1.95
Roemeensche minister
president vermoord
morgen
taponstof
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
De
situatie van
den dag
BERICHT.
een cpcaep, Ceden dex ci^ze^en Qwcde
De moordenaars gegrepen en
terecht gesteld
Ernstig ongeluk op
bewaakten spoor
wegovergang
Uit het Verre Oosten
VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1939
30ste Jaargang No. 9446
S)e Gcicbche0om<Mit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarleven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
In deze wereld, waarin het geweld hoog
tij viert, treft ons toch nog een moord
aanslag, zooals gisteren is gepleegd op den
Roemeenschen minister-president Calines-
coe. Het waren eenige leden van de door
de Roemeensche regeering verboden en
ontbonden voormalige IJzeren Garde, Roe
meensche fascisten, die wraak wilden
nemen over den dood van hun leider Co-
dreanoe. Toen de IJzeren Garde indertijd
werd ontbonden, werd de leider gearres
teerd en stierf hij kort daarop. Vermoord,
zeiden zijn aanhangers. En de man, die
toentertijd de leiding had bij de onder
drukking van de IJzeren Garde-beweging
was Calinescoe.
Deze verklaring is van die Roemeen
sche regeering en zij heeft het voordeel,
dat zij .oor de hand ligt.
De oorlogspropaganda heeft zich direct
van het geval meester gemaakt. Zoo heeft
het Duitsche Nieuwsbureau reeds verklaard,
dat „men" den moord toeschrijft aan de
Polen en den Britschen geheimen dienst,
die een samenwerking tusschen Duitsch-
land en Roemenië wilden hinderen.
Het Fransche persbureau Havas geeft
een andere lezing van het geval en schrijft,
dat intriges van zijn tegenstanders in den
laatsten kroonraad geëindigd waren met de
nederlaag van die tegenstanders. Reeds had
de Duitschland welgezinde kliek, aldus
Havas, een ministerlijst opgesteld, doch de
koning weigerde.
Men heeft thans ruim baan willen ma
ken: de gardisten, agenten van ..Duitsch
land, hebben Calinescoe vermoord.
Zoo ziet men aan de zijde van de oor
logvoerende partijen allerlei duistere ma
chinaties van den tegenstander. Boekarest
zelf ontkent echter ten stelligste, dat er
achter den moord een politiek motief van
internationale beteekenis zou schuilen en
verzekert, dat de Roemeensche politiek van
strikte neutraliteit blijft gehandhaafd.
Voorts trekken vandaag twee redevoe
ringen de aandacht. De Fransche minister
president Daladier heeft een in krachtige
bewoordingen gestelde radio-rede gehou
den, waarin de vaste wil van Frankrijk tot
uitdrukking komt, om den oorlog door te
zetten totdat het regime van terreur is ver
nietigd. Tegenover de thans weer herhaal
de verzekering van Hitier, dat Duitsch
land geen verdere plannen heeft, stelt Da
ladier de vroegere uitspraken van Hitier,
welke stuk voor stuk onwaar zijn gebleken.
Het Fransche volk heeft nu genoeg van
de voortdurende bedreiging, waardoor het
genoodzaakt was in één jaar tijds niet min
der dan driemaal te mobiliseeren.
De tweede redevoering is van president
Roosevelt in de lang verbeide zitting van
het Congres der Vereen igde Staten. Presi
dent Roosevelt heeft de bijeenkomst ge.-
opend met een redevoering, waarin hij een
amendement aanbeval op de Amerikaan-
sche neutraliteitswet, teneinde, naar de pre
sident betoogde, de neutraliteit, de veilig
heid en de intregriteit van de Vereen igde
Staten te beschermen en het land buiten
een oorlog te houden.
De huidige wet noemde hij een gevaar
voor den vrede van Amerika en hij bepleit
te daartoe opheffing van het wapenembar
go, teneinde volgens de „cash and carry"
clausule het mogelijk te maken, dat Ame-
rikaansche fabrieken oorlogsmateriaal ver-
koopen aan oorlogvoerende landen, welke
aankoopen evenwel dienen te geschieden
tegen contante betaling, en waarbij de la
dingen vervoerd moeten worden op eigen
risico van den kooper, teneinde de Ame-
rikaansche handelsschepen van de oorlogs
gebieden verwijderd te houden. De kwes
tie zal thans eerst in den Senaat en daarna
in het Huis van Afgevaardigden behandeld
worden. Inmiddels houdt zij ten volle de
aandacht bezig zoowel van politieke en in
het bijzonder ook van financieele kringen.
In Polen, waar nog slechts enkele haar
den van verzet zijn overgebleven (o.a. te
Warschau) hebben de Russen thans op ver
scheiden plaatsen de Duitschers ontmoet.
De demarkatielijn is thans vastgesteld, doch
nog niet gepubliceerd. Het zal ons benieu
wen hoe de nieuwe situatie in Polen eruit
zal zien.
In Litausche politieke kringen wordt ge
zegd, dat Duitschland onder Russischen
druk het denkbeeld van een Duitsch Pro
tectoraat over PoJen heeft laten varen. Men
gelooft, dat Moskou zyn invloed aanwendt
om te bewerken, dat er een Poolsche re
geering, die de Sovjet Unie welgezind is,
zal komen. Dus toch een bufferstaat?
Zij, die zich vanaf heden op
„DE LEIDSCHE COURANT"
abonneeren, ontvangen de
nog verschijnende nummers
tot 1 October a.s. gratis-
Wraak voor den dood
van Codreanoe
MINISTERRAAD DIRECT BIJEEN.
Gistermiddag om kwart voor twee
is te Boekarest de minister-president
Calinescoe vermoord door een groep
leden der z.g. IJzeren Garde.
Naar D. N. B. bericht is onmiddellijk
na den moord op Calinescoe de minis
terraad ondervoorzitterschap van den
Koning bijeengekomen. Tot minister
president ad interim werd Baliff be
noemd, tot minister van Binnenland-
sche Zaken Marinescoe.
De ministerraad heeft besloten de
neutraliteitspolitiek strikt voort te zet
ten.
HOE DE AANSLAG PLAATS VOND.
De moord op Calinescoe aldus meldt
Havas nader uit Boekarest is gepleegd
op de Dembrovitzabrug. De aanslag was
wel overwogen. Drie auto's, een boerenkar
en een groep stratenmakers, die den weg
herstelden, deden er aan mede. Terwijl een
auto den wagen van den minister-presi
dent aanreed, reed de boerenkar voor den
auto van het slachtoffer, om den chauffeur
te beletten door te rijden.
De beide andere auto's reden links
en rechts naast den auto van den mi
nister-president, en een aantal jonge
lieden, die hierin zaten, begonnen on
middellijk met revolvers te schieten.
De agent van de Roemeensche politie,
welke den minister-president verge
zelde, werd gedood en zijn chauffeur
ernstig gewond. De minister-president
zelf werd door elf kogels doorboord,
waarvan drie hem in het gelaat trof
fen. Toen men het portier van zijn
auto opende, gleed het lichaam van
het slachtoffer op het trottoir.
De omstanders vluchtten verschrikt weg.
Toen de politie kwam kon zij ter plaatse
slechts één der moordenaars arresteeren.
AANSLAG OP HET RADIOSTATION.
Eenige oogenblikken later kwamen de
moordenaars per auto voor het radiosta-
t.:on van Boekarest. Zij verwondden den
portier en wisten door te dringen tot de
studio. Zij riepen om, dat de minister-pre
sident door een groep gardisten was ge
dood. Men had tien minuten noodig om de
misdadigers te overweldigen, waarna de
omroeper mededeelde, dat het programma,
dat „door een betreurenswaardig incident"
werd onderbroken, werd voortgezet.
Onmiddellijk werden in het geheele
land strenge maatregelen genomen, de
telefoon te Boekarest werd gedurende
twintig minuten geblokkeerd en iede-
,.re verbinding met het buitenland ver
broken. De politie en het leger namen
alle noodige maatregelen om de veilig
heid te handhaven, de verzamelplaat
sen van de gardisten te bewaken en de
rumoerige minderheden in bedwang te
houden.
De ministerraad hield onmiddellijk in
het Koninklijk Paleis onder voorzitterschap
van den Koning een vergadering, welke tot
zes uur heeft geduurd.
Ondertusschen hebben verscheidene
vooraanstaande personen, waaronder de
Fransche ambassadeur, eer bewezen aan
het stoffelijk overschot van Calinescoe.
Op het oogenblik, dat de moord werd
gepleegd, ontploften op twee plaatsen in
de stad bommen, doch deze veroorzaakten
niet de algemeene paniek, v/aarop blijkbaar
was gerekend. In Boekarest is alles kalm.
Twee der moordenaars hebben in een
huis, waarheen zij voor de politie waren
gevlucht, zelfmoord gepleegd.
ARGESEANOE DE NIEUWE PREMIER?
Naar vernomen wordt is generaal Ar-
geseanoe benoemd tot minister-presi
dent. Dit wordt in officieele kringen
bevestigd. Generaal Argeseanoe is mi
nister van Oorlog geweest in het eer
ste kabinet van IVliron Christea. Hij is
militair attaché te Tokio geweest.
MOORDENAARS TERECHT GESTELD.
De leider van het complot tegen minis
ter-president Calinescoe en zes van zijn
helpers zijn gearresteerd. Leider is een
advocaat, Doemitrescoé genaamd en de
helpers zijn studenten in de medicijnen.
Volgens Havas is Doemitrescoe zes we
ken geleden uit de Subkarpatische Oekraine
teruggekeerd. De arrt^lu riten» verklaarden
individueel te hebbftn gehandeld en een
„gebaar te hebben willen maken".
Naar hun zeggen behoorden zij tot de
oude „Brigade der Ridders van den Dood"
waarvan melding werd gemaakt bij de
terechtstelling van Codreanoe, den leider
van de IJzeren Garde. Zooals men weet had
dt vermoorde premier dezen destijds doen
ariesteeren, en werd later Codranoe tij
dens een transport neergeschoten.
De moordenaars zijn op de plaats van
hun misdaad terechtgesteld. Zij werden
door een peleton gendarmes naar deze
plaats geleid en moesten het vonnis, ge
veld door den nieuwen premier, generaal
Atgeseanu, aanhooren.
Vervolgens werden zij voor het oog der
menigte geëxecuteerd.
Men zal hun lijken 24 uur laten liggen.
DE MOORD IN DIENST VAN DE
OORLOGSPROPAGANDISTEN.
Duitsch commentaar.
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht ten
aanzien van den moord op minister-presi
dent Calinescoe, dat men in politie"ke krin
gen te Boekarest veronderstelt, dat deze de
drager was van de Roemeensche neutrali
teit.
De IJzeren Garde heeft verklaard ir
verband met de huidige moeilijke omstan
digheden in de buitenlandsche politiek, de
neutraliteit van het land niet in gevaar te
brengen door daden van terreur. In Pool
sche en Fransch-Britsche kringen was men
de laatste dagen aldus het D. N. B.
ontstemd over de strikte neutraliteit
Roemenië, dat de leden der Poolsche re
geering interneerde en de naar Roemenië
gevluchte Poolsche troepen ontwapende en
de tweede helft van het Poolsche goud in
beslag nam.
Het D. N. B. verklaart ten slotte, dat
men den moord toeschrijft aan Poolsche
kringen en den Britschen geheimen dienst,
die een samenwerking tusschen Duitsch
land en Roemenië wilden verhinderen.
Fransch commentaar.
Havas schrijft ten aanzien van den moord
op Calinescoe, dat deze een energiek man
was, die met gevaar voor eigen leven de
IJzeren Garde in Roemenië heeft ver
tigd, en de pogingen van Duitschland de
hand te leggen op Roemenië heeft verijdeld.
Hij sterft op een oogenblik, waarop de her
haalde intriges van zijn tegenstanders in
den laatsten Kroonraad zijn geëindigd met
de nederlaag van zyn tegenstanders.
Reeds had een aan Duitschland welge
zinde kliek, aldus Havas, een ministerlijst
opgesteld, doch de Koning weigerde.
Men heeft thans ruim baan willen ma
ken. De gardisten, agenten van Duitsch
land, hebben Calinescoe vermoord.
Geen intcrnatinale politieke beteekenis,
zegt Boekarest.
In bevoegde kringen te Boekarest ver
klaart men, dat uit het onderzoek is ge
bleken, dat de moord op Calinesoe het werk
ZUIVER WOLLEN
van de laatste overblijfselen der IJzeren
Garde is en dat er geenszins sprake is ge
weest van een samenzwering, welke inter
nationale beteekenis zou kunnen hebben,
Volgens bekentenissen van de daders is
het motief van den moord een persoonlijke
wraakneming van aanhangers van Co
dreanoe. In Roemeensche politieke krin
gen wijst men iedere andere politieke ver
klaring van de hand.
CALINESCOE's LEVENSLOOP.
Arm and Calinescoe werd 21 Mei 1893 ge
boren in het departement Arges uit een boe
renfamilie. Hij studeerde rechten in
Frankrijk en werd doctor aan de univer
siteit van Boekarest, en doctor in de econo
mische politiek aan de universiteit van
Parijs. Na rechter te zyn geweest in het
arrondissement Arges en prefect van het
zelfde departement, debuteerde hij in de
politiek als lid van de Nationale Boeren
partij, van welke partij hij in 1937 vice-
voorzitter werd.
Na den val van het kabinet-Tatarescoe
eischte de Koning, dat Calinescoe als mi
nister van Binnenlandsche Zaken zitting
zou nemen in het kabinet-Goga, hetwelk
de verkiezingen moest voorbereiden. Met
krachtige hand bewaarde Calinescoe de or
de in dezen verwarden tijd, waarin de rust
werd verstoord door de IJzeren Garde.
Calinescoe behield zijn portefeuille in
het eerste en tweede kabinet van patriarch
Miron Christea, en na den dood van dezen
in Januari van dit jaar volgde Calinescoe
hem op.
ARRESTATIES IN DE BOEKOWINA.
Volgens een bericht van Havas uit Czer-
nowitsj zijn in de Boekwina talrijke arres
taties verricht. Tot de gearresteerden zou
een gepensionneerd kolonel van het Hon-
gaarsche leger behooren. Men zou in zijn
bezit belangrijke documenten hebben ge
vonden, o.a. een lyst van personen, die ge
arresteerd moesten worden ingeval een op
standige beweging in de Boekowina tot een
goed einde zou zijn gebracht.
V Normaal blifven doen!
Er kan niet met te veel klem op worden
aangedrongen, om zoo mogelijk normaal te
blijven doen. Met dien verstande, dat
iemands normale doen in zich moreel ver
antwoord is.
Normaal doen met verkoopen en koo-
pen.
Onthoud de fabrikanten, de leveranciers,
de winkeliers, die trachten van dezen toe
stand inderdaad misbruik te maken. Ont
houd hen, opdat gij wete, ook voor de toe
komst, wie uw vertrouwen niet waard zijn.
Wy zeggen: inderdaad misbruik ma
ken. De eerlijkheid gebiedt, om er den na
druk op te leggen, dat de schijn van mis
bruik maken aanwezig kan zijn, terwijl het
in werkelijkheid niet zoo is. Niet iedere
prijsverhooging b.v. wijst op een misbruik
maken van den toestand.
Het publiek, dat nu maar raak in groote
hoeveelheden koopt, handelt waarschijnlijk
of wellicht dwaas in zijn eigen belang, maar
zéker dwaas in het algemeen belang en
in het licht van het algemeen belang moe
ten wij onze daden zien en beoordeelen.
Nogmaals: men blijve zoo mogelijk nor
maal doen.
In alles. Ook in ontspanning, in de op
zich geoorloofde, redelijke ontspanning. In
dezen tijd is juist ontspanning nog meer
noodig, dan in rustiger, minder enerveeren
den of inspannenden tyd.
Normaal blijven doen. Tenzij zooals
wy reeds opmerkten ons normale doen
niet goed was. Dan is het nu de schoone
tyd, om dat te herzien, te verbeteren, op
hooger peil te brengen.
Dit nummer bestaat alt
vier bladen*
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
DE ROEMEENSCHE PREMIER CALI
NESCOE VERMOORD. (1ste blad).
EEN RADIO-REDE VAN DEN FRAN-
SCHEN PREMIER DALADIER. (2de blad).
PRESIDENT ROOSEVELT BEPLEIT
WIJZIGING DER NEUTRALITEITSWET.
(2de blad).
Binnenland
MEDEDEELINGEN BETREFFENDE
HET VERKEERSFONDS, AANLEG VAN
WEGEN, ENZ. (2de blad).
OP EEN LEDENVERGADERING VAN
DEN BOND VAN KAASPRODl'CENTFN
GOUDA IS DE SITUATIE IN DE VEE
HOUDERIJ BESPROKEN. (2de blad).
OP DEN ONBEWAAKTEN OVERWEG
BIJ ZWIJNDRECHT IS EEN WAGEN
DOOR DEN TREIN GEGREPEN; ééN
DOODE, ééN ZWAARGEWONDE. (1ste
blad).
Leiden
REGEERINGSPLANNEN INZAKE IN
STELLING HOOGLEERAARS-FUNCTIES
AAN DE LEIDSCHE UNIVERSITEIT.
(lste blad).
DE REGEERING WIL 120.009 GLD. BF-
SCHIKBAAR STELLEN VOOR HERSTEL
VAN GRAVENSTEEN, (lste bind).
OVERWEGWACHTER HAALDE DEN
BOOM OP, TERWIJL TREIN
NADERDE
Eén persoon gedood, één ernstig gewond.
Op den bewaakten spoorwegovergang
aan de Bootjessteeg te Zwijndrccht is
vanochtend omstreeks zeven uur een
ongeluk gebeurd, waarbij één persoon
het leven verloor en een ander ernstig
werd gewond.
Aan weerszijden van den weg stond een
met paard bespannen melkwagen te wach
ten tot een lange goederentrein uit de
richting Rotterdam gepasseerd was. Nadat
deze trein voorbij was, haalde de overweg-
wachter de boomen op, in de veronderstel
ling dat de electrische trein, die om 0.42
uur uit Dordrecht naar Amsterdam ver
trekt, nog niet in aantocht was. De trein
was evenwel den overweg reeds genaderd.
De beide melkwagens, die zich toen mid
den op de rails bevonden, werden gegre
pen en omver geworpen. De 15-jarige van
Herwijnen uit Zwijndrecht, die op den
eenen wagen zat, was vrijwel op slag
dood. Op den anderen wagen zaten drie
personen, van wie de 23-jarige mejuffrouw
Visser, eveneens uit Zwijndrecht, ernstig
werd gewond. In zorgwekkenden toestand
moest zij naar het Diaconessenhuis te
Dordrecht worden overgebracht. De beide
andere zich op dezen wagen bevindende
personen, o.w. een achtjarig jongetje, ble
ven ohgedeerd. Het stoffelijk overschot van
van Herwijnen werd door de politie van
Zwyndrecht in beslag genomen. De beide
paarden waren op slag dood.
De treinreizigers waren op het moment
van de botsing erg geschrokken. Twee wa
gens werden geheel met melk overdekt.
Het treinverkeer ondervond ongeveer
anderhalf uur vertraging.
NIEUWE CENTRALE REGEERING
ONDER WANG TSING WEI.
De Japansche minister-president Abe
heeft gisteren in de kabinetszitting mede
gedeeld, dat begin November een nieuwe
centrale regeering in China zal worden aan
gesteld onder Wang Tsjing Wei, nu een
overeenstemming met de voorloopige re
geeringen in Pelping en Nanking tot stand
is gekomen.
DE OVERSTROOMING VAN TIENTSIN.
De overstrooming van Tientsin, die vier
weken heeft geduurd, wykt thans. Gisteren
hebben 140 pompstations een begin ge
maakt met hun werk. Zij pompen per dag
300.000 M3 water weg. De aangerichte
schade is enorm.
