Een nieuwe vamp, heft de
Ated. Mavine
H.M. „Jan van Gelder" door een
mijn getroffen
Uit het Verre Oosten
MAANDAG 2 OCTOBER 1939
OE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Drie dooden, drie vermisten, twee zwaargewonden
Een foto van den mijnenveger, waarmede het droeve ongeluk gebeurde.
De Regeeringspersdienst meldtt
Gistermiddag omstreeks half drie heeft bij mijnenwerkzaamheden nabij Ter
schelling door het springen van een mijn een treurig ongeluk plaats gehad. De
Koninklijke Marine betreurt twee dooden, den korporaal-konstabel Grootjans, en
den matroos eerste klasse Bimmel. Vermist worden de luitenant ter zee derde
klasse der Koninklijke Marine-reserve Donker, schipper Leenders en majoor
machinist Strous.
Er waren drie zwaar gewonden, n.l. de kwartiermeester van Eyk, de korporaal
machinist Kruisland (later overleden) en de aspirant-kwartiermeester Arends.
Verder zijn vier marineschepelingen licht gewond.
Het schip waarop de betrokkenen dienden, H. Ms. mijnenveger Jan van Gelder,
is beschadigd en is te Westterschelling binnengebracht.
De onmiddellijk na het bekend worden van de ramp in Den Helder gereed ge
houden vliegtuigen met geneeskundig personeel behoefden niet op te stijgen, daar
ter plaatse voldoende geneeskundige hulp aanwezig was.
AUeuuie ffaatócfie tegeexing gewvtmd.
HEEFT HAAR ZETEL TE PARIJS
HET SCHIP WERD VAN ACHTEREN
DOOR EN MIJN GERAAKT
De Jan van Gelder zonk evenwel niet
Nog is de herinnering aan de ramp, wel
ke op 9 September den mijnenveger „Wil
lem van Ewijck" trof, in de gedachten, van
het Nederlandsche volk en vooral in den
Helder levendig, of een tweede, zij het ge-
lukkig niet zoo groote ramp, treft de ma
rine, die met een zestal gezinnen in rouw
gedompeld wordt om het verlies van drie
dooden en drie vermisten.
Omtrent de oorzaak en de toedracht van
het ongeluk konden wij aldus de A.N.P.-
correspondent te den Helder nog weinig
bijzonderheden vernemen, doch wij hoor
den, dat het schip, de mijnenveger „Jan
van Gelder", een zusterschip van de „Wil
lem van Ewijck", van achteren door een
mijn werd geraakt.
Een explosie volgde, waarbij het schip
ernstig beschadigd werd, doch dank zij het
waterdichte schot drijvende bleef. Het
feit, dat het schip niet midscheeps getrof
fen werd, zooals by de „Willem van
Ewijck" het geval was, is oorzaak, dat de
ramp niet dien ontzettenden omvang heeft
aangenomen, als de ramp van de „Van
Ewijck".
Het verschrikkelijke nieuws was al spoe
dig in Den Helder bekend. Het publiek be
gaf zich naar de buitenhaven, waar dege
nen, die daar reeds vroeg waren, enkele
motorbootjes zagen vertrekken, die met
materiaal en verplegend personeel de
haven- verlieten.
Tegen vijf uur hadden zich vele honder
den bij het havenhoofd verzameld. Bij ge
brek aan positieve gegevens maakte men
allerlei gissingen. Er gingen geruchten, dat
een schip met men en muis was vergaan.
Later sprak men van een tiental dooden.
De marine-menschen waren zwijgzaam,
doch 't duurde niet lang of men vernam,
dat er slechts enkele dooden waren en dat
het schip niet gezonken was.
Tegen het vallen van den avond werd
het terrein bij den aanlegsteiger door po
litie, geassisteerd door de gewapende ma
rinemacht, ontruimd en werd de weg naar
het marine hospitaal vrijgemaakt. Een
torpedobootje van de Mok bracht officie
ren en dokters, die snel per taxi wegreden.
Twee ziekenauto's van het hospitaal en
een personenauto met een roode kruisvlag
bedekt, reden tot bij den aanlegsteiger, ter
wijl twee groote grijze marine-autobussen
hier eveneens arriveerden. Verplegers in
witte jassen stonden in afwachting.
Het was te kwart over zeven, dat de lich
ten van den mynenveger „Abraham van
der Hulst" voor den haveningang zicht
baar werden. Langzam stoomde het schip
de haven binnen. Geen vlag woei halfstok,
want het was reeds na zonsondergang, de
vlaggen waren binnengehaald. Het schip
draaide om zijn anker en kwam met bak
boord voor den steiger te liggen. Het was
inmiddels donker geworden. In het schijn
sel van de sterke lampen aan boord zag
men hoe de brancards met de zwaar ge
wonden en de overledenen in de zieken
auto's werden geschoven. Langzaam reden
de wagens nar het hospitaal, waar alles in
gereedheid was gebracht om de zwaarge
wonden onmidellijk te helpen.
In de twee groote bussen werden de
lichtgewonden en de andere opvarenden
van den mijnenveger weggebracht. Het
werd hierop stil aan boord van de „Abra
ham van der Hulst".
Het talrijke publiek, dat in den kouden
Westerstorm 't droeve schouwspel had
gadegeslagen ging zwijgzaam stadwaarts.
Aan de buitenhaven daalde een zwarte
avond, een avond van rouw.
OP TERSCHELLING WAARGENOMEN
De correspondent van. het A.N.P. op
Terschelling meldt:
De bewoners van het Eiland Terschelling
werden gistermiddag omstreeks half drie
door het geluid der ontploffing opgeschrikt.
President Moscicki
afgetreden
ZIJN OPVOLGER IS LADISLAS
RACZKIEWICZ.
De Poolsche ambassade te Parijs deelt of
ficieel mede, dat de president van de
Poolsche republiek, professor Ignatius Mos
cicki, op 30 September 1939 is afgetreden.
Overeenkomstig de Grondwet van de
Poolsche republiek van 23 April 1935 is de
vroegere president van den Senaat, Ladis-
las Raczkiewicz, aangewezen als eventueel
opvolger bij decreet van den president van
17 September 1939, te Kuty in Polen uit
gevaardigd en gepubliceerd in de Pool
sche staatscourant verschenen te Parijs 29
September 1939. Raczkiewicz heeft thans
zijn functie aanvaard.
Overeenkomstig artikel 19 van de Pool
sche Grondwet heeft Ladislas Raczkie-
wisz de eed op de Grondwet afgelegd in te
genwoordigheid van den Poolschen ambas-
sodeur te Parijs, Jules Lukasiewicz, den
opperbevelhebber van het Poolsche leger
in Frankrijk, generaal Wladislas Sikorski,
onderstaatssecretaris van financiën Adam
Koe, den chef van de militaire Poolsche
missie zij het Fransche hoofdkwartier, ge
neraal Bukacki en den chef van de civiele
kanselarij van den president der republiek,
Stanislas Lepkowski.
Deze plechtigheid is Zaterdag geschied
op de Poolsche ambassade te Parijs.
DE NIEUWE POOLSCHE REGEERING.
De Poolsche ambassade te Parijs deelt
officieel mede, dat de president van de re
publiek Polen, Ladoslas Raczkiewicz, de
regeering van generaal Elawoj Sklad-
kofski, die in de onmogelijkheid verkeert
haar taak te vervullen, heeft ontslagen.
De president heeft vervolgens benoemd:
tot minister-president generaal Ladislas Si
korski, opperbevelhebber van het Poolsche
leger in Frankrijk. Generaal Sikorski zal
ook de functie van minister van militaire
zaken op zich nemen. Op voorstel van den
minister-president heeft de president der
republiek verder benoemd tot vice-minis-
ter-president en minister zonder porte
feuille professor Stanislas Stronski, tot mi
nister van buitenlandsche zaken, August
Zaleski, tot minister van financiën, kolo
nel Adam Koe. Drie andere leden van de
regeering, welke de socialisten, de boeren
volkspartij en de nationale arbeiderspartij
zullen vertegenwoordigen, zullen nog wor
den benoemd.
ONTROERENDE KERKELIJKE
PLECHTIGHEID TE PARIJS.
Tijdens een ontroerende plechtigheid in
de Poolsche kerk in Parijs, hebben alle Po
len, die te Parijs vertoeven den eed van
trouw gezworen aan den nieuwen presi
dent der republiek en hebben zij gezwo
ren dat Palen zal herleven. De plechtigheid
werd bijgewoond door den nieuwen presi
dent Wladislaf Rackziewiecz en de nieuwe
Poolsche regeering. Minister-president Da-
ladier werd vertegenwoordigd door majoor
Douarche.
Bij zijn aankomst werd president Racz-
Kiewiecz begroet door de vanen van het
half millioenen Polen in Frankrijk. Een
van deze vanen draagt de beeltenis van
maarschalk Pilsoedski. De president nam
plaats in een zetel ter rechterzijde van het
altaar, de hiervoor geplaatste bidstoei was
bedekt met een paar lakens, waarop de wit
te adelaar van Polen.
De kerk was zeer vol, ook vele Fran-
schen waren aanwezig. De Poolsche pas-
Van de kust kon worden waargenomen,
dat zich twee oorlogsschepen in eikaars na.
bijheid bevonden. Toen bekend werd, dat
'n ongeluk was gebeurd, werd de haven
onmiddellijk door marinemanschappen af
gezet. Tevens voeren de reddingboot Bran-
daris, een Loodsboot en de sleepboot Texel,
van de reederij Doeksen ter assistentie uit.
Het hospitaal op Terschelling werd dadelijk
in gereedheid gebracht en de verplegers
stonden het volledig materiaal klaar om
naar de haven uit te rukken.
Aangenomen wordt, dat de „Jan van
Gelder" zijn werkzaamhden in samen
werking met een anderen mijnenveger ver
richtte. Later bleek, dat dit de „Abraham
van der Hulst" was. Hulp zal dus spoedig
geboden kunnen zijn.
Van de diensten der Brandaris heeft
men geen gebruik behoeven te maken.
De redingboot is na enkele uren in de
haven teruggekeerd.
In den loop van den middag werd bericht
ontvangen, dat de „Jan v. Gelder" door de
sleepboot „Texel" op sleeptouw was ge
nomen. Aanvankelijk schijnt het de be
doeling te zijn geweest den beschadigden
oorlogsbodem naar West-Terschelling te
sleepen, doch laat in den avond, toen het
schip nog niet was gearriveerd, werd ver
nomen, dat het ten Noordwesten van het
eiland bij den z.g. Spathoek voor anker was
gegaan om bij het aanbreken van den dag
naar den Helder te worden gebracht
ZWAARGEWONDE OVERLEDEN
De korporaal-machinist J. A. Kruisland,
die bij de ramp zwaar gewond, is tijdens
het overbrengen naar Nieuwediep aan
boord van H.M.S „Abraham van der Hulst"
overleden.
toor te Parijs, Cegielka, hield een preek,
zonder op de preekstoel te stijgen. Hij bleef
naast het altaar staan, zich wendend tot
den president. Hij sprak over het eeuwige
Polen, dat op het oogenblik het slachtoffer
is van het barbarisme doch dat, getrouw
aan zijn nationale en religieuse traditie,
het martelaarschap te boven zal komen en
zal herleven.
Op verzoek van den predikant verhie
ven allen zich van hun zetel en legden
den eed van trouw af.
Na de H. Mis begeleidde de geestelijk
heid den president en den minister-presi
dent tot buiten de kerk. Op de trappen
van de kerk riep pastoor Cegielka „leve
Polen" en hij zette vervolgens het Pool
sche volkslied in, dat door allen werd over
genomen.
Eedsaflegging door de nieuwe regeering.
De Poolsche ambassade deelt mede:
Zondagochtend heeft de president der
Poolsche republiek Laldislas Raczkiewiecz,
de leden der regeering ontvangen die den
eed aflegden. Besloten werd het kruis
„Virtuti Militari" aan de stad Warschau toe
te kennen. De president deelde mede, dat
hij een telegram heeft gezonden aan oud
president Moscicki en brieven aan Pade-
rewski en kardinaal Hlond. Op voorstel van
generaal Sikorski werd besloten, dat men
den steun van Paderewski zou vragen."
DE REACTIE jIN HET BUITEND AND
„Een grap", zegt Terlijn.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: Het
bericht over de vorming eener z.g. nieuwe
Poolsche regeering met een nieuwen z.g.
staatspresident wordt in Duitsche bevoegde
kringen als een grap beschouwd, waaraan
natuurlijk geen practische beteekenis ge
hecht kan worden. De souvereiniteitsrech-
ten in het gebied van den vroegeren Pool
schen staat, zoo verklaart men, liggen thans
in handen van Duitschland en van de
Sovjet-Unie. De aanstelling van emigran
ten te dien aanzien, die door de Westelijke
mogendheden worden gesteund, heeft hier
op geen invloed en speelt dus geen rol.
Ook het Poolsche volk, dat de laatste we
ken de gevolgen der fouten en der blind
heid van een eerste garnituur van hazard-
spelers en deserteurs heeft moeten dragen,
zal zich voor een tweede garnituur van dit
soort niet meer interesseeren.
Washington erkent de nieuwe Poolsche
regeering
De regeering der Vereenigde Staten is
van meening, dat, nu er te Parijs een nieu
we Poolsche regeering gevormd is als
constitutioneel opvolgster der regeering te
Warschau, er geen enkele reden bestaat om
tot een nieuwe erkenning dezer regeering
over te gaan. Biddle, de bij de regeering te
Warschau geaccrediteerde ambassadeur, zal
bij de nieuwe Poolsche regeering te Parijs
dezelfde functie bekleeden. De minister van
buitenlandsche zaken, Cordell Huil, zal, de
ontvangst bevestigen van de Poolsche nota,
die Zaterdag door den Poolschen ambassa
deur te Washington overhandigd is, en
daarmede te kennen geven, dat hij het be
staan der Poolsche regeering blijft erken
nen.
POOLSCHE CONSUL TE KIEF
VERDWENEN
De Poolsche ambassade te Moskou, ver
zekert, dat Matoeszinski, de Poolsche con
sul-generaal te Kief, op geheimzinnige
wijze verdwenen is. Men vreest, dat hij
ontvoerd is. Gistermiddag deelde de vice-
consul te Kief, Zdanewitsj, de ambassade
telefonisch mede, dat Matoeszinski te 2 uur
in den ochtend een telefonisch verzoek had
gekregen naar het schijnt van een verte
genwoordiger van het commissariaat voor
buitenlandsche zaken te Kief, om onmid
dellijk te komen. De consul-generaal begaf
zich onverwijld naar het commissariaat,
vergezeld van twee stevige Poolsche chauf
feurs voor het geval, dat heir een verras
sing wachtte. Men schijnt sedert dien niets
GEVECHTEN IN CHINA.
Te Sjoentsjdeng nabij de grens van
Hongkong zijn Japansche en Chineesche
troepen slaags geraakt. Te Hangkong ls
het vuur van artillerie en infanterie zeer
goed te hooren.
Het Chineesche persbureau meldt: De
vijandelijkheden in Noord-Hoenan strek
ken zich over een front van 65 kilometer,
welks centrum zich bevindt op 45 kilo
meter ten Noordoosten van Tsjangtsja en
20 kilometer ten Oosten van de spoorlijn
KantonHankau.
De gevechten, welke zich daar afspelen,
zijn nog hardnekkiger dan die, welke ge
voerd werden rondom Nangtsjang, na den
slag van Hankau. Bevestigd wordt, dat de
Japansche verliezen zeer hoog zyn. De stad
Tsjangtsja werd bijna zonder ophouden
drie dagen lang gebombardeerd. Ruim 200
bommen werden uitgeworpen, welke groo
te schade aanrichtten, en duizenden wo
ningen in brand staken.
meer van de drie mannen vernomen te heb
ben. Volgens een latere mededeeling van
Zdanewitsj heeft het commissariaat te
Kief verklaard, geen telefoongesprek met
Matoeszinski gevoerd te hebben.
Het personeel van het consulaat te Kief
werd te Moskou verwacht en zou Dinsdag
de Sovjet-Unie verlaten met de leden der
ambassade en het personeel der consulaten
te Minsk en Leningrad. Op de ambassade
zegt men nu, dat men niet zal vertrekken,
voor Matoeszinski en de beide chauffeurs
teruggevonden zijn.
WARSCHAU IN DUITSCHE HANDEN
De stad is een puinhoop.
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht, dat
bij de overgave van de stad Warschau de
noodzakelijkheid is gebleken de uitgehon
gerde bevolking onmiddellijk te hulp te
komen. Derhalve is reeds Zaterdag op be
vel van de militaire autoriteiten de „hulp
colonne Beveren" van de nationaal-socialis-
tische volkswelvaart de stad binnengerukt
met een autokolonne, voorzien van alle
middelen tot het verplegen van een groo
te volksmassa. De afdeeling is ook voorzien
van sanitaire inrichtingen
In verband met den aanstaanden in-
marsch van de Duitsche troepen in War
schau heeft de Führer bevolen, dat alle
openbare gebouwen in het geheele rijk
gedurende zeven dagen de vlag zullen uit
steken. De datum van den inmarsch zal
door pers en radio bekend worden ge
maakt.
De bevolking wordt verzocht op gelijke
wijze te vlaggen.
De correspondent van „Politiken", die een
vlucht boven Warschau gemaakt heeft, ver
klaarde, dat df stad op vele punten nog in
brand stond. Hij was verbijsterd door den
aanblik der verwoestingen. De vier Duit-
schers, die met hem in het toestel zaten,
waren zoo geschokt, dat zij geen woord
konden uitbrengen.
OOK OP HELA WORDT DE STRIJD
GESTAAKT
Het Poolsche garnizoen op het schier
eiland Hela heeft de witte vlag geheschen
en aangeboden onderhandelingen over de
capitulatie te voeren. Sedert Zaterdagmid
dag 16 uur rusten de wapenen. Parlemen
tairs zijn afgezonden. Over de capitulatie
wordt thans onderhandeld. Het laatste
Poolsche bolwerk heeft daarmede den te
genstand opgegeven.
VROEGERE POOLSCHE REGEERING
BLIJFT GEÏNTERNEERD
In een vergadering te Sinaia heeft het
Roemeensche kabinet den toestand bestu
deerd, die ontstaan is door het aftreden van
den president der Poolsche republiek.
Naar men verneemt, zullen Moscicki en
de leden der vroegere Poolsche regeering
verplicht bly ven in Roemenië te vertoeven.
In politieke kringen wordt verklaard, dat
het besluit van Moscicki geen verandering
I brengt in het feit, dat hij en de ministers
I politieke personen zijn, en als zoodanig ge-
interneerd blijven. In deze kwestie hand
haaft Roeemnië een strikte neutraliteit.
