Vxui het Weötelifh oailogAficont
De opperste oorlogsraad weer bijeen
De prijs, welke
Stalin bedong
Vredesvoorstel van
den Paus?
Generaal
Von Fritsch
gesneuveld
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1939 30ste Jaargang No. 9447
Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarleven *ic pog 3.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Volgens de thans gepubliceerde demar
catie-lijn inzake de verdeeling van het
Poolsche land wordt aan de Sovjet-Russi
sche troepen het gebied tot aan de voor
steden van Warschau gelaten. In dit ge
bied liggen de belangrijke steden Bialy-
stok, Lomza, Lwow en Lublin en het ge-
heele Galicische petroleumgebied. Daar
door komt de Sovjet-Unie in contact mét
Slowakije. Misschien is dit nog wel niet
de definitieve verdeeling van Polen, doch
erg veel verschil zal de uiteindelijke
grenslijn toch wel niet vertoonen.
Te Moskou is men zeer tevreden. Mos
kou wist wel, dat de Sovjet Unie zich in
een zeer gunstige positie bevond om met
Duitschland te onderhandelen, doch nie
mand dacht, dat Duitschland zulke groote
concessies zou doen. De Sovjet Unie grenst
thans aan Oost-Pruisen, Hongarije, Slowa
kije en Duitschland grenst niet aan Roe
menië. Zoo is de Sovjet Unie meester van
den Balkan en behoeft niet te vreezen, dat
Duitschland de Zwarte Zee zal nederen.
Moskou constateert nu met voldoening,
dat de Sovjet Unie thans vast genesteld is
in Midden Europa, en dat iedere poging
van Duitschland, naar het Oosten en de
Zwarte Zee voort te dringen, is ingepernt
en dat Duitschland voortaan op het Wes
ten is aangewezen.
Als tegenprestatie rekent Duitschland
zonder twijfel op het handhaven van een
welwillende neutraliteit van de Sovjet
Unie in het huidige conflict, ten minste
voor een redelijken tijd. Het rekent op de
petroleum van Bakoe en Galicië, alsmede
op belangrijke grondstoffen? Zonder twijfel
zullen Duitsche technici, onder strenge
controle, helpen om de Sovjet-Russische
industrie te ontwikkelen en de Russen
moeten er op rekenen een maximum
voordeel, te trekken uit deze hulp voor hun
oorlogsindustrie, teneinde den toestand het
hoofd te kunen bieden, wanneer de toe
stand zich eens zou wijzigen.
Zoo langzamerhand komt dus het spel,
dat Hitler en Stalin hebben gespeeld, voor
den dag.
Oc-k Litauen zou er wel bij varen, want
nu Moskou zoo'n groot stuk van de koek
heeft gekregen, schijnt het edelmoedig te
genover Litauen te zijn geworden.
De „Daily Express" verneemt althans uit
Brussel, dat vannacht daar vernomen
werd, dat de Sovjet Unie besloten zou
hebben Wilna aan Litauen af te staan.
Inmiddels speculeeren Engeland en
Frankrijk erop, dat het samengaan van
Hitler met Stalin in Duitschland ontevre
denheid zal verwekken, welke er niet be
ter op zal worden door de hongerblokka-
de en het voorbeeld van de Tsjechen.
Daar in het Protectoraat schijnt het niet
pluis te zijn. De Duitschers ontkennen dat
en zeggen, dat er niets bijzonders aan de
hand is. De Londensche correspondent van
de „Maasbode" verzekert echter op grond
van wat hem van welingelichte Tsjechi
sche zijde is medegedeeld, dat de Duit
sche logenstraffing van de berichten om
trent den opstand in Tsjecho-Slowakije
volkomen in strijd is met de waarheid.
Er heerscht, zoo schrijft de correspon
dent, in Tsjecho-Slowakije een guerilla,
welke slechts kan vergeleken worden met
de Spaansche guerilla tegen Napoleon, den
gruwelijksten strijd van dien aard, die
ooit gevoerd is.
Deze strijd is niet alleen gericht tegen
de Duitsche troepen, doch tegen iederen
Duitschen militair persoonlijk, die den
Tsjechen in handen valt of in een stille
zijstraat onder het bereik van mes of re
volver komt. Het aantal slachtoffers onder
de Duitsche soldaten en officieren is reeds
hoog.
De militaire medewerker van de „Daily
Telegraph" hecht groote beteekenis aan de
uitbarsting in Tsjecho-Slowakije. Dit land
is voor de Duitschers een gebied van poli-
tie-operaties geworden, zoodat het er ster
ke troepen op de been moet houden.
Deze schrijver beweert, dat een opstand
van dezen aard nooit volkomen onderdrukt
kan worden door meedoogenlooze straf
maatregelen. De opstandelingen hebben
het voordeel, dat geheel de bevolking op
hun hand is en dat zelfs de schuchtere
elementen, die niet den moed hebben tot
openlijk verzet, hen heimelijk helpen en
hun schuilplaats verleenen.
De „Times" verneemt uit Boedapest, dat
de tegenstand van de Tsjechische bevol
king van Bohemen en Moravië zich ont
wikkelt tot een schitterend lijdelijk ver
zet. De Duitschers worden met alle ten
dienste staande middelen geboycot.
Afgezien van deze moeilijkheden heeft
Duitschland tot nog toe wel den wind in
de zeilen.
Men vraagt zich af, wat Turkije op het
oogenblik van plan is, nu de Turksche
minister van buitenlandsche zaken naar
Moskou is vertrokken.
In Istanboel wordt gemeld, dat onder
handeld zal worden over de afsluiting van
een Turksch-Sovjet Russisch pact van we-
derzijdschen bijstand.
Indien dit juist blijkt, beteekent dit een
bijna even gevoelige klap voor Engeland
en Frankrijk als de omzwaai van Rusland.
Thans op Engelschen bodem
DALADIER EN CHAMBERLAIN
CONFEREERDEN.
Gisteren is een bijeenkomst van den Op
persten Oorlogsraad in Engeland gehouden.
De vergadering werd bijgewoond door
Daladier, Dautry, Gamelin en admiraal
Darlan voor Frankrijk en Chamberlain, Ha
lifax en Chatfield voor Engeland.
Er werden twee vergaderingen gehou
den, één des morgens en één des middags.
De ontwikkelingen sedert de bijeen
komst op 14 September werden bestu
deerd en er werd van gedachten gewis
seld over haar gevolgen voor den toekom-
stigen loop der gebeurtenissen.
Er bestond volledige overeenstemming
over den te volgen koers, zoowel om het
hoofd te bieden aan deze ontwikkelingen
als om de geallieerde plannen uit te voe
ren.
De Raad bestudeerde de kwestie der mu-
nities en ravitailleering en er werd over
eenstemming bereikt over de werkwijze
om te komen tot een coördinatie en vervol
making van de door beide regeeringen te
treffen regelingen.
Daladier en de overige Fransche verte
genwoordigers waren per vliegtuig naar de
bijeenkomst van den Oppersten Oorlogs
raad gekomen. De vergadering geschiedde
in een stad in het graafschap Sussex. Of
schoon de bijeenkomst geheim was gehou
den, bracht een groote menigte Chamber
lain en Daladier na de bijeenkomst een
ovatie.
De bijeenkomst was te 16 uur geëindigd.
Chamerlain en Halifax keerden onopge
merkt terug.
FRANSCH LEGERBERICHT.
Het Fransche legrbericht van 22 Septem
ber des avonds luidt als volgt:
Een kalme dag aan het geheele front.
De zeestrijdkrachten zetten de verdedi
ging van de convooien voort en blijven
de vijandelijke onderzeeërs achtervolgen.
Het Fransche legerbericht van 23 Sep
tember des ochtends luidt als volgt:
Gisteren tegen het einde van den middag
werden verscheidene aanvallen van den
vijand op de stellingen, welke wij ten
Oosten van de Saar hebben veroverd, afge
slagen.
Gedurende den nacht heerschte een groo
te activiteit aan het front, voornamelijk
tusschen de Saar en het gebied ten Zuid-
Oosten van Zweibruecken en bij de
Lauter.
DE STRIJD TEGEN DE DUIKBOOTEN.
De diplomatieke medewerker van Reu
ter schrijft:
Er bestaat goede technische reden voor
het officieele vertrouwen in de bekwaam
heid om doeltreffend op te treden tegen de
duikbootbedreiging. Ingevolge de nieuwe
methoden is het geen overdrijving te zeg
gen, dat terwijl in den vorigen oorlog veer
tien torpedoboot jagers gebruikt konden
worden voor de jacht op duikbooten, thans
twee dezer schepen het werk doeltreffen
der kunnen verrichten.
Onderzeeër door een treiler geramd?
De schipper van een Britschen treiler, die
gisteren te Grimsby is teruggekeerd, heeft
verklaard, dat hij meende een duikboot te
hebben geramd en tot zinken gebracht. Hij
had van twee Britsche oorlogsbodems ver
nomen, dat een duikboot in de buurt was
en stoomde op volle kracht naar huis.
Ploseling werden drie schokken gevoeld,
voor, midscheeps en achter, waardoor de
treiler tot stilstaan werd gebracht. Uit zee
stegen luchtbellen op, gevolgd door olie.
De treiler kwam in de haven met een lek
en een beschadigde schroef.
DUITSCHE GEVANGENEN IN
ENGELAND.
Een groep Duitsche krijgsgevangenen,
officieren en manschappen is in Engeland
aangekomen en is overgebracht naar de
gevangenenkampen. Slechts enkele men-
schen zagen de gevangenen aankomen en
er werd geen betooging gehouden. Toen
evenwel de gevangenen een spoorwegsta
tion passeerden, riep een vrouw: „Pech,
kameraad", waarop een gevangene ant
woordde: „Niet zoo heel erg."
SCHENDING VAN DE ZWITSERSCHE
GRENS.
Fransche vliegtuigen boven den Pruntuter
top?
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
Bern:
Woensdagmiddag hebben, naar eerst thans
bekend wordt, twee Fransche vliegtuigen,
die uit verschillende richtingen kwamen,
gevlogen boven den Pruntuter top, op 20
K.M. ten Zuid-Oosten van Belfort, de eene
machine, naar men aanneemt een bombar
dementstoestel, verscheen boven Pruntut
komende uit de richting Alle, dus uit het
Noord-Oosten, en verwijderde zich in de
richting van Besan^on. Dc tweede vloog
van Belle naar den Pruntuter top. Dit toe
stel werd bij den Zwitserschen douanepost
Boncourt beschoten, waarop het terug
vloog.
Duitsche vliegtuigen boven Schaffhauscn?
Volgens de „Neue Zürcher Zeitung" heb
ben gistermiddag Duitsche vliegtuigen bo
ven het kantoor Schaffhausen gevlogen op
geringe hoogte en met groote snelheid. Het
Zwitsersche luchtdoelgeschut kwam onmid
dellijk in actie.
In katholieke, doorgaans goedingelichte
kringen te Berlijn verluidt, volgens Un.
Press, dat de Paus in de eerstvolgende da
gen zich door middel van een schrijven tot
de oorlogvoerende mogendheden zal wen
den met een vredesvoorstel.
Volgens deze kringen zou de H. Vader
definitieve voorstellen voor een regeling
voorleggen. Hij zou voorstellen, dat een
neutrale groote mogendheid, zooals de
Ver. Staten daarbij de behartiging der be
langen van Polen op zich zou nemen.
Bovendien verwacht men, dat de vredes-
Encycliek van den Paus, die de H. Vader
eenige weken geleden reeds voorbereid
heeft binnenkort in de katholieke kerken
voorgelezen zal worden, doch in een eenigs-
zins ge wijzigden vorm.
DE VOORMALIGE OPPERBEVELHEBBER
VAN HET DUITSCHE LEGER.
Uit het hoofdkwartier van den Fuehrer
wordt door het Duitsche Niuwsbureau ge
meld:
Generaal-overste von Fritsch is op 22
September in den strijd voor Warschau ge
vallen.
De Fuehrer en opperste bevelhebber van
de weermacht heeft in een dagorder aan
het leger, hulde gebracht aan den generaal-
overste vrijheer von Fritsch.
De Fuehrer heeft besloten, dat de gesneu
velde op staatskosten zal worden begra
ven.
Bij de legerreorganisatie, welke in Fe
bruari van het vorige jaar werd doorge
voerd en waarbij o.a.<" ook generaal-veld-
maarschalk von Blomberg terzijde werd
geschoven, ontving de toenmalige opperbe
velhebber van het Duitsche leger von
Fritsch eveneens een bedankje. Het ont
slag werd toen gemotiveerd om gezond
heidsredenen, doch de ware reden was de
verdenking, dat hy betrokken was bij de
militaire revoltes. Verschillende hoogge
plaatste legerofficieren hebben daarna een
actie gevoerd om von Fritsch wederom ge
rehabiliteerd te krijgen, wat hun eenige
maanden 1-ter gelukt is.
In Juni van het vorige jaar kreeg de
voormalige opperbevelhebber de honoraire
onderscheiding van een benoeming tot chef
van het artillerie-regiment 12 in Schwerin.
V Ons Katholiek Onderwi|s
Wij hebben gisteren ontvangen het jaar
boek 1939 van het onderwijs en de opvoe
ding der R. K. Jeugd in Nederland, Suri
name en Curasao. Een jaarboek in vier
deelen.
't Is ons een welkome aanleiding, om
2y 't dan ook vandaag slechts met een en
kel woord nog 'r.s te wijzen op het zoo
waardevolle bezit van het R. K. Centraal
Bureau voor onderwijs en opvoeding te
's Gravenhage.
Dit Bureau is een hoogst gewaardeerde
adviseur voor de regeering èn een beslist
onmisbare adviseur vo -r onze schoolbestu
ren, enz. voor allen, die onderwijsbelan-
ger. hebben te behartigen!
De vier boekdeelen even inziende heb
ben wy gelezen het voorwoord van den
dnecteur mgr. dr. Verhoeven. En wij wil
len daaruit hier citeeren:
„Als men zooveel jaren zijn levenstaak
gevonden heeft in een priesterlijk onbe
vooroordeeld medeleven in het wel en wee
der katholieke scholen, dan merkt men
heel wat op, dat eigenlijk wel beter kan
zijn.
In alle bescheidenheid zou ik dan voor
heden willen noemen de opvoeding welke
vele ouders in hun eigen huiselijken kring
geven. Werken zij voldoende mede met de
school? Als zij eens met de noodige aan
dacht ervan kennis namen, hoe de Bestu
ren onder leiding van het Hoogwaardig
Episcopaat er op uit zijn heel hun onder
wijs van de echte katholieke geest te door
dringen, welk een bijzondere zorg aan het
godsdienstig onderwijs besteed wordt, hoe
de kinderen in de kerk voor een rein, gods
dienstig leven worden bijgestaan; als zy
hun eigen opvoeding thuis daarmee eens
vergeleken, zou er dan misschien niet iets
te verbeteren vallen, iets meer naar ka
tholieke geest te veranderen zijn? Ik denk
hier bijzonder op dit oogenblik aan de klee-
d'ng van hun kinderen, ook vooral van de
groote kinderen, welke op de kleinere kin
deren beslist van een verderfelijken invloed
moet hebben. Hebben de ouders zelf geen
jeugd gehad, denk ik dan, en zien ze niet
de blikken der rijpende jeugd, ja zelfs van
volwassen personen?
Verder stel ik mij de vraag, of alles wat
zoc door de leerkrachten voor het onderwijs
verdedigd en 'soms bevochten wordt, wel
geschiedt met voorkennis van en in over
eenstemming met de besturen. Al wil ik dc
eerste zijn om de deskundigheid der leer
krachten op het gebied van het eigenlyke
onderwijs te erkennen immers zy heb
ben een dagelijksche practische ervaring
toch lijkt het mij zeer gewenscht, dat
de leerkrachten bij de verdediging van de
neer algemeene onderwijsbclangen haar
bestuur hooren en erkennen. Maar hiervan
merkt men vaak weinig".
En het bestuur van zyn kant zoo kun
nen wij hier aanvullen moet by vele
van de besluiten, die het neemt, de leer
krachten hooren en erkennen. Ook op dit
punt is het niet altijd in orde.
Ons katholiek onderwijs staat over het
algemeen op hoog peil. Maar door oprech
te samenwerking tusschen ouders, besturen
en leerkrachten kan er toch nog heel veel
worden verbeterd. En dat moet dan ook.
ZAL ITALIë OOK IN DEN OORLOG
GAAN?
TOKIO, 23 September (A.N.P.) De
bladen van de Nitsji Nitsji Sjimboen
groep verwachten, dat Italië in den Euro-
peeschen oorlog aan de zijde van Duitsch
land mee zal vechten. De militaire waar
nemers zijn evenwel van oordeel, dat het
voor Italië moeilijk is reeds dit jaar aan
den oorlog deel te nemen, aangezien zijn
benzine-voorraden nog niet zijn aange
vuld. In Februari heeft Italië een overeen
komst gesloten met de Sovjet Unie tot
levering van schepen tegen betaling in
benzine ten bedrage van een milliard lire.
.De „Nitsji Nitsji" is van oordeel, dat
Italië niets heeft te winnen wanneer het
zich zou voegen bij de geallieerden, zelfs
wanneer dezen zouden winnen, terwijl
Duitschland een machtige vijand zou zijn
die niet alleen de kust van de Adriatische
Zee zou kunnen bezetten, doch door zou
kunnen dringen in Noord Italië. Verder
acht men Italië in staat, wanneer het de
zijde van Duitschland zou kiezen, Zuid-
Slavië en Griekenland mee te nemen.
Dit nummer bestaat uit vijf
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
GISTEREN IS DE OPPERSTE GEAL
LIEERDE OORLOGSRAAD OP ENGEL
SCHEN BODEM BIJEEN GEWEEST. (1ste
blad).
DE DUITSCHE GENERAAL-OVERSTE
VON FRITSCH BIJ WARSCHAU GE
SNEUVELD. (lste blad).
EEN VREDESVOORSTEL VAN DEN
PAUS? (lste blad).
DE ONRUST IN IIET PROTECTORAAT.
(2de blad).
Binnenland
BIJZONDERHEDEN UIT DE BEGROO-
TINC. VAN SOCIALE ZAKEN EN DIE
VAN ECONOMISCHE ZAKEN. TWEE
MILLIOEN MEER UITGETROKKEN
VOOR WERKVERSCHAFFING. (Ie en
2de blad).
MEDEDEELINGEN VOOR DE nOU-
DERS VAN KIPPEN, ENZ. (2de blad).
ONGELUKKEN TENGEVOLGE VAN
SPELEN MET EEN REVOLVER. (4de
blad).
EINDE ZOMERTIJD.
Dc minister van Binnenlandsche Zaken
heeft bij rondschrijven de aandacht der
gemeentebesturen gevestigd op het K. B.
van 24 Februari, waarin o.m. is bepaald,
dat in 1939 de zomertijd zal eindigen op
8 October, te 3 uur v.m.
Verhooging begrooting
Soc. Zaken
SOC. ZAKEN EISCHT RUIM ELF
MILLIOEN MEER DAN IN 1939.
De Minister van Sociale Zaken, dr. J.
van den Tempel, becijfert de uitgaven voor
zijn departement voor 1940 in totaal op
122.7 millioen. Dit beteekent een hoogcrc
uitgave van ƒ11.8 millioen in vergelijking
met 1939. Voor dc bestrijding van dc jeugd
werkloosheid is 500.000 meer uitgestrok-
ken. Dc distributie van levensmiddelen
eischt drie millioen. Aan bijdragen voor we
deropneming van arbeiders in het bedrijfs
leven is 800.000 meer noodig, voor ver
vroegde pensionncring 200.000 meer.
Van het totale begrootingsbedrag komt
ƒ99.2 millioen op den gewonen dienst en
ƒ23.5 millioen op den kapitaaldienst.
Het ligt in het voornemen van den
minister om, meer dan tot nu toe het
geval is geweest, een grondig onder
zoek in te stellen bij aanvragen om
overwerkvergunningen, teneinde na te
gaan of het niet mogelijk is door aan
stelling van nieuw personeel, al dan
niet na scholing, herscholing of omscho
ling, het overwerk overbodig te ma
ken, of althans te beperken.
Do werkzaamheden der Arbeidsinspectie
zullen daardoor toenemen, waardoor uit
breiding van het technisch en administra
tief personeel noodig is. Daarvoor wordt
24.000 aangevraagd.
Voorts deelt de minister mede, dat hy
plan heeft het aantal huisarbeidscommissies
uit te breiden.
UITBREIDING VAN DE WERK
VERSCHAFFING.
Twintig millioen op de begrooting
aangevraagd.
In aansluiting op de bij de regeering be
staande plannen tot uitbreiding van de
werkverschaffing, vraagt de minister van
Sociale Zaken, dr. J. van den Tempel, op
zijn ontwerp-begrooting ƒ20 millioen aan,
waarbij hij er aan herinnert dat hiervan
reds mededeeling is gedaan aan de Tweede
Kamer in de schriftelijke stukken van de
vorige begrooting