei den wordt waargenomen door de dokters: v. Boekei, Kortmann en Stoffers. De avond-, nacht- en Zondagsdienst der apotheken te Leiden, wordt van Zater dag 4 tot en met V r ij d a g 10 Nov. a.s. waargenomen door de apotheken Van Dries- sen, Mare 110, tel. 20406 en E. B. de Metz, Lammenschans weg 4, tel. 23553. Te Oegstgeest: Oegstgeestsche Apotheek, Wilhelminapark 8, tel. 26274. dery door de politie naar een verbeterings inrichting gebracht en het meisje en de jongeman verlaten achter hem het milieu voorgoed. Zoo eindigt dit filmverhaal in een „Dead End" als een „doodloopende straat". Als schildering van ellendige achterbuurt toestanden van verwildering en vervuiling, van wanhopige ellende en van misdaad is deze film een aangrijpend verhaal. Zij weet sfeer te scheppen, vooral door de kleine ar- tisten van de straat, de bengels die in hun lompen met vaak wrangen humor de ver wildering van de daar levende jeugd raak weten uit te beelden. De tweede film, welke vóór de pauze draait, heet „Monte Carlo" en wanneer deze film zich niet in en rond speelzalen afspeelde, zoudt u zich met recht teleurge steld hebben kunnen voelen. Men kan ge rust zijn, het verhaal heeft inderdaad op dergelijke dingen betrekking. Schurken we ten de gokzucht van sommige losbollen al tijd weer uit te buiten en dat blijkt in deze geschiedenis ook. Maar de gerechtigheid waakt en de schurk komt op ongelukkige wijze aan zijn eind. Of eigenlijk is het hee lemaal niet ongelukkig; integendeel zelfs heel gelukkig voor de jonge dame, die in de valstrikke,n van den schurk verward was geraakt en thans door de speelzucht van een broer haar jeugdvriend terugvindt en met hem gelukkig wordt. Een ouderhouden- de Fransche film. Alles bij elkaar een belangwekkend pro gramma. T rianon. HOTEL DU NORD. De laatste jaren zijn wij gewoon by Fransché films onze verwachtingen hoog te spannen. De hoofdfilm van Trianon heeft ons hierin niet teleurgesteld. Wat opna men èn inhoud betreft is zij zeer goed, al moet men dit laatste met een maar ver staan. Want al wordt het begin door een communiefeest gevormd, vlak daarop speelt zich een drama af, dat wel te be grijpen is het vervolg van de film poogt ons dit op zeer te loven wijze te verdui delijken maar dat toch niet is goed te praten: twee verliefden huren ten einde raad een kamer in Hotel du Nord om daar een eind aan hun leven te maken. Als het meisje is neergeschoten, krijgt de da der gelegenheid om te vluchten, hij be nut deze en dan blijkt de drang om te le ven toch te zegevieren. Het meisje wordt door bloedtransfusie gered. Dan ligt het gegeven van het conflict voor ons: hoe zal beider verhouding na dit alles zijn? Zal haat of liefde tenslotte de overhand krijgen? U zegt natuurlijk: de liefde. En u heeft weer gelijk. Maar de psychologische verantwoording daarvan is zoo fijn en teer, dat wij het nogal ingewikkelde verloop niet zullen pogen weer te geven. Echt le vendig Fransch weet de cineast herhaalde malen een beklemmend effect te bereiken dcor het ontbreken van elk geluid. De film „Wereldsche Vrouwen" (van Amerikaansche huize) is natuurlijk ru moeriger, en geeft ons de Amerikaansche versie van verwante problemen. Een mil- lionairskleindochter trouwt in een dolle bui met een journalist, maar als de bezin ning terugkeert, wat danGrootpapa weet het zoover te krijgen, dat men voor den schijn als man en vrouw optreedt, om daarna met wederzijdsch goedvinden een scheiding aan te gaan. Dat loopt echter mis. De verwende socity-dame wordt ten slotte getemd en vermenschelijkt, zoodat het gelukkige eind ons ook ditmaal niet onthouden wordt. Zeer geestig wordt de draak gestoken met verschillende echt Amerikaansche toestanden. Het voorprogramma brengt ons niet al leen de wereld rond zeer interessant zijn de opnamen van de werking der diep tebommen en een stukje filmgeschiedenis maar geeft ons tevens een proefje van het muzikale peil der Amerikanen. Voor volwassenen. Casino DE ZESDE WEEK. Wij moeten het bijzondere feit vermel den, dat „Casino" de film ,,'t Zit in de lucht" voor de zesde week draait. En het blijft stormloopen. De voortdurend uitver kochte zaal blijft prolongeeren eischen. De Leidenaars, die deze film riet hebben ge zien, krijgen deze week dus nog hun kans! Als tweede hc "ifilm draait een gewel dig spannende film „Zeeduivels" met in de hoofdrollen Hobart Bosworth en Jean Carmen. Een rolprent voor menschen met stalen zenuwen! DE WERKLOOSHEID. De stand der werkloosheid was op 3 No vember als volgt: Aardewerk, enz. 93, boekdrukkerij, enz. 50, bouwbedrijven enz. 642; Chem nijver heid 7; houtbewerkers 80; kleedinbedrijf 38; lederbewerkers 9 metaalnijverheid 291; boekbinders 18; textielnijverheid 203; voe dingsgenotmiddelen 143; landbouwbedrijven 102; handel 123; verkeerswezen 262; verze kering en bankwezen 15; vrije beroepen 77; ongeschoolde handarbeiders 288; huisper- personeel 13; verplegers 1; vrouwen 162. Alg. totaal 2640, 3 Nov. 1938 3998 en 3 Nov. 1937 4539. Ben. 14 ged. werkloozen en 329 in werkverschaffing. R.K. VROUWENBOND. Cursus Luchtbescherming. De eerste les van den cursus in lucht bescherming, uitgaande van den R.K. Vrouwenbond, zal worden gehouden Maan dag a.s. des middags om half drie in de receptiekamer der Stadsgehoorzaal. LEIDSCH STUDENTEN TOONEEL. Het Leidsch Studenten Tooneel heeft in studie genomen „An.brose Applejohn's Ad ventures", een blijspel in drie bedrijven van Walter Hackett, dat in de maand De cember ter ontspanning voor militairen zal worden opgevoerd. Ten overstaan van notaris A. A. van Haaf- ten alhier: De villa met tuin te Oegstgeest Leidsche Straatweg 16 hoek Warmonderweg, in bod 15.600, kooper de heer O. A. M. Bik qq. alhier voor 18.000. Het huis met tuin Haagweg 35 alhier in bod 5.600, kooper de heer W. A. M. Heij- deman qq. alhier voor 5.950. Het huis met afzonderlijke bovenwoning Haarlemmerstraat 102-102a hoek Spijker- boorsteeg alhier in bod 4.500, kooper de heer J. J. G. de Cler qq. alhier voor 4775. Het winkelhuis Diefsteeg 19 alhier in bod 1.220, kooper de heer T. Beeuwkes qq. alhier voor 1.380. De huizen met tuinen Boerhaavelaan 13 en 15 alhier na afmijning tezamen in bod 20.300 zijn niet gegund. Het winkelhuis Oude Heerengracht 23 alhier is uit de hand verkocht. Handelsregister K. v. K. W ij z i g i n g e n. 5750. Café „De Pere boom", Leiden, Looierstraat 15. Volmacht verleend aan: A .G. Velthuizen, Leiden (B.P.). 6745. Bouw- en Makelaarsbedryf van der Drift en Co., Leiden, Oude Vest 29. De ven nootschap onder firma is met ingang van 18 October 1939 ontbonden. Het bedrijf wordt voortgezet onder den ouden naam, door Ph. L. Th. M. van der Drift, als eenig eigenaar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 2