DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Stalin grijpt toe JtuóMtt uiftfioi SlaCen (tinnai „Ter bescherming en waarborging der minderheden" De Poolsche regeering gevlucht naar de Roemeensche grens MAANDAG 18 SEPTEMBER 1939 30ste Jaargang No. 9442 Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2. Giro 103003. Postbus 11. Het noodlot heeft zich snel over het on gelukkige Polen voltrokken. Het Russische raadsel vond Zondagoch tend plotseling z'n ontknooping; het doel der Russische mobilisatie van verleden week werd duidelijk. Zondagmorgen in alle vroegte zijn de Sovjet-troepen over de Poolsche grens ge trokken over de heele lengte, van het Noor den tot het Zuiden. Stalin greep zijn aan deel in de buit, namelijk die streken, waar Wit-Russen en Oekraieners wonen. Hij zei, dat hij wel moest ingrijpen, daar de Pool sche regeering was uiteengevallen en de Poolsche staat feitelijk had opgehouden te bestaan, zoodat de stamverwante Oekraie ners en Wit-Russen aan den willekeur van het noodlot zouden zijn overgeleverd Er zat niets anders op dan hun te hulp te snellen. Met deze Russische invasie was het lot van Polen snel beslist. Dë Poolsche regee ring vluchtte zoo snel mogeliik naar de Roemeensche grens, voordat de Russen ge legenheid zouden hebben om den toegang af te snijden. Volgens een hedenmorgen ontvangen be richt uit Boekarest wachtten de president en de leden der Poolsche regeering te Koety aan de Roemeensche grens op de vergun ning van Boekarest om te worden binnen gelaten. Deze vergunning is inmiddels ver leend. Er wordt door de Poolsche troepen nog tegenstand geboden, doch het is duidelijk, dat dit niet veel meer om het lijf kan heb ben. Het leger blijft niets anders over dan het voorbeeld van Warschau te volgen en te onderhandelen over de overgave 't Is uit met Polen. Maar welke zullen nu de geVolgen zijn van deze Russische daad?. De Sovjet-Unie heeft medegedeeld, dat zü weliswaar een stuk van de buit wil heb ben, maar zich overigens niet wil mengen in het conflict. Het zal echter de vraag zijn, of Engeland en Frankrijk dat zullen accep teeren. De Fransche en de Britsche regeering, die sinds de DuitschRussische overeenkomst van 23 Augustus gemeenschappelijk de ver schillende mogelijkheden onder oogen heb ben gezien, overleggen thans over den nieu wen toestand. In diplomatieke kringen te Parijs be schouwt men het als zeker, dat de bezetting van een gedeelte van Polen door Rusland door Duitschland was voorzien reeds van het oogenblik af, dat von Ribbentrop zich naar Moskou begaf. Hetgeen zeggen wil, dat een stuk van Polen het lokaas was, waarvoor de Russische beer kopje duikelde. En in de Randstaten vraagt men zich onge rust af, of den bolsjewiek soms nog meer beloofd is. Of, als hem niets meer beloofd is, hij soms nog meer zal nemen? Volgens een mededeeling van Havas heeft de Duitsche propaganda sinds eenige dagen in België een prentbriefkaart ver spreid, waarop de kaart van Polen voor komt. Hierop zijn de streken, welke naar Lithauen zullen terugkeeren, blauw ge kleurd en geel en donkergeel die, welke door Wit-Russen en Oekraieners worden be woond. De stad Przemysl ligt in het gebied, dat volgens deze kaart aan de Russen zou ko men. De Duitsche troepen zouden deze stad echter reeds hebben bezet. Het is dus waarschijnlijk, aldus Havas, dat indien het binnentrekken der Russische troepen te Berlijn was voorzien, deze niet minder het karakter draagt van een voor zorg tegen de buitensporige ijver van Duitschland. Het schijnt, volgens Havas, dat er meer van medeplichtigheid dan van vertrouwen sprake is tusschen het natio- naal-socialistische Duitschland en het roode Rusland. Er zijn nog verschillende vraagteekens i: de nieuwe situatie en het is dan ook be grijpelijk, dat Londen verklaart, het nog niet volkomen door te hebben. De door Moskou afgelegde neutraliteits- verklaring had tot eerste resultaat: Roeme nië te veroorloven niet te intervenieeren in een conflict, waarbij zijn overeenkomst met Polen het theoretisch had moeten mee- sleepen. Maar beteekent die neutraliteitsverkla- ring van Moskou nu ook, dat de Russen niet verder willen gaan dan alleen een in terventie in Polen? Lithauen voelt zich niets op zijn gemak, al kan het Wilna terugkrijgen. Letland en Estland zijn practisch overgeleverd aan de willeekeur van de Russen. Maar indien Sovjet-Rusland probeert zijn interventie op te dringen aan de Balkanstaten, zouden de consequenties dezer politiek nog gewich tiger zijn met het oog op de rol, welke Tur kije in dat gebied speelt. De aankondiging van een reis naar Mos kou van den Turkschen minister van bui- tenlandschen zaken, doet veronderstellen, dat deze kwestie het voornaamste onder werp van bespreking zal zijn bij de TurkschRussische gedachtenwisseling. En dan wijst Havas op een nieuw element in het tragische spel van Europa, nl. het reveil van het Pan-Slavisme. Italië vreesde steeds de Slaven aan de Adriatische Zee zij het ook door gees telijke banden weer met Rusland ver bonden te zien. Het zou logisch zijn, dat Italië, min of ONGERUSTHEID IN DE RANDSTATEN Het Duitsche Nieuwsbureau meldde Zondagochtend uit Moskou: In den nacht van Zaterdag op Zondag is aan Cjrzybowski, den Poolschen am' bassadeur te Moskou, een nota der Sovjet-Rusische regeering overhandigd, waar' in wordt medegedeeld, dat de Sovjet-regeering zich gedwongen ziet, teneinde baar eigen belangen te waarborgen en ter bescherming der Wit-Russische en Oekiain- sche minderheden in Oost-Polen, haar troepen het bevel te geven Zondagochtend om zes uur Moskouschen tijd (4.20 Amsterd. Zomertijd), over de Sovjet-Poolsche grens te trekken. De opmarsch van het Sovjet-leger zou langs de geheele grens van Polozk in het Noorden tot Kamnez-Podolsk in het Zuiden gelijktijdig geschieden. De opmarsch van het Sovjet-leger in Oost-Polen geschiedt volgens de Rus sische opvatting, onder de volledige handhaving der neutraliteit van Sovjet-Rusland in het huidige conflict. Daar de Poolsche staat op dit oogenblik niet meer als te bestaan te beschouwen zou zijn, komen, naar de opvatting der Sovjet-regeering, de vroeger gesloten ver dragen te vervallen. De Poolsche ambassadeur weigerde kennis te nemen van de Russische nota. Volgens een bericht van het Duitsche Nieuwsbureau zouden Zondagavond half acht de president der Poolsche republiek, Moscicki en de geheele Poolsche regee ring, voor zoover haar leden zich nog in Polen bevonden, in Roemenië zijn aange komen. In strijd hiermede is evenwel een bericht van het Poolsche Telegraaf Agentschap, dat thans in de Poolsche grensplaats Koety gevestigd is, waarin wordt medegedeeld, dat de Poolsche regeering op Poolsch grondgebied blijft en het leger de strijd te gen de Duitschers zal voortzetten, ondanks hun numerieke overmacht. De Poolsche regeering heeft de Roemeensche grens niet overschreden, aldus dit bericht. Een speciale verslaggever van Stefani meldt echter weer, dat Zondagavond tegen middernacht 26 auto's te Czernowitsj zijn aangekomen. In deze wagens bevonden zich o.m. de president der Poolsche republiek en alle leden der Poolsche regeering. Uit Zweedsche bron wordt gemeld, dat de Poolsche troepen overal tegen de Sovjet-troepen strijd leveren. Ook volgens een telegram, ontvangen door de Poolsche ambassade in Londen uit Riga, boden de Poolsche troepen weerstand aan het binnenrukken der Russi sche troepen in de streek van Molodeczno, in het uiterste Noorden van Polen. Te Moskou verluidt, dat de Sovjet-regeering voornemens is Silezië, Dantzig en den Corridor aan Duitschland te laten, de Westelijke Oekraine voor zich te be houden en een Poolschen bufferstaat te vormen. OFFICIEELE NOTA'S. De regeering der Sovjet-Unie heeft in den ochtend van den 17en September aan de ambassadeurs en gezanten der staten, welke diplomatieke betrekkingen onder houden met de Sovjet-regeering een nota overhandigd, welke als volgt luidt: Mijnheer de ambassadeur. In vouwe doe ik u een afschrift toekomen van een nota der Sovjet-regeering van 17 Septem ber 1939 aan den Poolschen ambassadeur te Moskou. Ik heb de eer in opdracht van mijn re geering u er van in kennis te stellen, dat Sovjet-Rusland een politiek van neutra liteit zal voortzetten in de betrekkingen tusschen Sovjet-Rusland en uw land. Ik heb de eer te zijn enz. Deze tekst is overhandigd aan de diplo matieke vertegenwoordigers van Duitsch land, Italië, Iran, China, Japan, Groot Brit- tannie, Frankrijk, Afghanistan, Vereenig- de Staten, Turkije, Finland, Bulgarije, Let land, Mongoolsche Volksrepubliek, Dene marken, Estland, Zweden, Griekenland, België, Roemenië, Tuva Volksrepubliek, Litauen, Noorwegen en Hongarije. De nota van de Sovjet-regeering over den opmarsch der Sovjet-troepen in Oost- Pelen is in een gelijkluidenden tekst aan alle buitenlandsche missies in Moskou over handigd. Deze tekst luidt als volgt: „De Poolsch-Duitsche oorlog heeft de inwendige onhoudbaarheid van den Pool schen staat bewezen. In den loop van de operaties gedurende tien dagen heeft Polen meer onverschillig tegenover het Pan-Ger- manisme, zich ongerust zou maken over het Pan-Slavisme. Te Rome heeft het bericht van de Rus sische invasie zichtbaar een zeer diepen in druk gemaakt op de openbare meening. Tot nog toe nemen officieele kringen een volkomen stilzwijgen in acht, doch men geeft reeds te verstaan, dat de gestie der Sovjets onvoorziene gevolgen zou kunnen hebben. Wij zijn den laatsten tijd gewend geraakt aan bliksemsnelle coulissen wijziging op het politieke tooneel. Het einde van het drama is nog niet in 't zicht, zoodat wij nog verrassingen zullen kunnen beleven. al zijn industriegebieden en cultureele cen tra verloren. Warschau bestaat niet meer als residentiestad van Polen. De Poolsche regeering is uiteengevallen en geeft geener lei teeken van leven meer. Dat beteekent, dat de Poolsche staat en zijn regeering in feite opgehouden hebben te bestaan. Daar door hebben de verdragen, die tusschen de Sovjet-Unie en Polen bestonden, hun gel digheid verloren. Aan zichzelf overgelaten en zonder leiding gebleven is Polen ver anderd in een gemakkelijk terrein voor alle gebeurlijkheden en verrassingen, die een bedreiging zouden kunnen opleveren voor de Sovjet-Unie. Dientengevolge kan de sovjetregeering, die tot dusverre neu traal was, niet langer een neutrale houding tegenover deze feiten in acht nemen. De Sovjetregeering kan ook niet onverschillig blijven voor het feit, dat de met haar bloed verwante Oekrainiers en Wit-Russen, die op het gebied van Polen leven, en uitge- lfcverd zijn aan den willekeur van het nood lot, zonder bescherming blijven. Met het oog op dezen stand van zaken heeft Sovjet-regeering het opperbevel van roode leger instructie gegeven om den troepen het bevel te geven de grens te overschrijden en het leven en eigendom der bevolking van de Westelijke Oekraine en het Westelijke Wit-Rusland onder hun bescherming te nemen. Tegelijkertijd is de Sovjetregeering voornemens alle maatre gelen te treffen om het Poolsche volk uit den ongelukkigen oorlog, waarin het ge stort is door zijn onverstandige leiders, te voorschijn te leiden om het de mogelijkheid te geven een vreedzaam leven te hervat ten." MOLOTOW VOOR DE RADIO. Molotow, de voorzitter van den raad van volkscommissarissen en volkscommissaris van buitenlandsche zaken, heeft Zondag ochtend, naar het Duitsche Nieuwsbureau meldt, een door alle Sovjetzenders uitge- zondn radiorede uitgesproken, waarin hij mededeeling deed van den 's ochtends be gonnen, opmarsch van het roode leger in Oost-Polen. Na een korte schets van den nieuwen toestand, welke ontstaan is door den snellen opmarsch der Duitsche troepen in Oost- Europa en van het ingetreden bankroet van den Poolschen staatsvorm, zooals hy tot dusverre bestond, verklaarde Molotow, dat de ineenstorting van Polen voor de Sovjet-unie als buurstaat een steeds drei gender karakter had aangenomen. Deson danks was de Sovjet-unie tot het laatste oogenblik neutraal gebleven. Zij kon ech ter niet verdei werkeloos toezien bij dezen loop van zaken. Bovendien kan niemand van de Moskousche regeering verlangen, dat zij onverschillig zou staan tegenover het lot van de onderdrukte en door de Polen van haar rechten beroofde Wit-Rus sische en Oekrainsche bevolking in Oost- Polen. De Russische regeering acht het veel eer haar plicht de hand tot hulpver- lcening te reiken aan de stam- en bloed verwante bevolking van de Westelijke Oekraine en het Westelijke Wit-Rus land. De Sovjet-Russische troepen hebben derhalve de Sovjet-Russische grens, zooals die tot dusverre bestond, over schreden om leven en eigendom der bevolking van de Westelijke Oekraine en het Westelijke Wit-Rusland onder him bescherming te nemen. Bovendien zou de Sovjet-regeering steeds bereid zijn het Poolsche volk te helpen om te ontkomen aan de vreese- lijke ramp, waarin het geraakt is door de avontuurlijke en gewetenlooze poli tiek van zijn regeering. Het roode leger, zoo ging Molotow ver- c'er, staat thans voor een eervolle taak en de Sovjet-regeering is er zeker van, dat het leger deze taak in volle discipline ten uitvoer zal leggen. De bevolking van de Sovjet-unie wordt opgeroepen om het le ger bij deze taak door eerlijken en opoffe- renden arbeid van iederen enkeling te steu nen. De regeering is niet voornemens de voor ziening van de bevolking met levensmidde len of andere waren aan beperkingen te onderwerpen. Da geheele bevolking der Scvjet-unie staat, zoo besloot Molotow, in deze uren achter de regeering en kan nieu- v/e, weergalooze successen op het gebied van den vreedzamen opbouw van haar in dustrie en landbouw tegemoet zien. BET BINNENRUKKEN DER RUSSISCHE TROEPEN. Eerste Russische legerbericht. Het eerste officieele Russische legerbe richt over de operaties van het roode leger in Polen is door alle Sovjet-zenders uitge zonden. Het zegt, dat de Sovjet-troepen Zondagochtend de Poolsche grens van de Dwina in het Noorden tot de Dnjestr in bet Zuiden overschreden hebben. Nadat de zwakke tegenstand der Poolsche voorpos ten was gebroken, werden in het Noorden de plaatsen Glebockie en Molodeczno en andere plaatsen bezet. In de richting van Baranowitsj werd de Njemen overschreden en de plaatsen Mir en Snow, alsmede het belangrijke spoorwegknooppunt Barano witsj bezet. In de Westelijke Oekraine wer- DU nummer beslaat uit drie bladen. =3 VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland HET BINNENRUKKEN DER RUSSI SCHE TROEPEN IN POLEN. (1ste blad). DE POOLSCHE REGEERING BEVINDT ZICH AAN DE ROEMEENSCHE GRENS. (1ste blad). Binnenland DISTRIBUTIEBUREAU VOOR KUNST MEST, (1ste blad). RIJTIJDENVERLENGING GECONTI NUEERD (1ste blad). DE GRAAL IS IN DUITSCHLAND VER BODEN (1ste blad). BENOEMINGEN IN HET BISDOM HAARLEM 1ste blad. LUSTRUMVIERING VAN DE K. J. M. V. IN HET BISDOM HAARLEM (2de blad) Lelden Rectoraatsoverdracht der Leldsche Uni versiteit. (3de blad). Sport en Wedstrijden Irene van Feggelen vestigt wereldrecord op de 100 yards rugslag. (3de blad). Drie nieuwe records athletiek: 10.000 M. binnen het half uur door den Fin Malki; 4 x 1500 M. wereldrecord en Eur. record binkstapsprong. (3de blad). den de steden Rowno, Doebno, Tarnopol en Kolomea reeds bezet. Door het oprukken naar Kolomea is de grens tusschen Polen en Roemenië reeds voor het grootste gedeelte afgesneden. De Sovjet-luchtmacht heeft zeven Poolsche jagers en drie bombardementsvliegtuigen neergeschoten. De troepen van het roode leger, aldus het legerbericht, werden door de plaatselijke Wit-Russische en Oekrain sche bevolking met gejuich begroet. Verder nog ontvangen berichten melden, dat verwacht wordt, dat de Sovjet-troepen de Duitsche troepen heden te Brest Litowsk zullen ontmoeten. Stefani meldt, dat de Russische troepen Zondagavond Zaleszczyki bezet hebben en in contact met de Roemeensche grensauto- riteiten zijn gekomen. De Poolsche regeëring heeft allen buiten landsche regeeringen een nota doen toeko men, naar aanleiding van de Russische in menging. In deze nota v/ordt verklaard, oa* de inmenging van het Russische leger een daad van agressie vormt. Op het Poolsche consulaat te Czernowitz wordt verklaard, dat over het geheele front hardnekkig v/ordt gestreden, zoowel tegen de Russische als tegen de Duitsche troepen. Polen wordt thans voor de vierde maal verdeeld sinds 1772. Bovenstaand kaartje geeft een overzicht van de vorige verdeelingen van Polen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1