in (iet Wetten Groote activiteit, meldt Parijs VAdfttaevfuiizmg. aan tDuitócdew Uit Estland en Letland bij duizenden weggehaald Maóüaa andetdancLeU met zijn Bwcen Hoe de Russen in Polen huishouden DINSDAG 10 OCTOBER 1939 DE LEIDSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAG. 6 Een treffen op de Noordzee FRANSCHE LEGEBERICHTEN. Het Fransche legerbericht van gister avond luidt: Zeer groote activiteit van de vijandelijke patrouilles tusschen Moezel en Saar. Hier en daar artillerievuur tusschen Moezel en Bijn. Op zee hebben onze strijdkrachten met succes een vijandelijken onderzeeër aange vallen. Het legerbericht van hedenochtend luidt: Ten Oostwesten van de Saar zijn vijande lijke patrouilles nog steeds zeer actief. Wederzijdsche actie der artillerie in de zelfde streken. Het Duitsche legerbericht seint uit het Westen slechts: „geringe activiteit van pa trouilles en artillerie". In een beschouwing naar aanleiding van het oorlogscommuniqué van gisteravond schrijft Havas o.m., dat van weerszijden de troepen thans beproefde tactische stellin gen bezetten, welker permanente verster kingselementen verbonden of gedekt en krachtig geconsolideerd worden door veld werken. De artillerie staat gereed en by de stukken, die reeds in de versterkingen ston den zyn enorme hoeveelheden veldgeschut, van zwaar en licht kaliber, gevoegd, zon- ders nog van de troepen te spreken. Aan weerszijde van de contactlinie zijn in de afgeloopen vijf weken millioenen tonnen materiaal, mitrailleurs, kanonnen van ieder kaliber, springstoffen van allerlei aard, zooals men in de militaire geschiede nis nog nooit bijeen heeft gezien, zelfs niet tijdens de verschrikkelijke materiaal-veld slagen van den vorigen oorlog. GEVECHT OP DE NOORDZEE. De Britsche admiraliteit heeft medege deeld, dat Zondagmiddag door den Brit- schen patrouilledienst een vijandelijk vloot- eskader ten Zuidwesten van Noorwegen werd gesignaleerd. De Britsche strijdkrach ten trachtten tot een gevecht te komen, doch in de duisternis kon de vijand ont snappen. Gisteren is het in het Noordoos telijke deel van de Noordzee herhaaldelijk tot een treffen tusschen Duitsche bombar dementsvliegtuigen en Britsche kruisers en torpedoboot jagers gekomen. Geen enkel Engelsch schip heeft schade ópgeloopen. Het is niet bekend, of de Duitschers ver liezen hebben geleden. DUITSCHE VLIEGTUIGEN IN DENEMARKEN GELAND. Een Duitsch militair lesvliegtuig heeft een noodlanding gemaakt op het Deensche eiland Laaland. De bestuurder, een korpo raal, had in slecht weer den koers verloren en ten sdotte wegens gebrek aan benizne een laiding moeten maken. Hij is geïnter neerd, terwy'l het toestel in beslag ingeno men. Voorts heeft een Duitsch militair vlieg tuig met vier inzittenden gistermiddag om vijf uur een noodlanding gemaakt nabij Nymindegab aan de Westkust van Jutland, op 27 mijl ten Noorden van Esbjerg. De vliegers hebben him toestel verbrand. Gisteravond is op het Deensche eiland Fanoe een Duitsch militair vliegtuig ge daald. Een lid van de bemanning bleek ge wond te zijn en is in een ziekenhuis opge nomen. De drie andere inzittenden zyn ge ïnterneerd. Men acht het mogelijk, dat het toestel bij een gevecht in de nabijheid ge troffen is, doch bevestiging van dat ver moeden heeft men niet gekregen. BRITSCHE VLIEGTUIGEN BOVEN DUITSCHLAND. Een „ooggetuige" bij de Britsche lucht macht in Frankrijk seint: Voor het eerst hebben vier Engelsche vliegtuigen overdag een verkenninggsvlucht langs de geheele Duitsche grens van Frankrijk tot aan de Noordzee gemaakt. Zij moesten een onder zoek instellen naar de laatste inlichtingen, die het hoofdkwartier van over de grens ontvangen had. Die inlichtingen hadden be trekking op de evacuatie van belangrijke steden, groote troepenbewegingen bij Aken, een aanzienlijke luchtmachtconcentratie en het aanleggen van versterkingen bij de Luxemburgsche grens. De resultaten van de verkenningsvluch ten worden thans door de deskundigen be studeerd. Men gelooft, dat een serie foto's door twee der vliegtuigen genomen, van de grootste waarde zullen blijken te zijn. De vliegtuigen vertrokken in twee paren van een der Britsche bases achter de Ma- ginotlinie. Twee toestellen hadden slecht weer en vlogen meestentijds op 200 meter hoogte. Zy zetten koers langs het Zuiden van Luxemburg en vlogen vervolgens over Coblenz, waar het vuur op hen werd ge opend. De granaten barstten rondom de vliegers uiteen, doch hun toestellen werden niet ge troffen. Ook boven Siegburg werden zij zonder resultaat beschoten. Zij zetten hun vlucht naar de Noordzeekust voort en vlogen daar na, zorgvuldig het Nederlandsch grondge bied vermijdend, naar een vliegveld in En geland, waar zij verwacht werden. De beide andere toestellen stegen vóór den dageraad op en waren reeds een aan zienlijk stuk in Duitschland, toen de zon opkwam. Deze vliegers hadden beter weer. Zij konden de foto's nemen, waarvoor zij d© vlucht haHd©ri nnHornAmon DE ONDERGANG VAN DE „ATHENLA". De Donaldson Atlantic Line te Londen heeft een lijst gepubliceerd met de namen van 93 passagiers van de „Athenia", die thans officieel als vermist worden opgege ven. De lijst bevat de namen van 50 En- geischen, 30 Amerikanen, 7 Polen, 4 Duit schers en 2 staatloozen. Vroeger is reeds de vermissing van 19 leden der bemanning gegeven, aoodat de doodenlijst in het geheel 112 namen bevat. DUITSCHE TEGENSPRAAK. Havas heeft een bericht verspreid, vol gens hetwelk te Remscheid een leidster, die in een vergadering van nationaal-socia- listische vrouwen sprak, van deze vrouwen een pak slaag had opgeloopen. De Gestapo zou negentien vrouwen gearresteerd heb ben. Van Duitsche zijde wordt naar aanlei ding van dit bericht medegedeeld, dat te Dussesldorf een vergadering is gehouden, waar de leidster in kwestie heeft gesproken en grooten bijval oogstte. Even onjuist, aldus wordt van Duitsche zijde verder medegedeeld, is een Havas- bericht uit Zurich, volgens hetwelk een naambordje op het „Mussolini-plein" te Berlijn overgeschilderd en voorzien van het opschrift „Stalin-plein". Er is te Berlijn nog geen Mussolinieplein. Wel bestaan er plan nen om het Adolf Hitlerplein in Mussolini- plein om te doopen. DE KATHEDRAAL VAN METZ GESLOTEN. De kathedraal van Metz is niet meer ge opend voor de eeredienst. De prachtige ge brandschilderde ramen zijn overgebracht naar een veilige plaats in de Benedictijner- abdij van Ligugé bij Poitiers. Tal van be woners van de stad zijn geevacueerd. GASMASKERS BIJ EEN BISSCHOPS WIJDING. By de wyding van den nieuwen bis schop van Selford, hadden de aanwezige bisschoppen waaronder ook de aartsbis schop van Liverpool, die de wyding ver richtte hun gasmaskers in het kerkge bouw bij. zich. Naar den Corridor Officieel wordt te Berlijn medegedeeld, dat, overeenkomstig de door den Führer aangekondigde maatregelen tot repatriee- ring van Duitschers, officieel besprekingen zijn geopend tusschen de Duitsche regee ring en de regeeringen van Estland en Let land, welke ten doel hebben deze repatriee- ring tot stand te brengen met handhaven van de vermogens. Volgens een officieele Duitsche door de radio verspreide mededeeling zullen de Duitschers, die uit de Baltische landen wor den gerepatrieerd, gevestigd worden in de „Herstelde Duitsche provincies" in Polen. EEN DUITSCHE BESCHOUWING De Deutsche diplomatisch-politische Kor- respondenz" wijdt een beschouwing aan de „volksverhuizing" in de Oostzee-landen. „Volgens het program, door den Führer opgesteld, heeft de Duitsche regeering bij de regeeringen van Estlanc". en Letland stappen ondernomen om tot een practisch resultaat te komen. In overeenstemming met den aard van het nationaal-socialisme, niet met woorden te volstaan, zullen hier de handen aan den ploeg geslagen worden, om tienduizenden Duitschers, die in de weer door het rijk teruggewonnen provin cies nuttigen en noodzakelijken arbeid kun nen verrichten, uit die landen terug te ha len, waar zy en hun voorvaderen eeuwen lang waardevollen, cultureelen arbeid heb ben verricht. Na alles wat zij in die eeuwen voor de Oostzee-Staten hebben gepresteerd, kunnen zij thans in alle eer den roep van het moederland volgen. Het initiatief van den Führer bewijst op nieuw, dat het allerminst in de bedoeling van de Duitschers ligt, om de Duitsche volksgroepen, die reeds zoolang in vele lan den in Oost-Europa wonen, voor imperialis tische doeleinden te misbruiken en om met hun hulp interventie-mogelijkheden te creëeren. Het weerlegt tegelijkertijd, zoo besluit de „Deutsche dipl. politische Kor- respondenz", de vrees voor het Duitsche streven naar hegemonie in Europa. Volgens Un. Press is men in doorgaans goed ingelichte kringen van meening, dat één van de redenen, waarom Hitier order heeft gegeven, de Duitsche minderheden naar Duitschland over te brengen, is, alle aanleidingen voor een mogelijk geschil met Rusland, nu dit land de Baltische staten tot zijn invloedssfeer gaat maken, uit den weg te ruimen. NIET ALLEN EVEN ENTHOUSIAST Verzet in Letland. Er heerscht groote consternatie by de Duitschers in Letland, die er weinig voor voelen, hun haardsteden te verlaten, om den corridor te gaan bevolken. De Duitsche leiders trachten intusschen het verzet, dat zich alom tegen de voorgenomen repatriee- ring openbaart, te bedwingen, door te ver klaren, dat zij alle verantwoordelijkheid af wijzen, indien aan den oproep van Berlijn, geèn gevolg wordt gegeven. Gisteren is een speciaal bureau voor emi granten geopend. Eerst zullen de „rijks- duitschers" worden geëvacueerd. De volks verhuizing zal in drie weken moeten' ge ëindigd zijn. Naar D. N. ii. uit Riga meldt, heeft de leiding der „Duitsche volksgemeenschap" in Letland, in verband met de aanstaande repatrieering van de Duitschers. een op roep tot haar aanhangers gericht, waarin o.a. wordt gezegd, dat wegens de "oorge nomen repatrieeringsmaatregelen ook de genoemde volksgroep haar woonstede moet verlaten. De verhuizing zal worden uitgevoerd in nauwe samenwerking tusschen de Duitsche regeering en de regeering van Letland. Onrust in Estland. De meerderheid der 16.000 Duitschers in Estland bereidt zich voor op vertrek naar Duitschland. Buiten de Estlandsche havens wachten reeds Duitsche schepen, om de Duitschers aan boord te nemen. Lutze, de leider der Duitsche gemeen schap, is per vliegtuig uit Berlijin terugge hoord on hooft -vi middel Hl Ir een varaade- ring bijeen geroepen, om den toestand uit een te zetten. Onder de Duitschers in Estland zou thans groote onrust heerschen. Eenige oude adel lijke Duitsche families zouden geweigerd hebben het land te verlaten. In de haven van Riga zijn reeds tal van groote Duitsche koopvaardijschepen aange komen. De autoriteiten zijn begonnen een schatting te houden van de bezittingen der Duitsche minderheden. Ook in Tallinn zijn Duitsche schepen voor de overbrenging der Duitschers gearriveerd. In gezaghebbende kringen te Berlijn wordt intusschen met nadruk verzekerd, dat het verhuizen van de Duitschers uit de Baltische landen geen verband houdt met het afsluiten van het DuitschRussische pact. Verder heet het, dat de Duitschers in de Baltische landen zelfs altijd den wensch gekoesterd hebben, in het ryk terug te kee- ren. De waarde van de bézittingen, welke de Duitschers in het land, waar ze tot dusverre woonden, zullen moeten achterlaten, wordt getaxeerd en men zal de slachtoffers dan in Duitschland daarvoor schadeloos stellen. Men neemt aan. dat dit deels in den vorm van geld, deels in den vorm van toewijzing van land in het vroegere Polei, zal ge schieden. Ten aanzien van de vraag, wat er zal ge beuren met degenen, die weigeren hun tweede vaderland te verlaten, is, volgens een mededeeling van ingelichte zijde, nog geen beslissing getroffen. UITTOCHT DER DUITSCHERS UIT ZT7ÏD-TIROL Radio Roma heeft een artikel van den prefect van Bolzano aangehaald, waarin wordt medegedeeld, dat de regelingen voor den uittocht der Duitschers uit Zuid-Tirol volgens het Duitsch—Italiaansche verdrag gereed gekomen zijn. Sommige Duitschers zijn reeds vertrokken, anderen vertrekken thans. Volgens-de regelingen zijn alleen de Duitsche onderdanen verplicht te vertrek ken, tewijl zij, die in Adige zijn geboren, vrij zijn in de keuze of zij willen weggaan dan wel willen blijven. Op hen zal geen dwang worden toegepast. WAT WIL BET VAN FINLAND? Finland uil strikt neutraal blijven SOVJET-TROEPEN VRIJDAG IN ESTLAND De sovjet-troepen zullen Vrijdag a.s. een aanvang maken met het binnentrekken van Estland, om de sovjet-Russische vloot- en luchtbases, welke op grond van het weder- zijdsch bijstandspact zullen worden opge richt, te bezetten. MOSKOU KLOPT NU BIJ FINLAND AAN De Russische uitnoodiging aan Finland is te Helsinki kalm ontvangen, doch vol gens berichten uit Finland geeft men zich ten volle rekenschap van den ernst van den toestand. Men verneemt, dat de Russische uitnoodiging is vervat in algemeene ter men, waaruit men geen goed denkbeeld van de Russische verlangens kan krijgen. Terwijl de Finsche gedelegeerde Paasa- kivi op weg js naar Moskou op uitnoodi ging van het Kremlin, is Finland voortge gaan met onder de wapenen roepen van vrijwilligers. In Finsche politieke kringen wordt er den nadruk op gelegd, dat dit zui ver een voorzorgsmaatregel is, aangezien men hoopt, dat de Moskousche besprekin gen een vriendschappelijke overeenkomst tot resultaat zullen hebben. Men is zich bewust van den ernst van den toestand, doch de bevolking van Hel sinki blijft kalm en vastberaden. In een verklaring heeft de Finsche minister van financiën den nadruk gelegd op de moei lijke positie der kleine naties op dit oogen- blik in geheel Europa. Na verwezen te hebben naar het lot van Oostenrijk, Tsje- cho-Slowakije en Polen voegde hij hieraan toe: „Rusland klopt thans op de deur van Finland". Een verklaring van Minister Erko De Finsche minister van buitenlandsche zaken, Erko, heeft in een verklaring tot Zweedsche journalisten verklaard, dat Fin land op het gebied van de neutraliteit de zelfde politiek zal volgen als de overige Scandinavische landen. De Zweedsche pers voegt hieraan toe, dat Finland zal weigeren ieder „dictaat" te aanvaarden, dat in strijd is met strikte neutraliteit. De juridische positie van het land is sterk in verband met het non-agres sie-verdrag met de Sovjet-Unie en de in ternationalisatie van het vraagstuk der Aalandseilanden, overeenkomstig de Con ventie van 1921. Volgens de Zweedsche pers zou Rusland de beschikking willen hebben over de eilanden Lavansari, Tyrar- sari, ZWEDEN HOUDT Z'N MANNEN ONDER DE WAPENEN Het Zweedsche agentschap Tidningarnas Telegrambyraa meldt, dat sommige dienst plichtigen die half October zouden af zwaaien tot nader order onder de wapenen zullen worden gehouden. LETLAND EN DE SOVJETS Uiteenzetting van Munters De Letlandsche pers publiceert verkla ringen van den Letlandschen minister van buitenlandsche zaken, Munters, over het bij stands verdrag met de Sovjet-Unie, waar in de minister o.a. heeft gezegd: „Het Euro- peesch gedeelte der Sovjet-Unie heeft slechts drie uitgangen naar de staten over zee: de Witte Zee, de Zwarte Zee en de haven van Leningrad. Deze haven is stra tegisch ongunstig gelegen en is bovendien niet ysvrij. In vredestijd kon men daar mede genoegen nemen, doch in tijd van oorlog kon deze toestand moeilijkheden ver oorzaken. Daardoor wordt het ook begrij pelijk, dat de Sovjet-Unie er naar streefde, haar positie in het kustgebied der Oostzee te bevestigen. De eigen veiligheid van Let land maakte bovendien een opheldering en duidelijke vaststelling van de situatie noo- dig. HET VRAAGSTUK WILNA In Litausche politieke kringen te Kaunas verluidt, dat de Sovjet-Unie onder zekere voorwaarden zou toestemmen in het afstaan van Wilna aan Litauen. De Sovjet-Unie moet dan evenwel het recht hebben een garnizoen in de stad te leggen en een groote mate van cultureele en sociale autonomie moet worden verleend. DE TURKSCHE BESPREKINGEN IN MOSKOU Berichten uit Ankara geven te kennen, dat Turksche kringen optimistisch blijven, ten aanzien van het resultaat der besprekin gen van Saradjogloe in Moskou. Terwijl of ficieele kringen nog de meest strikte ge heimhouding betrachten ten opzichte van den aard en de vorderingen van de bespre kingen, is in welingelichte kringen de op vatting overheerschend, dat deze besprekin gen definitief de houding van Turkije zul len bepalen met betrekking tot den Balkan en de Zwarte Zee. Dit zou dan moeten lei den tot de afsluiting en onderteekening in Moskou van een nieuw TurkschSovjet- Russisch pact, mogelijk in den loop van deze week, en zou het mogelijk maken, dat de verdragen tot wederzijdschen bijstand van Turkije met Engeland en Frankrijk tezelfdertijd eveneens zouden worden on derteekend ir Ankara. MGR. SZEPTYCKYJ GEDEPORTEERD NAAR RUSLAND? In gezaghebbende Vaticaansche kringen wordt medegedeeld, dat de H. Stoel thans allengs mededeelingen ontvangt uit het door de sovjet-troepen bezette deel van Polen. Die inlichtingen bevestigen helaas de droevige voorgevoelens en verwachtingen over de gevolgen, welke üe Russische op- marsch in het Poolsche land met zich zou brengen. Het schijnt inderdaad thans wel zeker, dat er massa-executies zijn uitgevoerd, waarvan vooral de grondeigenaars en de geestelijkheid het slachtoffer zijn gewor den. Volgens uit Boekarest te Rome ontvan gen berichten zou, naar Kipa meldt, de Roetheensch-katholieke aarstbisschop van Lemberg, de 74-jarige mgr. Andreas Szeptyckyj, door de sovjet-autoriteiten naar Rusland zyn gedeporteerd. Van zyn wijbisschop, mgr. Johannes Bucko, titulair- bisschop van Cadi, heeft men nog geen bericht ontvangen. Het Roetheensche aartsbisdom Lemberg, dat reeds bijna veertig jaren door mgr. Szeptyckyj bestuurd wordt, telt 1.344.355 geloovigen, 1.132 priesters. 1267 parochies, één groot-seminarie met 206 studenten en een klein-seminarie mei 120 leerlingen, 10 kloosters voor mannen en 26 kloosters voor vrouwen, 6 scholen en inrichtingen van onderwijs met 1.500 leerlingen. Ook de Katholieke Actie was in alle pa rochies uitstekend georganiseerd. Mgr. Szeptyckyj, die reeds tweemaal de gevangene van de Russen is geweest, en die sedert ziin laatste gevangenschap in een bolschewistischen kerker verlamd was, was de eigenlijke vader van de Oekrain- sche bevolking in Polen, die hem, zonder onderscheid van religie, een onbeperkt vertrouwen schonk. Behalve het aartsbisdom Lemberg telde Polen nog twee Roetheensch-katholieke bisdommen: Przemysl onder het bestuur van mgr. Franciscus Barda en Stanislawow onder het bestuur van mgr. Gregorius Chomyszyn, met 3.602.270 katholieken van den Roetheensch-katholieken ritus. Naast den Roetheenschen aartsbisschop resideerden in Lemberg (Lwow) de Latijn- sche aartsbisschop mgr. Boleslaus Twar- dowski en de Armeensch-katholieke aarts bisschop mgr. Joseph Teodorrowicz. FELLE TAAL AAN HET ADRES VAN WOROSJILOF. Onstuimige polemiek in de Italiaansche pers. De leiders van sovjet-Rusland en in het bijzonder maarschalk Worosjilof worden op heftige wijze aangevallen door de „Corriere Padano" naar aanleiding van een in een Romeinsch blad verschenen le vensbeschrijving van den chef van het Roode leger, waarin deze in een gunstig daglicht wordt geplaatst. „Indien eerst Lenin en daarna ook Sta lin op hem hun keuze hebben laten vallen, aldus het Italiaansche blad, dan is dit ge schied, omdat zij in hem een gangster bij uitstek gezien hebben." Het blad spreekt er vervolgens zyn ver wondering over uit, dat de sovjetpropa ganda zelfs een plaatsje heeft gekregen in de kolommen van fascistische dagbladen en besluit dan: „Worosjilof en zijn handlan gers en heel de bende van het bolsjewis tische Rusland laten ons volkomen onver schillig. Dat zij elkander ophemelen en dan wur gen, is hun zaak: dan zijn er ten minste eenige misdadigers minder op de wereld. Maar wat volkomen ontoelaatbaar is, is het feit, dat men ten behoeve van de fas cistische lezers met een legende van Wo rosjilof komt aanzetten, die concurreert met de levensbeschrijvingen van Garibal di. Wij zijn als anti-communisten geboren en willen dit blijven. Wij geven den bol sjewisten geen gram achting en geen ons sympathie. Voor ons tellen slechts de tra gische kluchten van deze misleiders van beroep, die geschapen zijn naar het model van de plompste beestachtigheid, van die monsters, die hun leven besteden in dienst van de meest dwaze en de meest lage on derneming van bedrog, wreedheid en men- schelijke degradatie, die men in de we reldgeschiedenis ooit gezien heeft." Het artikel van de „Corriere Padano" wordt in Romeinsche kringen zeer druk besproken. JOURNALISTEN VERMIST. Te Boekarest is men ongerust over hei lot van de Fransche journaliste Suzanne Chaminade, medewerkster van de „Jour nal", alsmede van een Deensch en een Nederlandsch journalist, die tezamen te Zalasczyki aan de Poolsch-Roemeensche grens zijn aangekomen en van wie men se dert 24 September niets heeft gehoord. De stad werd 17 September door de Rus- ren bezet, die onmiddellijk de Roemeen- sche grens sloten. Men heeft reden om aan te nemen, dat de journalisten gedwongen werden zich naar Kief of Moskou te gaan, aangezien de Sovjetrussische autoriteiten niet toestaan, dat vreemdelingen zich op houden in het door hen bezette deel van Polen. (Bij navraag op het ministerie van bui tenlandsche zaken te 's-Gravenhage bleek niets bekend te zijn omtrent het vermis sen van een Nederlandsch journalist. Red.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 6