,,'t Zit in de Lucht"
Haat atv* bidden
om wede
De actie-looze
oorlog
bezetting van Slolen
Het wordt stil aan
het Oost-front
DINSDAG 26 SEPTEMBER 1939 5 30ste Jaargang No. 9449
3e Gcki^cHeSoti^cmt
Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarleven zie pag 2.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
V De nuttigheid van de
democratie
Wij maakten gisteren onder boven-
staanden titel enkele opmerkingen.
Over dit onderwerp is natuurlijk heel
veel te zeggen.
Die de democratie wil verdedigen kan
er niet over uitgepraat raken, evenmin als
degene, die haar wil bestrijden.
Veeltijds echter wordt er langs elkaar
heen gepraat.
Men zegt over democratie te praten,
maar praat over dwaasheden.
Zoo is het een dwaasheid, democratisch
te noemen het gemis aan een sterke lei
ding. Natuurlijk, er moet ook in het meest
democratisch bestuurd bedrijf een ster
ke zelfstandige leiding zijn. Ook in zulk
een bedrijf zal moeten in acht worden ge
nomen de wijsheitj, die is gelegen in het:
ieder op z'n plaats. De arbeiders moeten
niet gaan zitten op de plaats van
hen, die verantwoordelijk zijn voor de lei
ding.
De democratie in al- haar uitingen, op
elk terrein 'eisch juist een krachtige lei
ding.
Maar dit is het verschil met de syste
men van groote of kleine dictaturen: de de
mocratie erkent ten volle de op de men-
schelijke vrijheid gebaseerde menschelijke
rechten; de democratie erkent ten volle
het nut van de samenwerking tusschen
vrije menschen, welke samenwerking in
vrijheid is ontstaan en in vrijheid wordt
beleefd; de democratie wil ten volle zien
erkend de individueele menschelijke
waardigheid. Nu kan men opmerken: ja,
maar in de practijk is de democratie....
Zeker, wij zijn de eersten, om te erken
nen, dat de democratische mentaliteit véél
verkeerds aan zich heeft laten vastkleven;
wij hebben daarop ook bij herhaalde her
haling gewezen. Maar dat vele verkeerde
kan en moet er van worden losgerukt.
Meer dan ooit moet het in dezen tijd
duidelijk zijn, over-duidelijk, dat een volk
de ware, zuivere, de voorname demo
cratische mentaliteit op alle terrein moet
aankweeken en vormen.
V Voor den vrede
Waarom nog oorlog?
Is de oorlog onvermijdelijk?
Och neen. Ook nu nog niet. Ook nu
nog niet na alles, wat er reeds gebeurd is.
Anders zou toch ook niet de Paus weer
opnieuw vredespogingen aanwenden!
Wij zitten omklemd in de benauwen
de gedachte, dat wij niets positiefs kun
nen doen voor den vrede, dat wij niets
anders kunnen doen, dan.. geduldig af
wachten.
Maar dat is niet waar! Wij kunnen
in ons zelf en rondom ons heen, zij 't ook
in nog zoo beperkten kring, den geest van
broederschap tusschen alle
menschen vestigen en verstevigen. Dat
is een prachtig Christelijk streven! Wij
kunnen biddenOch, als wy dat 'ns
deden met hart en ziel!.... Wij drukken
hier onder nog 'ns af het heerlijke gebed
der Kerk voor den vrede.
Knip dit uit en bid dit gebed
met de leden van uw gezin.
Het Katholiek Comité van Actie
•„Voor God" schrijft ons
O God, uit U is elk zuiver
verlangen, elk juist oordeel
en iedere goede daad. Geef
aan Uw dienaren die vrede,
welke de wereld niet geven
kan, opdat wij, in gehoor
zaamheid aan Uw wetten,
bevrijd mogen worden van
oorlogsgevaar en onder Uwe
bescherming rustige tijden
mogen beleven.
Door Christus onzen Heer.
Oratio Missa pro pace.
Maar óók door omstandigheden, die wy
wél kunnen beinvloeden, waaraan wy
zélf het bestaan hebben gegeven.
Als ieder onzer nu 'ns niet van zyn
buurman eischt, dat hy normaal doet, al
vorens te beginnen met zelf normaal te
handelen
Speciaal wordt van de middenstanders
in dezen tijd veel energie en zelfbedwang
geëischt.
Zelfbedwang ten opzichte van onrede
lijke wenschen en eischen van het publiek
Laten ze bedenken, dat zy op hun beurt
ook weer tot het publiek behooren. En
hoe doen ze dan zelf....?
Het is een tijd van afwachten op het
oogenblik.
Overal is het merkwaardig stil en rustig.
Een „rare oorlog", zeggen de menschen,
er gebeurt niets.
In Engeland moet het ministerie voor
de voorlichting uiteenzetten, dat er in wer
kelijkheid heel wat meer gebeurt dan in
1914. De lezer zal zich verbazen, maar wat
er gebeurt is allemaal nog slechts voorbe
reiding. „Wy zijn thans klaar en beter uit
gerust dan 25 jaar geleden". Dat hooren
we in Engeland, Frankrijk en Duitschland.
„Er is in werkelijkheid geen oorlogstoe
stand in Europa", zegt Mussolini en het
publiek is geneigd, dat te bevestigen, om
dat er geen veldslagen worden geleverd.
Maar in feite is de oorlog reeds ingezet.
De feitelijke oorlog is de economische
strijd en de propaganda-strijd.
Wij zijn aan deze oorlogsvormen nog niet
gewend hoogstens hebben wij ze meege
maakt in de jaren 191418 als begeleiden
de verschijnselen. Thans schijnen zy de
hoofdvormen van den stryd tr zullen zyn.
De speculatie van Engeland en Frankrijk
is, dat het Duitsche volk, gedemoraliseerd
door de blokkade en door de voortdurende
inwerking van de propaganda, tot opstand
zal overgaan. Een andere mogelijkheid is,
dat de Duitschers, door de blokkade in het
nauw gedreven, wanhopige uitvallen zul
len doen en zich onvoorzichtig bloot zullen
geven.
Tot zoolang wacht men af.
Het ziet er niet naar uit, dat de vredes-
redevoering van Mussolini veel indruk
heeft gemaakt in Engeland en Frankrijk.
De „Giornale d'Italia" constateert ten
minste, dat de regeeringen van Londen en
Parijs in een officieuze nota haar intransi
gente en vasthoudendheid bevestigd heb-
DE VIERDE DEELING VAN POLEN
De troepenverschuiving naar en van de
grensscheidingslyn duren voort
Het eerste kaartje geeft voor Rusland en
Duitschland een soort van balans weer op
heden, van 1914 t.m. 1939.
Beide rijken moesten door de stichting
van den nieuwen Polschen staat in 1918
aanmerkelijke gebiedsdeelen aan Polen af
staan.
Nu de demarcatielijn, na de ineenstor
ting van het Poolsche-ryk, door Duitsch
land en de Sovjet-unie is vastgesteld, heeft
men meer overzicht wat ieder van deze
landen zich toe-eigent.
Rusland heeft ontegenzeggelijk het leeu
wenaandeel, vergelijkt men de verloren
oppervlakte van 1914 met die, welke het
thans wil inlijven, dan is hierin een gering
verschil; hetgeen Rusland zou verliezen
met West-Polen prijs te geven, ontvangt
dat land weder door bijvoeging van Oost-
Galicië.
De Duitschers daarentegen winnen den
corridor, waarom de stryd ontbrand is,
West-Polen, een gedeelte van Opper-
Silezië en West-Galicië
Het tweede kaartje geeft de demarcatie
lijn weer in Galicië, waarvan het eigen
aardige is, dat Duitschland met zekere
bedoelingen(?) toch nog (al is deze niet al
te breed) een gemeenschappelijke grens
met Hongarije zou krijgen.
Het rijke petroleumgebied van Droho-
byez is aan Russische zijde gekomen.
Energie wordt van de middenstanders ge-
geëischt, om hun zaken, zooveel mo
ge 1 y k, normaal loopend te houden.
Zij moeten naar artikelen, waarop
den dwaze kooplust zich niet werpt, de
redelijke kooplust weten te trekken.
Zy moeten al hun streven er op richten,
dat er leven en beweging blijft in het
economisch leven. De reclame moet de
koopkracht los slaan, de kooplust trekken
e n de kooplust richten.
Als allen in dezen tyd behouden hun
energie, blijven voortgaan met het, rede
lijk en zedelijk te rechtvaardigen, normale
doen, dan dragen wy geen schuld aan een
economische ontwrichting in ons vaderland.
maar nog niet begonnen oorlog. Naast do
fata morgana van een illusoire overwin
ning aan den Rijn staat voor Engeland en
Frankrijk de zekerheid van ontzaglijke
verliezen op alle vastelanden en zeeën ter
wereld, schrijft het Italiaansche blad. Men
kan er zeker van zyn, dat wanneer
Duitschland eenmaal van de definitieve
ontoegeeflijkheid van Engeland en Frank
rijk overtuigd is, het niet werkloos zal toe
zien, maar veeleer met alle ter beschik
king staande middelen den loop van zaken
zal bespoedigen en al zijn strijdmogelijk-
heden gebruiken zal.
In Londen en Parijs laat men zich ech
ter niet intimideeren door deze dreigemen
ten en houdt men het doel van den huldi
gen oorlog in het oog.
De „Excelsior" schrijft naar* aanleiding
der „localisatie van het conflict", waarover
Mussolini spreekt: „Men weet wat deze
term beteekent: de mogelijkheid voor een
sterken staat om achtereenvolgens ver
schillende kleine staten, die werden geïso
leerd en veel zwakker zijn, te vernietigen".
Inmiddels heeft Duitschland den tijd ora
zyn zaken in Polen af te werken.
Volgens het Duitsche legerbericht uit het
Oosten wordt de stelselmatige beweging
naar de demarcatielijn voortgezet. Slechts
ten Oosten van den benedenloop van de
San is het nog tot korte gevechten geko
men met uiteengeslagen deelen van de
Poolsche strijdkrachten, waarbij door een
pantserdivisie tweeduizend gevangenen
werden gemaakt. Nadat het aldus het
legerbericht ondanks alle bemoeiingen,
niet gelukt is den Poolschen commandant
te overtuigen van de gruwelijkheid en nut
teloosheid van een tegenstand te War
schau, werd gisteren begonnen met de ge
vechtshandelingen tegen de stad. Bij een
plotselingen aanval werd het fort Moko-
towski en vervolgens een gedeelte van de
voorstad Mokotow genomen.
Oe strijd in Polen. Naast de door de Poolsche soldaten opgeblazen brug over de Weichtel bij D.rschau wordt door de
Duitsche aai.le-troepen de ruïne der puinhoopen opgeruimd, om een nieuwe oeverbinding over de rivier te leggen
HET RUSSISCHE LEGERBERICHT.
In het Russische legerbericht wordt ge
zegd: „Gedurende den 25sten September
hebben de troepen van het roode leger bij
den voortgezetten opmarsch naar de de
marcatielijn de steden Soewalki en Go-
niondz bezet en de lijn SoewalkiGoniondz
SoerazhJanof (30 km. ten N.W. van
Brest-Litowsk)OpaionDoebenka (bei
den aan den Boeg gelegen) Komarof—
LavrikofPodgaitsjikiOeniatigoRybnik
(40 km ten Westen van Stryi) Koziowa
(50 km. ten Z.W. van Stryi) bereikt. De
actie tot zuivering van Westelijk Wit-Rus-
land en de Westelijke Oekraine var. de over
blijfselen der Poolsche troepen wordt voort
gezet".
Sedert 23 September des middags is aan
de Zuidgrens van Letland contact geves
tigd op verschillende punten met de af-
deelingen Sow jettroepen. Het betreft hier
slechts contacten met voorposten, maar
latere contacten van hooge officieren van
beide landen worden verwacht. Het is mo
gelijk, dat de grensbewaking binnenkort
gedeeltelijk door grenswachten wordt her
vat.
De Estlandsche minister van buitenland-
sche zaken, Selter, die zich, officieel voor
de verlenging van het handelsverdrag, te
Moskou ophield, kreeg van Molotof de
uitnoodiging naar het Kreml te komen. On
middellijk na dit bezoek vertrok hy per
vliegtuig naar Estland. Men gelooft, dat
hy in kennis gesteld was van Russsiche
eischen ten aanzien der Estlandsche neutra
liteit.
Sovjet-propaganda in Polen.
De Sovjet-Russische troepen, die Polen
bezetten, brengen niet alleen communisti
sche propaganda-litteratuur mede, doch ook
korte en lange propaganda-films. In de be
zette steden worden op de pleinen luid
sprekers opgesteld, zoodat de bevolking
verplicht is t« luisteren naar de Russische
programma's.
Volgens een Havasbencht uit Moskou
hebben boeren in het door de Russen' be
zette deel van Polen prins Mirski en ver
scheidene andere vooraanstaande Poolsche
edelen gearresteerd.
Men veronderstelt, dat dit prins Simeon
Swiatopolk Mirski is, die woonde op een
kasteel in dit gebied. Verder wordt gemeld,
dat prins Radziwil en zijn zoon nabij Wilna
door de Russen zyn gevangen genomen.
OPTIMISTISCH LITAUEN.
Het opperbevel van het Litausche leger is
vai oordeel, dat de toestand in Oost-Eu
ropa opgehelderd schijnt en geen onmiddel-
lya gevaar oplevert voor Litauen. Derhal
ve is besloten de in het midden des lands
geconcentreerde troepen te demobiliseeren,
V Het zaken-doen In
dezen tijd
De economische toestand in ons land
wordt ontwricht door omstandigheden, die
wij niet in de hand hebben.
teneinde de manschappen in staat te stel
len naar hun dagelykschen arbeid terug te
keeren.
AAN DE POOLSCH-ROEMEENSCHE
GRENS.
De eerste roode vlaggen met sikkel en
hamer zijn verschenen op eenige officieele
gebouwen in door de Russische troepen
bezette Poolsche dorpen aan de Roemeen-
sche grens, ook op het stadhuis van Za-
leczyky. De grens is nog steeds gesloten
voor alle personenverkeer en goederenver
voer daar de Russische autoriteiten nog
gten enkel initiatief tot onderhandelingen
met de Roemeensche autoriteiten hebben
genomen. Aan de Roemeensche zijde van
de grens is het volmaakt rustig.
WARSCHAU HOUDT NOG STAND.
In het communiqué van de verdedigers
van Warschau, dat uit Parys ontvangen is,
wordt gezegd, dat Warschau nog steeds
stand houdt en zijn verdedigingsstellingen
handhaaft, den vrijwel voortdurenden
Duitschen luchtbombardementen ten spijt.
De aanvallen op de voorstad Praga en op
het Westelijk deel der stad zijn afgeslagen.
Het moreel der bevolking is nog steeds
voortreffelijk.
De correspondent van Stefani aan het
Oostelijk front schryft, dat het totale aan
tal door de Duitschers gemaakte Poolsche
gevangenen tot 600.000 zal stijgen. De
oorlogsbuit is zoo aanzienlijk, dat voor een
volledige berekening veertien dagen noo-
dig zullen zyn.
MOSCICKI EN SMIGLY RYDZ
GEÏNTERNEERD.
De Poolsche president Moscicki en maar
schalk Smigly Rydz zijn beiden geïnter
neerd, Moscicki te Bicaz by Piatraneamtz
op de Oostelijke helling van de Karpathen
en Smigly Rydz te Craiova.
De Poolsche onderzeeër ..Sbik" heeft een
toevlucht gezocht in de Zweedsche wate
ren en is geinterneerd. Het schip was door
een torpedo getroffen, doch niet ernstig be
schadigd.
De bemanning bestaat uit vijftig koppen,
zoodat thans in totaal 170 polen in Zwe
den zijn geinterneerd.
DE DOOD VAN VON FRITSCH.
Het stoffelijk overschot van generaal von
Fritsch is naar Berlyn^overgebracht. Op
het station waren vele generaals onder lei
ding van generaal Froem als plaatsvervan
ger van den opperbevelhebber van het le
ger aanwezig. De kist met het stoffelijk
overschot werd in plechtigen optocht op
eer. affuit naar het gebouw van het leger-
commando gebracht. Een eere-compagnie
van het regiment Groot-Duitschland bracht
de militaire eerbewijzen, v/aarna het stof
felijk overschot op een baar in de groote
zaal van het ministerie van oorlog werd
geplaatst. Officieren betrokken de eere-
wacht.
WAAR???