V
„Y
5)e aaedó^laea^zienin^ aan ACed&tland
femediyend
Myra. hef elffe en de booze kabouter Zwartvoet
Lucht Yerdediqinqs Fonds
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1939
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD PAG. !1
IN DE NAASTE TOEKOMST Non
GEEN OORLOGSBROOD
De „N.R.Crt." zegt thans een algemeene
indruk van onze voedselvoorziening te
hebben kunnen krijgen, die in wezen op
feiten gebaseerd is.
Suiker.
Om te beginnen: de suiker. Er is vol
doende tot de volgende suikercampagne,
die zooals bekend is reeds in October een
aanvang neemt. Aan de suikerverwerken
de industrie wordt 100 pet. toegestaan van
hetgeen zij normaal verbruikt, aan gewone
afnemers 75 pet. van hun gewone be
hoeften.
Het publiek is niet altijd gemakkelijk
Men dient toch wel te beseffen, dat wij
in buitengewone omstandigheden leven en
dat, als de aanvoer van een of ander arti
kel even iets vermindert, zulks niet aan
stonds een reden tot op- of aanmerkingen
mag geven.
Men moet trouwens elke zaak van alle
kanten bekijken, voordat men een defini
tief oordeel kan vellen. Men moet in dit
(verband onder meer rekening houden met
&e suikerconventie en met het feit, dat
de aanvoer van suiker even gestagneerd
heeft en de suikerprijzen zoo hoog zijn.
Basterdsuiker is niet moeilijker te krijgen
dan gewone suiker.
De moeilijkheid van het vervoer, waar
door de vrachtprijzen hooger zijn geworden
heeft men wel degelijk onder de oogen ge
zien. De juist dezer dagen aangenomen wet
op vervoersgebied zal mee kunnen helpen
om voor een eventueel tekort aan ver-
voersmogelijkheid maatregelen te treffen.
Gezien de hoeveelheid aan tonnen suiker,
die per dag noodig zijn, kan men wat dit
artikel betreft gerust zijn.
Groenten en vruchten.
De groenten en de vruchten zijn in ruime
mate in ons land aanwezig. "Doordraaien
komt nog voor, maar dan betreft het vol
gens deskundigen bijna altijd inferieure
kwaliteiten.
Groenten worden ook voor een deel thans
reeds ingezouten. Van tomaten, die zoo
overvloedig in ons land worden geteeld,
wordt op het oogenblik tomatenpuree ge
maakt en daar wordt dan later weer de
tomatensoep, die verleden jaar door het
publiek met graagte, werd geconsumeerd^
van ingeblikt.
De groenten export is er door de val van
het Engelschen pond en ook door de on
zekere toestand ten opzichte van de be
talingsmogelijkheden van Duitschland niet
gemakkelijker op geworden, zoodat te be
grijpen valt dat er meer groenten in eigen
land blijven.
Boter en varkens, om twee andere be
langrijke artikelen te zamen te noemen,
zijn in zoo voldoende mate aanwezig, dat
export hiervan mogelijk blijft. Exporteeren
blijft trouwens voor ons land altijd noodig
om andere zaken te kunnen importeeren.
Veevoeder.
Dit brengt vanzelf een andere kwestie
aan de orde, waarover ook reeds 't noodige
is gezegd, namelijk de hoeveelheid vee
voeder, van zooveel belang voor onze- be
langrijke veestapel.
Veevoeder moet in ons land worden ge
ïmporteerd. Maatregelen ten deze zijn ge
troffen. Het rijksgraaninkoopbureau onder
leiding van ir. Van Stolk, is voor de ver
schillende producten met een en ander
belast. Voor zoover mogelijk heeft men
particulieren ingeschakeld.
Of er spoedig distributie van een be
paald artikel zal komen is nog niet te zeg
gen. Een ieder heeft thans distributie-
noodkaarten in zijn bezit: later komt dan
de uitreiking van de distributiekaarten,
waarop men de bonboekjes voor bepaalde
artikelen zal kunnen krijgen. Distributie
behoeft er nog niet op te wijzen, dat er een
tekort aan een bepaald artikel is. Distributie
wordt vóór alles toegepast om een zoo bil
lijk mogelijke verdeeling te verzorgen.
Inzake het afslachten van eenden, het
geen gebeurd is, moet men er rekening
mee houden, dat eenden afgeslacht zijn
die geen waarde voor menschelijke con
sumptie meer hadden, dit uit de leg waren
en met vis gevoerd werden: de z.g. visch-
eenden. Specifieke eendenhouders krijgen
zelfs voor eenden een extra rantsoen van
garnalen.
Instelling maaltijden.
commissie.
Wat nu de samenstelling van de maal
tijden voor de menschen betreft, ook in
deze is er goede grond te verwachten dat
maatregelen genomen zullen worden. Te
wachten is b.v. de instelling van een z.g.
maaltijdencommissie, die aan de hand van
de beste combinatie van vitaminen maal
tijden samenstelt, om ook op deze wijze
een zoo rationeel mogelijk gebruik van het
voedsel te propageeren. Voor de dieren is
zoo'n samenstelling van een menu ge
makkelijker dan voor de menschen en
daarmee is men dan ook iets verder. De
technische adviseurs van de veevoeder
commissie geven de menschvoeders aan,
die de veehouders moeten worden geleverd,
opdat ook hier een zoo groot mogelijk
economisch gebruik geschiedt.
De regeling der
kostwinnersvergoeding
Andere zaken
Een ander punt, dat, zij het ook niet
van zoo groote beteekenis, bij onze onder
zoekingen de aandacht had, is de kwestie
van het verbod van uitvoer van karwei-
zaad. Hierbij moet men bedenken, dat men
de prijzen van tal van artikelen in de hand
moet houden, om te voorkomen, dat men
van bepaalde artikelen welke veel op
brengen meer gaat verbouwen, en andere
zeker even nuttige zaken, die men tot dus
verre verbouwde, niet meer voortbrengt.
Boter is in voldoende mate aanwezig en
er is dusdanige voorraad van vetten,
oliën en margarine, dat er geen enkele
reden tot ongerustheid bestaat. Hierbij
dient men echter rekening te houden met
de invoer van oliehoudende zaden, maai
de voorraden zijn niet ongunstig.
Kas is in voldoende mate aanwezig, ook
al door de moeilijkheden met de export van
dit artikel.
Een artikel, dat niet tot de voedselvoor
ziening behoort, maar dat voor#de Neder-
landsche vrouwen een zeer groote rol
speelt, is zeep. Ook hiervan is goede voor
raad, waarbij echter de opmerking mag
worden gemaakt, dat Nederland aan de
top staat van de landen wat het gebruik
aan zeep betreft. Dit bedraagt n.l. niet min
der dan elf kilogram per hoofd per jaar
tegen b.v. in China een kilogram per hoofd
in hetzelfde tijdvak.
In het. begin zijn er tal van verboden
geweest, als vervoerverboden, verwerkings
verboden, afleveringsverboden, maar die
waren noodzakelijk om de inventarisatie
die thans geschied is, te houden. Die inven
tarisatie heeft bevredigende resultaten op
geleverd. Darmee heeft men nog geen reke
ning gehouden met hetgeen door de Neder-
landsche vrouwen op advies van de Ver-
eeniging voor nationale veiligheid reeds
voor de mobilisatie is ingeslagen.
Van de 1.600.000 personen, die aange
slagen zijn in de belasting, zijn er onge
veer 600.000, die in aanmerking kwamen
om een bedrag van ongeveer dertig gul
den te besteden aan inkoopen van levens
middelen voor voorraadvorming, maar
van deze staat nog geenszins vast, of zij
het gedaan hadden, en indien dat het geval
is geweest bij dé laatste internationale
crisis voor het groote conflict, n.l. in Maart,
of zij niet voor een groot gedeelte hun
voorraad geleidelijk aan weer hadden opge
maakt.
Maar in het gunstige geval, dat alles nog
intact was, schatte men dat op een
30.000 ton aan voedsel.
De tarwe-oogst, zoo belangrijk voor het
hoofd voedsel van het Nederlandsche volk
het brood, is meegevallen, ondanks het uit-
vriezen van veel tarwe. Voor de naaste
toekomst zijn ten deze geen moeilijkheden
te verwachten. De voorziening reikt prac-
tisch tot aan de volgende oogst en voor-
loopig schijnt er weinig kans te bestaan op
invoering van z.g. oorlogsbrood.
Van peulvruchten is een behoorlijk
kwantum, zoowel b.v. van groene erwten
als van capucijners, aanwezig. Aardappelen
zijn er in groote hoeveelheden; de verbou
wing van dit product is zoodanig, dat er
evenveel geëxporteerd worden als wij zelf
consumeeren. Aardappelen kunnen, in
dien noodig, ook als veevoeder worden ge
bruikt.
Koffie is in zeer ruime mate aanwezig;
thee in iets mindere mate, doordat thee
minder goed houdbaar is dan koffie en bij
dit product ook de accijns een rol speelt.
Levertraan, een artikel, dat eveneens de
aandacht van de vrouwen heeft, omdat
zoovelen het gebruiken ter versterking
van hun jonge kinderen, heeft ook de be
langstelling van degenen, die met de voor
ziening belast zijn. Mocht men hiermee
krap komen te zitten, dan heeft men nog
altijd mosselen, die vitamine c bevatten,
noodig voor de vervaardiging van lever
traan. A
Zoo zullen de Nederlanders, over het
geheel genomen, wat het voedsel betreft,
met vertrouwen de naaste toekomst tege
moet kunnen zien.
III.
Vele dienstplichtigen zijn onder de wa
penen geroepen, die hun zaak aan anderen
hebben moeten overlaten. De winkelier
heeft, indien zijn gezinsleden dit niet kon
den waarnemen, vreemde hulp moeten ne
men, welke, uiteraard, de belangen van
de zaak niet zoo intens weet te behartigen
als de „baas" zelf.
De veehouder moet de behartiging van
zijn bedrijf overlaten aan personeel, zelfs
personeel, dat. men nimmer nog in dienst
heeft gehad.
Weer anderen ..verlaten zich op hun
echtgenoote, kinderen, ja zelfs op hun
ouders, die reeds gebukt gaan onder de
zware lasten welke op hun bedrijf rusten.
De moeilijkheden bij deze categoriëen zijn
ontelbaar. In dit labyrinth van moeilijk
heden moet de burgemeester zijn weg zoe
ken.
Wij zullen trachten dezen magistraat in
zijn gedachten te volgen.
De groep van eigen bedrijfshouders laat
zich indeelen als volgt:
a. zij, die een vervanger hebben kunnen
krijgen in het bedrijf en dit voldoende
kunnen waarnemen, zonder eenig verlies:
b. zij, die een vervanger in het bedrijf
hebben aangesteld,.doch daarnaast toch za
ken verlies hebben;
c. zij, die geen vervanging in hun bedrijf
kunnen gebruiken, omdat het bedrijf zich
hiervoor niet leent.
Deze drie groepeeringen doen zich voor
zoowel bij de kostwinners als bij
hen, die als kostwinner niet aangemerkt
worden (zie hiervoor).
Wat moet nu als vergoeding uitgekeerd
worden aan deze kostwinners? Naar onze
meening niet meer en ook niet minder dan
hetgeen de kosten zijn, welke voor de ver
vanging betaald moeten worden. Niet dus
een theoretische aftreksom. Men neigt naar
de meening over, dat als vergoeding moet
worden uitgekeerd het verschil tusschen
inkomsten en theoretische berekende maat
staf. O.i. niet juist. De vergoeding mag
toch niet een financieele verbetering in
houden. Door zich al te eng aan de theorie
vast te houden komt men voor abnormale
verhoudingen te staan (wij merken op,
dat natuurlijk ook hier de grens bij 2.50
per dag ligt).
Om een voorbeeld te noemen. Iemand
heeft een vervanger in zijn bedrijf ge
plaatst voor 15.Het verschil tusschen
inkomsten en maatstaf is echter 20.
zoodat de nagelaten familie voor 2.50
per dag vergoeding in aanmerking zou ko
men en dus een winst kan berekenen van
2.50 per week. Dit is niet de bedoeling
der regeering.
Indien dus het verschil van beide nor
men hooger loopt dan de werkelijke ver
vanging, dan blijft deze beperkt tot de
vervangingskosten. Ligt het verschil ech
ter lager, dus zijn de vervangingskosten
hooger dan het verschil tusschen inkom
sten en maatstaf, d an blijft dit laatste
verschil maatstaf.
Bij geval a. dus niet meer uit te keeren
dan maximaal de vervangingskosten.
In geval b. idem. Echter kan het zaken-
verlies niet in de vergoeding verwerkt
worden.
In geval c. kan .geen vergoeding ver
leend worden.
Heeft men zakenverlies dan heeft men
zich te wenden tot den Minister van De
fensie, het nationaal fonds voor bijzondere
nooden (voor zoover dit althans financieel
tot hulpverleening in staat is) of tot het
hoofdbestuur van de Koninklijke nationale
vereeniging tot steun aan miliciens.
Ditzelfde geldt ook voor hen, die geen
kostwinner zijn. Het kan namelijk voor
komen, dat b.v. een zoon, bij zijn ouders
inwonende, een bedrijf beheert, dat geen
bestaan afwerpt. De ouders springen dan
dikwijls bij. Als nu een vervanger geno
men moet worden zijn de bedrijfskosten
extra grooter.
Ook komt het echter voor dat verzoeken
om vergoeding binnenkomen van dienst
plichtigen, die weliswaar een eigen zaak
hebben, doch hierin, zij het sober, een be
staan hebben. Voor vergoeding is geen
enkele reden aanwezig. De plaatsvervan
ger kan in de zaak ook een bestaan vin-
Wie zal dat betalen
De kosten van den modernen
oorlog
„Met de vrede is niets verloren,
met een oorlog kan alles verloren
gaan". Deze woorden van Pius
XII komen, ons telkens voor den
geest als wij eens nagaan welk een
economische ontreddering dc oor
lof zal teweegbrengen. Het geld,
dat door den oorlog verslonden
wordt, zou geheele volkeren, kun-
den redden van den economischen
ondergang.
Toen in de eerste uren van den nieuwen
wereldoorlog in de Parlementen van En
geland stelde een speciaal oorlogscrediet
beschikbaar stellen van nieuwe credieten
voor militaire doeleinden, werd een tipje
opgelicht van den economischen sluier, die
de oorlog over de schatkist uitspreidt. En
geland stelde e enspecianl oorlogscrediet
ter beschikking van 500 millioen pond .ster
ling, Frankrijk een bedrag van 69 milliard
francs. Hitier verklaarde in zijn jongste
Rijksdagrede dat Duitschland sedert de
herbewapening begonnen was, hieraan een
bedrag van 90 milliard Mark heeft ten
koste gelegd.
Bij de cijfers betreffende de oorlogscre-
dieten van Engeland en Frankrijk moet er
den nadruk op gelegd worden, dat dit nog
slechts „speciale credieten" zijn. Het is nog
maar een bijkomstigheid. Na het falen van
de Ontwapeningsconferentie werd de we
reld belast met een enorme stijging van
de uitgaven voor defensie.
In den tijd van 1927 tot en met 1931 be
droegen de militaire werelduitgaven tesa-
men 20.000 millioen gave gouddollars; van
1934 tot 1938 (na de Ontwapeningsconferen
tie van 1932 en 1933) waren deze uitgaven
gestegen tot 33.000 millioen gouddollars.
In 1938 worden over de geheele wereld
7400 millioen gouddollars voor de bewa
pening uitgegeven.
In onderstaand staatje kan men een en
ander vergelijkenderwijze nagaan:
Uitgegeven voor de defensie: (in het jaar
1938)
in Engeland 56 gulden per inwoner
in Duitschland 42 gulden per inwoner
in Frankrijk 36 gulden per inwoner
in Ver. Staten 20 gulden per inwoner
Het militaire budget van enkele groot
machten in 1938 was als volgt:
Engeland 3 millard gulden
Duitschland 2.8 milliard gulden
Ver. Staten 2.1 milliard gulden
Frankrijk 1.3 milliard gulden
Wat kost de oorlog zelf.
Deze laatste gegevens hebben betrekking
op een tijd, dat het nog vrede was. Men
maakte zich slechts gereed. Welke.sommen
zullen er niet vergooid worsen in den strijd
zelf.
Een juiste omvang kan men zich niet
voorstellen. Alleen kan men eenigszins
nagaan, aan de hand van gegevens uit de
wereldoorlog 19141918, wat een en ander
kosten zal.
In het blad „Revue militaire générale"
heeft generaal Velpry na de wereldoorlog
hierover enkele gegevens gepubliceerd.
Het 'bombardement van Champagne op
26 September 1918 kostte aan munitie al
leen: 40.000 ton munitie, voor een waarde
van 280 millioen goud-francs.
De munitie, die benoodigd was voor de
Ook Uw steun!
i
Het Luchtverdedigings
fonds stelt jongelui
financieel in staat tot
vlieger opgeleid te
worden.
Een versterking van de
vlieger-reserve is ver
sterking van onze Neu
traliteit.
Zendt Uw bijdrage^
aan het
Postgiro 287177, Den Haag, ten name vaq
Je Vereeniging voor Nationale Veiligheid^
den zonder dat familiebetrekkingen hier
door schade lijden.
Voor werkloozen en arbeiders in werk
verschaffing werkzaam zijnde zijn afzon
derlijke voorschriften gegeven. De ver
goeding mag nimmer meer bedragen dan
zij als werklooze of als werkverschaffings
arbeider zouden ontvangen hebben, ook
weer indien dit blijft beneden den theore-
tischen maatstaf.
De vergoeding voor kostwinners, geen
loonarbeider zijnde, gaat in op den dag,
waarop de vervangingskosten worden uit
betaald.
Wijzigingen in de gezinsformatie, in het
loon e.d. moeten onmiddellijk ter kennis
gebracht worden van den burgemeester,
teneinde de vergoeding met den gewijzig-
den toestand in overeenstemming te bren
gen.
Woubrugge. SCHAMINéE.
aanval op dc „Chemin des Dames" in April
1917 en die alleen door het vijfde en zesde
legercorps van de Fransche troepen ver
bruikt werd, kostte 450 millioen goud
francs! Zij, die weten welke enorme som
men de legervliegtuigen, vooral de bombar
dementsvliegtuigen kosten, kunnen zich in
denken, wat op één enkelen dag verloren
kan gaan.
En na den oorlog? Geheele steden moeten
worden herbouwd, in vele gebieden is de
industrie voor jaren vernietigd. En dan
wordt niet eens een licht geworpen op de
•bijna onberekenbare sommen, die de staat
soms veertig tot vijftig jaar lang moet be
talen aan de nagelaten betrekkingen van de
honderdduizenden, die in dienst van het
vaderland gesneuveld zijn.
Oorlogsverspilling.
In het begin van de wereldoorlog van
1914 werd in Londen en Parijs algemeen
gedacht, dat Duitschland de oorlog niet
zou kunnen volhouden wegens gebrek aan
geld. Maar deze hoop werd tamelijk spoe
dig den bodem ingeslagen, Eenerzijds was
Duitschland toen rijker dan men vermoed
de, en anderzijds nam Duitschland een cen
trale positie in, waardoor de oorlogsonkos-
ten iets geringer waren dan die van de
Gealliseerde Mogendheden.
Maar de hoofdreden is wel geweest, dat
Duitschland de oorlog veel economischer
Iheeft gevoerd, dan de haar vijandige lan
den. De Geallieerden wisten, dat zij onuit
puttelijke geldbronnen ter beschikking
hadden en daarom werd er veel verspild.
De Duitsohers daarentegen waren spaar
zaam reeds vanaf het begin van den oorlog.
Bovendien was het opperbevel op één
plaats, (zooals het bij de centrale mogend
heden het geval was), hetgeen uit econo
misch oogpunt van evenveel gewicht was
als van militair standpunt beschouwd.
Dezelfde politiek van spaarzaamheid
heeft Duitschland ook nu weer, vanaf de
eerste dagen van, den oorlog toegepast.
Alle economische middelen worden gelijke
lijk verdeeld. Het verbruik van levensmid
delen en goederen wordt bijna geheel door
den staat gecontroleerd.
Wat de wereldoorlog kostte.
In economisch opzicht was de wereld
oorlog ook voor de overwinnaars een ver
lies. De directe oorlogskosten werden ge
schat op 700 milliard goudmark, de indi
recte kosten zijn niet te berekenen.
De directe oorlogskosten van de oorlog
voerenden landen, allen omgerekend ir
goudmarken, bedragen als volgt:
Groot-Brittannië 173 milliard goudmark
Duitschland 157 milliard goudrpark
Vereenigde Staten 150 milliard goudmark
Frankrijk 100 milliard goudmark
Rusland 90 milliard goudmark
Oostenr.-Hongarije 82 milliard goudmark
Italië 35 milliard goudmark
Roemenië 6.4 milliard goudmark
Turkije 5.7 milliard goudmark
België 4.6 milliard goudmark
Bulgarije 3,3 milliard goudmark
Servië 1.6 milliard goudmark
Evenmin mag niet uit het oog worden
verloren, dat door de wereldoorlog de Eu-
ropeeSche alleenheerschappij op de wereld
markt verloren ging. De positie van
Amerika werd enorm versterkt, maar Ja
pan wordt veelal beschouwd als het eenige
land, dat meer dan welk land ook profijt
heeft getrokken van den wereldoorlog. De
economische crisis die zich jaren na den
wereldoorlog deed gelden, was niet alleen
in Duitschland, maar ook in andere lan
den onmiddellijk te herleiden tot een of
meerdere van de directe gevolgen van de
volkerenstrijd 19141918: zij vloeide Voort
uit de finantieele en economische ontred
dering tengevolge van oorlogsschulden, de
valuatie en inflatie, gedwongen oorlogs
economie, economische blokkade en de-
vredesdictaten die aan de overwonnen vol
keren werden opgelegd.
157, Zeker wil ik dat doen, antwoordt de wachter vrien-
delijk. En vlug brengt hij de brief aan den Koning. Deze
zit juist uit te rusten van een wandeling, in zijn paddestoe-
lentuin. Eindelijk weet ik dan waar ons el#e Myra is. Op
nieuw zal ik naar Zwartvoet laten zoeken, denkt de ko
ning ernstig. Waar zou hij toch zitten. Aardig van-koning
Wipneus mij te schrijven.
158. Direct wordt een wachter het bosch ingestuurd om
Zwartvoet te zoeken. Ook nu lukt het hem niet. Ineens
staat hij voor de boschrivier. Zwartvoet is in het bosch van
Koning Inktzwam, aan de overkant van deze rivier, hoort
het kabouter plotseling, en meteen ziet hij een groote dikke
baars voor zich opduiken. Moet ik naar den overkant?
vraagt de wachter aan de visch.
Katholieken,
Uw eigen Dagblad is
DE LEIDSCHE COURANT
