daeteenframtien getiaten
tuóóchen {Rutland en Ctiiand
Een pact van wederzijdschen bijstand
voor tien jaar
Rusland krijgt vloot- en luchtbases
op Estlandsch gebied
wxvttlelitig ut fret Wetten
Wederzijdsche tegenspraken over het
gevecht on de Noordzee
Het einde van
Warschau
Amerika's neutraïi-
teitswefgeving
Uit het Verre Oosten
HEILIGT HET GEZIH
VRIJDAG 29 SEPTEMBER 1939
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE PMD - PAG. 6
Ook een handelsaccoord
HET ACCOORD GISTEREN TOT STAND
GEKOMEN.
Het Sovjet-Russische Telegraafagenl-
schap meldt:
„Van 24 tot 28 September zijn te Mos
kou onderhandelingen over het sluiten
van een pact van wederzijdschen bij
stand en een handelsovereenkomst ge-
\oerd door den Russischen volkscom
missaris van buitenlandsche zaken, Mo-
lotof en den Estlandschen minister van
buitenlandsche zaken, Setter.
De onderhandelingen eindigden op
28 September met de onderteekening
van wederzijdschen bijstand en een
handelsovereenkomst."
DE TEKST VAN HET
VERDRAG.
De tekst van het Rupssisch-Estland-
sche verdrag, luidt als volgt:
Artikel 1: De beide contracteerende
partijen verbinden zich elkander eiken
bijstand, met inbegrip van militairen
bijstand, te vcrleenen ingeval van een
directen aanval of een bedreiging met
aanval van de zijde van eenige groote
Europeesche mogendheid tegen de
zeegrenzen der partijen in de Oostzee
of hun landgrenzen door het gebied der
Letlandsche republiek, zoowel als tegen
de in artikel drie genoemde bases.
Artikel 2: De Sovjet-Unie verbindt
zich het Estlandschc leger bijstand te
verleenen in wapening en andere mi
litaire uitrusting op gunstige voor
waarden.
Artikel 3: De Estlandsche republiek
verleent de Sovjet-Unie het recht tot
het hebben van vlootbases en verschei
dene vliegvelden in pacht en tegen re
delijken prijs op de Estlandsche Eilan
den Saaremaa (Oser), Hiiumaa (Dago)
en in de stad Paldiski (Baltischport).
De nauwkeurige plaatsen voor de bases
en vliegvelden en de grenzen daarvan
Vandaag intocht der
Duitsctiers
ONDERHANDELINGEN OMTRENT
OVERGAVE DUURDEN TWEE DAGEN
In verband met het communiqué van
het opperbevel van de weermacht van gis
teren schrijft de „Deutsche Dienst":
De intocht der Duitsche troepen in de
hoofdstad van den ineengestorten Pool-
schen staat is voorbereid voor Vrijdag.
Twee volle dagen waren noodig, om een
overeenkomst te treffen over de overgave.
Van Poolsche zijde moeten alle troepen-
eenheden, die in totaal nog ongeveer
120.000 man omvatten, op de hoogte ge
bracht worden. Zij krijgen bevel, op wel
ke punten zij de wapens moeten neerleg
gen.
Overgave-commando's moeten worden
aangesteld en in contact worden gebracht
met de Duitsche delegaties.
Bovendien moeten de belangrijkste pun
ten der stad in het bijzonder beveiligd
worden, opdat sabotage van den aanvang
af verhinderd worden zal.
In een millioenenstad als Warschau, die
drie weken lang de burgers systematisch
ter verdediging heeft opgeroepen, moet
ook tijdig gezorgd worden voor de ont
wapening van de geheele bevolking.
Voorts moet de verzorging van de civie
le bevolking worden verzorgd, moet vast
gesteld worden, hoe de gewonden worden
zullen in wederzijdsch overleg worden
vastgesteld. Voor de bescherming der
vlootbases en vliegvelden heeft de Sov
jet-Unie het recht op eigen kosten op
de aangewezen plaatsen land- en lucht-
vaarttrocpen tot een strikt beperkt
aantal te handhaven. De maximale
grootte dezer strijdkrachten zal bij spe
ciale overeenkomst bepaald worden.
Artikel 4: De contracteerende par
tijen verbinden zich geen bondgenoot
schap aan te gaan of niet deel te ne
men aan eenige coalitie gericht tegen
een der partijen.
Artikel 5: De tenuitvoerlegging van dit
pact mag in geen enkel opzicht schade toe
brengen aan de souvereine rechten der
partijen in het bijzonder aan haar econo
mische stelsels en staatsorganisatie. Het
gebied, aangewezen voor de in artikel 3
genoemde bases en vliegvelden, blijft ter
ritorium van de Estlandsche republiek.
Artikel 6: Dit pact, treedt in werking
door de uitwisseling der ratificatieoorkon-
tien. Deze uitwisseling zal te Tallinn ge
schieden binnen 6 dagen na den datum
van onderteekening van dit verdrag.
Het verdrag geldt voor tien jaar en, in
dien geen der partijen het noodzakelijk
acht, het pact één jaar voor het afloopen
op te zeggen, zal het automatisch geduren
de vijf nieüwe jaren blijven gelden.
DE HANDELSOVEREENKOMST.
De handelsovereenkomst voorziet in een
uitbreiding van den handelsomzet tusschen
Estland en Sovjet-Rusland tot vier en een
half maal het tot nu toe bestaande bedrag
en stelt het bedrag van den algemeenen
omzet tusschen de beide staten vast op 39
millioen Estlandsche kronen.
Sovjet-Rusland staat aan de Estlandsche
republiek het recht toe transitogoederen
langs de spoor- en waterwegen der Sovjet-
Unie naar Moermansk, Soroka en de Zwar
te Zee te vervoeren.
De handelsovereenkomst voorziet ook in
een groote uitbreiding van het transitover-
keer van Sovjet-Droducten over Estland.
overgegeven en hoe zij medisch verzorgd
zullen worden.
In de vesting Modlin zijn de problemen
van zuiver militairen aard. De bezetting is
sterk en heeft zich verdedigd, tot War
schau zich overgaf.
Met Warschau en Modlin zijn de laat
ste weerstandsnesten in het hart van Po
len opgeheven.
Omtrent de laatste gevechten verluidt,
dat in den nacht van Woensdag nog op
vele plaatsen Duitsche artillerie gedwon
gen was in te grijpen.
De Duitsche soldaten moesten meter na
meter in zware straatgevechten voor-
wöarts dringen.
Van alle kanten werd op hen gevuurd,
ook van de daken en uit kelderluiken.
De Duitsche infanterie werd bijzonder
gesteund door de artillerie en het lucht-
wapen.
Woensdagmorgen werd den troepen be
kend gemaakt, dat de stedelijke comman
dant de onvoorwaardelijke overgave der
stad had onderteekend. Terstond werd het
vuren gestaakt, doch de Polen schoten in
de voorste linies tot den namiddag door.
POOLSCHE VLUCHTELINGEN
Een groot aantal Poolsche vluchtelin
gen is bij de Roemeensch-Zuid-Slavische
grens aangekomen. De meesten van hen
hopen naar Frankrijk of Engeland te kun
nen gaan.
De Poolsch-Zuid-Slavische Liga te Bel
grado heeft van de Zuid-Slavische autori
teiten de belofte gekregen, dat 10.000
Poolsche vluchtelingen in Zuid-Slavië zu-
len mogen blijven.
Te Cernauti zijn zeven vliegtuigen die
van Warschau kwamen, gedaald. Aan
De Franschen vallen aan
bij de Moezel
FRANSCHE LEGERBER1CHTEN.
Het avondcommuniqué meldt:
Een plaatselijke aanval van onze troe
pen in het gebied onmiddellijk ten Oosten
van de Moezel had een voor ons gunstig
verloop. Wij maakten gevangenen.
Het Fransche legerbericht van hedenmor
gen luidt:
„Aan het geheele front is het een kalme
nacht geweest. Onze verkenningstroepen
waren actief, met name ten westen van
Saarbruecken".
Naar United Press meldt, vlogen gister
middag verscheidene vliegtuigen van on
bekende nationaliteit over de hoofdstad
van het Groot-Hertogdom. Kort nadien
werd hevig kanongebulder gehoord uit
Zuid-Oostelijke richting.
Vernomen wordt, dat de Franschen gis
termorgen in de omgeving van Perl een te
genaanval hebben ondernomen en de Duit-
schers hebben verdreven uit de door hen
kort te voren veroverde stellingen.
Uit Schengen wordt bericht, dat de Fran
sche artillerie gisterochtend anderhalf uur
lang de Duitsche posities in de bosschen
rondom Berg, ongeveer zes mijl ten Noord-
Oosten van Perl, onder zwaar vuur heeft
genomen.
Het bombardement was zóó hevig, dat
de nog nachtelijke hemel een zee van vlam
men leek. Het bombardement begon op
nieuw om 1 uur gistermiddag en duurde
zonder onderbreking om vier uur nog
voort.
De Zwitsersche „National Zeitung"
maakt melding van belangrijke Duitsche
troepenconcentraties in het Zuiden van Ba
den, in het bijzonder in het Wiesenthal.
Reizigers hebben gisteren uren noodig ge
had om naar Bazel te komen, tengevolge
van de militaire transporten op den strate-
gischen spoorweg van Saeckingen en Wie
senthal naar den Rijn.
Duitsche krijgsgevangenen.
Het Britsche ministerie voor de voorlich
ting deelt mede, dat een aanzienlijk aantal
Duitsche krijgsevangenen gisteren is aan
gekomen in een interneeringskamp in het
Noordelijke industriegebied van Engeland.
Treffende ontmoetingen deden zich voor,
toen nieuw aangekomenen bekenden za
gen onder andere gevangenen, die reeds in
het kamp aanwezig waren. De gevangenen,
onder wie zich een aanzienlijk aantal duik
bootmanschappen bevinden, zagen er „fit"
uit, zij het ook eenigszins ontdaan. Een ser
geant van de bewaking verklaarde, dat
eenigen der eerst aangekomenen er mede
begonnen den nationaal-socialistischen groet
te brengen, maar die gewoonte verdween
spoedig.
DE GEALLIEERDE LUCHTMACHT.
De macht van het geallieerde luchtwapen
begint zich scherp te doen gevoelen aan het
Westelijk front. Gisteren heeft het Fran
sche communiqué voor de eerste maal mel
ding gemaakt van de nauwe samenwerking
der Britsche en Fransche luchtstrijdkrach
ten.
De Duitsehers zijn nog gedwongen een
zeker aantal vliegtuigen in Polen te hou
den. Bovendien zullen andere Duitsche toe
stellen, wanneer men geen rekening houdt
met de Duitsche vliegtuigen, die aan het
Poolsche front verloren gingen, een lang
durige inspectie moeten ondergaan, omdat
zij bijna voortdurend in de lucht geweest
zijn in de afgeloopen drie weken.
Ontsnapte Britsche vliegers.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
Deensche regeering haar gezant te Londen
opgedragen heeft namens de IJslandsche
regeering bij de Britsche regeering te pro
testeeren tegen het feit, dat een Britsch
vliegtuig, dat Dinsdag in de IJslandsche
wateren een noodlanding had moeten ma
ken en geinterneerd was, naar Engeland is
teruggevlogen.
Het Britsche ministerie van voorlichting
deelt mede, dat een onderzoek wordt inge-
gesteld. Indien blijkt, dat de officieren in
strijd met alle traditie hun eerewoord heb
ben gebroken, zullen maatregelen, geno
men worden.
boord bevonden zich Poolsche officieren,
terwijl de toestellen door Tsjechen be
stuurd werden. De groep was met negen
vliegtuigen opgestegen, doch twee toestel
len waren door de Sovjettroepen neerge
schoten.
HET LEVEN IN ÖE OEKRAÏNE
Uit Rapoejiniec aan de Roemeensche
grens wordt gemeld, dat in de door de
Russische troepen bezette Oekrainsche
streken het normale leven hervat is, on
danks de snelle verandering der iriwendi-
ge organisatie. De kerken blijven open,
doch de priesters mochten niet in priester
gewaad verschijnen. Er is op aangedron
gen, dat de kinderen weer naar school
gaan.
Verscheidene Poolsche officieren zouden
terechtgesteld zijn. De strijd schijnt even
wel uitsluitend tegen de Poolsche grond
bezitters gericht te zijn. De Russen bewe
ren de bevolking vrede en welvaart te
brengen.
HET GEVECHT OP DE NOORDZEE.
Londen houdt vol, dat er geen schade
is .\angericht.
De Britsche admiraliteit deelt mede:
„Met het oog op de voortdurend herhaalde
onjuiste voorstellingen in Duitsche radio
berichten, volgens welke eenheden van de
Britsche vloot op de Noordzee door de
Duitsche luchtmacht zouden zijn bescha
digd, verklaart de admiraliteit opnieuw,
dat bij de bedoelde actie geen Britsch
schip door de Duitsche luchtmacht bescha-
cigd is en geen opvarenden gedood of ge
wond zijn. Het Duitsche bericht, dat ter
hoogte van het eiland May een zware Brit
sche kruiser door een bom getroffen is,
doelt waarschijnlijk op het feit, dat op
27 September een Duitsch vliegtuig heeff
gc-tracht in dat gebied ee.i torpedobaatja-
gei te bombardeeren, doch er niet in
slaagde, eenige schade toe te brengen. Op
de genoemde plaats is geen kruiser aan
gevallen."
Een Italiaansche beschouwing.
De oorlogscorrespondent van Stefani
meldt, dat de Duitsche luchtaanvallen op
Je Britsche vloot, die groot succes hebben
gehad, zijn ondernomen met uiterst snelle
bombardementstoestellen, waartegen het
afweervuur der schepen ontoereikend bleek
Er is hier sprake, aldus de correspondent,
van een eerste proefneming met een me
thodische aanvalswijze tegen groote oor
logsschepen. Anders dan Churchill ver
klaard heeft, waren de Duitsche toestellen
geen landvliegtuigen, doch watervliegtui
gen, en was hun sterkte niet twintig maar
14 toestellen. De vliegtuigen zijn alle ge
heel onbeschadigd naar hun bares terugge
keerd. De correspondent voegt hieraan toe,
dat de reusachtige Duitsche luchtmacht zeer
ernstige verrassingen voer de Westelijke
mogendheden zou kunnen verbergen en de
geheele organisatie der economische blok
kade zou kunnen verstoren.
De „Royal Ark" vernield?
Het Duitsche Nieuwsbureau schrijft, dat
de Britsche radio heeft beweerd, dat bij
den aanval van Duitsche vliegers op de
Britsche marine-strijdkrachten de Duit
sehers geen succes hebben gehad. De Duit
sche radio stelt hier tegenover dat op 26
September omstreeks drie uur in den mid
dag Duitsche vliegtuigen een deel van de
Britsche vloot hebben aangevallen tusschen
de Noorsche en Schotsche kust in de Noord
zee. Een groot vliegtuigmoederschip van
het modernste type kreeg een voltreffer
van het zwaarste kaliber op het dek, waar
na een hevige ontploffing volgde. De
Duitsche radio vraagt tenslotte „waar is de
Royal Ark"?" r
Reuter verneemt, dat op deze vraag van
den Duitschen omroep het antwoord luidt:
„Het vliegtuigkampschip „Royal Ark"
ligt veilig in het aangewezen station."
ZWEEDSCH SCHIP TOT ZINKEN
GEBRACHT.
Gisteren is het Zweedsche schip „Nij-
lard", dat 3325 ton meet, nabij Stavanger
voor de Noorsche kvst gezonken. Vermoe
delijk is het schip door een duikboot tot
zmken gebracht. De uit 29 personen be
staande bemanning is gered.
Volgens een mededeeling van de Noor
sche adminraliteit heeft men gezien, dat
de „Nijland" stopgezet werd Een half uur
later volgde een ontploffing. De uit 29 kop
per. bestaande bemanning is naar Stavan
ger gebracht door een Noorsche torpedo
boot.
Een bericht zegt, dat Duitsche treilers
langs de reddingsbooten, die vol manschap
per zaten, voeren zonder eenigerlei acht op
hen te slaan. Leden der bemanning ver
klaren volgens een telegram uit Oslo, dat
hun schip door een Duitsche duikboot tot
zinken is gebracht.
HITLER IN VVILHELMSHAVEN.
Hitier heeft gisteren onverwacht een be
zoek gebracht aan Wilhelmshaven. Hij werd
vergezeld van groot admiraal Raeder. Hit-
>i bezocht de teruggekeerde duikbootbe
manningen, wien hij dank zeide voor hun
dappere optreden en de bereikte successen.
DE VREDESGERUCHTEN.
Tegenspraak uit het Vaticaan.
Men seint uit Rome aan de „Msb.".
Eenige bladen hebben berichten gepubli
ceerd, volgens welke de H. Stoel bij de
regeeringen van Engeland en Frankrijk,
parallel met het streven van anderen, op
besliste wijze aandringt op een spoedige
beëindiging van der oorlog.
In het Vaticaan verzekerde men ons
ten aanzien hiervan dat de H. Stoel op
het oogenblik geen bijzondere initiatieven
ontwikkelt, doch slechts algemeen streeft
naar bijlegging, of tenminste beperking
van het conflict.
DE ONTHULLINGEN VAN
KNICKERBOCKER.
Een journalistten-comitc zal dc zaak
onderzoeken.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: Bui
tenlandsche journalisten hebben een comité
gevormd, om de zaak-Knickerbocker te on
derzoeken. Journalisten van bijna alle
neutrale landen zijn in het comité verte
gen woordigd.
Van Duitsche zijde wordt alles gedaan,
on. de taak van het comité te vergemakke
lijken.
EEN BOEK VAN DUFF COOPER.
De vroegere Britsche minister van oorlog,
Duff Cooper, heeft een boek geschreven
Dc Tweede Wereldoorlog", dat vandaag
uitkomt.
In dit boek spreekt Duff Cooper als zijn
meening uit, dat het „falen der democra
tieën, om de adhaesie van Rusland te ver
werven, rampspoedig was".
In een naschrift, dat aan het werk is
toegevoegd, na de onderteekening van de
RussischDuitsche overeenkomst, schrijft
Dl ff Cooper: ..Ik heb misschien al te vaak
gezegd, dat de eenige manier om een oorlog
te voorkomen was Duitschland er van te
overtuigen, dat het hem verliezen zou.
Dit was niet langer mogelijk, toen
Duitschland verzekerd was van de Russi
sche neutraliteit.
Toen dat gebeurd was, verloor het geen
lijc en wierp zich onmiddellijk op Polen."
Schrijvende over Hitier, zegt Duff Coo
per, „dat de bezetting van Praag „de groot
je fout was van zi.in loopbaan."
Over Goebbels zegt hij: ..Hij vreest de
waarheid meer dan eenig ander wapen.".
WERKKAMPEN VOOR DUITSCHE
JODEN.
De „Bund" verneemt, dat de Duitsche
autoriteiten verplichte arbeidskampen wil
len inrichten voor de Joden. Volgens in
lichtingen uit Berlijn zouden de Joden
worden gebruikt voor zwaar werk. Uit
vrees voor dv/angmaatregelen hebben de
Duitsche Joodsche organisaties eenige da
gen geleden vrijwillig de medewerking
van de Joden in Duitschland aangeboden
aan het ministerie "an binnenlandcche za
ken, doch dit aanbod is afgewezen en Himm
Ier, die waarnemend minister van buiten-
lai dsche zaken is en over zeer uitgebreide
vrlmachten beschikt, zou besloten hebben
de Joden in leeftijdsklassen samen te voe
ger. in arbeidsgemeenschappen.
Men weet nog niet in hoeverre de Jood
sche vrouwen gedwongen zullen worden te
werken.
Verder wordt vernomen, dat hét aan Jo
den, ongeacht leeftijd of geslacht, verbo
den is 's avonds na acht uur op straat te
zijn.
Oude kwikzilvermijnen heropend.
Belga meldt uit Berlijn, dat de Duitsehers
in Karinthië kwikzilvermijnen heropend
hebben, die reeds langer dan een eeuw ver
laten waren.
SENAATSCOMMISSIE KEURT ONTWERP
GOED.
Pittman heeft de wet reeds „in z'n zak".
De Amerikaansche Senaatscommissie
voor buitenlandsche zaken heeft goedkeu
ring gehecht aan het nieuwe wetsontwerp
betreffende de neutraliteit, dat o.m. op
heffing van het embargo op den uitvoer van
wapens naar oorlogvoerende landen in
houdt.
De goedkeuring werd aan het ontwerp
gehecht, nadat de commissie gedurende
niet meer dan drie uur bijeen was ge
weest. De debatten over het wetsontwerp
zullen Maandag a.s. beginnen.
Senator Borah heeft medegedeeld, dat de
Senaatscommissie voor buitenlandsche za
ken het neutraliteitsontwerp heeft goedge
keurd met zestien tegen zeven stemmen.
Men ziet in de aanvaarding van het neu
traliteitsontwerp door den Senaatscommis
sie een aanwijzing, dat de behandeling in
den Senaat onder gunstige omstandighe
den zal plaats hebben.
Pittmann zeide de wet „in zijn zak te
hebben" en te verwachten, dat het ontwerp
binnen vier of vijf weken zou zijn afgehan
deld.
De Senaatscommissie heeft ten aanzien
van de credieten cp korten termijn aan
oplogvoerenden de bepaling toegevoegd,
dat een land, hetwelk zijn schuld niet bin
nen 90 dagen geheel betaald zou hebben,
van verder crediet zal worden uitgeslo
ten. Pittmann zette aaneen, dat deze maat
regel niet van toepassing is op credieten,
door Amerikaansche firma's of burgers
verleend aan particuliere koopers in het
buitenland.
TSJANGSJA IN VLAMMEN.
Japansche waarnemers-vliegers hebben
gemeld, dat de hoofdstad van de provincie
Hoenan, Tsjangsja, sedert Donderdagmor
gen in brand staat Het Japansche leger
bericht meldt, dat de brand is gesticht door
terugtrekkende Chineesche troepen. De Ja
pansche troepen zouden op 30 K.M. van de
stad zijn aangekomen.
Het Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons
indien het niet gelukt algemeen
de overtuiging te vestigen, dat
het heil der maatschappij voor
alles afhangt v> j de herleving
en heiliging van het huisgezin,
loont het nauwelijks de moeite,
'n woord voor de oplossing van
het sociale vraagstuk te verliezen.
A. M. WEISZ.
Door de bezetting dei Estlandsche eilanden Osei en Dago beheerscht
Rusland de Finsche golf, de golf van Riga en den uitgang van de
Botnische golf tusschen de Alands-eilanden en Zweden.
