Het gevolg van de Russische inval Chamêe^Cainó, weefïaueKzidït „Akelige tragedie voor Polen" Ernstige onlusten in het Protectoraat? BERICHT. DONDERDAG 21 SEPTEMBER 1939 30ste Jaargang No. 9445 Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Adv. en Abonn.-tarleven zie pag 8. Giro 103003. Postbus 11. Men zou zeggen, dat de toestand in Po len tamelijk duidelijk was. De Duitschers hebben den beer geschoten en de Russen zijn ijlings toegesneld om hun aandeel in de buit in bezit te nemen. De huid van den beer wordt nu verdeeld en de Russen zijn zoo ijverig en handig aan het snijden, dat het de schijn heeft alsof zij meer aan zichzelf dan aan de plannen van hun deel- genooten denken. Waarschijnlijk is dit het onduidelijke punt in de situatie van Polen. Want er is iets wat onduiduidelijk is. De Fransche am bassadeur te Moskou heeft Molotof ophelde ring gevraagd over den inval in Polen, terwijl Londen nog altijd weigert zich er over uit te laten. Chamberlain zeide gis teren in zijn week-overzicht voor het La gerhuis, dat het nog te vroeg was, om zich definitief uit te spreken over de motieven of de gevolgen van het optreden der Rus sen. In welingelichte kringen te Londen, aldus zegt de diplomatieke correspondent van Reuter, wacht men af, hoe de Russische reactie op de rede van Hitier zal zijn en wanneer overeenstemming wordt bereikt over den toekomstigen status en de gren zen van Polen. Men heeft het gevoel, dat uit de rede van Hitier gebleken is, dat het Duitsch-Russische pact niet heeft voorzien in de mogelijkheid van geheele ineenstor ting van den Poolschen staat. Waarschijn lijk heeft het pact de aanspraken van Rusland op Wit-Rusland en een deel van de Oekraine erkend, doch Galicië en in het bijzonder Lwow vielen vrijwel zeker buiten de strekking der overeenkomst. Men meent, dat deze opvatting^ evenzeer bevestigd wordt door het feit, dat de Duit- sche pers klaarblijkelijk uit het veld gesla gen was, toen de algemeene Russische mo bilisatie werd aangekondig, evenals door de haast, die de Russen maken bij hun opruk ken lang de Roemeensche grens, om dit voorportaal tot den Balkan voor de Duit schers af te snijden. Dat vindt een bevestiging in de mede- deeling van het Italiaansche blad de „Stam- pa", dat de Duitschers en de Russen een wedloop hebben gehouden, wie het eerst bij de Hongaarsche grens zou zijn. De Rus ten hebben dien wedloop gewonnen en door het bereiken van de Hongaarsche grens meteen de toegang tot de Roemeen sche grens afgesneden. De Sovjets hebben daar ook voor een stevige afsluiting ge zorgd, want volgens Reuter wordt in de Roemeensche grensplaats Czernowitsj ver klaard, dat er een flinke Russische leger macht bij betrokken is. Indien Rusland, zooals waarschijnlijk is, aldus de redacteur van Reuter, de geheele Curzonlijn wil bezetten, zal het door Rus land bezette gebied niet alleen grenzen aan Hongaarsch Roethenië, doch ook een bree ds strook ten Oosten van Lwow omvatten. Het is nog niet duidelijk, wat de Duitsche piannen ten aanzien van den toekomstigen Poolschen staat zijn Men heeft het gevoel, dat Hitier het uiterste zal doen om een ge- meenschappeHjke grens met Rusland te vermijden. Hitier heeft verklaard van de Oekraine af te zien Zal hij in staat zijn weerstand te bieden aan de gebiedende noodzaak van 'n „Drang nach Suedosten?" In dit verband is de Russische diplomatie ke activiteit in den Balkan van beteekenis. Niet alleen brengt de Turksche minister van buitenlandsche zaken een bezoek aan Moskou, doch er is ook sprake van Russi sche delegaties in Zuid-Slavië en Roeme nië. Er wordt hier en daar gesproken over een Russisch—Zuid-Slavisch niet-aanvals- verdrag. Het bericht over het terugtrekken van Grieksche en Italiaansche troepen aan da grens van Albanië is, aldus Reuter, ook iets, dat wijst op meer stabiele omstandig heden in Zuid-Oost-Epropa. Van den anderen kant moet president Roosevelt gezegd hebben, dat ook hjj ge looft aan een langdurigen oorlog en dat lilj zelfs een uitbreiding van het aantal oorlogvoerenden verwacht. De situatie is dus nog niet volkomen helder. WORDT DE VOORMALIGE DRIEHOEK EEN VIERHOEK? Belangrijke besprekingen te Berlijn. KOPENHAGEN, 21 Sept. (A. N. P.). Dagbladcorrespondenten melden uit Ber lijn, dat Japansche, Sovjet-Russische en Italiaansche huoge autoriteiten veelvuldig bezoeken brengen aan het Duitsche minis terie van buitenlandsche zaken en het mi nisterie van oorlog. De correspondenten concludeeren hieruit de mogelijkheid van een pact tusschen Rusland, Duitschland, Italië en Japan. Wat men het meest vreest, is, dat een dergelijk pact ertoe zal leiden, dat de Vereenigde Staten aan de zijde der demo cratieën den oorlog ingaan. De correspondent van „National Tiden- de" meldt, dat Duitschland en Sovjet-Rus land reeds zouden zijn overeengekomen een autoweg aan te leggen tusschen Berlijn en Moskou. De inval der Russen HET IS NOG TE VROEG OM OVER DE GEVOLGEN TE SPREKEN. Gistermiddag heeft de Britsche minister president Chamberlain in het Lagerhuis zijn wekelijksch overzicht gegeven van den oorlogstoestand. „De gebeurtenissen in de afgeloopen week, zoo zeide hij, zijn van zoo vergaand belang, dat er nog geen tijd is geweest om den invloed hiervan op den uitslag van den oorlog en op de houding van de ande re landen na te gaan. De druk van Duitsch land op het Poolsche leger en de tegen stand van de Polen heeft deze week voort geduurd en duurt nog voort in vele deelen var? Polen. Nog steeds bestaan eilanden van verzet zooals te Warschau, dat geweigerd heeft zich ovei te geven. Op 17 September gebeurde iets, dat onvermijdelijk een be- siissenden invloed had op den oorlog aan bet Oostelijk front. Op c'en ochtend van 17 September overschreden de Russische troepen de Poolsche grens op verscheidene punten langs de geheele lengte van de grens en trokken Polen binnen. Ik kan niet zeggen, dat deze actie van de Sovjet- Russische regeering onverwacht kwam." Chamberlain behandelde daarop de nota van de Sovjet-regeering aan den Poolschen ambassadeur te Moskou. Een copie van deze mededeeling werd overhandigd aan den Britschen ambassadeur te Moskou, waarin werd gezegd, dat de Sovjet-regee ring haar politiek van neutraliteit in de betrekkingen tusschen de Sovjet-Unie en Engeland zou voortzetten. In deze omstandigheden heeft de Brit sche regeering machtiging gegeven tot het publiceeren van een verklaring op 18 Sep tember waarin werd gezegd, dat deze aan- va. door de sovjet-regeering op Polen een land, waarmede zij een niet-aanvals- verdrag had gesloten op een oogenblik da Polen het onderspit dolf tegen de overweldigende macht, welke door Duitsch land tegen haai in het veld was gebracht, niet kon worden gerechtvaardigd door de ai gumenten, welke naar voren waren ge bracht en dat terwijl een volledige uiteen zetting van de gebeurtenissen nog niet voorhanden is, niets is geschied, dat eenig verschil zou kunnen maken in de beslissing van het land om de verplichtingen jegens Polen te vervullen en den oorlog met alle kracht voort te zetten tot deze verplichtin gen zijn vervuld. „Het is nog te vroeg om een uitein delijke uitspraak te doen over de mo tieven of de gevolgen van het optreden van de Russen. Voor het ongelukkige slachtoffer van dezen cynischen aanval is het gevolg de meest akelige trage die." De wereld, welke den vergeefschen strijd van de Poolsche natie tegen de over weldigende moeilijkheden met diep mede lijden en sympathie heeft gadegeslagen, bewondert haar dapperheid, welke nu nog weigert de nederlaag toe te geven. Indien Frankrijk en Engeland al niet in staat zijn geweest de nederlaag van de Poolsche le gers af te wenden, zij hebben toch verze kerd, dat zij hun verplichtingen niet zijn vergeten en met verzwakt zijn in hun be sluit den strijd door te voeren. De rede van Hitier. Sprekende over de rede van Hitier, zei de minister-president Chamberlain: „Het is in dit land niet onze gewoonte te pochen cf te dreigen. Misschien is het daarom voor de Duitsche leiders zoo moeilijk om te be grijpen. Toch zal ik in den commentaar, dien ik op deze rede heb te leveren, niet afwijken van deze gewoonte om kalm en sober te spreken." De rede van Hitier, welke hij gister in Dantzig heeft uitgesproken, brengt geen wijziging in den toestand, welken wij het hoofd moeten bieden." Chamberlain zeide, dai de uiteenzetting van Hitler van de ge beurtenissen niet als juist wan worden aanvaard. De rede bevatte verzekeringen vran de soort, „welke Hitler in de afgeloo pen jaren steeds naar voren heeft gebracht, wanneer het dienstig was voor zijn doel." Chamberlain zeide verder, dat Hitler in zijn rede veel heeft gesproken over humane methoden, waarmede hij oorlog voerde. „Ik kan alleen zeggen, dat methoden niet humaan worden gemaakt door ze zoo te nemen en de verhalen over het bombardee ren van open steelen door de Duitschers en het met mitrailleurs schieten op vluchte lingen, hebben de geheele wereld ge schokt." (Toejuichingen). „Ons algemeen doel in dezen strijd is bekend: het is Europa te verlossen van een voortdurende en steeds terugkee- rende angst voor een Duitschen aanval en de volken van Europa in staat te stellen hun onafhankelijkheid en hun vrijheden te bewaren. Geen bedreigin gen zullen ons, of onze Fransche bond- genooten afhouden van dit voornemen. De Britsche regeering heeft dezen oor log niet gezocht. Uit de gepubliceerde documenten blijkt, dat zij herhaaldelijk haar bereidwilligheid heeft getoond een vreedzame regeling door onderhan delen tot stand te brengen. De pogin gen hiertoe zijn niet geslaagd en de hoop werd te niet gedaan door den niet uitgelokten en brutalen aanval van Duitschland op onzen Poolschen bond genoot. De land- en zeeoorlog. Aan de fronten. Aan het Westelijk front gaan'de Fran- schen methodisch en succesvol voorwaarts. Waardevolle strategische en technische plaatsen zijn bezet en de behaalde terrein winst is behouden, niettegenstaande den toenemend heftigen tegenstand van de Duitschers. De oorlog ter zee is er een van intense en voortdurende activiteit van de vloot geweest. Het resultaat.van den strijd te- gtn de duikbooten is na iets meer dan veertien dagen meer dan de Britsche ma rine tot stand heeft gebracht, zelfs in een langer tijdperk, gedurende den vorigen oorlog. Terwijl wij in den vorigen oorlog een verdedigende houden aannamen tegen de duikbooten, zijn wij thans in den aanval en steeds worden zij zonder verwijl aan gevallen, zoodra zij zich vertoonen. Ik Vertrouw, dat ik niet te veel zeg, wanneer ik verklaar, dat reeds zes of ze ven Duitsche duikbooten den vollen prijs hebben betaald voor hun aanvallen op Britsche schepen. Ik vertrouw, dat, wanneer het convooi- systeem in vollen omvang zal worden toe gepast en het aantal en de doeltreffendheid van de jacht makende eenheden snel zal zyn vermeerderd, deze onderzeesche be dreiging met overeenkomstige snelheid zal verdwijnen. De houding tegenover de neutralen. Chamberlain zeide verder, dat het eerste doel van de Britsche politiek ter zee is de vijandelijke oorlogsschepen te vernietigen ot onschadelijk te maken en te zelfder tijd de eigen en neutrale koopvaardij te be schermen. „De belangen van de neutralen zijn werkelijk gelijk aan de onzen." In oor log en in vrede hangt ons leven af van den ononderbroken handel en het is fundamen teel voor de Britsche politiek om zooveel mogelijk de voorwaarden van den norma len handel te handhaven. Het onderdruk- «en van den handel in contrabande moet evenwel noodzakelijkerwijze eenig onge mak verschaffen aan de neutralen. Wij z^n voornemens dit tot een minimum te beperken. De controle wordt slechts uit geoefend overeenkomstig de beginselen van de internationale wet. De neutralen zullen zich kunnen voorzien van de nor male behoeften van eigen gebruik. Geen avonturen. Tenslotte zeide Chamberlain: „Mijn laatste woord, dat ik vandaag wil spre ken, is een waarschuwing. De regeering zal zich niet laten meesleepen in avon turen, welke niet zijn goedgekeurd door onze militaire raadgevers, met wie wij in het nauwste contact en weder- keerig vertrouwen samenwerken. Er is geen offer, waarvoor zij zullen terug schrikken, er is geen operatie, welke wij niet zullen ondernemen, op voor waarde, dat onze verantwoordelijke raadslieden, onze bondgenooten en wij zelf overtuigd zijn, dat het een bijdrage is tot de overwinning. Wat wij evenwel niet zullen doen is ons storten in avon turen, welke onze krachten uitputten en de uiteindelijke overwinning ver schuiven. De les, welke de militaire geschiedenis ons heeft geleerd, zegt, dat deze weg tot een zekeren onder gang leidt. Op dit oogenblik van den oorlog kan ik nog niet zeggen, waar en wanneer de be slissende macht vereenigd zal zijn, of wan neer het beslissende oogenblik zal komen. Dit hangt af van de gebeurtenissen, welke niemand kan voorzien. De omvang van oi.ze voorbereiding en het feit, dat wij reeds hebben aangekondigd, dat wij ons grondvesten op de veronderstelling, dat de oorlog ten minste drie jaar kan duren, ver zekert, dat wij onze kracht geleidelijk zul len versterken om alles wat moge komen het hoofd te bieden. ER ZOU SPRAKE ZIJN VAN EEN ALGEMEENE REVOLUTIONNAIRE BEWEGING. Londen meldt arrestaties en executies. Het Engelsche ministerie van voorlich ting deelt mede: In bevoegde kringen wordt vernomen dat op 17 September in Bohemen en Moravië een revolutionnaire beweging is begonnen. Hieraan vooraf gingen demonstraties van arbeiders, die Zaterdagavond te Praag aan leiding hebben gegeven tot ernstige bot singen tusschen de bevolking en de Duit sche autoriteiten, in het bijzonder S. A. afdeelingen. Aan beide zijden werd gebruik aakt van schietwapens en naar het schijnt is het aantal slachtoffers vrij aan zienlijk. Tusschen 17 en 19 September vonden in verscheidene plaatsen van Bohemen en Moravië relletjes plaats, o.a. te Pardubice, Pribran, Pilsen, Tabor, Pisek en Brunn. In de laatste plaats namen leden van de Duitsch-Tsjechische gemeenschap deel aan de actie van de Tsjechen. Op 19 September breidde de beweging zich uit tot Westelijk Slowakije. De Slowaaksche garnizoenen te Ruzoberok, Zilina en Trencin begonnen te muiten en ongeveer 15.000 soldaten werden ontwapend. Toen de Duitsche autoriteiten bemerkten dat zij niet te doen hadden met plaatselijke uitbarstingen, doch met een georganiseerde beweging, werden onmiddellijk de krach tigste maatregelen genomen. Het aantal der gearresteerden loopt in de duizenden en dat der executies in de honderden. Deze maatregelen schijnen niet geheel en al het beoogde effect gehad te hebben. De strijd tegen een overmacht aan wapens en ongelimiteerde tyrannie wordt met moed en vastberadenheid voortgezet. Het feit dat men niet met een geïmproviseerde bewe ging heeft te maken blijkt uit de eensge zindheid wat betreft doel en strekking en uit de discipline van de deelnemers aan de beweging. Zij die niet over vuurwapens be schikken hadden zich met andere voorwer pen gewapend. Arbeidsvrouwen hadden zich gewapend met planken met spijkers er in, waarmede zij den vijand te lijf gingen. Zoolang de gevechten duurden, werden zij met verbetenheid gevoerd en geen van de beide partijen wilden wijken. In het verloop van den opstand is een aanzien lijke materieele schade toegebracht. Brug gen van belangrijke spoorwegen en wegen zijn buiten gebruik gesteld, brandweersta tions vernield, spoorwegmaterieel bescha digd, fabrieken en machines zwaar bescha digd, solns met behulp van bommen. EEN DUITSCHE TEGENSPRAAK. BERLIJN, 21 September (A.N.P.). Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: In de laatste dagen zijn herhaaldelijk beweringen gepubliceerd volgens welke het in het gebied van het Protectoraat tot on lusten, zelfs tot een opstand is gekomen. Deze beweringen ontberen, naar van Duitsche zijde wordt vastgesteld, ieder en grondslag en zijn niets anders dan een anti- Duitsche propagandamanoeuvre, welke, hoewel zij gemakkelijk als zoodanig was te herkennen, helaas ook door eenige pers- bureaux en bladen in neutrale landen in zooverre werd meegemaakt, dat deze de Engelsche en Fransche onjuiste berichten hebben overgenomen. De perschef voor het Protectoraat heeft Woensdag tegenover de Berlijnsche ver tegen woordigers van de buitenlandsche pers over deze geruchten zijn meening uit gesproken. Hij deed uitkomen, dat, zooals reeds ge meld, afzonderlijke arrestaties waren ver richt bij het begin van het conflict, zulks uit voorzorg, ten einde eenigerlei intriges van de zijde van de kliek van Benesj bij voorbaat onmogelijk te maken. Deze ar restaties zijn uitsluitend beperkt tot den vriendenkring vpn Benesj, de rechtvaardi ging en noodzakelijkheid dezer arrestatie heeft Benesj indirect zelf bevestigd, door dat hij van Londen uit vele malen in ra diotoespraken tot het Tsjechische volk heeft geprobeerd op te wekken tot opstand en terreur. Naar de perschef van het protec toraat hieraan heeft toegevoegd, heerscht in het Protectoraatsgebied absolute rust. De perschef wekte de buitenlandsche jour nalisten op zoo spoedig mogelijk een be zoek aan het Protectoraatsgebied te bren gen, teneinde zichzelf te overtuigen van de onwaarheid der de wereld ingezonden be weringen. DE GERUCHTEN OVER GOEBBELS. In een nieuwe uitzending deelde de „Duitsche vrijheidszender" mede, dat Goeb- bels gearresteerd is en bewaakt wordt door de lijfwacht van Goering. De Berlijnsche correspondent van de N.R.C. telefoneerde echter gisteravond: Morgennamiddag zal dr. Goebbels, de rijksminister voor volksvoorlichting en bui tenlandsche propaganda, de buitenlandsche pers op zijn ministerie ontvangen. OU nummer bestaat alt vier bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland CHAMBERLAINS WEEKOVERZICHT IN HET LAGERHUIS. (1ste blad.) VOLGENS ENGELSCHE BERICHT GEVING ZOUDEN ER ERNSTIGE ON LUSTEN IN HET PROTECTORAAT ZIJN UITGEBROKEN. (1ste blad). WEDLOOP DER DUITSCHERS EN RUSSEN BIJ DE BEZETTING VAN POLEN. (2de blad). DE STRIJD IN HET WESTEN. (2de blad). Zij, die zich vanaf heden op „DE LEIDSCHE COURANT" abonneeren, ontvangen de nog verschijnende nummers tot 1 October a.s. gratis. Een model van de eerste locomotief fungeert als versiering van het station te Leiden ter gelegenheid van het eeuwfeest der Spoorweqen DE SPOORWEG-TENTOONSTELLING. De honderdduizendste bezoeker verwacht. Naar wij van de zijde van het bestuur van de spoorweg-tentoonstelling verne men, wordt Zondagmiddag a.s. de honderd duizendste bezoeker van de sponrwegten- toonstelling „De Trein 18391939" op het terrein verwacht. IIET DUITSCHE LEGERBERICIIT VAN VANDAAG. Nog eenige haarden van verzet. BERLIJN, 21 Sept. (A. N. P.). Het op perbevel van de Duitsche weermacht maakt bekend: Nog steeds is het resultaat van den slag in den sector van den Weichselbocht niet in vollen omvang te overzien. Tot in de middaguren van den twintig sten September (Woensdag) was het aan tal gevangenen tot 170.000 gestegen en het neemt nog steeds toe. Een der beide aan den slag deelnemende Duitsche le gers heeft tot nu toe alleen reeds 320 vuur monden en 40 strijdwagens buit gemaakt. Aan Poolsche zijde hebben, voor zoover tot nu toe kon worden geconstaterd, aan deze slag negen divisies en gedeelten van tien andere divisies en drie cavaleriebrigaden deelgenomen. In het Zuiden hebben zich na harden strijd bij Zamosz en Maszow sterke Pool sche strijdkrachten overgegeven aan de Duitsche troepen; daarbij bevond zich ook de opperbevelhebber van het Poolsche Zui delijke leger. Sedert 10 September 'werden daar 60.000 gevangenen gemaakt en 108 lichte, 22 zwa re kanonnen buitgemaakt. Bij de gevechten om Gdingen zijn 350 of ficieren en 12.000 man gevangen genomen en ongeveer 40 vuurmonden buitgemaakt. Er wordt thans nog slechts tegenstand ge boden te Warschau en Modlin, Zuid-Ooste lijk van Warschau by Gorja Kalvarja en op het schiereiland Hela. In de komende dagen r.al het opperbevel der weermacht een samenvattend rapport over den veld tocht in Polen uitgeven. Aan het Westelijk front. In het Westen werden drie kabelballons en acht vijandelijke vliegtuigen omlaagge- schoten. Overigens zijn geen gebeurtenissen te vermelden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1