Engelands houding niet
gewijzigd
Vttedetaaatóteiien zutten echte* tuttig,
utatden heaatdeetd
Lloyd George voorspelt voorstellen
van neutrale regeeringen
Vredesvoorstel op
komst?
WOENSDAG 4 OCTOBER 1939 31ste Jaargang No. 9456
3)e Ceid&^taSoti/fca/nt
Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pa; 2.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaal alt
drie bladen.
a i
Het gaat met het „vredesoffensief' als
met alle andere offensieven in den oor
log: men hult zich zooveel mogelijk in ge
heimzinnigheid en camoufleert de voorbe
reidingen, om den tegenstander onkundig
te laten zoowel van de plaats waar de aan
val zal worden ingezet als van den om
vang der strijdkrachten, welke eraan zul
len deelnemen.
Scheen het gisteren alsof het nu wel
een uitgemaakte zaak was, dat Mussolini
zich voor het vredes-karretje had laten
spannen en weldra zou komen aandragen
met een voorstel tot het houden van een
conferentie, waarschijnlijk ondersteund
met de bedreiging anders aan den oorlog
te zullen deelnemen vandaag wordt dat
nog niet zoo zeker geacht.
De meening van gisteren was gebaseerd
op een mededeeling, welke van een Ita-
liaanschen radio-zender afkomstig was.
maar daarna werd uitdrukkelijk van offi-
cieele Italiaansche zijde verklaard, dat er
geen enkel communiqué was uitgegeven en
dat er dus niemand iets definitiefs kon
mededeelen.
Van verscheidene kanten hooren wij
thans weer, dat Hitier een kleinen neu
tralen staat zou willen vragen, om de rol
van bemiddelaar te spelen en ook Lloyd
George heeft in het Lagerhuis voorspeld,
dat gedetailleerde vredesvoorstellen zullen
worden gedaan van de zijde van neutrale
mogendheden. „Zulk een voorstel, zeide
hij, zal komen van neutrale regeeringen en
niet afhankelijk zijn van het woord van
één enkele regeering". Lloyd George
meende, dat zoo'n voorstel ter dege beke
ken zou moeten worden en dat het Lager
huis daarover gehoord zou moeten wor
den. Ook de Vereen. Staten zouden erbij
gehaald moeten worden. Hij waarschuwde
voor overijlde besluiten.
Deze rede heeft in het Lagerhuis hefti
ge bestrijding ondervonden, omwille van
den indruk, dien de rede in het buiten
land en speciaal in Duitschland zou moe
ten maken. Nog is er geen enkel voorstel
ter tafel verschenen, of reeds wordt er op
aangedrongen dit toch vooral zorgvuldig
te onderzoeken. Het is een aanmoediging
van Hitier, om niet te bang te zijn. En
geland wil wel.
Chamberlain heeft dan ook terecht ge
zegd: Laten wij eerst eens afwachten wat
er komt en dan zullen wij verder zien.
Als het een vredesaanbod is, waarop wij
absoluut niet kunnen ingaan, valt er niet
te praten. Maar als er een serieus voorstel
komt, waarom zouden wij dat niet ernstig
in overweging nemen!
Overigens heeft Chamberlain er nog
eens op gewezen, dat de ovërweldiging
van Polen slechts de aanleiding was om in
den oorlog te gaan. De fundamenteele oor
zaak zit veel dieper en is het terreurregiem
van Hitier.
Engeland vertrouwt niet meer op het
woord van dit regiem, en als het meent,
met behulp van Rusland en Italië door
dreigementen den vrede af te dwingen,
dan zal Engeland zich daardoor niet la
ten intimideeren.
Het spreekt vanzelf, dat het thans nog
te vroeg is om de kansen van den vrede
te beoordeelen. Eerst moet het voorstel,
dat op het oogenblik nog met zooveel ge
heimzinnigheid is omhuld, voor den dag
zijn getreden, wil men zich een oordeel
kunnen vormen over de aanvaardbaar
heid.
De hoop op een spoedig einde van den
thans één maand oud zijnden oorlog her-
leve niet te spoedig.
Fundamenteel oorlogsdoel
moet bereikt worden
BELANGRIJKE GEBEURTENISSEN.
Uit Londen: In zijn wekelijksche ver-
klaiing in het Lagerhuis zeide minister
president Chamberlain:
„In de afgeloopen week hebben zich
gebeurtenissen van groot belang op inter-
nationi>a< terrein voorgedaan. 26 Septem
ber bracht de Duitsche minister van bui-
tenlandsche zaken een bezoek aan Moskou
en den 28sten September werden de resul
taten van dit bezoek bekend gemaakt.
Chamber'a in zeide vervolgens, dat dit re
sultaat drievoudig was.
1. Een vierde verdeeling van Polen is
beproefd en een overeenkomst is ondertee
kend waarbij de grens tusschen Rusland
en Duitschland is vastgesteld. De grenslijn,
waarop overeenstemming is bereikt, is be
langrijk meer ten gunste van Duitschland
dan de voorloopige lyn van de militaire be
zetting, welke eerst was vastgesteld.
2. De regceringen van Duitschland en
de Sovjet- Unie hebben verklaard, dat hun
overeenkomst de vraagstukken regelde,
welke voortkwamen uit de ineenstorting
van Polen en een solide basis vormden voor
een duurzamen vrede in Oost-Europa. Vol
gens hun meening zou een einde van den
huidigen oorlog tusschen Duitschland, En
geland en Frankrijk in het belang zijn van
alle mogendheden. Beide regeeringen, zoo
verklaarden zij verder, zullen pogen dit
doel zoo spoedig mogelijk te bereiken.
Chamberlain maakte vervolgens melding
van de gemeenschappelijke verklaring in
zake de verantwoordelijkheid van Enge
land en Frankrijk tot voortzetting van den
oorlog en van de „raadpleging" van
Duitschland en de Sovjet-Unie.
3. Een economische overeenkomst tus
schen Duitschland en de Sovjet-Unie is
voorzien, waarbij Rusland grondstoffen
zal leveren aan Duitschland en Duitschland
industrieproducten zal leveren over een
langdurige periode.
In sommige kringen heeft men ge
vraagd. dat Zijner Majesteits regee
ring haai houding zou bepalen ten aan
zien van deze ontwikkeling, doch ik zie
hierin niets, wat dit land er toe zou
kunnen brengen, zijn houding, welke
het rechtvaadig acht, te wijzigen. De
Russisch-Duitsche overeenkomst heeft
den toestand in Polen gewijzigd, doch
er volgt geenszins uit, dat de overeen
komst zal leiden tot een uiteindelijk
voordeel \an Duitschland en nog veel
minder, dat zij de doelstellingen van
Zijner Majesteits regeering zou treffen.
Er is .üct? in de overeenkomst, dat
voor ons aanleiding zou kunnen zijn om
iets anders te doen dan wat wij nu
doen: al onze hulpbronnen van het Brit-
sche Iinpcuum in het-werk stellen voor
e«»n doeltreffend voortzetten van den
oorlog.
DE FUNDAMENTEELE OORZAAK.
Chambenalr. herinnerde vervolgens aan
de redenen, waarop Engeland ten strijde
is getrokken en aan de onmiddellijke oor
zaak van den oorlog. „Indien Polen al de
directe aanleiding was tot dien oorlog, het
was niet de fundamenteele oorzaak. Deze
oorzaak was bet overweldigende gevoel in
dit land en in Frankrijk van het ondraag
lijke van den stand van zaken waarin de
landen van Europa het hoofd moesten bie
den aan het a'ternatief hun vrijheid in de
weegschaal te stellen of hun krachten op
geregelde tijden te mobiliseeren om deze
vrijheid te verdedigen.
De passage in de Duitsch-Russische ver
klaring. in zake het liquideeren van den
oorlog, is duister, doch het schynt een
soort voorstel tot vrede te combineeren
met een nauwelijks verholen bedreiging
voor de gevoJgen, indien het voorstel zou
worden verwerpen. Ik kan niet voorspel
len van welken aard een dergelijk voor
stel zal zijn, maar ik kan wel nu reeds zeg
gen, dat geen bedreiging ooit dit land of
Frankrijk er toe zou kunnen brengen het
doel op te geven, waarvoor wij dezen strijd
hebben aanvaard."
ENGELAND VERTROUWT HITLER
NIET MEER.
Chamberlain zeide verder, dat de poging
om Engeland te belasten met de verant
woordelijkheid voor 't voortzetten van den
oorlog, cmdat het niet bereid is den strijd
op te geven vóór het doel is bereikt, zooals
de Duitsche propaganda doet, alleen een
nieuw onderdeel is van de Duitsche oorlogs
techniek.
De verantwoordelijkheid voor den oor
log blijft rusten op hen, die deze politiek
van achtereenvolgende aanvallen hebben
opgesteld en uitgevoerd. Dit kan noch wor
den ontkend, noch worden geëxcuseerd.
Geen loutere verzekeringen van de
huidige Duitsche regeering kunnen wor
den aanvaard. Daarvoor heeft deze re
geering in het verleden te dikwijls be
wijzen, dat haar beloften waardeloos
zijn en gebroken worden, wanneer het
haar past. Indien derhalve voorstellen
worden gedaan, zullen wij deze zeer
zeker bestudeeren en wij zullen ze toet
sen in het licht van wat ik zoo juist
heb gezegd.
Niemand verlangt den oorlog voort te
zetten, langer dan noodzakelijk, doch de
overgroote meerderheid van de openbare
meening in dit land, en ik ben er van
overtuigd ook in Frankrijk, is vastbeslo
ten er voor te zorgen dat deze heerschap
pij van geweld een einde zal nemen, en dat
het woord, dat de regeeringen eens heb
ben gegeven, altijd zal worden nagekomen.
VERSLAG
VAN KRIJGSVERRICHTINGEN.
Chamberlain gaf vervolgens een over
zicht van het oorlogsgebeuren.
De Duitsche duikbnoten, zoo zeide hy
o.a., zijn thans gedwongen op te treden in
verafgelegen wateren, waar hun bedreiging
niet zoo groot is, doch zoolang zij niet zijn
gevonden en vernietigd, kunnen zij een
last veroorzaken. Een andere en meer si
nistere bedreiging is de Duitsche aankon
diging, dat ieder schip der Britsche koop
vaardij zal worden beschouwd als een oor
logsbodem. Indien dit eenige beteekenis
heeft, dan beteekent het, dat een onbe
perkte duikbootoorlog zal worden gevoerd.
De onwettige aanvallen dienen alleen
om te bewijzen, dat het van het grootste
belang is de schepen te voorzien van de ge-
eigende afweermiddelen en hiermede gaat
men met den grootsten spoed voort.
Een verder bewijs voor den onbeperkten
duikbootoorlog vindt men in het aantal
neutrale schepen, dat door Duitschland tot
zinken is gebracht. Sinds het uitbreken
van den oorlog zijn zeven neutrale schepen
met een totaal tonnage van 27.765 ton tot
zinken gebracht, door mijnen of bommen.
LLOYD GEORGE WAARSCHUWT TEGEN
OVERHAASTE BESLISSINGEN.
De vroegere oorlogspremier Lloyd George
deed een ernstig beroep op Chamberlain
geen overhaast besluit te nemen t.a.v. eeni-
gerlei gedetailleerde voorstellen.
Ik stem volkomen in met de verklaring
van den minister-president, dat, indien wy
de verovering van Polen als een voldon
gen feit aanvaarden, wij onteerd zouden
zyn.
Er is niet alleen Polen maar ook Tsjecho
Slowakije. Daar is verder nog het zeer be
langrijke koloniale vraagstuk, waarvan ik
zeker ben dat liet opgeworpen zal worden.
Zulk een document zou vermoede
lijk komen van de zijde van neutrale
regeeringen en zou niet uitsluitend af
hankelijk zijn van het woord van één
regeering.
Dan was er verder nog het vraagstuk
der ontwapening en de vraag of de Ver.
Staten er ingehaald zouden moeten worden.
„Indien er een conferentie zou komen zou
het een capitale fout zijn, tenzij gij niet al
leen Rusland en Italië, maar ook de Ver.
Staten zoudt uitnoodigen".
Chamberlain antwoordt.
Chambeirlain antwoordde Lloyd George,
dat hij op het oogenblik nog slecht een aan
duiding heeft, dat vredesvoorstellen gedaan
zullen worden en dat hij niet kan voor
spellen welke de inhoud zal zyn.
„In deze omstandigheden", zeide Cham
berlain, „lijkt het mij onjuist om te zeggen
wat de regeering zou doen in gevallen,
welke zich nog niet hebben voorgedaan.
Het zou op dit oogenblik voorbarig
zijn, zoo zeide Chamberlain nog, eenige
hoop te bouwen op de aannemelijkheid
van een dergelijk voorstel, hoewel het
Huis zal begrijpen, dat niemand dan
spreker hartelijker een voorstel zou be
groeten, waardoor werkelijk bet doel,
dat de regeering zich heeft gesteld en
waarvoor de oorlog is aanvaard, zou
worden bereikt
Lloyd George zeide, aldus Chamberlain,
dat, indien deze voorstellen zullen worden
gedaan, wij geen overhaast antwoord moe
ten geven. Hij heeft geklaagd, da* wy be
sluiten hebben genomen zonder dit Huis er
in te kennen, doch ik wil hem er aan her
inneren, dat wij deze ernstige besluiten
hebben moeten nemen, zonder dat wy tijd
hadden bijeen te komen en het geval aan
dit Huis voor te leggen en het te vragen
de vraagstukken eer. of twee dagen in over
weging te nemen. Toen wij Polen een ga
rantie gaven, was de zaak dringend; we
wisten niet of Polen binnen enkele uren
of enkele dagen zou worden aangevallen.
Dit geval is echter evenwel geheel ver
schillend en ik zie niet in, waarom het huis
niet in de gelegenheid zal worden gesteld
de voorstellen, welke gedaan zullen wor
den, in overweging te nemen en te hooren
wat de regeering het Huis zou aanraden te
antwoorden".
FELLE AANVALLEN OP
LLOYD GEORGE.
Grenfell (Labour oppositie) zeide dat hy
ten zeerste verontrust was door Lloyd
Georges speech vooral door de keuze van
■het oogenblik waarop de rede werd uitge
sproken, hetgeen hij als een grove fout van
Lloyd George beschouwde. Grenfell ver
klaarde: „Europa zou slechts dan bereid
moeten zijn over den vrede te spreken in
dien we teruggingen minstens tot den sta
tus quo van vóór München. Indien de Rus
sen en de Duitschers vrede willen waarom
blijven ze dan niet in hun eigen land!"
In gelijken geest spraken nog meerdere
afgevaardigden, o.a. de regeeringsgezinde
liberaal Jones, die zeide: „Ik weet niet
welke uitwerking deze rede zal hebben in
de neutrale landen, maar ik ben wanhopig
als ik er aan denk welk effect zy in
Duitschland zal hebben".
Bemiddelingsvoorstellen
WIL MUSSOLINI ER ZICH NIET
VOOR SPANNEN?
Hitier zou bemiddeling wenschen van
kleine mogendheid.
Het onderhoud van Ciano met Hitier
blijft op den voorgrond staan van de be
langstelling der Italiaansche bladen, die
vooral aandacht wijden aan de reacties in
de oorlogvoerende landen, gewekt door de
Berlijnsche besprekingen.
De „Regime Fascista" geeft duidelijk te
verstaan, dat er een bemiddelend optreden
van de Italiaansche regeering zal komen.
Het blad schrijft, dat de kwestie Dantzig
buiten het kader viel van het Italiaansch
Duitsche pact. Daarom kon Mussolini, ter
wijl hij buiten het conflict bleef, een be
middelende actie probeeren bij Frankrijk
en Engeland. De meeste andere bladen ne
men een strikte reserve in acht.
De „United Press" meldt uit Parijs, dat
men in Fransche politieke kringen den in
druk heeft, dat Hitier zijn plannen tot het
openen van een diplomatiek offensief in
den vorm van een „vredesultimatum" heeft
opgegeven.
Hij zou er thans de voorkeur aan geven,
zoo denkt men in sommige Parijsche krin
gen, als een klein neutraal land als be
middelaar zou optreden.
Hierbij wordt in de eerste plaats gedacht
aan België of Zwitserland.
Te Parijs heeft men hier echter geen
ooren naar, men wenscht op geen enkel
voorstel in te gaan dat gebaseerd zou zijn
op het „fait accompli" in Polen. Ook hecht
men er volgens „United Press" geen geloof
aan, dat Mussolini reeds zou hebben beslo
ten zich aan Hitiers zijde in den strijd te
begeven indien het „vredesoffensief" mis
lukt.
Uit Italiaansche bron ontvangen inlich
tingen veroorloven te zeggen, dat het be
zoek, dat Ciano aan Berlijn heeft gebracht
niet het effect heeft opgeleverd, dat de
Duitschers ervan hadden verwacht.
De Duce, die, naar men zegt persoonlijk
gepolst zou zyn, heeft er de voorkeur aan
gegeven een onderhandelaar naar Berlijn
te zenden, die geen volmacht had, verplich
tingen aan te gaan.
Duitschland zou hebben willen bereiken,
dat de Duce door aan te nemen zijn vredes
voorstellen zelf over te brengen, daaraan
het gewicht van zijn gezag en van de Ita
liaansche macht zou geven.
Graaf Ciano heeft te dien opzichte wei
nig hoop gelaten aan de Duitsche staats
lieden, met wien hij heeft gesproken.
Italië is meer dan ooit besloten buiten het
conflict te blijven.
Franco bereid de oorlogvoerenden
te verzoenen.
Generaal Franco heeft in een verklaring
waarin hij de positie van Spanje en zijn
eigen standpunt ten aanzien van den Euro-
peeschen toestand definieerde, verklaard:
„Spanje is bereid om alles te doen wat in
zijn vermogen ligt, zonder beperking of
voorbehoud, om de huidige oorlogvoeren
den te verzoenen".
Roosevelt weet nog niets.
President Roosevelt heeft verklaard, dat
hij geen kennis droeg van een Italiaansch
voorstel, dat beoogt, dat de president der
Vereenigde Staten op zich neemt met
Mussolini bemiddelaar te zyn in den Euro-
peeschen toestand.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
CHAMBERLAIN VERKLAART. DAT
ENGELANDS HOUDING ONGEWIJZIGD
IS. EVENTUEELE SERIEUZE VREDES
VOORSTELLEN ZULLEN OVERWOGEN
WORDEN. (1ste blad).
DE OORLOG IN HET WESTEN. (2de
blad).
AMERIKA'S NEUTRALITEIT. (2de blad)
Binnenland
RICHTLIJNEN VOOR LANDBOUWPRO
DUCTEN. (2de blad).
ONZE VEE- EN VARKENSSTAPEL. (2e
blad).
UIT HET HUIS VAN BEWARING TE
HAARLEM ZIJN VIJF DUITSCHERS
ONTVLUCHT NA DEN BEWAKER NEER
GESLAGEN TE HEBBEN. (1ste blad).
V Onze neutrale houding
In het pas verschenen maandblad der
R.-K. Staatsparty schrijft V. (mr. Ver
schuur) een beschouwing over den oor
logstoestand.
Wy ontleenen daaraan de volgende
passage:
Ook de onzijdigheid geeft zware las
ten te dragen. Waarvoor wij ons hoe
den moeten bij onzen vasten wil neu
traal te blyven door ons geheel op on
ze eigen zelfstandigheid in te stellen,
dat is het gevaar ook geestelijk neu
traal te worden. Wij willen zeggen: te
genover het kwaad, de leugen, den
haat, den trots van welke zijde deze
ook mogen komen minder gevoelig
te worden, af te stompen. Neutraliteit
en cynisme zouden dan elkander dek
ken. Wel echter moeten wij ons'in zelf-
beheersching oefenen. In schrijven en
spreken. Allicht komt de tijd, dat wij
ons oordeel ongedwongen zullen kun
nen weergeven. Maar ons nationaal be
lang eischt thans zelfbedwang. Dit kan
ons eenigszins vergemakkelijkt wor
den door de overweging, dat geen der
belde partijen uitsluitend een heiligen
kruistocht voert. Ware dat het geval,
dan zou onze neutraliteit laffe bereke
ning zijn.
Wij hebben ons veroorloofd in het geci
teerde een zin vet te drukken.
't Komt ook ons voor, dat op deze werke
lijkheid wel 'ns de aandacht moet worden
gevestigd.
Ook de omstandigheden werken mee, dat
ons diep in de historie gewortelde levens
recht als zelfstandige natie een v o 11 e d i-
g e motiveering is voor onze neutrale hou
ding.
Maar die houding moet dan ook w(j
herhalen het inderdaad neutraal zijn;
inderdaad neutraal, zonder geestelijk neu
traal te worden, zooals mr. Verschuur ook
terecht opmerkt.
Dit resultaat, deze houding, moeten wij
in de pers èn daarbuiten, in onze conver
satie, in heel ons optreden weten te berei
ken.
Inlijving lichting 1940
De regeeringspersdienst meldt:
Van de lichting 1940 zullen op 23
October a.s. worden ingelijfd de gewo
ne dienstplichtigen, toegewezen aan de
eerste ploeg van het regiment grena
diers, het regiment jagers of écn der
genummerde regimenten infanterie,
alsmede alle dienstplichtigen, toegewe
zen aan het le regiment wielrijders.
Onder deze dienstplichtigen zijn niet
begrepen zij, die bestemd zijn voor of
ficiersopleiding, voor opleiding tot on
derofficier-administrateur, of die be
stemd zijn voor het oefenings-dctache-
ment voor de school voor reserve-offi
cieren der infanterie.
Indien dienstplichtigen, die 23 October
moeten opkomen, vrijstelling wegens kost
winnerschap of wegens persoonlijke on
misbaarheid of uitstel van eerste oefening
verlangen, behoort daartoe met den mees
ten spoed aanvraag te worder gedaan
Geldt het vrijstelling, dan moet de aan
vraag door of vanwege den d:enstplichtige
worden gedaan bij den burgemeester.
Geldt het uitstel van eerste oefening,
dan moet. de dienstplichtige een schrifte
lijk verzoek richten aan den Minister van
Defensie, bij voorkeur door tusschenkomst
van den burgemeester. Is de reden van het
verzoek gelegen in studiebelangen, dan
moet een verklaring worden bijgevoegd, af
gegeven door het hoofd van de onderwys-
inrichting Er moet op worden gerekend, uat
uitstel van eerste oefening slechts op uiterst
beperkte schaal zal worden verleend.
Zondag wintertijd
Het nader beraad inzake de in
voering van den wintertijd heeft
de regeering geleid tot het besluit
het voorbeeld van België niet te
volgen
De datum, waarop den zomertijd
eindigt, blijft dus bepaald op 8
October.
