DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Stalin op de loer De kracht van hei gebed frumódle óucceóóen aan MaezeC en Sxiax Krachtige tegenaanvallen der Duitschers Duitsch legerbericht van beide fronten Uit het Verre Oosten ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1939 30ste Jaargang No. 9441 Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2. Giro 103003. Postbus 11. DU nummer beslaat uil vi|I bladen, w.o. geUlustreerd Zondagsblad. Het nieuws van de beide strijdende fronten is vandaag bijzonder schraal en daarom wijdt men z'n aandacht meer aan de houding van een land, dat niet aan den oorlog deelneemt, althans nog niet. Men vraagt zich af, wat Rusland van plan is. De Sovjets zijn bezig te mobiliseeren en laten ons in 't onzekere over de reden waarom zij tot dezen maatregel zijn over gegaan. Voorts hebben zij zich beijverd om vrede te sluiten met de Japanneezen, met wie zij reeds maanden lang aan de Mon- goolsch-Mandsjoerijsche grens aan 't vech ten waren. Natuurlijk was daar geen „oor log", want er was geen oorlog verklaard; ze vochten alleen maar zoo wat! De Ja panneezen kunnen dat begrijpen, want zij doen hetzelfde in China. Maar toch heeft het Japansche ministe rie van buitenlandsche zaken eikend, dat er een „onbehaaglijke" sfeer was ontstaan in het district Nomonhan en dat het be ter was, dat deze sfeer werd weggeno men, wat zou bijdragen tot een herstel der Japansch-Russische betrekkingen tot een normalen staat. Derhalve hebben Togo, de Japansche ambassadeur te Meskou, en Mo- lotow, de Russische volkscommissaris van buitenlandsche zaken der Sovjetunie, on langs met dit doel verscheiden besprekin gen gevoerd. Als resultaat daarvan is een overeenkomst gesloten tot staking der vijandelijklieden tusschen de beide lan den. De Russen hebben zich dus verzekerd tegen een aanval in den rug. De bedoelingen der Sovjets, aldus meldt Havas uit Parijs, blijven nog duister en zonder een directe inmenging te vreezen, wijst het bureau op de verklaring van de „Izvestia", dat „Sovjet Rusland waar schijnlijk den strijd zal ingaan, dcch met waakzaamheid het resultaat der operaties gadeslaat". In geval van een interventie van het Sovjetleger zou Roemenië volgens het ver drag moeten intervenieeren en dan zou den alle Balkanstaten worden meege sleept in den strijd, met name de Turken, die een dergelijken druk op het Oosten niet zouden verdragen. Bij een interventie der Russen aan de zijde van Duitschland, aldus gaat Havas verder, zouden alle anti communistische mogendheden in een con flict worden meegesleept, zelfs de vroege re bondgenooten van Duitschland en met name de afwachtende houding van Italië zou zich snel kunnen ontwikkelen. Tot zoover het. Fransche nieuwsbureau. Het gevaar is dus groot, dat de oorlog niet beperkt blijft tot de landen, die er op het oogenblik aan deel nemen. En dan gaat men zich afvragen, of de duur van den oorlog nog geschat kan worden op drie jaar? Volgens den Berlijnschen correspondent van „Politiken" is men er zich thans in Duitschland van bewust, dat er geen hoop is op een spoedigen vrede. De Duitschers spannen zich tot het uiterste in om zoo spoedig mogelijk den strijd tegen de Po len te kunnen beëindigen, teneinde alle strijdkrachten aan het Westelijk front te kunnen samentrekken, waar, naar wordt toegegeven, een moeilijke taak ligt. Er wordt toegegeven, 'dat de winter voor de Duitsche burgers een tijd van beproe ving zal blijken, doch men is van mee ning, dat de Duitsche troepen in de Sieg- friedlinie dan in staat zullen zijn de En- gelsch-Fransche strijdkrachten in be dwang te houden en dat de werkelijke strijd niet voor het voorjaar zal begin nen. De correspondent van „Berlingske Ti- dende" maakt melding van evacuatie op groote schaal uit West-Duitschland naar de Zuidelijke districten. Gemeld wordt, dat 18 tot 20 millioen personen zullen worden overgebracht en dat thans de plan nen voor de inkwartiering worden vol tooid. Ock vanaf de Nederlandsche grens kan men constateeren, dat Duitsch gebied ont ruimd wordt. Het Katholiek Comité van Actie „Voor God" schrijft ons Bij orze voortdurende actie, om de hereeniging van de afgeschei' denen te bevorderen, erkennen wij volkomen dat deze voortreffen lijke eei beid door geen enkel middel beter tot stand kan komen en bevestigd worden, dan door de kracht van het gebed. Paus Leo XIII. Saarbrücken reeds omsingeld? DE FRANSCHE LEGERBERICHTEN. Het Fransche legerbericht van Vrijdag avond luidt: „Wij hebben onze stellingen, die wij in den loop der voorafgaande dagen hebben veroverd, versterkt. Een tegenaanval van de Duitschers werd met verliezen voor den vijand afgeslagen. De tegenstand der Duitsche artillerie en van de Duitsche luchtmacht op dit deel van het front is zeer krachtig. Onze jachtvliegtuigen hebben vijande lijke toestellen teruggeslagen, die een aan val inzetten op geringe hoogte boven onze voorste linies". Het Fransche communiqué van den och tend van 16 September luidt: Op tal van deelen van het front was het vannacht on rustig. In de streek ten Zuiden van Saar- bruecken was een zeer sterke actie der vijandelijke artillerie. Ten Oosten van den Moezel hebben onze troepen eenige vorderingen gemaakt. Een krachtige te- eenaanval van den vijand, welke door ar tillerie was voo:rbereid, werd afgeslagen in de streek, belendend aan het beneden- dal van de Nied. Uit Luxemburg meldt Belga: De strijd tusschen Franschen en Duitschers aan de Luxemburgsche grens duurt voort. Don derdagavond hadden de Franschen de Duitschers reeds tot het dorp Perl terug gedrongen. In den loop van den nacht trokken de Franschen zich terug op hun vroegere stellingen, hetgeen den Duit schers heeft veroorloofd Vrijdagochtend de brug bij Schengen in de lucht te laten vliegen. Vrijdagmiddag heeft de Fransche artillerie, ondersteund door de luchtmacht, opnieuw de Duitsche stellingen bij Perl, Selmdorf en Borg gebombardeerd. De Duitsche artillerie antwoordde van veel verder op. Naar Reuter uit Brussel meldt, hebben volgens de laatste berichten de Fransche troepen Perl volledig bezet. Saarbrücken omsingeld? Uit een bestudeering van het Fransche legercommuniqué van Vrijdagmorgen meent men te kunnen opmaken, dat de Fransche troepen aan beide zijden van Saarbrücken naar voren zijn geschoven, waardoor deze stad vrijwel omsingeld zou zijn. De Fransche zware artillerie is naar voren geplaatst, nadat tanks en infanterie Duitsch gebied waren binnengetrokken. Volgens Fransche militaire kringen had den de Franschen den val van Saar brücken ongetwijfeld reeds kunnen aan kondigen. doch zij wachten, tot hun om singelingsbeweging zoo volledig is, dat geen mislukking mogelijk is. Het schijnt, dat het algemeene plan is, de vele uitspringende punten der bochti ge grens weg te werken, met Saar brücken als onmiddellijk doel. COMMENTAAR VAN HAVAS. Gelijk het gisteravond door den Fran schen generalen staf uitgegeven commu niqué aanduidt, is de Vrijdag gebruikt voor consolideering van de veroverde stel lingen. Na tien dagen van langzaam, maar gestadig oprukken, was het noodig over te gaan tot een in orde brengen van het aldus bezette terrein, ten einde het te be veiligen tegen ieder krachtig tegenoffen sief der Duitsche troepen. Getrouw aan de beginselen der militaire leer, volgens welke een sterkte meer voor de muren moet worden verdedigd dan bij die mu ren, stellen de commandanten van het reusachtige fort der Siegfriedlinie, dat de Fransche troepen thans op methodische wijze belegeren, zich niet tevreden met een belemmering van den Franschen aan val door een geschutbombardement op de achterhoede, maar gaan zij onophoudelijk tot tegenaanvallen over, ten einde te trachten de Fransche troepen te verjagen uit de nieuwe, veroverde stellingen, wel ke nog op onvolkomen Wijze zijn georga niseerd. De inrichting van de bezette verdedi gingswerken is inderdaad speciaal uitge dacht voor een verdediging in de richting van een vijandelijken aanval en er is tijd noodig om die inrichting om te keeren en aldus te organiseeren dat zij kan dienen tot bescherming van degenen, die zich er meester van gemaakt hebben. Deze organisatie kost tijd en duurt te langer, daar het werk gehinderd wordt door vijandelijke tegenaanvallen. In den loop van den dag is zoo'n tegen aanval ingezet in een der sectoren van het front. Hij werd met verliezen voor den vijand afgeslagen. In dit verband moet vermeld worden, dat voor de eerste maal de Fransche troe pen aangevallen werden door de vijan delijke luchtmacht, die optrad als „storm- luchtmacht" evenals aan het einde van den vorigen oorlog en in het bijzonder tij dens het offensief in Vlaanderen. De vlieg tuigen vielen laag vliegende, ondanks het bewolkte weer, de Fransche voorste linies aan. Deze Duitsche poging wekte onmid dellijk reactie van de Fransche jachttoe- stellen, die den stryd aanbonden met de Duitsche vliegtuigen en hen dwongen los te laten. Het feit, dat de Duitschers steeds talrij ker en gevarieerder afleidingsmanoeuvres in het werk stellen, zooals dagelijksche te genaanvallen, spervuur van zware artille rie, luchtaanvallen van geringe hoogte, schijnt er op te wijzen, dat de Fransche druk langs de werken der Siegfriedlinie steeds gevaarlijker en bezwaarlijker wordt voor de verdedigers. EEN AANTAL DUITSCHE DUIKBOOTEN VERNIETIGD. De Britsche admiraliteit deelt mede: Torpedojagers, patrouillevaartuigen en vliegtuigen hebben over groote gebieden voortdurend gespeurd naar vijandelijke duikbooten. Er zijn tal van aanvallen ondernomen en een aantal duikbooten is vernietigd. Waar zulks mogelijk was, zijn overleven den opgepikt en gevangen genomen. Het Britsche ministerie voor de voor lichting verklaart, dat uit Duitsche bron nen berichten in België worden verspreid, volgens welke gevaar dreigt van een Brit sche landing op de Belgische kust. De Britsche regeering heeft kortgeleden op nieuw haar verpliehtingen jegens België en haar voornemen om de Belgische neu traliteit te eerbiedigen bevestigd. De Duitsche beweringen hebben klaar blijkelijk ten doel wantrouwen jegens En geland te zaaien in België, doch gezien de geschiedenis van de Duitsche en Britsche betrekkingen met België, zoo eindigt deze verklaring van het ministerie voor de voorlichting, is er gelukkig geen reden te gelooven, dat dergelijke Duitsche propa ganda succes zal hebben. Bijgaande kaartjes illustreeren duidelijk waar de Fransche troepen de Duitsche grens hebben overschreden (met zwarte pijltjes aangegeven). De Franschen melden successen bij Sierck (zie het kaartje de strijd aan den Moezel); daartegenover moesten zij wij ken ten Zuiden van Pirmasens. De Siegfriedlinie is hier ongeveer 9 A 12 K.M. van de grens verwijderd (zie het eerste kaartje). De beide kaartjes geven 5 Fransche aan valsrichtingen weer, welke alleen ten doel hebben de juiste ligging van de Siegfried linie te verkennen, om zoodoende tot groo- tere operaties over te kunnen gaan. ONTRUIMING VAN DUITSCH GEBIED. Aken op alles voorbereid. Van de Nederlandsche grens wordt het volgende aan de „Tijd" gemeld: Vrijdagmorgen, 11 uur, zijn de Duitschers begonnen het Vaalserkwartier, onmiddellijk over de Nederlandsche grens bij Vaals te ontruimen door zieke en gebrekkige men- sohen en vrouwen boven 60 jaar naar el ders over te brengen. De inwoners van Aken ontvingen Donderdagavond laat nieu we papieren, waarin werd bekend gemaakt dat de inventaris van huisraad en winkel nog heden moest worden opgegeven. Ver wacht wordt, dat de ontruiming van Aken nu zeer spoedig zal volgen. In Vaals, dat eenige honderden meters van de Duitsche vestingen af ligt, wordt gevreesd, dat ook Vaals nu spoedig zal moeten worden ontruimd. In het Vaalser kwartier worden bij de vestingen nu ook Duitsche troepen gelegerd. De bevolking van Aken is reeds op alles voorbereid. Zij wend in drie ontruimings- groepen verdeeld: le zij, die te voet moe ten gaan; dit zijn personen tot zestig jaar. Zij ontvingen het „Marschbefehl"; 2e. zij, die per vrachtauto's met ingeschoven ban ken en dergelijke voertuigen vervoerd wor den. Het zijn gebrekkigen, loopende zieken en alle personen boven zestig jarigen leef tijd: zij vielen onder het z.gi „Fharbe- fehl". En 3e. zij, die per rijwiel mogen ver- trekkèn: „Radbefehl". Alle betreffende bil jetten zijn rondgebracht door „Hitler"- jongens. Plaats en uur voor het verzame len van, voor en i n diverse wijken en stra ten zijn precies aangegeven. Men denke zich in tusschen eens in wat dat alles beteekent. Het economisch leven staat vrijwel stil. Duizenden menschen zijn reeds vertrokken, naar familie, beken den, enz. Het Rijnland zit vol personen, die aldus op eigen gelegepheid evacueerden. Een der opwindende dingen is dat lang niet alles voorhanden is wat op de tweede lijst was aangegeven en dat diende te worden meegenomen. Vrouwen en meisjes, die een voorloopig „Marschbefehl" ontvingen, kre gen den raad vooial veel kousen mee te ne men. De winkels (heel wat zaken zijn reeds gesloten) waren in een dag uitver kocht en nieuwe aanvoer komt er niet. En zoo is het met alles. Zaklantaarns meene men, niet te krijgen, evenmin als lamp jes en batterijen. Veldflesschen, metalen bordjes en dergelijke dingen: niet meer voorhanden. Ook met de levensmiddelen, die men diende mee te nemen, was dit het geval. Geen rookvleesch en geen harde worst, zooals op het Ramungszettel was aanbevolen. Men moet etenswaren voor drie dagen meenemen en niet alles was aanwezig. Dus geen wonder dat de opwin ding hevig is. Wat Aken betreft kunnen we nog mel den, dat het Priesterseminar naar Mun- chen-Gladbach is verplaatst. De Domschat- ten zijn naair andere oorden overgebracht, zooals in 1914. In de Alexianergraben be vindt zich een groot gesticht, waar door Alexianerbroeders krankzinnigen en ze nuwzieken werden verpleegd. Ook-deze pa tiënten zijn begin dezer week naar elders getransporteerd. Het gebouw is thans in genomen door politie en militairen. Een Duitsche bevestiging. Officieel wordt in Berlijn bevestigd, dat verscheidene steden bij de Siefgried-linie uit voorzorg zijn ontruimd. Men ontkent echter, dat Keulen en andere steden in het Rijnland zouden zijn geëvacueerd. DE VERDUISTERING TE BERLIJN. Volgens berichten uit Berlijn is de aan gekondigde verzachting van de verduiste ringsmaatregelen in de Duitsche hoofdstad nog niet in werking getreden. Alleen de kruispunten zijn eenigszins verlicht. Met koortsachtigen haast wordt gewerkt aan het aanleggen van geïmproviseerde schuil plaatsen. DE „OSSERVATORE ROMANO" OVER DEN TOESTAND DER KERK IN DUITSCHLAND. De „Osservatore Romano" wijst de Duit sche motiveering der maatregelen tegen de Roomsch Katholieke Kerk en pers in Duitschland van de hand. Het blad schrijft: ,In de eerste plaats kan men niet gelooven, dat de anti-Katholieke maatregelen slechts bestaan in het sluiten van kerken en het verbieden van R.K. bla den. In de tweede plaats is het duidelijk, dat verafgelegen kerken niet spoedig door bombardementen bedreigd worden, zoodat zij geen gevaarlijke plaatsen van bijeen komst vormen en een permanente sluiting noodig is. In de derde plaats kan de be perking der R.K. pers tot vijf organen voor dertig millioen Roomsch-Katholieken niet gemotiveerd worden met de noodzakelijk heid van bezuiniging op papierverbruik, aangezien er geen enkel niet-Katholiek dagblad verboden is. Tenslotte kan een vergelijking met de Evangelische Kerk geen gunstiger licht op de aangelegenheid doen vallen, daar zij slechts den indruk bevestigt, dat men bedoelingen heeft te gen het christelijke godsdienstige leven in het algemeen". VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland DE FRANSCHEN MELDEN SUCCESSEN AAN HET WESTFRONT ONDANKS KRACHTIGE DUITSCHE TEGENAAN VALLEN. (1ste blad). ZWARE LUCHTBOMBARDEMENTEN IN POLEN. (2de blad). WAT IS HET PLAN VAN RUSLAND? (2de blad). DE RUSSEN EN DE JAPANNERS STA KEN DEN STRIJD AAN DE GRENS VAN MANDSJOEKWO EN MONGOLIË. (1ste blad). Binnenland VERLOF VOOR VRIJWILLIGERS VAN DE LANDSTORMKORPSEN. (2de blad). WIJZIGING VAN DE HAMSTERBE SCHIKKING. (1ste blad). DE „NIEUW AMSTERDAM" IS GISTER AVOND TE ROTTERDAM GEARRI VEERD. (2de blad). VOLGENS HET OVERZICHT VAN DEN STAND DER RIJKSMIDDELEN OP UL TIMO AUGUSTUS J.L. BEDROEG DE OPBRENGST DER „OVERIGE MIDDE LEN" OVER DE MAAND AUGUSTUS 37.371.952. (2de blad). DE STAND DER GROENTEN- EN FRUITGEWASSEN. (2de blad). PRZEMYSL EN BIALYSTOK GEVALLEN. Het opperbevel van de Duitsche weer macht maakt bekend: De Zuidelijke groep van het Duitsche le ger in het Oosten heeft ook op 15 Septem ber de uit elkander geslagen deelen van het Poolsche Zuidelijke leger voor zich uitgedreven. Er wordt nog gestreden voor de poorten van Lemberg en aan de Tanew bij Bilgoraj. Przemysl werd bezet. Verder Oostwaarts hebben gemotoriseerde troepen Sldzimierz bereikt. Met inzet van nieuwe Duitsche strijdkrachten werd de ring rond het bij Kutno ingesloten Poolsche leger ver sterkt en bij den aanval vernauwd. Do Duitsche troepen hebben na afweer der vij andelijke doorbraakpogingen te Zuidoosten van Warschau 8000 gevangenen gemaakt. 126 Stukken geschut zijn in hun handen ge vallen. Zij staan thans dicht bij Pt-aga. Bia- lystok werd genomen. De strijd om de cita del van Brest is nog gaande. Het luchtwapen heeft de poging der laat ste Poolsche transportbewegingen in de richting van de Oostelijke grens verijdeld. IN HET WESTEN In het Westen: Bedrijvigheid der vijan delijke artillerie by Saarbrücken. Plaatse lijke acties van den vijand werden met zwa* re verliezen voor den vijand afgewezen. Er zijn geen luchtaanvallen voorgekomen op het Duitsche rijksgebied. RUSSISCH-JAPANSCHE VIJANDELIJKHEDEN GESTAAKT. EEN GRENSCOMMISSIE INGESTELD. Onderhandelingen, die de laatste dagen gevoerd zijn door den Japanschcn ambassa deur, Togo en den Russischen volkscommis saris van buitenlandsche zaken, Molotof, hebben geleid tot de volgende overeenkomst tusschen Japan en Mandsjoekwo eenerzijds en de Sovjet-Unie en Buitcn-Mongolie an derzijds: 1. De Japansch-Mandsjoerijschc en Rus- sisch-Mongoolsche troepen staken alle vij andelijkheden op 16 September te twee uur Moskouschen tijd. 2. De Japansch-Mandsjoerysche en Rus- sisch-Mongoolsche troepen blijven in de li- niën, die zij bezetten op 15 September te 13 uur. 3. De vertegenwoordigers der troepen aan beide zijden gaan onverwijld over tot de tenuitvoerlegging van de artikelen 1 en 2 der overeenkomst. 4. De krijgsgevangenen en gesneuvelden, aan beide zijden zullen worden uitgewis-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1