De Duitsehers voor de
poorten van Warschau
dagblad voor leiden en omstreken
Drongen de eerste troepen reeds
gisteren binnen?
Warschau
voor den val
Nieuwe schending
van onze
neutraliteit
Vreemde vlieg
tuigen boven
ons land
binnenland
ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1939 30ste Jaargang No. 9435
S)e £eid<M^0oma/nt
Dit nummer bestaat alt vl|l
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
Gisteravond verspreidde de Duitsche le
gerleiding het bericht, dat snelle Duitsche
pantsertroepen Warschau waren binnen ge
rukt.
Dat de Duitsche opmarsch snel ging, was
bekend, en dat Warschau wel binnen een
paar dagen zou vallen, werd verwacht. Maar
dat het zóó gauw zou gaan, was een groote
verrassing.
Intusschen bleek, dat de Duitsehers wel
wat voorbarig waren geweest. Er was bij
den opmarsch van de Duitsche troepen uit
het Zuidwesten in de richting van de Pool-
sche hoofdstad eenige tegenstand geboden
en deze hadden de Duitsehers overwonnen.
Nu bleek de weg naar Warschau open te
liggen en de Duitsehers stormden erop af.
Zij schijnen echter niet in de stad zelf door
gedrongen te zijn, want de Poolsche radio
zender van Warschau bleef ongestoord door
werken. Later op den avond werd gemeld,
dat Warschau van drie zijden was ingeslo
ten en dat men de Duitsche aanval van
ochtend verwachtte.
De Poolsche militaire autoriteiten, belast
met de verdediging van de stad, gaven een
tamelijk felle oproep tot de bevolking ten
beste, waarin gezegd werd, dat Warschau
slechts ingenomen zou kunnen worden na
dat de laatste Poolsche soldaat door de
Duitsche tanks was vernietigd. Dat zou dus
kunnen beteekenen, dat de stad tot het
uiterste verdedigd zou worden.
Tot nu toe hebben wij het definitieve be
richt van den val van Warschau nog niet
ontvangen.
Op zichzelf beteekent de inname van de
Poolsche hoofdstad niet meer dan de inname
van welke andere Poolsche stad ook. De re
geering heeft reeds lang een wijkplaats ge
zocht in een rustiger omgeving. Het hart
van het Poolsche verzet zal men dus in
Warschau niet treffen. Maar het psycho-
logisch effect van de inname van een hoofd
stad is altijd geweldig, zoowel op de ver
overaars als op de overwonnenen.
Bovendien dreigt het nog in Posen ope-
reerende Poolsche leger, in een zak te wor
den ingesloten. Dit leger is reeds bezig zich
om zich uit deze provincie terug te trek
ken onder de druk van de uit het Noorden
en het Zuiden opmarcheerende Duitsehers.
Maar als deze beide armen zich bij War
schau sluiten, dan zitten ze gevangen. Met
het oog daarop zoü het wel eens moge
lijk kunnen zijn, dat er bij Warschau ver
woed gevochten wordt.
In het Westen blijkt n^g altijd weinig
van de activiteit. De communiqué's blijven
even laconiek en Havas voorziet ze van
commentaar, opdat er tenminste nog iets
van begrepen kan worden.
Dat de Fransche legerleiding zich zoo
v/einig mogelijk wil bloot geven en daar
om zullen laconieke communiqué's uit
geeft, is op zichzelf begrijpelijk, maar
onze nieuwsgierigheid wordt er niet door
bevredigd. Evenzoo is het begrijpelijk, dat
de Britsche vloot niet telkens een bericht
lanceert, als er een Duitsche duikboot on
schadelijk is gemaakt. Dat heeft een zeer
goede reden, maar het wekt den indruk
alsof er niets gebeurt.
Inmiddels begint men in de Engelsche
pers ook al over vredesvoorwaarden te
praten, maar als men de vredesvoorwaar
den ziet, kan men moeilijk aannemen, dat
Duitschland er één-twee-drie op in zal
gaan.
De „News Chronicle" noemt n.l. de vol
gende:
1. Instelling van een fatsoenlijke Duit
sche regeering.
2. Herstel der onafhankelijkheid van
Tsjecho-Slowakije.
3. Het afzien door Duitschland van alle
agressieve bedoelingen.
4. Ontwapening.
Wij zien voorloopig nog geer onderhan
delingen op die basis!
DUITSCH VLIEGTUIG BOVEN
NEDERLAND.
Boven Limburg waargenomen.
De regeeringspersdienst deelt mede:
Tusschen 1 en 2 uur gisterenmiddag heeft
de luchtwachtdienst in een gedeelte van
Limburg een vreemd vliegtuig boven Ne-
derlandsch grondgebied gesignaleerd.
De kenteekenen van dit vliegtuig waren
die van de Duitsche luchtmacht.
Aan H. M. gezant te Berlijn is opgedra
gen stappen te doen naar aanleiding van
deze schending van onze neutraliteit.
De zender van Warschau
bleel werken
EEN VOORBARIG BERICHT.
Het oppercommando der Duitsche weer
macht deelde gisteren mede: De Duitsche
pantsertroepen zijn Vrijdagmiddag om
17.15 uur in Warschau binnengedrongen.
In den loop van den avond kwamen
gisteren echter verschillende berichten bin
nen, welke in tegenspraak waren met de
bovenstaande mededecling of althans er op
wijzen dat de Duitsehers nog geen mees
ter in de hoofdstad waren.
Het A.N.P. meldde: Op grond van zoo
juist uit Polen ontvangen inlichtingen heeft
de Poolsche legatie te 's-Gravenhage gis
teravond om half tien tegengesproken, dat
Duitsche pantser troepen tot Warschau wa
ren doorgedrongen. De legatie wijst er ove
rigens op, dat het radiostation van War
schau normaal zijn programma voortzet
Ter aanvulling op deze tegenspraak deelt
de legatie nog mede, dat een Duitsche zen
der op de golflengte van den zonder van
Warschau nieuwsberichten uitzond. Niette
min blijft het feit bestaan, dat ook de zen
der van Warschau gisteravond gewoon
functioneerde.
Van belang is verder een Havas-bericht,
volgens welke de Poolsche troepen zich
'hergroepeeren op het z.g. „front der vijf
rivieren", ten Noorden en ten Zuiden van
Warschau, ten einde den Duitschen inval
te weerstaan.
Radio-uitzending uit Warschau.
De burgemeester van Warschau, Star-
zynski, heeft gisteravond, naar te Londen
is opgevangen, een radiotoespraak gehou
den voor den zender van Warschau, om 19
uur 15, waarin hij aldus Reuter den
bewoners der hoofdstad verzocht loopgra
ven aan te leggen en zich voor te berei
den op de verdediging der stad. Voorts
stelde hij de bewoners van Warschau er
van in kennis, dat de regeering intusschen
naar een veiliger centrum was overge
bracht.
Volgens Havas werd dze radiotoespraak
om 17.30 uur gehouden.
De burgemeester heeft verder nog ver
klaard, dat de hoofdstad in den loop van
den dag wederom het slachtoffer was ge
weest van een bombardement door de
Duitsche luchtmacht.
Hij gaf geen nadere bijzonderheden. Wel
deelde hij mede, dat de bevolking van War
schau deze nieuwe beproeving met moed
heeft doorstaan.
Gisteravond om 19 uur 55 werd door den
zender van Warschau het geloei der alarm-
sirenes, die luchtaanvallen aankondigen,
vernomen en het vuren van mitrailleurs.
De militaire commandant van Warschau las
instructies voor aan het publiek, toen men
de waarsohuwingssirenes hoorde en de om
roeper aankondigde, dat een luchtaanval
op Warschau werd verwacht.
DUITSCHE TROEPEN HEDEN IN
WARSCHAU?
Vannacht te 1.15 uur G.M.T. werd de uit
zending van den Duitschen kortegolfzender
onderbroken voor het verspreiden van een
speciale boodschap aan de bevolking van
Warschau, die als volgt luidde:
„De Duitsche troeepn hebben de stad
Warschau van drie zijden ingesloten. Zij
zullen in den vroegen ochtend binnentrek
ken. De bevolking wordt gevraagd kalm te
blijven. Winkels mogen morgen niet open
zijn".
ZAL WARSCHAU VERDEDIGD
WORDEN?
„Tot de laatste Poolsche soldaat door de
Duitsche tanks is vernietigd"
De commandant van de verdedigings
krachten, die belast zijn met de verdedi
ging van Warschau, generaal Czuma, heeft
gisteravond te 22 uur, voor de Poolsche ra
dio-omroep een legerorder voorgelezen, die
luidt:
„De opperbevelhebber van het Poolsche
leger, maarschalk Smigly Ridz, heeft ons de
verdediging van de hoofdstad toevertrouwd.
Hij eischt, dat de aanval van den vijand te
pletter loopt tegen een muur van verzet,
die wij hem zullen bieden. De leuze, die
wij den vijand zullen toeroepen is: „Geen
stap meer verder". Wanneer de vijand
slaagt is het, omdat de laatste Poolsche sol
daat door de Duitsche tanks is verpletterd".
In dezelfde radio-uitzending werd ver
der gezegd:
„Het beteekent, dat Warschau verdedigd
zal worden tot onzen laatsten ademtocht, en
dat, wanneer de stad valt, de vijand er
slechts over onze lijken zal zijn binnen
gekomen. De bewoners van de hoofdstad
moeten dus op dit oogenblik al hun ener
gie geven om de taak van onze troepen
bij den strijd te vergemakkelijken. Wij
vragen met nadruk, dat zij rustig zullen
blijven en hun volledige koelbloedigheid
zullen bewaren. Iedereen dient te blijven
op de plaats waar hij zich bevindt op het
oogenblik dat de verdediging begint. Het
opgeven van Warschau op dit oogenblik
zou beschouwd worden als lafhartigheid.
Warschau en zijn bewoners hebben thans
een historische gelegenheid om hun vader
landsliefde te toonep. Wij wenschen dat de
Poolsche soldaat slechts rustige gezichten
om zich heen ziet, dat glimlach der vrou
wen en haar zegen hen vergezellen als hij
in den strijd gaat, dat een opgewekt lied
weerklinke. Warschau bevindt zich in de
eerste verdedigingslinies en kan daar
trotsch op zijn.
Ik spreek voor de radio, maar waarschuw
u dat deze elk oogenblik door een bom
bardement kan worden vernield. Als onze
zender zwijgt, beteekent dat, dat hij door
den vijand vernield is. In dit geval zullen
langs anderen weg aanwijzingen aan het
publiek worden gegeven.
De uitzending eindigde met het Poolsche
volkslied, dat gevolgd werd door de eerste
strophen van het oude Poolsche lied: „Nog
is Polen niet verloren".
HET OCHTENDCOMMUNIQUé VAN HET
FRANSCHE HOOFDKWARTIER.
PARIJS, 9 September. (A.N.P.) Het van
ochtend uitgegeven Fransche communiqué
vermeldt:
In den afgeloopen nacht hebben de voor
ste posten onzer grondstrijdkrachten een
activiteit ontplooid. Het groote bosch van
Warndt, ten Westen van Forbach, is groo-
tendeels in onze handen. Er waren veel
vernielingen en valkuilen van allerlei
soort.
De activiteit onzer vliegers is in over
eenstemming met de acties der grond
strijdkrachten.
DE TAAK VAN ITALIë.
ROME, 9 September. (A.N.P.) De „Mes-
sagero" schrijft, dat het consigne voor de
Italianen thans is, intensief te produceeren
en er geestelijk en materieel op voorbe
reid te zijn den oproep van Mussolini te
beantwoorden tot vervulling van de ta
ken, die door de ontwikkeling van de ge
beurtenissen, welke Europa onderstboven
werpen, worden opgelegd.
De Italiaansche bladen zijn vanochtend
op grond van de nieuwe bepalingen met
vier pagina's verschenen. De minister voor
volkscultuur heeft voorts bepaald, dat het
aantal bladzijden van periodieken en ge-
illustreerde bladen moet worden vermin
derd. Eenige periodieke uitgaven moeten
worden gestaakt.
HET WAS EEN BRITSCH VLIEGTUIG.
Antwoord der Britsche regeering.
De regeeringspersdienst deelt mede, dat
van de Britsche regeering antwoord is
binnengekomen op de nota der Neder-
landsche regeering met betrekking tot het
zich bewegen van Britsche legervliegtui
gen boven Nederlandsch grondgebied in
den nacht van 3 op 4 September j.l. In dit
antwoord deelt de Britsche regeering mede,
dat deze aangelegenheid, welke zij be
schouwt als een kwestie van het aller
grootste belang, onmiddellijk en grondig
is onderzocht door de Britsche luchtvaart
autoriteiten.
Als resultaat van dit onderzoek is de
Britsche regeering tot de overtuiging ge
komen, dat op den heenweg niet één
Britsch vliegtuig over het grondgebied
van Nederland vloog. Geen enkel Britsch
vliegtuig is op den heenweg over de
Zuidelijke route gevlogen en de Britsche
luchtvaartautoriteiten zijn derhalve tot de
overtuiging gekomen, dat vliegtuigbewe
gingen boven Limburg in de richting van
Duitschland alleen betrekking kunnen
hebben op de luchtmacht van een andere
mogendheid.
Als resultaat van een grondig en nauw
keurig onderzoek is echter gebleken, dat
één Britsche piloot, die verder dan de an
deren in Duitschland was doorgedrongen,
in strijd met zijn opdracht, over Neder-
V Belangstelling voor
andere dingen
De ontwikkelde techniek stelt ons in de
gelegenheid, de feiten van den oorlog zeer
vlug te kennen, met den oorlog mee te le
ven, als 't ware van uur tot uur.
Dit kan het nuttig effect hebben, dat we
niet langen tijd in gespannen afwachting
behoeven te verkeeren.
Maar dat kan óók het nadeelig ge
volg hebben, dat er in het dagelijksch le
ven haast geen uur meer is, of de aan
dacht is gericht op den oorlog, of de ang
stige spanning gaat uit naar wat de radio
nu weer zal mededeelen. En, als t mede
gedeeld is, wachten we weer op de vol
gende uitzending. Zóó is dg dag verdeeld
van de eene uitzending naar de andere.
In de eerste dagen van den oorlog was
't werkelijk veel te erg. Er waren feitelijk
veel te veel uitzendingen van A. N. P.-be-
richten. Het was te verklaren, gezien de
plotseling ontstane toestand van een zoo
geweldig wereldgebeuren. Maar men heeft
zelf al spoedig ingezien, dat die uitzendin
gen beperkt moesten worden-. Nu zijn zij
ook beperkt. En wij zouden geenszins wil
len aandringen op nog meer beperking.
Maar wel willen wij ons veroorlooven, aan
hen, wier zenuwen niet sterk genoeg zijn,
om iederen dag meermalen weerstand te
bieden aan schokkende en beangstigende
oorlogsberichten, de radio 'ns een keer
n ie t aan te zetten, wat of zelfs véél min
der te gebruiken. Iederen dag toch geeft
het dagblad dat, wat men wil weten, en
men kan het dan rustig overlezen. Daar
zijn er ook wel, wien zelfs de geregelde
dagblad-lectuur in dezen tijd zal moeten
worden ontraden. Maar niemand zal tegen
spreken, dat een courant op den lezer min
der zenuw-schokkend zal werken, dan een
radio-uitzending b.v. vlak voor het naar
bed gaan!
In verband hiermede zouden wij ook
gaarne den raad willen geven, belang
stelling te houden voor.... andere
dingen, dan de oorlog, belangstelling voor
de normale ontspanning, belangstelling
voor wat geestelijk hooger ligt, een mooi
boek b.v., en vooral voor de schoonheid der
kerkelijke liturgie, die is een omlijsting,
een uitstraling van de waarheid, die alléén
ons in dezen tijd kan troosten en sterken
en óp-heffen uit de naar-omlaag-trekkende
dingen van den dag.
LUCHTALARM TE BERLIJN?
KOPENHAGEN, 9 Septembzer (A.N.P.)
Volgens den Berlijnschen correspon
dent van „Berlingske Tidende" was er
vannacht tusschen kwart voor drie en
half vier luchtalarm te Berlijn.
De waarschuwing was volgens den cor
respondent gegeven, nadat boven Kassei
vliegtuigen waren gehoord, die in de rich
ting van Berlijn vlogen.
land (ongeveer in de richting van Am
sterdam) terugkeerde, als gevolg van te
kort aan benzine. De Britsche regeering
heeft in verband daarmede jegens de Në-
derlandsche rdgeering uiting gegeven aan
haar dien leedwezen over deze schending
der neutraliteit van ons land. De Britsche
regeering is vastbesloten alles te doen,
wat in haar vermogen ligt om herhaling
van een dergelijke gebeurtenis te voorko
men. Met dit doel zijn en zullen aan de
Britsche piloten de strengste voorschriften
worden gegeven.
Minder erg dan het lijkt.
In enkele Duitsche bladen wordt het
voorgesteld, als zou onze neutraliteit bij
herhaling geschonden zijn door vluchten
van Britsche militaire vliegtuigen over
Nederlandsch grondgebied, waartegen Ne
derland zich onvoldoende zou hebben ge
weerd.
Tegenover deze niet op feiten steunende
bewering kan op grond van inlichtingen
van gezaghebbende zijde gesteld worden,
dat slechts één dergelijke neutraliteits-
schending is komen vast te staan, en dat,
naar aanleiding daarvan, zooals van regee-
ringswege onmiddellijk is bekend gemaakt,
aanstonds een stap bij de Britsche regee
ring is gedaan, terwijl vervolgens, zoodra
bewijsmateriaal beschikbaar was, over
legging daarvan heeft plaats gehad. Het
betrof een of meer Britsche vliegtuigen,
welke op den terugweg van Duitschland,
waarheen zij zich begeven hadden met
het doel er pamfletten uit te werpen, over
onze grens zijn gekomen. Zij vlogen bij
bewolkten hemel, weshalve er niet op kon
wordpn gevuurd.
Het vergaan van de
„Willem van Ewijck"
EEN LEIDENAAR ONDER DE
SLACHTOFFERS
Op pag. 5 geven wij een uitvoerig ver
slag van een ramp van een Nederlandschen
mijnenleggr, waarbij talrijke slachtoffer*
zijn gevallen.
Tot degenen, die bij de ramp van den
mynenlegger „Willem van Ewijck" als ver
mist wordt opgegeven behoort de Leidc-
naar A. Verkuylen, stoker-olieman aan
boord van dit schip.
Abraham Verkuylen is de jongste zoon
uit het gezin van den heer J. A. Verkuylen,
gepensionneerd agent van politie te Leiden
De heer A. Verkuylen heeft aan de
Leidsche Ambachtsschool den driejarigen
cursus voor machinist gevolgd en op 21-
jarigen leeftijd ging hij, aangezien er toen
geen plaats was bij de groote vaart, naar de
marine.
Zoo kwam hy in 1934 te Den Helder,
vanwaar hy na eenigen tijd met een
politievaartuig naar Ned. Indië vertrok. Na
een 3-jarig verblijf keerde hij met de Su
matra terug, kwam weer in Den Helder,
deed daar politie-diensten op verschillen
de vaartuigen, o.m. op dc onderzeeboot
Z 6 en kwam, opgeroepen bij de voor
mobilisatie aan boord van den mijnenlegger
die gisteren verging.
Juist voor zijn vertrek had de heer A.
Verkuylen zijn verloving gevierd.
Het bloembollenvak
Bespreking van den toestand
Dezer dagen is een bijeenkomst gehou
den van leidende personen uit de verschil-'
lende organisaties van het bloembollenvak.
Algemeen werd hier overeengekomen in
volkomen samenwerking van alle organen
met uitschakeling van vroegere verschil
len maatregelen te beramen om aan de
moeilijkheden der tijden het hoofd te bie
den.
Allereerst zal worden getracht de nog be
staande exportmogelijkheden zooveel mo
gelijk te steunen, vaststaat, dat in den loop
der volgende week verdere mededcelingen
hieromtrent zijn te wachten.
Ook in het belang der cultuur zullen na
dere maatregelen worden overwogen, waar
bij o.m. dc mogelijkheid van verdere In
krimping van het areaal voor hyacinthen en
tulpen onder oogen zal worden gezien, in
verband met het verkrijgen van verdere
rechten voor productie en export van tuin-
bouwartikelen.
Met alle desbetreffende organisatiebe-
sturen, met name ook met die van de Ne-
derlandschc Bloembollen Bedrijfsorganisa
tie, de Nederlandsche Sierteelt Centrale en
het Bloemtbollen Surplusfonds, zal op kor
ten termijn overleg worden gepleegd, waar
na ook te dezen aanzien verdere berichten
zullen volgen.
UITVOER VAN EIEREN NAAR
DUITSCHLAND.
Behoudens onvoorziene omstandigheden
gelden in het tijdvak van 8 tot en met 11
September voor uitvoer van kipeieren
naar Duitschland de volgende franco-
grens-prijzen per 100 stuks: voor D eieren
f 2,85; C 3,45; B 3,40: A 3,50 en voor
S eieren 3,55; voor eendeneieren bene
den 50 K.G. per 1000 stuks 1,60; 50—54
K.G. 1,95; 54—60 K.G. f 2,40; voor een
deneieren van 60 K.G. per 1000 stuks en
daarboven f 2,75.
