Sluóiand w(wgxmióee>tt (iet
ACaauien
Finland bereidt zich voor op verzet
Een dag vol
geruchten te Berlijn
„ACaoit zed Qiütócfitcmd
capUuleeten"
Hitier spreekt bij de opening
der Winterhulp
WOENSDAG 11 OCTOBER 1939
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Finsche steden worden
ontruimd
ALS VOORZORGSMAATREGEL
De Finsche regeering, aldus meldt Reuter
uit Stockholm, heeft, gezien den ernst van
de situatie, besloten tot evacuatie van de
voornaamste steden over te gaan. Deze ste
den zijn: de hoofdstad Helsinki, Viborg (bij
de Russische grens), het industrie-centrum
Tammerfors en 's lands tweede haven, Abo.
Vandaag wordt begonnen met een kwart
van de bevolking van Helsinki, Donderdag
volgt een tweede kwart.
Tot vrijwillige ontruiming van de steden
heeft de Finsche minister van Binnenland-
sche Zaken, Kekkonen, gisteravond voor de
radio de bevolking aangespoord. De regee
ring wil vermijden, dat zij tot dwangmaat
regelen moet overgaan. Hij wees er echter
tevens nadrukkelijk op, dat de politieke si
tuatie niet slechter is geworden en geen on
rust behoeft te wekken. Het is echter be
ter, thans de maatregelen in alle rust en
orde uit te voeren dan later overijld.
Voor het evacueeren van de bevolking
der twee steden zullen speciale treinen be
schikbaar zijn. Dengenen die niet buiten
de stad bij familie onderdak kunnen vin
den, zal de regeering een woonplaats aan
wijzen.
Eigenaars van auto's, die wegens gebrek
aan benzine geen gebruik- van hun wagen
mochten maken, wordt toegestaan, de
auto's gedurende de twee volgende dagen
voor de evacuatie te gebruiken.
ENGELSCHEN VERLATEN FINLAND
Vele Engelschen, die in Finland verblijf
hielden, verlaten deze week het land.
ONGERUSTHEID IN SCANDINAVIë
De te Kopenhagen verschijnende „Natio
nal Tidende" schrijft, dat de onderhande
lingen te Moskou niet alleen een probleem
zijn voor Finland, maar voor het geheele
Noorden. De ernst is des te grooter, omdat
deze onderhandelingen deel uitmaken van
een veel grooter proces, dat het grootste
gevaar voor het Noorden en voor geheel
Europa inhoudt. Denemarken volgt de ont
wikkeling der FinschRussische betrekkin
gen met de grootste aandacht, daar men
van meening is, dat door een verder op
dringen van Stalin in de Oostzee de Sovjet
invloed mogelijk naar het Westen voort
schrijdt en zelfs tot Denemarken zou kun
nen doordringen.
Volgens de Duitsche bladen wordt een
wijziging in de Litausche regeering ver
wacht. De „Boersenzeitung" zegt, dat de
Russische druk op de Litausche regeering
zóó sterk is, dat zij er geen weerstand aan
kan bieden. De soldaten van het roode le
ger zullen niet alleen in de Baltische staten
binnenrukken: het bolsjewisme marcheert
met hen.
PACT MET LITAUEN GESLOTEN
Wilna aan Litauen teruggegeven.
Van 3 tot 10 October zijn in Moskou on
derhandelingen gevoerd tusschen volks
commissaris Molotof an den Litauschen mi
nister van buitenlandsche zaken, Urbsys,
over de afsluiting van een verdrag betref
fende overdracht aan Litauen van de stad
Wilna en het gebied om Wilna, benevens
over een pact tot wederzijdschen bijstand
tusschen de Sovjet-Unie en Litauen.
De onderhandelingen zijn op 10 October
geëindigd met de onderteekening van het
volgende pact:
1. De stad Wilna en het gebied van Wilna
zal aan Litauen worden teruggegeven.
2. Beide verdragsluitende partijen ver
plichten zich tot wederzijdsche hulp. ook
militairen, in geval van een aanval op hun
gebied van de zijde van een derde Euro-
peesche mogendheid, hetzij te water, hetzij
te land.
3. De Sovjet-Unie verplicht zich het Li
tausche leger tegen voordeelige voorwaar
den wapens en oorlogsmateriaal te ver
schaffen.
4. Ter verdediging van de grenzen van
Litauen krijgt de Sovjet-Unie het recht in
Litauen troepen van haar leger en lucht
macht te stationneeren, welker aantal en
standplaatsen bij afzonderlijk verdrag zul
len worden geregeld. Ook de hiermede ver
band houdende economische, administratie
ve en juridische vragen zullen bij afzonder
lijk verdrag worden geregeld
5. Mocht een aanval of dreiging met een
aanval tegen Litauen geschieden, dan zul
len Sovjet-Rusland en Litauen onverw'ild
overleg plegen over de daartegen te nemen
maatregelen en met alle middelen tot ver
weer overgaan.
6. Beide partijen verplichten zich geen
bondgenootschap aan te gaan, welke tegen
een der verdragsluitende partijen zouden
kunnen zijn gericht.
7. Het onderhavige verdrag raakt de sou-
vereine rechten der beide verdragsluitende
partijen in geen enkel opzicht. Het begin
sel der niet-inmenging in de binnenland-
sche aangelegenheden blijft door beide zij
den gegarandeerd.
8. Het onderhavige verdrag wordt geslo
ten voor den tijd van vijftien jaren. Wan
neer het verdrag met een jaar voor afloop
van dezen termijn wordt opgezegd, wordt
het automatisch voor den tijd van tien jaar
verlengd. Litauen blijft evenwel ook in ge
val van de opzegging van het onderhavige
verdrag in het bezit van Wilna.
9. Het verdrag treedt in werking met de
uitwisseling dei ratificatie-oorkonden, het
geen binnen zes dagen te Kaunas zal ge
schieden.
ESTLANDSCHE REGEERING
AFGETREDEN.
Naar uit Tallin wordt gemeld is de Est-
landsche regeering afgetreden.
Geruchten willen, dat de nieuwe pre
mier prof. Jueri Uluots zal zijn, de voor
zitter van het Estlandsche parlement, die
naar Moskou is geweest om deel te nemen
aan de Russisch-Estlandsche besprekingen.
Men gelooft, dat de nieuwe minister van
buitenlandsche zaken prof. Ants Piip zal
zijn, eveneens een lid van de delegatie naar
Moskou.
De onderhandelingen tusschen de U.S.
S.R. en Estland zijn thans op bevredigen
de wijze afgesloten, zoo wordt medege
deeld.
Opheffing van het Duitsche gezantschap
te Tallinn?
Volgens te Moskou ontvangen berichten
zou de Duitsche regeering voornemens
zijn, haar gezantschap te Tallinn te ver
vangen door een consulaat-generaal.
Zoon van Estlandsch oud-premier gedood.
Ilmar Toenisson, de 30-jarige zoon van
den Estlandschen oud-premier Jaan Toe
nisson, is door zes revolverkogels getroffen
en gedood.
SOVJETTROEPEN TREKKEN VAN
LETLANDSCHE GRENS TERUG.
Van de Sovjet-RussischeLetlandsche
grens wordt gemeld, dat de Russische troe
pen, met inbegrip van artillerie, vliegtuigen
en tanks, geleidelijk uit de grensstreken
worden teruggetrokken.
Naar het D. N. B. meldt, heeft de Let
landsche regeering het verdrag van weder-
zijdschen bijstand met de Sovjet-Unie ge
ratificeerd.
DE EVACUATIE DER DUITSCHERS UIT
DE BALTISCHE LANDEN.
Veertien Duitsche schepen zijn aangeko
men in Riga, Libau en andere Letlandsche
haven voor de evacuatie van de Duitsche
minderheid, die in totaal ongeveer 60.000
menschen omvat. Er worden spoedig nog
meer schepen verwacht. De geheele eva
cuatie zal waarschijnlijk in twee of drie
weken voltooid zijn.
Het 11.453 ton metende Duitsche stoom
schip „Der Deutsche'' nam gisteren te Tal
linn de eerste 1000 Duitschers aan boord
om ze naar Duitschland te repatrieeren.
De andere schepen liggen te wachten in
Tallinn, Paemu en Kuressaare op het
eiland Oesel. Duizenden Duitschers zijn
bijeengekomen in Tallinn, wachtende op
hun vertrek. Velen slapen des nachts op
stroo in de gesloten Duitsche scholen. De
Duitsche banken en zekere andere zaken
blijven open. Na Maart zal geen Estlandsch
Duitscher de Duitsche nationaliteit meer
mogen verwerven.
De Berlijnsche correspondent van de
„Basler Nationalzeitung"' schrijft, dat de
door Hitier aangekondigde repatrieering
van Duitschers zich over verscheidene ja
ren zal uitstrekken. Het uiteindelijke doel
der maatregelen is alle in het buitenland
wonende Duitsche minderheden in het
Groot-Duitsche Rijk te brengen. De gere-
patrieerden uit de Baltische landen zullen
zich vooral gaan nederzetten in den vroe-
geren Corridor en het door Duitschland
geannexeerde Poolsche gebied. Gauleiter
Buerckel is met de organisatie belast.
Hetzelfde blad verneemt voorts uit Hel
sinki, dat de in Estland en Letland wonen
de Duitschers 48 uur tijd hebben gekreeen
om hun zaken te regelen en hun bezittin
gen te verkoopen. De Letlanders en Est-
landers van Duitsche afkomst hebben twee
weken tijd gekregen. Duitschland heeft
den leden der Duitsche minderheden laten
weten dat het geen verantwoording aan
vaardt voor hen die den oproep niet be
antwoorden.
De Berlijnsche correspondent van ge
noemd blad schat de waarde van de Duit
sche bezittingen in de Baltische landen op
1 y2 milliard Rijksmark.
DE INLIJVING VAN WESTELIJK
WIT-RUSLAND.
Op 22 October zullen verkiezingen ge
houden worden voor de nationale vergade
ring van Westelijk Wit-Rusland. Deze ver
gadering zal de inlijving van dit gebied bij
de Sovjetrepubliek moeten bekrachtigen,
alsmede de verdeeling van den grond, de
nationalisatie der banken en van de groo-
te industrie. Voorts worden toebereidselen
getroffen voor de bijeenroeping eener na
tionale vergadering tot bekrachtiging van
de vereeniging van de Westelijke Oekraine
met de Oekrainsche republiek.
GOERING SCHENKT WOROSJILOF
EEN VLIEGTUIG.
Goering heeft aan maarschalk Worosjilof
een sportvliegtuig ten geschenke gegeven.
Mgr. Szeptycki naar
Sovjet-Rusland
gedeporteerd?
Uit het leven van den Roetheenschen
Bisschop.
Volgens berichten uit Boekarest
zou de Roetheensche aartsbisschop
van Lemberg. Mgr. Andreas Szep
tycki, door de Sovjets naar mid
den-Rusland zijn gedeporteerd. In
aansluiting hierop meldt men ons
de volgende bijzonderheden over
het leven van deze Roetheensche
Bisschop.
De Roetheensche Metropoliet Szeptycki
werd op 29 Juli 1865 geboren uit Pool
sche ouders. Dat hij zelf Roetheen is ge
worden, is vermoedelijk te danken aan het
feit, dat er zich onder zijn voorouders be
roemde Roethenen bevonden. Ook de groot
vader van den metropoliet werd in de Roe
theensche Kerk gedoopt. Hij stamt uit een
adellijk geslacht en draagt den titel van
graaf. In 1888 deed hij zijn intrede in het
klooster van de Paters Basilianen. In 1892
werd hij priester gewijd en reeds op 34-
jarigen leeftijd werd hij benoemd tot bis
schop van Stanislow. Twee jaar later in
1901 werd hij Metropoliet van Lem
berg.
Szeptycki was een Roetheen in hart en
nieren. Voortdurend trad hij op voor de
rechten van de Roethenen. Hij was een
Winterhilfe thans
hulp voor Roode Kruis
„DUITSCHLAND IS NIET TE VERSLAAN
NOCH MILITAIR NOCH ECONOMISCH."
Bij de opening van de campagne der
„Winterhilfe" heeft de Duitsche Fuehrer en
rijkskanselier, Hitier, een rede gehouden,
waarin hij onder meer zeide:
„Door den oproep, die wij tot de bevol-
xing richten, willen wij haar een kijk ge
ven op den werkelijken noodtoestand,
waarin vele volksgenooteh verkeeren. Nood
is er altijd geweest. Nog maar enkele da
gen geleden heb ik streken gezien, waar
het gemiddelde levenspeil ver ligt bene
den het niveau, dat wij als den grootsten
nood beschouwen. Wanneer wij de resulta
ten van onze sociale opvoeding van de
laatste jaren beschouwen, dan san niemand
ons betwisten, dat de ingeslagen weg tot
succes geleid heeft. Nu heeft het noodlot
ons gedwongen ter bescherming van ons
Rijk naar de wapenen te grijpen. In en
kele weken is de staat, die meende de
Duitsche belangen op de meest brutale
wijze te kunnen bedreigen, neergeslagen
dank zy een militaire verrichting, die in de
geschiedenis eenig is, en dank zij-den hel
denmoed onzer soldaten.
Wat de toekomst brengt, weten wij
niet. Slechts over één ding hebben wij
zekerheid: geen macht ter wereld zal
dit Duitschland nogmaals kunnen over
winnen. Men zal ons noch militair
overwinnen, noch economisch vernieti
gen, noch naar den geest murw maken.
Men zal onder geen omstandigheden
meer een Duitsche capitulatie beleven.
Ik heb uiting gegeven aan onze bereid
heid tot vrede. Duitschland heeft tegen de
Westelijke tegenstanders in het geheel geen
oorlogsmotief. Zy hebben voor belache
lijke doeleinden oorlog ontketend. Duitsch
land is echter vastbesloten, indien zijn be
reidwilligheid wordt afgewezen, den strijd
te aanvaarden en, hoe dan ook, door te
strijden. Noch de schrik van het oogen-
blik, noch de aankondiging van den duur
van dezen strijd zal ons vermoeid of zelfs
maar bang kunnen maken. Vóór ons staat
een eeuwig leven van ons volk. Wat de rest
van de wereld uitkiest, kan zij krijgen. Ik
heb eens een zeer moeilijken weg gekozen
om Duitschland te doen verrijzen uit de
vernietiging, die het Verdrag van Versail
les oplegde. Sindsdien zijn twintig jaar
verloopen. Het ryk is machtiger dan ooit.
De weg vóór ons kan niet moeilijker zijn,
dan het pad, dat achter ons ligt. Als wij
niet versaagd hebben op den weg, dien wij
reeds afgelegd hebben, zullen wij te min
der versagen op den weg naar de toekomst.
De tijd, die voor ons ligt, zal eerst recht
medehelpen aan de versterking en de ver
dieping der nationaal-socialistische volks
gemeenschap. De „Winterhilfe" in den oor-
1' g is ditmaal tegelijkertijd een hulparbeid
voor het Roode Kruis. Elkeen denke slechts
aan de grootte van het gemeenschappelijke
offer en van het offer van degenen, die
zich voor hun volk hebben gegeven en zich
nog moeten geven. Vergeleken met die op-
aanhanger van de gedachte, dat er ooit een
groot Oekrainsch Rijk moost worden opge
richt, om ook aan de Oekrainers (waar
van de Roethenen deel uitmaken) onafhan
kelijke rechten toe te kennen. Zijn enthou
siasme voor de Roetheensche zaak bezorg
de hem de vijandschap van de Russen. En
toen het Russische leger in het begin van
den wereldoorlog, in 1914, de stad Lem
berg veroverde, werd de Roetheensche me
tropoliet gevangen genomen en naar Rus
land gedeporteerd. Drie jaar vertoefde hij
in Russische gevangenschap. Toen hij in
offeringen zijn alle offers tehuis niets. Zij
kunnen echter er toe bijdragen het be
wustzijn van de onverbrekelijke gemeen
schap in ons volk te versterken. In deze
periode van arbeid voor de „Winterhilfe"
moet alles overtroffen worden, wat tot
dusverre op dit gebied tot stand gebiacht
is. Dat zal wellicht ook een antwoord zijn
op de domheid in andere streken der we
reld, waar men gelooft het Du!!.sche volk
van binnenuit to* ontbinding te kunnen
brergen. Wij zullen anderen respect voor
den binnenlandschen staalsvorm van an
dere volken bijbrengen. Wat wij als ge
meenschap moeten du'den daarvan kan
dc wereld overtuigd zijn «dat zullen wij
C ragen.
het is te hopen, dal de ar.deren het
evenzco kunnen verdragen. De beslissing
over den oorlog ligt nie* mrer bij ci.s maar
bij de rest oer wereld. Wij hebben slechts
het beslu.'i élke b?-du>sing te sarvaarden
en dan ui; *e voeden i-t re laat?*e conse
quentie H« e krachtiger wij de offers op
ccis nemerv die de oori.g kan vragen, met
des te meer zekerheid zullen wij den vre
de bevp'ten, die ons volk nond'.g beeeft.
Want een., dat is o.-k mijn overtuiging,
moet aan den tijd van onzekerheid een
einde komen. Het moet mogelijk zijn dat
ook het Duitsche volk, zonder voortourend
door anderen lastig gevallen te v/orden,
zijn leven kan leiden binnen zyn levens-
ruimte, naar eigen wensch, en het aandeel
aan de rijkdommen der wereld zal hebben,
waarop het op grond van zijn getal en zijn
waarde aanspraak maken kan, aanspraak
maakt en aanspraak maken zal."
CIJFERS VAN GOEBBELS
Hitiers rede werd voorafgegaan door een
inleiding van minister Goebbelsc, die een
overzicht gaf van het werk der Winterhulp
in 1938'39. Dit heeft in totaal 535.3 mil-
lioen mark opgeleverd, tegen 417.1 millioen
mark in het jaar daarvoor. In het begin was
het werk der Winterhulp een strijd tegen
den bestaanden nood van een groot deel
van het volk, thans heeft het werk der
Winterhulp ten doel dezen nood te voorko
men.
In den winter 19331934 werden van
iedere duizend inwoners van het Rijk 143
geholpen door het werk der Winterhulp, in
den winter 1938'39 is dit aantal gedaald
tot 104 per duizend.
In den afgeloopen winter hebben zich
1.185.145 medewerkers beschikbaar gesteld
voor de Winterhulp, slechts 0.9 procent van
hen ontving een vergoeding.
Door den ooi log zal het werk der Win
terhulp in het komende jaar voor een onge
leenden taak worden gesteld.
VtnIVenlandsctie Berichte®
ONTPLOFFING TE NEW YORK.
In een ververij op Madison Square te
New York zijn door een ontploffing twee
personen om het leven gekomen en meer
dan twintig gewond. De muur van een be
lendende bioscoop stortte in, waarvan een
korte paniek het gevolg was.
1917 terugkeerde, heerschte er in Lemberg
en omgeving geen rust en orde. Vooral in
de jaren 1918 en 1919 was hij getuige van
tallooze straatgevechten tusschen Polen en
Oekrainers.
Toen er na den wereldoorlog door de
Raad van Gezanten beslist moest worden
over het lot van deze gebieden, reisde Mgr.
Szeptycki in Europa en Amerika om voor
de Oekrainers onafhankelijkheid te ver
krijgen, hetgeen hem niet gelukte.
Toen de metropoliet in Augustus 1923 aan
de Poolsche grens terugkeerde, werd hij
daar verre van vriendelijk ontvangen. Op
bevel van de regeering werd hij naar Poz-
nan overgebracht, omdat men bevreesd was
voor woelingen onder de Roethenen in
Lemberg. Eenigen tijd later wist hij echter
van den Poolschen president gedaan te kry-
gen, dat hij opnieuw zijn standplaats mocht
gaan innemen. Dit werd hem toegestaan
onder de uitdrukkelijke voorwaarde, dat de
Roethenen bij zijn terugkeer geen betoo
gingen zouden houden. De Metropoliet zelf
heeft daarop zijn geloovigen aangespoord,
om manifestaties achterwege te laten en
deze wensch werd opgevolgd.
Nog vele moeilijkheden tusschen Mgr.
Szeptycki en de Poolsche regeering zijn het
gevolg geweest van dezer weinig inschikke
lijke houding tegenover de Oekrainers,
Opnieuw is nu de grijze en ziekelijke me
tropoliet naar Sovjet-Rusland gedepor
teerd. Zijn geheele leven heeft hij gestre
den voor het Roetheensche volk, zonder
dat zijn hard werken ooit tot tastbaar re
sultaat in dit opzicht heeft geleid.
Mgr. Szeptycki bracht in 1925 tijdens het
Eucharistisch Congres een bezoek aan ons
land en vertoefde toen ook enke.le dagen
te Leiden.
De avond bracht
ontgoocheling.
ER ZOU EEN WAPENSTILSTAND ZIJN
VOORGESTELD.
De Engelsche koning zou zijn afgetreden.
Berlijn heeft gisteren een even merk-
waardigen als bewogen ochtend achter den
rug. Eenige uren lang heeft men er in de
grootste opwinding geleefd als gevolg van
tallooze geruchten, zoo fantastisch, dat
men zich er over moet verwonderen, dat
zij nog zooveel geloof vonden.
Hier volgt een reeks der geruchten, die
in de hoofdstad en naar het schijnt
ook ver daarbuiten de ronde hebben ge
daan: De Britsche regeering is afgetreden:
Chamberlain wordt vervangen door Mos-
ley (zooals men weet de leider van de
Britsche fascisten); de koning heeft af
stand van den troon gedaan en wordt op
gevolgd door den hertog van Windsor. En
geland heeft een wapenstilstand voorge
steld tot 28 October. Sommige geruchten
gingen, wat dit laatste betreft, zelfs nog
verder en meldden, dat het bestand reeds
zou zijn begonnen. Ten slotte ging van
mond tot mond, dat Mussolini en Molotof
op weg waren naar Berlijn.
Al deze geruchten hoe ongeloofelijk
het ook moge klinken verspreidden zich
als een loopend vuurtje door de stad en
veroorzaakten overal opwinding. Waar zij
vandaan kwamen wist niemand, doch op
straat werden zij levendig en met opluch
ting besproken. Menschen, die elkander
nimmer gezien hadden, spraken elkander
aan om het „groote nieuws" van den och
tend verder te vertellen. De geruchten
vonden hun weg naar beurs-, bank- en
handelskringen, waar zij eveneens groot
opzien veroorzaakten.
Den geheelen morgen kregen de dag-
bladbureaux en de ministeries een golf
van telefoongesprekken te verwerken van
menschen, die om nadere inlichtingen
vroegen. Velen vertelden, dat het bericht
van den wapenstilstand door de radio was
aangekondigd, doch dit werd door de om-
roepstations ten stelligste ontkend.
Ten slotte werd dezen geruchten van
officieele zijde de kop ingedrukt. Verklaard
werd, dat men hier te doen had met ge
ruchten, die uit het vijandelijk kamp af
komstig waren en waarmede beoogd werd
onder de Duitsche bevolking verwarring
te stichten. Officieel werd voor de radio
meegedeeld, dat de Britsche inlichtingen
dienst verantwoordelijk gesteld moest wor
den voor de verspreiding van de berich
ten over den wapenstilstand en het aftre
den van de regeering-Chamberlain. Deze
geruchten, zoo heette het verder, worden
uitsluitend de wereld ingezonden om een
sfeer van onzekerheid te scheppen en zoo
doende de uitvoering van de duistere plan
nen van de Britsche oorlogshitsers te ver
gemakkelijken.
Ongemotiveerde vreugde-tooneelen.
De Berlijnsche correspondent van de
„Neue Zuericher Zeitung" beschrijft de too-
neelen van vreugde, welke zich gisteren in
Berlijn afspeelden, toen de geruchten over
een wapenstilstand aan het Westelijke front
en den val der Britsche regeering zich in
de stad verspreidden.
De correspondent schrijft, dat „het
nieuws" een geweldige sensatie verwekte
en snel van mond tot mond ging. Steeds
aangroeiende groepjes menschen bespraken
deze jongste ontwikkeling en op vele
plaatsen begon met uitbundig pleizier te
maken. Café-eigenaars verstrekten gratis
consumpties en vele winkeliers gaven hun
klanten een geschenk om het feit te vie
ren. Daarna kwam de bittere ontgooche
ling, toen de avondbladen op straat ver
schenen, welke de geruchten in groote op
schriften tegenspraken.
v. ROSSUM DU CHATTEL DRIESSEN
JUWELIERS BREESTRAAT 95
TAFELZILVER
Uitgebreide sorteering. Nieuwste modellen.
