DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
De situatie van het
oogenblik
Nederlandsch vlieg
tuig tot dalen
gedwongen
Duitsch vliegtuig
aangehouden bij
Ameland
Vxui fiet ptant ut JioCen
DONDERDAG 14 SEPTEMBER 1939
30ste Jaargang No. 9439
S)e £cid&^0oti/tei/nt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven zio pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
Oil nummer beslaat uit
drie bladen.
V Ontspanning in dezen tijd
Ontspanning is in dezen tijd zeker
niet per se misplaatst.
Juist in een tijd van spanning is ont
spanning gewenscht en noodig.
En, bovendien, is het onder economisch
opzicht nuttig, als het leven no r m a a 1
z'n gang gaat, tot op zekere hoogte.
Natuurlijk moet de ontspanning altijd,
maar nu zeker mensch-waardig zijn. Een
ontspanning, die geen rekening houdt met
den ernst van dezen tijd waarbij b.v. met
geld wordt gesmeten is vóóral nu
zéér afkeurenswaardig, zéér er
ge r 1 k.
Ontspanning kan ons trekken uit die
sfeer, die omknelling van oorlogs-gedach-
ten.
En ook daarom is het heel goed, dat be
sloten is, het vertoonen van oorlogsfilms
in de bioscopen te verbieden. Laten- we
tenminste bij een ontspanning niet geeste
lijk in den oorlog zitten anders is 't
niet meer een ontspanning!
Wij citeer en hier met instemming uit de
„Avondpost":
Besloten is, het vertoonen van oor
logsfilms in de bioscopen te verbieden.
Prachtig.
Als motief is opgegeven, dat dit noo
dig is terwille van de neutraliteit. In
derdaad. Reeds als zoodanig alleen is
de maatregel volkomen gerechtvaar
digd. Maar er is nog iets anders: wij
juichen het besluit ook toe, omdat het
niet goed is, dat wij nu letterlijk over
al, waar wij ons bevinden, in de oor-
logs-sfeer worden getrokken. Reeds zijn
er menschen, die in gezelschappen het
parool uitgeven: praat niet over den
oorlog, praat althans ook eens over iets
anders. Driemaal daags, en soms nog
meer, slingert de radio het oorlogs
nieuws in de huizen. Onze kranten
brengen het ons met vette koppen en
uitvoeriger dan ooit.
We worden, om zoo te zeggen, in de
oorlogs-sfeer geconfijt.
En zouden we dan, als we ons ter
verstrooiing eens in de bioscoop be
vinden, al die ellende, al dat afschu
welijke, al dat God- en menschont-
eerende nog in beeld voor oogen moe
ten krijgen ook? In de actie zélf?
Het besluit, om de oorlogsreportage
van de film te weren, juichen wij van
harte toe.
Wij juichen het ook toe.
En wij zouden nog meer juichen als nu
de bioscopen 'ns zouden geven uitsluitend
films, die zij mogen waarlijk amuse
ment s-films zijn! niet in strijd zijn
met den ernst, vóóral van dezen tijd, met de
christelijkezeden, met de mensche-
lijke waardigheid, bezien in het licht der
boven ons uitgespannen eeuwigheid....
Het is niet gemakkelijk een inzicht te
krijgen in de beteekenis van de gevechten,
welke zich in het Westen, in het z. g. Nie
mandsland tusschen de beide fortenlinies
afspelen. Het gaat om enkele kilometers en
als leek kan men moeilijk inzien, welke
waarde aan de verovering van die strook
jes terrein moet worden toegekend, tenzij
men aan Fransche zijde de verwachting
heeft door de Siegfriedlinie te kunnen
heen breken.
„Le Jour" schrijft, dat niettegenstaande
de Duitsche tegenaanvallen, de Fransche
troepen methodisch en voorzichtig opruk
ken ten Oosten van de Saar in de richting
van Volklingen en Klarenthals. Hierdoor
wordt Saarbrücken onmiddellijk bedreigd.
Reuter wijst erop, dat de steenkool- en
ijzervelden bij Saarbrücken voor de Duit-
schers verloren zijn, nu alle toegangen on
der het bereik van de Fransche artillerie
liggen.
Dat de Duitschers overigens rekening
hcuden met gebeurlijkheden achter de for
tenlinie blijkt uit het opblazen van de
spoorlijn TrierMetz en uit de ontruiming
van Trier.
De situatie in Polen is op het oogenblik
niet duidelijk.
Er komen elkander tegensprekende
berichten binnen. De Poolsche berichten
gewagen van succesvolle tegenstand, ter
wijl de Duitsche berichten Duitsche succes
sen aangeven, en zeggen, dat de tegen
stand slechts gering is.
Typeerend is het raadsel van Lodz. De
Polen melden, dat Lodz wederom in Pool
sche handen is, terwijl de Duitschers me-
dedeelen, dat de Führer een bezoek heeft
gebracht aan de stad, waar hij zou zijn
toegejuicht.
Inmiddels komen zoowel van Poolsche
zijde als van den kant van den Amerikaan-
Door een Duitsche machine
Duitsche gezant betuigt
zijn leedwezen
De regeeringspersdienst meldt:
Gisterenmiddag is benoorden de Wadden
eilanden het Nederlandsche marinevlieg
tuig R 5, waarvan in verband met de ge
geven strikte instructies moet worden aan
genomen, dat het zich binnen Neder
landsch rechtsgebied bevond, door een
Duitsch vliegtuig aangevallen, en, na tot
daling te zijn gedwongen, vergaan.
De vier man Nederlandsche bemanning,
waarvan er twee licht gewond zijn, zijn
naar Norderney overgebracht, en keeren
zoo spoedig mogelijk naar Delfzijl terug.
De Duitsche gezant heeft hedenochtend
op het departement van buitenlandsche za
ken het leedwezen zijner regeering over-
het voorgevallene uitgesproken en het
HET TOESTEL IN BESLAG
GENOMEN
De regeeringspersdienst meldt:
Gistermiddag is een Duitsch militair
watervliegtuig bij Ameland in de Neder
landsche territoriale wateren aangehouden
door Nederlandsche vliegtuigen, die in
overeenstemming met de regelen tot hand
having van de onzijdigheid het Duitsche
vliegtuig hebben belet het Nederlandsche
rechtsgebied te verlaten.
Het vliegtuig is in beslag genomen en
de bemanning wordt geinterneerd.
aanbod overgebracht om het vliegtuig te
vervangen
Indien bij het verhoor der Nederlandsche
vliegers bijzonderheden komen vast te
staan, die tot juist begrip van het voorge
vallene van belang zijn, zal een nadere me-
dedeeling worden gedaan.
Het raadsel van Lodz - Tegenstrijdige berichtgeving
Is Lodz in Duitsche of in
Poolsche handen?
HITLER BEZOCHT DE STAD.
Een nieuwe puzzle heeft zich ge
voegd bij de vele, die deze pas-begon
nen oorlog reeds opgeleverd heeft, en
dat is Lodz. Na het bericht van Pool
sche zijde, dat de Poolsche troepen de
stad heroverd hebben, geeft het Duit
sche Nieuwsbureau thans een verslag
van een bezoek van Hitier aan Lodz,
waaruit blijken moet, dat de Duit
schers er weer meester van zijn.
Dat bericht luidt als volgt: „Hoofdkwar
tier van den Führer, 13 September. De
Führer heeft vandaag bij zijn acht langs
het font een bezoek aan Lodz gebracht,
v/aar hij om 3 uur des middags arriveerde.
De tocht van den Führer midden door de
stad, welke pas tijdens het weekeinde be
zet werd, was voor de Duitsche troepen
en de bevolking een groote verrassing.
Vooraf had de Führer een inspectietocht
langs het front gemaakt. Langen tijd be
steedde de Führer aan het bezoek van de
afdellingen, welke in de afgeloopen dagen
telet hebben, dat het ten Westen van den
Weichsel geïsoleerde Poolsche leger kon
doorbreken.
De opmarsch der Duitsche troepen bij
Lodz is zoo vlug gegaan, dat nagenoeg ge
heel vermeden kon worden, dat onder de
burgerbevolking slachtoffers vielen. De
Polen hebben niet eens tijd gehad, ver
volgt het D. N. B., om de bruggen te ver
nielen en de dorpen in brand te steken,
zooals ben in vele gevallen elders aan het
front gedaan hebben.
In den geheelen sector, dien de Führer
op zijn inspectietocht bezocht, was geen
enkel huis vernield. De boerenbevolking is
schen ambassadeur in Polen berichten, dat
de Duitschers nu ook andere dan zuiver
militaire doelen bombardeeren, wat reeds
was aangekondigd door het Duitsche hoofd
kwartier.
De „News Chronicle" schrijft hierover,
o'at het verstandig van Hitier zou zijn de
waarschuwing van lord Halifax in het Hoo-
gerhuis ter harte te nemen, dat Engeland
zich gerechtigd zal achten alle geëigende
maatregelen te nemen, wanneer de natio-
r>aal-socialisten onbeperkte bombardemen
ten gaan toepassen.
Men moet er niet aan denken, welk een
verwoesting kan worden aangericht, als
men ook in het Westen zou overgaan tot
wederzijdsche luchtraids op open steden.
Tot nu toe wordt aan beide kanten een
gelukkige zelfbeperking in acht genomen.
De „Times" schrijft, dat zoolang de
wreedheid, waarmede wordt gedreigd, niet
is uitgevoerd, de Fransche en Britsche re
geeringen zeker niet zullen afwijken van
de verzekering, welke aan Roosevelt is
gegeven, dat zij bombardementen zullen
beperken tot zuiver militaire doelen.
In Amerika heeft Roosevelt thans het
Congres op 21 September voor een bui
tengewone zitting bijeen geroepen. Hij is
vast besloten om een wijziging van de
neutraliteitswet door te drijven, waardoor
het aan Amerika zal zijn toegestaan wa
penen te leveren aan de Westersohe demo
cratische mogendheden.
Het schijnt dat Roosevelt na de stem
ming onder de afgevaardigden en in het
land te hebben gepeild, nu kans ziet om de
ze wijziging er door te krijgen. Dat zou
een belangrijke versterking zijn van de
kracht van Engeland en Frankrijk.
weer aan het werk gegaan. Vluchtelingen,
die in de eerste opwinding de dorpen ver
lieten, keeren terug.
Hetzelfde beeld .vah een herstel van het
leven in vredestijd ziet men in Lodz, dat
in het geheel niet verwoest is. De trams
rijden weer en zelfs is in de fabrieken
het werk hervat. De talrijke Duitschers,
die te Lodz wonen hebben hun huizen met
hskenkruisvlaggen versierd.
Bij zijn tocht door de drukke hoofdstra
ten werd de Führer door de bevolking on
middellijk herkend, en eerbiedig gegroet.
Na zijn bezoek aan deze op twee na de
grootste stad van Polen, keerde de Führer
raar zijn hoofdkwartier terug."
Het Reuter-bericht, dat Lodz door de
Polen heroverd zou zijn, is voor het Duit
sche nieuwsbureau aanleiding voor een
aanval op het Britsche nieuwsbureau,
welks telegram, volgens het D. N. B., een
r.ieuw bewijs zou zijn van de onscrupuleuze
Engelsche propaganda.
Poolsche berichtgeving.
In zijn dagoverzicht deelt het Poolsche
telegraafschap mede: „Na een vurigen aan
val hebben de Poolsche troepen Lodz her
overd. De Duitschers trokken inderhaast
terug met achterlating van veel wapens,
munitie en ander oorlogstuig. Onze legers
in Posnanië en Pommeren hebben gisteren
bij Koetno vereenigd na hardnekkigen
strijd."
Het commando van de verdediging te
Warschau heeft per radio medegedeeld:
„In den nacht van 12 op 13 September heb
ben de Poolsche troepen den vijand uit de
onmiddellijke omgeving teruggeslagen.
Gistermiddag hebben Duitsche vliegtuigen
de Noordelijke en Noordwestelijke buiten
wijken van Warschau gebombardeerd. Mili
taire objecten werden niet beschadigd, doch
te Zoliborz werd een blok arbeidershuizen
getroffen. Het luchtdoelgeschut haalde drie
Duitsche vliegtuigen neer. In den afgeloo
pen nacht heeft de Duitsche artillerie War
schau met brandgranaten gebombardeerd.
In het Pilsudski-instituut voor medisch on
derzoek ontstond brand."
DUITSCH LEGERBERICHT.
De Duitsche troepen hebben de ves
ting Modlin op de plaats, waar de Na
re w in de Weichsel stroomt, bezet. Zij
blijven naar Warschau oprukken.
Voorts hebben snelle troepen den
grooten straatweg LembergLoeblin
bij Rawaroeska en Tomaszow bereikt.
Het opeprbevel va nhet Duitsche leger
deelt mede, dat de operaties in Zuid-Polen
op slechts geringen tegenstand stuiten, de
Duitsche troepen rukken snel op in Oos
telijke richting. Sterke afdeelingen hebben
den straatweg LublinLemberg, nabij Ra-
waRuska en Tomasow bereikt. Ten Noor
den van Sandomierz is de Weichsel op ver
scheidene plaatsen overschreden.
Het voorloopige resultaat van de vernie
tigingsslag bij Radom is 60.000 krijgsgevan
genen, waaronder verscheidene generaals,
143 kanonnen en 38 pantserwagens.
De omsingelende aanval tegen de Pool
sche divisies bij Kutno wordt voortgezet.
De ring om de Poolsche hoofdstad werd
gisteern ook in het Oosten gesloten. Ten
Oosten van Modline over de Narew trek
kend, naderen de Duitsche troepen de stad
ook uit het Noordwesten. De Duitsche troe
pen, die over den straatweg Warschau
Siedlce oprukken, hebben zich voor een
deel naar het Zuidwesten en Westen ge
keerd.
De achttiende Poolsche divisie heeft gis
teren ten Noorden van Ostrwo Mazoeieka
de wapens neergelegd. Zesduizend gevan
genen, waaronder de divisistaf en dertig
tukken geschut, werden buit gemaakt.
De Duitsche troeepn, die oprukken naar
Brest-Litowsk, naderen de stad snel. De
Oostpruisische troepen hebben gisteren de
laatste Poolsche grensvesting Ossowiec in
genomen.
Niettegenstaande het ongunstige weer
heeft de luchtmacht met succes geopereerd
aan de Oostrand van Warschau en boven
de Poolsche verbindingswegen naar het
achterland. Twee vijandelijke vliegtuigen
werden omlaag geschoten.
TWEE POOLSCHE LEGERBERICHTEN.
Het twaalfde Poolsche legerbericht, dat
met vertraging is ontvangen, zegt: „Na
hardnekkige gevechten zijn de Duitsche
troepen begonnen uit den onmiddellijken
omtrek van Warschau terug te trekken.
Verbitterde gevechten worden geleverd
ten Noord-Oosten van Warschau, in de
buurt van Marki en langs den spoorweg
WarschauWilna. Een Poolsche cavalerie-
afdeeling heeft bij de achtervolging van
den vijand tien Duitsche gevechtswagens
buitgemaakt. De vijandelijke luchtmacht
heeft de Noordelijke buitenwijken van
Warschau en Marymont, alsmede den weg
te Grojec ten Zuid-Oosten van de hoofd
stad gebombardeerd. De Duitsche vlieg
tuigen blijven de spoorwegen bombardee
ren. De Poolsche troepen in het gebied
van Posnanie hebben een doeltreffenden
aanval ingezet."
Te 22.30 uur is het dertiende legerbe
richt per radio bekend gemaakt. Het luidt:
„In de streek van Koetno en Lowicz zetten
wij den strijd voort en brengen wij bij onze
aanvallen den vijand ernstige verliezen
toe Dertig vijandelijke vliegtuigen zijn
neergeschoten. Een aanval op de lijn Mod-
lin-Zegre is afgeslagen. Het bombardemene
van Warschau duurt voort. Zuidelijk van
de lijn KaloeszinSiedlce trekken wij voor
Ce gepantserde afdeelingen van den vijand
onder hevige gevechten terug. Onze troe
pen blijven den vijand, die bij Annopol
den Weichsel was overgetrokken, bestrij
den. Bij Lwow is een aanval van een ge
motoriseerde colonne afgeslagen. Bij
Gdynia en Kepa Oksywska duurt de strijd
voort.
BERICHTEN UIT BOEKAREST.
Volgens berichten uit Poolsche bron zijn
de Poolsche divisies, die rondom Koetno
streden, erin geslaagd het contact met de
troepen bij Warschau te herstellen. Een
Poolsche ambulancetrein is door Duitche
vliegtuigen gebombardeerd in de buurt van
Koetno. Volgens deze zelfde bron zou zich
nog een Poolsche torpedoboot in de Oost
zee bevinden en de Duitsche zeeverbinding
hinderen.
Lwow bevindt zich op het oogeniblik, de
tegenspraak der Duitsche agentschappen
ten spijt, in Poolsche handen. De stad is
vandaag talrijke malen gebombardeerd. Het
laatste bombardement werd te 19 uur on
dernomen. De Duitsche vliegtuigen hebben
ook de stad Krzemienijc, waar het ministe
rie van buitenlandsche zaken en het diplo
matieke corps een toevlucht hadden ge
zocht, gebombardeerd.
De Fransche ambassadeur en zijn perso-
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
DE DUITSCHERS MELDEN DE BEZET
TING VAN GDYNIA. (1ste blad).
DE FUEHRER HEEFT LODZ BEZOCHT,
DAT DOOR DE POLEN HEROVERD ZOU
ZIJN. (1ste blad).
CHAMBERLAIN GEEFT IN HET LA
GERHUIS EEN VERSLAG VAN DE EER
STE OORLOGSWEEK. (2de blad).
DE TWEEDE KAMER HEEFT GISTE
REN HET WETSONTWERP INZAKE HET
DOELMATIGE GEBRUIK VAN VER
VOERMIDDELEN IN IIET BELANG VAN
DE VOLKSHUISVESTING IN BUITEN
GEWONE OMSTANDIGHEDEN AANGE
NOMEN. (2de blad).
Binnenland
EEN NEDERLANDSCH VLIEGTUIG IS
DOOR 'N DUITSCH VLIEGTUIG OP NE
DERLANDSCH GEBIED NAAR OMLAAG
GEHAALD. EEN ONDERZOEK IS NOG
GAANDE. (1ste blad).
BU AMELAND IS GISTEREN EEN
DUITSCH VLIEGTUIG AANGEHOUDEN.
DE BEMANNING WORDT GEÏNTER
NEERD. (1ste blad).
ER IS EEN UITVOERVERBOD UITGE
VAARDIGD VOOR AUTOMOBIELEN.
TRACTORS HIERONDER BEGREPEN.
MOTORRIJWIELEN. HULPMOTOREN
VAN RIJWIELEN. ZOOMEDE ONDER-
DEELEN VAN EEN EN ANDER. (2de
blad).
DE NEDERLANDSCII-DUITSCHE
CLEARING ZAL OOK ONDER DE TE
GENWOORDIGE OMSTANDIGHEDEN
OP DE TOT DUSVERRE GEBRUIKELIJ-
KF WIJZE WORDEN TOEGEPAST. (2de
biad).
ER SCHIJNT EEN GROOT AANTAL
HALVE GULDENS IN CIRCULATIE TE
WORDEN GEBRACHT. (2de blad).
GDYNIA GEVALLEN.
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht,
dat vanochtend te kwart over tien de
Duitsche troepen Gdynia zijn binnen
gerukt.
Ten Noorden van Gdynia wordt nog
gestreden.
neel hebben zich gisteravond naar Zalejzik
aan de Roemeensehe grens begeven.
Volgens een bericht uit Poolsche bron
hebben gisteren Duitsche vliegtuigen War
schau gebombardeerd. Verschillende toe
stellen werden neergeschoten. Een bom
kwam terecht in een drukke straat, waar
door 15 vrouwen werden gedood.
