DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN ZhUtóMcuid in oatCagAtifd Geen voortzetting van vredesoffensief Onze schepen in de Downs. DINSDAG 24 OCTOBER 1939 31ste Jaargang No. 9473 S)e Cetcbeli^ Sou/ta/nt Bureaus Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. Adv. en Abonn.-tarleven zie pag 2. Giro 103003. Postbus 11. Dit nummer bestaal uil vier bladen. De aclie „naar de nieuwe gemeenschap" De nieuwe gemeenschap, waarnaar wij streven, moet worden méér dan gepraat of geschrijf zoo lezen we in een artikeltje van het Algemeen comité voor de actie „naar de nieuwe gemeenschap". Dit wil, natuurlijk, niet zeggen, dat er over de nieuwe gemeenschap niet ge praat of geschreven zou mogen worden. Dan zou de actie van genoemd comité zetf volledig veroordeeld zijn. Door praten en schrijven moet het ko men tot nieuwe daden, tot een nieuwe le venshouding, tot een f e i t e 1 ij k e nieuwe gemeenschap. Maar: dan moet er aan dat praten en schrijven een voorwaarde worden gesteld. Dat dengenen, die praten en schrijven, voor oogen moet staan, dat woorden wek ken, maar voorbeelden trekken, behoe ven wij niet te betoogen. Daarvan zijn, on getwijfeld, de propagandisten voor de nieuwe gemeenschap zelf ten diepste over tuigd en daarnaar zullen zij ook handelen. Wij bedoelen, dat aan praten en schrij ven de voorwaarde moet worden gesteld, dat het niet naast de practijk blijft staan, nietlangsde practijk heen loopt. Heel mooi is het, te praten en te schrij ven, dat de nieuwe gemeenschap moet ge baseerd zijn op liefde en gerechtigheid; dat wij er moeten komen door universeele samenwerking, in saamhoorigheidsbesef, en door hervorming van onze maatschappe lijke wetten en instellingen. Dat is heel mooi en ook, inderdaad, noodzakelijkheid. Maar daarna en daarnaast moet er wor den gepraat en geschreven over: hoe moet de liefde en gerechtigheid in het maatschappelijk leven worden be oefend, concreet aangegeven; hoe, in welke concrete feiten, moet onze universeele samenwerking in saam hoorigheidsbesef tot levende en werk- dadige uitdrukking komen; hoe moeten onze maatschappelijke wet ten en instellingen worden hervormd, en hoe moeten wij aan die hervorming be ginnen. Op de basis van de Katholieke Leer, van de uitspraken in pauselijke encyclieken moeten worden opgebouwd practische daden, individueel en collectief, die ons voeren naar de nieuwe gemeenschap. Die practische daden moeten worden voorgehouden en gepropageerd. En het streven van de actie naar de nieuwe ge meenschap moet zijn: dat die daden worden gesteld! Wij begrijpen, dat wij niet „met één ko lossale sprong" in de nieuwe gemeenschap kunnen komen; dat het „stap voor-stap met taaie volharding" moet gaan. Maar: wij moeten toch.... stappen, al zijn 't nog zulke kleine en voorzichtige stapjes, om de nieuwe gemeenschap te bereiken. In de actie „naar de nieuwe gemeen schap" willen wij gaarne zien een gids, die ons aanwijst den weg, die ons leert zetten de stappen echte stappen, die ons na der tot het doel brengen! om te komen tot een nieuwe gemeenschap. En die gids behoeft niet te vreezen, dat er niet talrijken zullen zijn, die graag vol- gén. Wij mogen ons er voor hoeden, dat, ter wijl wij praten en schrijven veel pra ten en nog meer schrijven! over de nieuwe gemeenschap, zonder meer, an deren hun nieuwe gemeenschap onder ons opbouwen! RADIOTOESPRAAK VAN DEN MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN. Zooals reeds is medegedeeld, zal de minister van economische zaken he denavond van 8 uur 10 tot ft uur 30 voor de microfoon een radiotoespraak houden over de economische omstan digheden in den land- en tuinbouw onder de huidige verhoudingen. Er zij aan herinnerd, dat deze toespraak het karakter zal dragen van een persoon lijk woord tot de land- en tuinbouwers. NEVELIG VERSCHIET Er komen uit Duitschland allerlei niet te controleeren berichten en geruchten. Geen wonder, want in een land, waar geen vrijheid van meeningsuiting bestaat, waar de kranten slechts datgene mogen schrijven wat van hoogerhand wordt aan gewezen en moeten zwijgen over dingen, die de regeering liever niet bekend ge maakt wil zien, daar schieten de woeker planten van gefluisterde geruchten welig Dikwijls zit er eenige waarheid in die ge ruchten, soms zijn ze echter door het over vertellen onherkenbaar vervormd, soms zijn ze geheel uit de lucht gegrepen. In elk geval maakt de propaganda van de tegenpartij er gretig gebruik van en wie de objectieve waarheid weten wil, doet goed ze met de noodige reserve voor ken nisgeving aan te nemen. Zoo bericht byv. het Fransche blad „Journal", dat er een paar Duitsche gene raals zijn afgezet, die de monarchie wilden herstellen. Waarschijnlijk komt er wel een tegenspraak, maar dat wil nog niet zeg gen, dat het bericht onjuist is. Er is echter ook nog geen reden om aan te nemen, dat het wel juist is. Dat er hier en daar in de leidende Duit sche kringen verschil van meening zal be staan over de te volgen politiek in dezen critieken tijd, Laat zich gemakkelijk den ken. De "conferenties en beraadslagingen, welke Hitier de laatste dragen te Berlijn houdt en het raadplegen van de nationaal- socialistische gouwleiders, wijzen er op, dat et niet gelijk gedacht wordt in de hoogere regionen. Hetgeen trouwens niemand be hoeft te verbazen, want waar ter wereld zou dat wel het geval kunnen zijn? Maar nergens dringt een gerucht door de kieren van de conferentiekamers door, dat wijst op een nieuwe vredespoging. Alles schijnt er op te wijzen, dat thans wordt aangestuurd op een oorlog op leven en dood. Volgens een bericht in de Parijsche edi tie van de „New York Herald Tribune" zal Hitier den Rijksdag tegen het midden van de volgende week bijeenroepen om voor lezing te doen van een formeele oorlogsver klaring aan de geallieerden. Overigens valt er weinig bijzonders te vermelden. De Finnen zijn op het oogenblik weer aan •t onderhandelen op het Kremlin. Nu zy den steun van de Scandinavische landen in den rug hebben, kunnen ze zich krachtiger verzetten tegen eventueele te ver gaande Russische eischen. Hoe de onderhandelingen verloopen wordt niet bekend gemaakt; eveneens wordt gezwegen over de Russische eischen en de Finsche tegenvoorstellen. Slechts verluidt vandaag, dat de onderhandelingen 'nog altijd voortduren en dat het allicht noodzakelijk zal zijn om nog eens rugge spraak met de regeering te Helsinki te houden. Overigens legt men in Finland .een zeker optimisme aan den dag, doch of dit gerechtvaardigd is, laat zich niet beoordee- len. NIEUWE RUSSISCHE VOORSTELLEN AAN FINLAND. HELSINKI, 24 Oct. (A. N. P.). Naar het Finsche persbureau meedeelt, heeft Sov jet Rusland tijdens de gisteren gevoerde onderhandelingen nieuwe voorstellen aan de Finsche delegatie voorgelegd. De Fin sche onderhandelaars, Paasikivi en Tanner zullen vanavond naar Helsinki terugkee- ren om met de regeering overleg te plegen. De overige leden der Finsche delegatie zul len in Moskou blijven. Naar het Finsche ministerie van buiten- landsche zaken opmerkt, geeft de nieuwe toestand geen reden tot ongerustheid. MOSKOU, 24 Oct. (A. N. P.). Naar van welingelichte zijde over de gisteren tus- schen de Russische staatslieden en de Fin sche delegatie gevoerde besprekingen ver luidt, zijn de onderhandelingen daarmede nog niet afgesloten. Het is mogelijk, dat eenige leden der Fmsche regeeringsdelegatie zich misschien nog vanavond naar Helsinki zullen begeven om nog eens ruggespraak te plegen met de Finsche regeering. Over den inhoud der besprekingen tot nog toe wordt zoowel van Finsche als van Sovjet-Russische zijde ten volkomen reserve in acht genomen. Bericht over afzetting van generaals 5IJ ZOUDEN HERSTEL DER MONARCHIE WILLEN. Wegens pogingen tot herstel der monar chie in Duitschland is een aantal hooge Duitsche officieren afgezet, aldus meldt de Parijsche „Journal". De beweging ten gunste van de monar chie zou de laatste dagen zeer zijn ge groeid. Onder de afgezetten zouden zich generaal Von Hammerstein, die vóór Vod Fritsch chef is geweest van de generale staf, en generaal Von Stülpnagel, bevin den. Generaal Von Hammerstein was reeds benoemd tot commandant van het Duitsche bezettingsleger in Polen, maar voordat hij zijn post kon aanvaarden, werd hij van zijn functie ontheven. GEEN NIEUW DUITSCH VREDES INITIATIEF. Bepaalde buitenlandsche bladen publi- ceeren steeds weer gissingen, volgens wel ke door Duitschland vredespogingen ge daan worden of vredesvoorwaarden voor gelegd worden, aldus seint het Duitsche Nieuwsbureau. Zoo wordt in verband met een reis van Van Zeeland naar Amerika gezegd, dat hij de voorwaarden kent, waar onder Duitschland en de geallieerden be reid zouden zijn, een vredesinitiatief van Roosevelt in overweging te nemen. In verband hiermede constateert het Duitsche Nieuwsbureau: Wat betreft de Duitsche voorwaarden, kan daarbij slechts sprake zijn van de be ginselen, neergelegd in de Rijksdagrede van den Fuehrei, waarin deze de wereld een weg naar den vrede heeft gewezen. Deze hand des vredes van den Fueheer heeft men te Londen bruut afgewezen. Chamberlain heeft den vrede niet gewild, maar tot den oorlog besloten. Daarmede is voor Duitschland de situatie eens en voor al duidelijk. Er bestaat voor Duitschland niet de geringste aanleiding nieuwe voor waarden voor een vredesinitiatief op te stellen. DE DAILY TELEGRAPH OVER VREDES POGINGEN. De „Daily Telegraph" levert commentaar op de conferentie van Hitler met de Duit sche gouwleiders. Het blad schrijft: Het is waarschijnlijk, dat Hitier zal trachten de geallieerden te verlokken tot besprekingen over voorbarige vredesvoor waarden. Dat is een verlokking waarte gen wij en Frankrijk op onze hoede moe ten zijn. Vredesvoorstellen, welke ook, elke bespreking over vrede gebaseerd op toestemming in succesvolle agressie, zou beteekenen het laten varen van de fun- damenteeele zaak, waarvoor dé geallieer den de wapens hebben opgenomen en Hit- Ier tijd te geven om zijn hulpbronnen weer op peil te brengen voor de onvermijdelijke hervatting der vijandelijkheden op een na- bijliggenden datum. DE TE VORMEN JOODSCHE STAAT. Alle Weensche Joden hebben aanzeg ging gekregen zich gereed te maken voor onmiddellijke evacuatie naar den nieuwen Joodschen staat, die naar men zegt door Hitier wordt gevormd nabij de Poolsche stad Lublin, zoo wordt gemeld in brie ven, die te Boedapest zijn ontvangen. Een der briefschrijvers vroeg om geld voor de reiskosten, die door de Joden zelf moeten worden betaald. Volgens andere bronnen hebben de bevelen betrekking op alle Jo den in Duitschland, Bohemen en Moravië. AAN JODEN OPGELEGDE BOETE VERHOOGD. In November van het vorig jaar is aldus meldt het Duitsche Nieuwsbureau den Joden in Duitschland de betaling van een contributie van een milliard rijksmark opgelegd. De heffing werd destyds vast gesteld op 20 procent van het vermogen. Een beperking of uitbreiding van de ver plichting tot betalen was voorzien voor het geval, dat de opbrengst van'een milliard i-ijksmark overschreden of niet bereikt zou worden. Uit hetgeen tot dusver binnengekomen is blijkt, dat het bedrag van een milliard rijksmark niet bereikt zal worden. Ter aan vulling van de opbrengst is door een veror dening van den rijksminister van Finan ciën de heffing verhoogd van 20 tot 25 pet. het vermogen. Het verschil van 5 pet. vervalt den 15den November 1939. EVACUATIE DER DUITSCHE MINDERHEDEN UIT DEN BALKAN. De bestaande stroom van geruchten over de evacuatie der Duitsche minderheden uit den Balkan en de Donaulanden naar Bo hemen, Moravië en Polen wekt ongerust heid, die een paniekstemming benadert in de Zwabische dorpen van Zuidoost-Honga- rije, aldus schrijft de correspondent van de „Times" in Boedapest. De correspondent voegt hieraan toe, dat deze Duitschers bang zijn voor de ge dachte, overgebracht te worden naar stre ken met een armen bodem, waar het be stuur niet zoo gemoedelijk is als dat waaraan zij gewend zijn. In vele dorpen, die eens sterk pro-nationaal-socialistisch waren, zijn de nationaal-socialistische or ganisatoren, die werkten onder dr. Franz Basch's Voliksbund de Duitsche min derhedenorganisatie verdreven door de woedende en bang geworden bewoners. De pas geopende middelbare scholen in Szeks- zard en Bataszek, die opgericht zijn vol gens een speciale overeenkomst met Duitschland, hebben geen leerlingen om dat de Zwabiërs willen, dat hun kinde ren als Hongaren worden opgevoed. Duitschland is niet in staat, deze ver zwakking van den nationaal-socialistischen invloed op de Duitsche minderheden of het uiteenvallen van de Hongaarsche na tionaal-socialistische partij te bestrijden be halve door vernieuwing van den stroom van propaganda over de post. GOEBBELS'a BESCHULDIGINGEN AAN HET ADRES VAN CHURCHILL. De door Goebels geuite beschuldigingen aan het adres van Churchill in verband met den ondergang van de „Athenia" worden door officieele kringen te Wash ington belachelijk genoemd. De „Baltimo re Sun" vergelijkt de beschuldigingen met de beweringen van den senator Rey nolds, volgens wien het schip door de Russen tot zinken zou zijn gebracht. Officieel wordt aan de verklaringen van Goebbels in Amerika in het geheel geen aandacht geschonken, meldt Reuter. Het Amerikaansche departement van buitenlandsche zaken heeft een beëedig- de verklaring gepubilceerd, die door An derson, een Amerikaansch passagier aan boord van de „Athenia" is afgelegd, en waarin gezegd wordt, dat het schip niet onmiddellijk gezonken is, doch den vol genden dag door Britsche torpedojagers tot zinken is gebracht. Anderson gaf als zijn meening te kennen, dat de jagers daartoe overgingen, omdat het verlaten schip een gevaar voor de scheepvaart vormde. De „News Chronicle" publiceert een brief van een Canadees aan diens advocaat in Londen, waarin hij beschrijft, hoe bij ge zien heeft, dat een duikboot de „Athenia" tot zinken bracht. De briefschrijver is de heer H. S. Swindley, uit Toronto, een van de overlevenden der „Athenia". Hij schreef: „Ik stond op het derde klas se dek te wachten op het sein voor het di ner, toen wij werden getorpedeerd. Het was ongeveer 23 uur 45. Ik dacht terstond, dat het een torpedo was en dat hij kwam van bakboordzijde, achter het midscheepsche deel van het schip. Ik keek aan bakboord zijde over het water en zag het dek en den toren van een duikboot op ongeveer 300 yards afstand." Swindley had reeds tweemaal eerder een schipbreuk mèege- maakt. Het ministerie van buitenlandsche za ken heeft naar aanleiding van de torpedee- ring van de „Athenia" de volgende ver klaring afgelegd: Na een volledig en nauw gezet onderzoek beeft men thans het stel lige bewijs, dat de „Athenia" kanonnen, noch munitie of eenigerlei oorlogsmateriaal aan boord had. DE SOVJETS EN DE ZWARTE ZEE. BERN, 24 Oct. (A N. P.). de „Neue Zuercher Zeitung" verneemt, dat de Bul- gaarsche gezant in Moskou gisteravond on verwachts in Sofia is aangekomen, om per soonlijk verslag uit te brengen over de buitenlandsche politiek van Rusland en over de voornemens der Sovjetregeering ten aanzien van de landen in Zuidoost- Europa. Nu de Sovjet-Unie, zoo vervolgt het blad, van Turkije niet de sluiting der Dardanellen verkregen hebben, gaat zy trachten nieuwe vriendschappen te winnen onder de staten, welke aan de Zwarte Zee grenzen, teneinde nieuwe steunpunten aan de kosten van deze zee te vinden. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland IN DUITSCHLAND ZOUDEN EENIGE GENERAALS AFGEZET ZIJN. (1ste blad). DE BESPREKINGEN MET FINLAND TE MOSKOU HERVAT. (2de blad). OM DE HEERSCHAPPIJ TER ZEE, (2de blad). MOEILIJKE POSITIE DER NEDERLANDSCHE SCHEEPVAART. Gecompliceerde onderhandelingen te Londen. Ondanks de Britsche verklaring inzake de behandeling van Nederlandsche schepén bij de Britsche controle-stations, waarin wordt te kennen gegeven, dat men alles in het werk wil stellen om de scheepvaart der neutralen zoo weinig mogelijk belem mering in den weg te leggen, blijft het pro bleem van het oponthoud onzer schepen in, de Downs een blijkbaar moeilijk op te los sen zaak. Van gezaghebbend..- zijde in Amsterdam- sche Reederskringen verklaart men, dat nog steeds een groot aantal schepen is blootge steld aan zeer langdurig oponthoud. Uit den aard der zaak is het hier moeilijk vast te stellen, welke de oorzaken zijn, maar zeker is, dat het lange oponthoud niet alleen een nadeel is voor onze reederijen, maar ook en vooral voor de voorziening van ons land, omdat deze schepen zoo veel later ter be schikking komen voor de behartiging van de in- en uitvoerbelangen, die van vitale beteekenis zijn voor onzen handel. Het aantal Nederlandsche schepen, dat op het oogenblik in de Downs ligt, varieert volgens mededeelingen van be voegde zijde rondom de dertig. Of een spoedige wijziging in gunstigen zin zal intreden, zal in belangrijke mate af hangen van de zeker niet gemakkelijke on derhandelingen, welke op het oogenblik te Londen gevoerd worden over den invoer van voedingsmiddelen en grondstoffen voor Nederland en de daarmee samenhangende gecompliceerde kwesties, die onzen reeders nog uit de dagen van den wereldoorlog zoo duidelijk voor oogen staan. In reederskringen vertrouwt men echter, dat ook van Engelsche zijde begrepen zal worden, dat zonder mogelijkheden voor de behartiging van zijn redelijke export- en landbouwbelangen de bestaansmogelijkheid van Nederland, evenals van de andere neu trale staten, zeer ernstig in gevaar dreigt te komen. VON NEURATH OVER DEN OPBOUW VAN HET PROTECTORAAT. BERLIJN, 24 Oct. (A. N. P.). De Ryks- protector in Bchemcn en Moravië, freiherr von Neurath, heeft de „Berliner Boersen- zeitung" eenige mededeelingem gedaan over den opbouw in het protectoraat. In dien het den Fngelschen werkelijk te doen was om het welzijn van het Tsjechische volk, aldus von Neurath, dan zouden zij het volkomen eens zijn met den zes maan den geleden geschapen toestand. Het ware belang der Tsjechen ligt namelijk niet in de handhaving van een van Duitschland gescheiden politiek besttaan maar in de orga nische inlijving bij het gebied van Midden- Europa. Het doet mij genoegen te kunnen constateeren, dat dit inzicht bij het Tsjechi sche volk geleidelijk meer veld wint. Aan het inzicht van president Hacha is het te danken, dat den Tsjechen het lot van Po- ïen bespaard bleef. Elke bezoeker van het Irotectoraat kan er zich van overtuigen, dat er geen woord waar is van de bewerin gen over ontstemming in het Protectoraat, en over botsingen tusschen Tsjechen en Duitschers. Het is in het geheele land rus tig. Nauwelijks zes weken na de reorgani satie was de Tsjechische werkloosheid ver dwenen. Vele bedrijven, die jaren lang gesloten geweest zyn, zijn heropend. De wereld, zoo besloot von Neurath, kan de ontwikkeling van de Duitsch-Tsjechische betrekkingen gerust aan de beide betrok kenen overlaten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1