De belangen van de gemobiliseerden
DINSDAG 12 SEPTEMBER 1939
30ste Jaargang No. 9437
S)e comam
RiirMii-r Panonirra/>ht 79 Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
nders den terugslag van den
toestand ondervinden, voor
reeds nu al niet hebben te
Dit nummer bestaal uil
drie bladen.
V Een goede raad
Er wordt veel leed geleden door men-
schen, die door de mobilisatie in groote
moeielijkheden zijn gebracht. Alles, wat
gedaan worden kan. móet worden gedaan,
om dat leed zoo veel mogélijk weg te ne
men of te verzachten. (Wij verwijzen
naar wat in een volgend artikeltje wordt
opgemerkt).
Er wordt echter óók veel leèd geleden
niet om wat is, maar om wat komen
kan.
En nu willen wij ons veroorloven, allen
te geven den goeden raad: stelt u onder de
mogelijkheden niet de slechtste, de meest
ongewenschte voor als zeker komende
werkelijkheid. Er zijn óók andere moge
lijkheden betere, minder ongewenschte
en begeerenswaardige die werkelijkheid
kunnen worden.
De oorlog kan vele jaren duren. Dat
kan. Maar het kan óók anders. Er zyn
menschen wier oordeel niet van min
der waarde is, dan dat van de mevrouw
naast u of van den gepensionneerden ka
pitein bij u in de straat die de. eveneens
gefundeerde, meening hebben, dat de oor
log niet van langen duur zal zijn.
Nederland kan in den oorlog worden
betrokken. Dat kan. Maar er zijn toch, on
getwijfeld, óók verschillende aanwijzin
gen, dat ons land buiten den-- oorlog zal
blijven. Daar zijn de verklaringen, de ver
zekeringen van de oorlogvoerenden zelf.
Daar is de daadkrachtige wil en het doel
bewust streven onzer regeering. Daar is
nog veel meer. Noch aan het een noch aan
het ander mogen wij beteekenende waar
de ontzeggen, 't Zijn pessimisten,
die u met stelligheid weten te verzekeren,
dat Nederland in den oorlog zal worden
betrokken. Zij zien alleen de slechtste
mogelijkheid en beschouwen dan deze
in hun gedachten-gang logisch, omdat hun
oogen zijn gesloten voor andere moge
lijkheden! als de eenige mogelijkheid,
die werkelijkheid zal worden.
Zeker, wie optimist wil zijn in dezen
tijd is niet roekeloos en onvoorzichtig. Hij
houdt óók rekening met slechte en met de
slechtste mogelijkheden. Hij houdt deze
mogelijkheden zichzelf met redelijke ernst
voor oogen. Maar hij ziet ook de andere,
betere mogelijkheden. En hij bidt en ver
trouwt. En hij is dankbaar en b 1 ij,
omdat de toestand zóó is, dat die betere
mogelijkheden nog bestaan, nog werke
lijkheid kunnen worden!
Een voorbeeld. Als u vanavond u 'ter
ruste begeeft, bestaat de mogelijkheid, dat
u morgen een nieuwe dag zal worden ge
schonken, en de mogelijkheid, dat u niet
meer een nieuwen dag zult beleven.
Met deze laatste mogelijkheid houdt
u, als u verstandig is, terdege reke
ning. Maargij ziet toch óók, met ver
trouwen, de andere mogelijkheid voor u!
Onze goede raad is: zyt optimist, houdt
rekening met alle mogelijkheden, maar
ziét toch ook vooral vóór u onder die mo
gelijkheden de betere, de beste, die ons
als werkelijkheid kunnen worden ge
schonken door den goeden God.
V Geen schrielheid!
„Draagt elkanders lasten". Dit is de
titel van een kruiskopje in de „Maasbode",
waarin wordt gepleit, om de belangen van
de gemobiliseerden en andere mobilisatie-
tlachtoffers niet met schrielheid te be
hartigen.
Het blad brengt o.m. een ook reeds door
ons blad bepleitte wenschelijkheid naar
voren: zoo spoedig mogelijk een verlof
regeling.
Wij citeeren:
„Reeds werd in onze volksvertegen
woordiging de aandacht gevestigd op
de regeling der vergoeding voor kost-
winners-onder-de-wapenen. Het moge
niet zoo zyn, dat degenen, die met hun
persoon de ongereptheid van ons grond
gebied willen helpen waarborgen, hun
gezin aan ontbering zien prijsgegeven.
In dit verband schijnt het ook rede
lijk, dat op de invoering, zoo spoedig
mogelijk, van een verlofregeling voor
de militairen de aandacht gevestigd
blijft.
Niet het minst zullen vooral onze
benarden
zoover zy
lijden door opvordering vanwege de
militaire overheid. Kleine ondernemers
b.v. die hun eenige auto in beslag za
gen genomen en „gekocht", late men
vooral niet langer dan strikt onvermij
delijk is wachten op hetgeen hun toe
komt. Het is voor velen een levensbe
lang.
Bij het dragen van elkanders lasten
geve de overhed het voorbeeld. Schriel
heid zij haar in elk geval verre".
Schrielheid zy de overheid in elk geval
verre!
Natuurlijk moet er niet met geld
worden gesmeten!
Als b.v. 50 auto's moeten worden gevor
derd, dan neme men er niet 51 of 52.
Als b.v. een behoorlijke huisvesting kan
worden gehuurd voor twintig gulden per
week, dan legge men niet beslag op een
van vijf en twintig gulden.
Als het dienstbelang niet anders
e i s c h t, dan houden b.v. ook de militaire
autoriteiten er practisch rekening mede,
dat benzine geld kost en zuinigheid met
benzine in dezen tijd voor iedereen ge
boden is.
Geld-smijtéry bij en rondom de mobili
satie is ergerlijk.
Maar schrielheid moet de Overheid zeker
vreemd zijn. Oók waar het geldt de belan
gen van gemobiliseerden en andere mobi
lisatie-slachtoffers. -
Heel de burgerij moet mede dragen de
lasten van de mobilisatie, die niet zwaar
der dan noodig is op betrekkelijk wei
nigen mogen rusten.
Draagt elkanders lasten. En dragen
wij met elkander de lasten van de gemeen
schap, ieder naar draagkracht.
Nadat het bovenstaande geschreven was,
namen wij kennis van de hiernaast aange
kondigde maatregelen van de regeering ten
bate van de gemobiliseerden.
De economische oorlog
De oologsberichten, welke tot nu toe uit
Polen vrij rijkelijk vloeiden, beginnen
schaarscher te worden.
Het aantal door Duitsche troepen bezette
plaatsen stijgt niet meer in hetzelfde tem
po als in het begin van de vijandelijkhe
den. Dit is op zichzelf niets bijzonders. Op
de eerste plaats worden bij het verder op
rukken van de fronttroeepn de verbindin
gen steeds langer en moeten er meer man
schappen gereserveerd worden voor de be
zetting en op de tweede plaats wordt de
weerstand van de achterwaarts gedrukte
Polen steeds grooter.
Met het oog op de „zak" in de provincie
Posen, waarin de Poolsche troepen dreigen
te worden ingesloten, wanneer de opening
bij Warschau wordt afgesnoerd, zet de
Poolsche legerleiding alles op haren en
snaren om den uitgang bij Warschau vry
te houden.
De communiqué's uit het Westen, welke
uitsluitend van Fransche zijde worden uit
gegeven, blijven nog altyd het toppunt van
beknoptheid en toonen aan, dat ook daar
geen opzienbarende dingen gebeuren. Het
is natuurlijk mogelijk, dat daar zeer be
langrijke operaties worden verricht, maar
zij spreken niet tot onze verbeelding.
Het begint thans ook duidelijker te wor
den, waar het zwaartepunt van den oor
log in het Westen zal komen te liggen, nl. in
den economischen strijd.
De voorposten-gevechten vinden reeds
plaats op papier. Aan beide kanten tracht
men zyn eigen economische positie zoo
gunstig mogelijk voor te stellen en die van
den tegenstander als aanmerkelijk zwak
ker dan in 1914. Engeland wijst erop, dat
Duitschland gebrek aan rubber en benzine
moet krijgen, terwijl Duitschland op zijn
overvloed van steenkolen wijst.
Maar, zoo reageert men weer in Parijs,
hoe kan. met het tekort aan ijzer, de in de
paar laatste jaren reeds op onvoldoende
wijze vernieuwde outillage uit steenkolen
de rubber en petroleum worden gehaald,
die men tekort komt? Duitschland produ
ceert wel jaarlijks 186 millioen ton steen
kolen, doch het kan niet beweren, dat het
de 38 millioen ton, welke Polen produceert,
ten volle ten eigen bate zal kunnen aan
wenden. Doch indien het dat wel zou doen,
wat moet het dan nog reserveeren voor den
uitvoer, wélke toch vitaal voor zijn handel
wordt geacht.
„Wij hebben van Polen erbij en het on
metelijke Rusland als achterland" zeggen
de Duitschers weer. Waarop van de andere
zijde de vraag wordt gesteld, of Duitschland
daar alles op de pof kan krijgen.
Zoo is mefi nu reeds bezig den economi
schen oorlog uit te vechten. Bij dezen pa
pieren oorlog blyft het echter niet, en de
werkelijkheid zal heel wat minder amu
sant zijn.
Verhooging van het maximum
der kostwinners-vergoeding
De Regeeringspersdienst meldt:
Bij de Regeering zyn eenige maat
regelen in voorbereiding, welke strek
ken om de maatschappelijke zorgen
van de buitengewoon onder de wape
nen geroepen dienstplichtigen zooveel
mogelijk te verlichten. Daartoe zal
o.a. het bedrag, dat ten hoogste aan
kostwinnersvergoeding kan worden
toegekend, van f 2.50 op 3 per dag
worden gebracht, terwijl in bijzonde
re gevallen het bedrag van ƒ3 met
machtiging van den minister van de
fensie nog eenigermate zal mogen wor
den overschreden.
Dit wil niet zeggen, dat alle vergoedin
gen verheoging zullen ondergaan, maar dat
in sommige gevallen, waarin thans reeds
2.50 per dag aan vergoeding wordt geno-
tenu, doch waarin dit bedrag niet voldoen
de blijkt, in verband met den achteruit
gang van de gezins-inkomsten en b.v. in
verband met de grootte van het gezin, de
vergoeding kan worden verhoogd. Verder
zal de verhooging soms noodig blijken ten
aanzien van gezinnen, die in het buiten
land verblijf houden, claar in verschillen
de streken in het buitenland een andere
maatstaf voor levensonderhoud moet gel
den dan hier te lande.
Steun voor hen, die met
kostwinners-vergoeding
niet geholpen zijn
Voorts is een regeling te wachten, wel
ke beoogt steun te verleenen aan diege
nen, die door opkomst in militairen dienst
in onoverkomelijke moeilijkheden zijn ge
raakt en met toekenning van kostwinners
vergoeding niet of niet voldoende gehol
pen zijn.
De regeering heeft het hoofdbestuur van
de Koninklijke nationale vereeniging tot
steun aan miliciens bex-eid gevonden zich
met de uitvoering van deze regeling te be
lasten. Daar deze vereeniging voor dit doel
niet over voldoende geldmiddelen beschikt,
heeft de regeering haar een zeker bedi-ag
aan subsidie toegezegd met de bepaling, dat
deze subsidie zal worden verhoogd met een
gelijk bedrag als de vereeniging van andere
zijde aan bijdragen mocht ontvangen. Wan
neer dus iemand de vereeniging steunt,
hetzij met 100, hetzij met een kwartje of
een dubbeltje, kan hij er op rekenen, dat
het rijk er evenveel bijlegt. Het adres van
de vereeniging is: Amsterdam C., Wete
ringschans 96. terwijl het nummer van de
postrekening is 12459.
Geleidelijk meer verlof
Ook is een verlofregeling in voor
bereiding. doch eerst moet nog worden
De 41ste Nederlandsche
Jaarbeurs
HEDEN TE UTRECHT GEOPEND.
Een week later dan de bedoeling was is
heden te Utrecht de 41ste Koninklijke
Nederlandsche Jaarbeurs begonnen.
Naar het uiterlijk ziet men weinig ver
schil met vorige jaarbeurzen. Aangezien
de deelnemers hun vaste plaatsen hebben,
vindt men op' elke etage dezelfde branches,
die er altijd exposeeren.
De heer Fentener van Vlissingen heeft
vandaag aan de pers enkele bijzonder
heden medegedeeld
De een en veertigste Jaarbeurs vertoont
eenige hiaten, daar onder de deelnemers
sommige zoodanig gehandicapt zijn door
mobilisatie-omstandigheden, beperkende
regeeringsmaatregelen en andere gevol
gen van de bijzondere gebeurtenissen, dat
er enkele stands zijn, die slechts door het
opschrift ter kennis van de bezoekers
brengen, welke firma's oorspronkelijk het
voornemen hebben gehad in deze stands
hun artikelen te exposeeren. Hun aantal
bedraagt echter slechts een gering percen
tage van het totaal aantal deelnemers.
Het aantal deelnemers, dat voor deze
beurs heeft ingeschreven, bedraagt 1203,
hetgeen slechts zeer weinig lager is dan
het deelnemersaantal van de vorige na-
jaarsbeurs, hetwelk 1211 heeft bedragen.
Daar enkele deelnemers ditmaal genoegen
hebben genomen met kleinere ruimten,
bedraagt de verhuurde oppervlakte dit
maal 17.079 vierkante meter. Tegen 17.407
vierkante meter in het najaar 1938. Aan
gezien laatstgenoemde beurs de grootste
najaarsbeurs was, die tot nu toe werd ge
houden, behoeft het geen verwondering te
wekken, dat onder de huidige omstandig
heden dit record niet werd gebroken.
Niet alleen de deelnemers uit het bin
nenland komen op deze beurs voortreffe
lijk voor den dag, doch ook het buiten
land heeft zich door de schier onoverko
melijke moeilijkheden, die voor den we
reldhandel zyn ontstaan, niet laten af
schrikken. Bovendien nemen aan deze
nagegaan, in hoeverre de toestand het
verleenen van verlof gedoogt. Voors
hands zal het verlof in elk geval slechts
op beperkte schaal kunnen worden
verleend. De regeering hoopt, geleide
lijk eenige uitbreiding aan het verlof
te kunnen geven.
Het is van belang, dat afgescheiden
van deze regeeringsmaatregelen ook van
particuliere zijde alles in het werk wordt
gesteld om de moeilijkheden en zorgen,
welke op de schouders van de gemobiliseer
den of van him gezinnen rusten, zooveel
mogelijk te helpen verlichten.
Beroep op aller medewerking
Uit maatschappelijk oogpunt is het ge-
wenscht, dat de plaatsen, die als gevolg
van de mobilisatie zijn opengevallen, we
der geheel worden bezet. De regeering heeft
in dit verband met groote waardeering
vernomen, dat zeer vele werkgevers hun
onder de wapenen geroepen personeel niet
of althans slechts tydelyk hebben ontsla
gen en de opengevallen plaatsen ook slechts
tijdelijk hebben doen bezetten door niet-
gemobiliseerden, opdat de gemobiliseer
den, wanneer zij weder uit dienst komen,
in hun oude betrekking kunnen terugkee-
ren.
Bovendien hebben vele werkgevers het
verschil tusschen loon en kostwinnersver
goeding geheel ofg voor een deel weggeno
men door het toekennen van een bijslag.:
De regeering beseft volkomen, dat niet
alle werkgevers aldus kunnen handelen,
met name niet zij, die ten gevolge van de
algemeene mobilisatie zelf in min of meer
groote moeilijkheden zijn komen te verkee-
ren. Echter moge de regeering een opwek
king richten tot alle werkgevers, die tot
heden in dit opzicht hun standpunt nog
niet hebben bepaald, om ten behoeve van
onze gemobiliseerde zoo ver te gaan, als
in verband met hun eigen omstandighe
den mogelijk wordt geacht.
Ook het publiek kan onder de huidige
omstandigheden steun aan gemobiliseerden
verleenen. Vele zaken kunnen in stand
worden gehouden, indien men eenige in
schikkelijkheid betoont, bijvoorbeeld door
waren, welke anders aan huis worden be
zorgd, zelf af te halen of te doen afhalen.
In sommige zaken blijft de echtgenoote
van den gemobiliseerde achter, die niet in
staat is het bedrijf gaande te houden, ter
wijl hulp niet is te krygen of niet kan wor
den betaald. Hier kan alleen uitkomst wor
den gebracht, wanneer anderen die over
vrijen tijd beschikken belangeloos de
behulpzame hand bieden.
De regeering doet een beroep op ieder
een, die daartoe in staat is, om te doen wat
in zyn vermogen ligt om de zorgen van de
gemobiliseerden te helpen verlichten.
beurs een Belgische en een Duitsche sectic
deel, terwijl voorts nog een inzending van
Italiaansche producten vermeld dient te
worden. Ook mag het een verheugend ver
schijnsel genoemd worden, dat na een on
derbreking van enkele jaren de Unie van
Zuid-Afrika ditmaal weder met een twee
tal stands op de vierde verdieping deel
neemt.
Een opmerkelijk feit is voorts de uitbrei
ding, die de groep textiel heeft onder
gaan, met name door de deelneming van
eenige vooraanstaande firma's uit binnen-
en buitenland op het gebied van de klee-
dingindustrie.
Ook in andere groepen is het aantal di
recte deelnemers uit Duitschland, België,
Italië, Frankryk en Engeland toegenomen,
waartegenover echter het aantal door Ne
derlandsche importeurs vertegenwoordigde
buitenlandsche firma's is gedaald..
De agrarische afdeeling neemt thans
voor de vierde maal aan de Jaarbeurs deel.
Er zijn by deze afdeeling voorlichtings
diensten aanwezig.
STEDEN IN POSEN EN WEST PRUISEN
BEZET
BERIJN, 12 September (A.N.P.) Het
opperbevel der Duitsche weermacht maakt
bekend:
Door het optreden onzer troepen in de
provincies Posen en West Pruisen zijn in
de laatste dagen Posen, Thorn, Gnesen,
Hohensalza en tal van andere steden bezet.
Hiermede is thans ok in deze streek het
vroeger Duitsche gebied byna geheel in
Duitsche handen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
warschau nog altijd in pool
sche handen (2de bl*d)>
de kansen van den economi
schen oorlog (2de blad).
rede van minister eden (2de
blad).
Binnenland
een verlofregeling voor de
militairen is OP KOMST. (Iele blad).
de regeering verklaart, met
gestrengheid te ZULLBN OPTRE
den tegen prijsverhooging. (2de
blad).
begrafenis slachtoffers van
de ramp van iir. ms. „willem van
ewijck". (1ste blad).
Vandaag is de Jaarbeurs te Utrecht ge
opend. (2de blad).
Mededeel ingen inzake het spoorweg-ju
bileum. (2de blad).
Herderlijk Schrijven van
den Bisschop van
Münster
„ALS LIJDENSUREN OVER ONS
ZOUDEN KO.MFN
In alle kerken van het bisdom
Münster is op den tweeden Zon
dag van September een herder
lijk schrijven voorgelezen van
den bisschop van Münster,
graaf von Galen.
Uit dit schrijven publiceercn w^j
enkele kenmerkende passages.
In de inleiding van het herderlijk schrij
ven zegt Mgr Graaf von Galen
..De Rijksregeering heeft aan de kerke
lijke autoriteiten in Duitschland medege
deeld, dat het momenteel ongewenscht is,
in de kerken iets te zeggen over de buiten
landsche politieke toestand van het Duit
sche vaderland. Met den oprechten wil, de
verordeningen van deze instanties, die de
zorg hebben over het tijdelijke welzijn van
het volk. voor zoover geoorloofd is na te
komen, zal ik vanaf deze heilige plaats niet
spreken over de zorgen cn de liefde voor
het heil cn het geluk van ons Duitsche volk
en vaderland, die ons hart cn ieder Duitsch
hart beroeren. Ik weet het, gij allen voelt
het met mij, cn bidt met ml), dat God de
gebeurtenissen, die over ons zijn gekomen,
tot het goede zal kecren cn aan ons vader
land spoedig weer de zegen van een eer
volle vrede in vrijheid en gerechtigheid
zal verleenen".
De bisschop van Münster wijst dan op
de woorden: „Wij z.ijn dc Uwen, de Uwen
willen wij zijn", welke woorden Paus Pius
XI heeft neergelegd in het gebed aan
Christus Zoning. De beschouwing van de/e
woorden moet allen troost geven in dezen
moeilijken tyd.
Wij zijn de Uwen! Laat ons over dit
feit en deze werkelijkheid blijven spreken,
opdat wij er dc troost van deze waarheid
uit kunnen putten. Deze waarheid geldt
ook voor onze geliefden, die ver van ons
vertoeven, misschien in gevaar en ellende,
misschien in nood. Welk leed en welke zor
gen, welke kommer en smart ei ook over
ons moge komen: niets gebeurt, er zonder
den wil van God. die pok uit h^t kwaad nog
het goede weet te trekken, en die ieder per
soonlijk door dit wisselvallige leven wil
leiden tot het eeuwig geluk van het hemel-
sche vaderland.
De Uwen willen wij zijn! Dit moet vooral
bewaarheid worden bij de beproevingen en
het lijden dat Gods oneindige wijsheid
over ons laat komen. Denkt niet, dat gij
door God vergeten of vprlaten zijt, wanneer
zorgen en benauwenis, lijden, droefheid en
bitteren nood over ons zouden komen
Wanneer lijdensuren over ons zouden ko
men, gelijk aan de uren, die Christus op
den Olijfberg heeft meegemaakt, en waar
bij de Heiland water cn bloed zweette, en
Hij tot God het gebed richtte „Vader, als
het mogelijk is, laat dan deze kolk aan mij
voorbijgaan!", dan willen wij toch ook in
navolging van het Goddelijke voorbeeld
van Jezus zeggen: „Maar niet mijn wil,
maar Uw wil geschiede!" Wij moeten de
oogen richten naar het Kruis van Christus
en onze innerlijke verbondenheid met Ma
ria, dc Moeder van Smarten, moet voor ons
een aansporing zijn cn moet ons de kracht
geven om in uren van leed en droefenis te
zeggen: „De Uwen willen wij zijn!" Als wij
zoo in navolging van de liefde van Jezus
Christus, die mensch geworden is om te
boeten voor de zonden van alle menschen
en om de zondaars te redden,' in vrijwillige
boete en eerherstel voor elkander opkomen,
dan mogen wij hopen, dat God Zijn gena-
denrijke en almachtige ontferming over
ons en over ons geliefd Duitsch vaderland
zal doen nederdalen".
