,,'t Zit in de Lucht" Haat atv* bidden om wede De actie-looze oorlog bezetting van Slolen Het wordt stil aan het Oost-front DINSDAG 26 SEPTEMBER 1939 5 30ste Jaargang No. 9449 3e Gcki^cHeSoti^cmt Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarleven zie pag 2. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11. V De nuttigheid van de democratie Wij maakten gisteren onder boven- staanden titel enkele opmerkingen. Over dit onderwerp is natuurlijk heel veel te zeggen. Die de democratie wil verdedigen kan er niet over uitgepraat raken, evenmin als degene, die haar wil bestrijden. Veeltijds echter wordt er langs elkaar heen gepraat. Men zegt over democratie te praten, maar praat over dwaasheden. Zoo is het een dwaasheid, democratisch te noemen het gemis aan een sterke lei ding. Natuurlijk, er moet ook in het meest democratisch bestuurd bedrijf een ster ke zelfstandige leiding zijn. Ook in zulk een bedrijf zal moeten in acht worden ge nomen de wijsheitj, die is gelegen in het: ieder op z'n plaats. De arbeiders moeten niet gaan zitten op de plaats van hen, die verantwoordelijk zijn voor de lei ding. De democratie in al- haar uitingen, op elk terrein 'eisch juist een krachtige lei ding. Maar dit is het verschil met de syste men van groote of kleine dictaturen: de de mocratie erkent ten volle de op de men- schelijke vrijheid gebaseerde menschelijke rechten; de democratie erkent ten volle het nut van de samenwerking tusschen vrije menschen, welke samenwerking in vrijheid is ontstaan en in vrijheid wordt beleefd; de democratie wil ten volle zien erkend de individueele menschelijke waardigheid. Nu kan men opmerken: ja, maar in de practijk is de democratie.... Zeker, wij zijn de eersten, om te erken nen, dat de democratische mentaliteit véél verkeerds aan zich heeft laten vastkleven; wij hebben daarop ook bij herhaalde her haling gewezen. Maar dat vele verkeerde kan en moet er van worden losgerukt. Meer dan ooit moet het in dezen tijd duidelijk zijn, over-duidelijk, dat een volk de ware, zuivere, de voorname demo cratische mentaliteit op alle terrein moet aankweeken en vormen. V Voor den vrede Waarom nog oorlog? Is de oorlog onvermijdelijk? Och neen. Ook nu nog niet. Ook nu nog niet na alles, wat er reeds gebeurd is. Anders zou toch ook niet de Paus weer opnieuw vredespogingen aanwenden! Wij zitten omklemd in de benauwen de gedachte, dat wij niets positiefs kun nen doen voor den vrede, dat wij niets anders kunnen doen, dan.. geduldig af wachten. Maar dat is niet waar! Wij kunnen in ons zelf en rondom ons heen, zij 't ook in nog zoo beperkten kring, den geest van broederschap tusschen alle menschen vestigen en verstevigen. Dat is een prachtig Christelijk streven! Wij kunnen biddenOch, als wy dat 'ns deden met hart en ziel!.... Wij drukken hier onder nog 'ns af het heerlijke gebed der Kerk voor den vrede. Knip dit uit en bid dit gebed met de leden van uw gezin. Het Katholiek Comité van Actie •„Voor God" schrijft ons O God, uit U is elk zuiver verlangen, elk juist oordeel en iedere goede daad. Geef aan Uw dienaren die vrede, welke de wereld niet geven kan, opdat wij, in gehoor zaamheid aan Uw wetten, bevrijd mogen worden van oorlogsgevaar en onder Uwe bescherming rustige tijden mogen beleven. Door Christus onzen Heer. Oratio Missa pro pace. Maar óók door omstandigheden, die wy wél kunnen beinvloeden, waaraan wy zélf het bestaan hebben gegeven. Als ieder onzer nu 'ns niet van zyn buurman eischt, dat hy normaal doet, al vorens te beginnen met zelf normaal te handelen Speciaal wordt van de middenstanders in dezen tijd veel energie en zelfbedwang geëischt. Zelfbedwang ten opzichte van onrede lijke wenschen en eischen van het publiek Laten ze bedenken, dat zy op hun beurt ook weer tot het publiek behooren. En hoe doen ze dan zelf....? Het is een tijd van afwachten op het oogenblik. Overal is het merkwaardig stil en rustig. Een „rare oorlog", zeggen de menschen, er gebeurt niets. In Engeland moet het ministerie voor de voorlichting uiteenzetten, dat er in wer kelijkheid heel wat meer gebeurt dan in 1914. De lezer zal zich verbazen, maar wat er gebeurt is allemaal nog slechts voorbe reiding. „Wy zijn thans klaar en beter uit gerust dan 25 jaar geleden". Dat hooren we in Engeland, Frankrijk en Duitschland. „Er is in werkelijkheid geen oorlogstoe stand in Europa", zegt Mussolini en het publiek is geneigd, dat te bevestigen, om dat er geen veldslagen worden geleverd. Maar in feite is de oorlog reeds ingezet. De feitelijke oorlog is de economische strijd en de propaganda-strijd. Wij zijn aan deze oorlogsvormen nog niet gewend hoogstens hebben wij ze meege maakt in de jaren 191418 als begeleiden de verschijnselen. Thans schijnen zy de hoofdvormen van den stryd tr zullen zyn. De speculatie van Engeland en Frankrijk is, dat het Duitsche volk, gedemoraliseerd door de blokkade en door de voortdurende inwerking van de propaganda, tot opstand zal overgaan. Een andere mogelijkheid is, dat de Duitschers, door de blokkade in het nauw gedreven, wanhopige uitvallen zul len doen en zich onvoorzichtig bloot zullen geven. Tot zoolang wacht men af. Het ziet er niet naar uit, dat de vredes- redevoering van Mussolini veel indruk heeft gemaakt in Engeland en Frankrijk. De „Giornale d'Italia" constateert ten minste, dat de regeeringen van Londen en Parijs in een officieuze nota haar intransi gente en vasthoudendheid bevestigd heb- DE VIERDE DEELING VAN POLEN De troepenverschuiving naar en van de grensscheidingslyn duren voort Het eerste kaartje geeft voor Rusland en Duitschland een soort van balans weer op heden, van 1914 t.m. 1939. Beide rijken moesten door de stichting van den nieuwen Polschen staat in 1918 aanmerkelijke gebiedsdeelen aan Polen af staan. Nu de demarcatielijn, na de ineenstor ting van het Poolsche-ryk, door Duitsch land en de Sovjet-unie is vastgesteld, heeft men meer overzicht wat ieder van deze landen zich toe-eigent. Rusland heeft ontegenzeggelijk het leeu wenaandeel, vergelijkt men de verloren oppervlakte van 1914 met die, welke het thans wil inlijven, dan is hierin een gering verschil; hetgeen Rusland zou verliezen met West-Polen prijs te geven, ontvangt dat land weder door bijvoeging van Oost- Galicië. De Duitschers daarentegen winnen den corridor, waarom de stryd ontbrand is, West-Polen, een gedeelte van Opper- Silezië en West-Galicië Het tweede kaartje geeft de demarcatie lijn weer in Galicië, waarvan het eigen aardige is, dat Duitschland met zekere bedoelingen(?) toch nog (al is deze niet al te breed) een gemeenschappelijke grens met Hongarije zou krijgen. Het rijke petroleumgebied van Droho- byez is aan Russische zijde gekomen. Energie wordt van de middenstanders ge- geëischt, om hun zaken, zooveel mo ge 1 y k, normaal loopend te houden. Zij moeten naar artikelen, waarop den dwaze kooplust zich niet werpt, de redelijke kooplust weten te trekken. Zy moeten al hun streven er op richten, dat er leven en beweging blijft in het economisch leven. De reclame moet de koopkracht los slaan, de kooplust trekken e n de kooplust richten. Als allen in dezen tyd behouden hun energie, blijven voortgaan met het, rede lijk en zedelijk te rechtvaardigen, normale doen, dan dragen wy geen schuld aan een economische ontwrichting in ons vaderland. maar nog niet begonnen oorlog. Naast do fata morgana van een illusoire overwin ning aan den Rijn staat voor Engeland en Frankrijk de zekerheid van ontzaglijke verliezen op alle vastelanden en zeeën ter wereld, schrijft het Italiaansche blad. Men kan er zeker van zyn, dat wanneer Duitschland eenmaal van de definitieve ontoegeeflijkheid van Engeland en Frank rijk overtuigd is, het niet werkloos zal toe zien, maar veeleer met alle ter beschik king staande middelen den loop van zaken zal bespoedigen en al zijn strijdmogelijk- heden gebruiken zal. In Londen en Parijs laat men zich ech ter niet intimideeren door deze dreigemen ten en houdt men het doel van den huldi gen oorlog in het oog. De „Excelsior" schrijft naar* aanleiding der „localisatie van het conflict", waarover Mussolini spreekt: „Men weet wat deze term beteekent: de mogelijkheid voor een sterken staat om achtereenvolgens ver schillende kleine staten, die werden geïso leerd en veel zwakker zijn, te vernietigen". Inmiddels heeft Duitschland den tijd ora zyn zaken in Polen af te werken. Volgens het Duitsche legerbericht uit het Oosten wordt de stelselmatige beweging naar de demarcatielijn voortgezet. Slechts ten Oosten van den benedenloop van de San is het nog tot korte gevechten geko men met uiteengeslagen deelen van de Poolsche strijdkrachten, waarbij door een pantserdivisie tweeduizend gevangenen werden gemaakt. Nadat het aldus het legerbericht ondanks alle bemoeiingen, niet gelukt is den Poolschen commandant te overtuigen van de gruwelijkheid en nut teloosheid van een tegenstand te War schau, werd gisteren begonnen met de ge vechtshandelingen tegen de stad. Bij een plotselingen aanval werd het fort Moko- towski en vervolgens een gedeelte van de voorstad Mokotow genomen. Oe strijd in Polen. Naast de door de Poolsche soldaten opgeblazen brug over de Weichtel bij D.rschau wordt door de Duitsche aai.le-troepen de ruïne der puinhoopen opgeruimd, om een nieuwe oeverbinding over de rivier te leggen HET RUSSISCHE LEGERBERICHT. In het Russische legerbericht wordt ge zegd: „Gedurende den 25sten September hebben de troepen van het roode leger bij den voortgezetten opmarsch naar de de marcatielijn de steden Soewalki en Go- niondz bezet en de lijn SoewalkiGoniondz SoerazhJanof (30 km. ten N.W. van Brest-Litowsk)OpaionDoebenka (bei den aan den Boeg gelegen) Komarof— LavrikofPodgaitsjikiOeniatigoRybnik (40 km ten Westen van Stryi) Koziowa (50 km. ten Z.W. van Stryi) bereikt. De actie tot zuivering van Westelijk Wit-Rus- land en de Westelijke Oekraine var. de over blijfselen der Poolsche troepen wordt voort gezet". Sedert 23 September des middags is aan de Zuidgrens van Letland contact geves tigd op verschillende punten met de af- deelingen Sow jettroepen. Het betreft hier slechts contacten met voorposten, maar latere contacten van hooge officieren van beide landen worden verwacht. Het is mo gelijk, dat de grensbewaking binnenkort gedeeltelijk door grenswachten wordt her vat. De Estlandsche minister van buitenland- sche zaken, Selter, die zich, officieel voor de verlenging van het handelsverdrag, te Moskou ophield, kreeg van Molotof de uitnoodiging naar het Kreml te komen. On middellijk na dit bezoek vertrok hy per vliegtuig naar Estland. Men gelooft, dat hy in kennis gesteld was van Russsiche eischen ten aanzien der Estlandsche neutra liteit. Sovjet-propaganda in Polen. De Sovjet-Russische troepen, die Polen bezetten, brengen niet alleen communisti sche propaganda-litteratuur mede, doch ook korte en lange propaganda-films. In de be zette steden worden op de pleinen luid sprekers opgesteld, zoodat de bevolking verplicht is t« luisteren naar de Russische programma's. Volgens een Havasbencht uit Moskou hebben boeren in het door de Russen' be zette deel van Polen prins Mirski en ver scheidene andere vooraanstaande Poolsche edelen gearresteerd. Men veronderstelt, dat dit prins Simeon Swiatopolk Mirski is, die woonde op een kasteel in dit gebied. Verder wordt gemeld, dat prins Radziwil en zijn zoon nabij Wilna door de Russen zyn gevangen genomen. OPTIMISTISCH LITAUEN. Het opperbevel van het Litausche leger is vai oordeel, dat de toestand in Oost-Eu ropa opgehelderd schijnt en geen onmiddel- lya gevaar oplevert voor Litauen. Derhal ve is besloten de in het midden des lands geconcentreerde troepen te demobiliseeren, V Het zaken-doen In dezen tijd De economische toestand in ons land wordt ontwricht door omstandigheden, die wij niet in de hand hebben. teneinde de manschappen in staat te stel len naar hun dagelykschen arbeid terug te keeren. AAN DE POOLSCH-ROEMEENSCHE GRENS. De eerste roode vlaggen met sikkel en hamer zijn verschenen op eenige officieele gebouwen in door de Russische troepen bezette Poolsche dorpen aan de Roemeen- sche grens, ook op het stadhuis van Za- leczyky. De grens is nog steeds gesloten voor alle personenverkeer en goederenver voer daar de Russische autoriteiten nog gten enkel initiatief tot onderhandelingen met de Roemeensche autoriteiten hebben genomen. Aan de Roemeensche zijde van de grens is het volmaakt rustig. WARSCHAU HOUDT NOG STAND. In het communiqué van de verdedigers van Warschau, dat uit Parys ontvangen is, wordt gezegd, dat Warschau nog steeds stand houdt en zijn verdedigingsstellingen handhaaft, den vrijwel voortdurenden Duitschen luchtbombardementen ten spijt. De aanvallen op de voorstad Praga en op het Westelijk deel der stad zijn afgeslagen. Het moreel der bevolking is nog steeds voortreffelijk. De correspondent van Stefani aan het Oostelijk front schryft, dat het totale aan tal door de Duitschers gemaakte Poolsche gevangenen tot 600.000 zal stijgen. De oorlogsbuit is zoo aanzienlijk, dat voor een volledige berekening veertien dagen noo- dig zullen zyn. MOSCICKI EN SMIGLY RYDZ GEÏNTERNEERD. De Poolsche president Moscicki en maar schalk Smigly Rydz zijn beiden geïnter neerd, Moscicki te Bicaz by Piatraneamtz op de Oostelijke helling van de Karpathen en Smigly Rydz te Craiova. De Poolsche onderzeeër ..Sbik" heeft een toevlucht gezocht in de Zweedsche wate ren en is geinterneerd. Het schip was door een torpedo getroffen, doch niet ernstig be schadigd. De bemanning bestaat uit vijftig koppen, zoodat thans in totaal 170 polen in Zwe den zijn geinterneerd. DE DOOD VAN VON FRITSCH. Het stoffelijk overschot van generaal von Fritsch is naar Berlyn^overgebracht. Op het station waren vele generaals onder lei ding van generaal Froem als plaatsvervan ger van den opperbevelhebber van het le ger aanwezig. De kist met het stoffelijk overschot werd in plechtigen optocht op eer. affuit naar het gebouw van het leger- commando gebracht. Een eere-compagnie van het regiment Groot-Duitschland bracht de militaire eerbewijzen, v/aarna het stof felijk overschot op een baar in de groote zaal van het ministerie van oorlog werd geplaatst. Officieren betrokken de eere- wacht. WAAR???

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1