DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Oorlog zonder
krijgsrumoer
fZk eotta# in de tucht
Vannacht is het in
dustriegebied van
Aken gebombar
deerd
Bekendmaking
WOENSDAG 6 SEPTEMBER 1939
30ste Jaargang No. 9432
S)e £eki^cii^Soii^cmt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat uil
vier bladen.
De Fransche oorlogscommuniqué's van de
eerste oorlogsdagen munten uit door laco
nieke beknoptheid. Zij gewagen van „nor
male krijgsverrichtingen" en van het „hou
den van contact", maar op de vraag, waar
uit alles bestaat, zwijgen zij volkomen.
Er schijnt vannacht een luchtaanval op
het industriegebied van Aken gedaan te
zijn, maar overigens kan men ook vandaag
het bekende korte zinnetje uit de laatste
maanden van den wereldoorlog herhalen:
„lm Westen nichts i.eues".
Het Italiaansche blad „Tevere" noemt
dit een „zonderlinge" oorlog en ook het
Fransohe persbureau Havas meent een ver
klaring schuldig te zijn over het verrassen
de uitblijven van de krijgsverrichtingen.
„In Augustus 1914 was het een bewe
gingsoorlog met een snel offensief aan bei
de kanten. Thans steunen de tegenover el
kander staande troepen op twee hechte
fortificatie-systemen, de Maginot- en de
Siegfriedlinie. Men begrijpt dan ook, dat
de eerste dagen der vijandelijkheden
slechts aanleiding hebben kunnen geven
tot het innemen der stellingen en het zoe
ken van contact, hetgeen slechts de twee
of drie regels verdient, welke dagelijks
daaraan gewijd zyn".
Misschien begrijpen de Franschen deze
„verklaring", maar het is ons niet^ duide
lijk.
De „Maasbode" geeft als mogelijke ver
klaring van dit onbegrijpelijk oorlogsbegin,
het volgende ten beste:
„Duitschland acht zich nog steeds niet in
oorlog met Polen; het heeft alleen een
tegenaanval ondernomen, welke dan stop
gezet zou kunnen worden, als de veiligheid
van Duitschland gewaarborgd is; het zou
dus een soort strafexpeditie zijn, zooals we
nu al bijna drie jaar in het Verre Oosten
beleven. En wat het Westen betreft, Enge
land en Frankrijk beschouwen zich als in
oorlog met Duitschland, maar Duitschland
beschouwt zich niet als in oórlog met de
twee zoo juist genoemde landen. Het wacht
den militairen aanval van Engeland en
Frankrijk op Duitsch grondgebied af, zon
der dezen hoe dan ook uit te lokken. Als de
aanval loskomt, kan Duitschland zich dan
tot den aangevallene proclameeren. En
naar men meent, treedt in dat geval het
Duitsch-Italiaansche militaire verdrag in
werking. Dat is ten slotte een suppositie,
maar er zijn zeer goede motieven om er
groote waarde aan te hechten. Het gaat
hier ten slotte niet om de vraag, wie ver
antwoordelijk voor den toestand van het
oogenblik is, maar om de practische vraag,
hoe de verdragen formeel luiden; hoe daar
in het begrip aanvaller en aangevallene ge
formuleerd wordt.
En speelt de kwestie van aanvaller wel
licht ook een groote rol in debetrekkin
gen tusschen Duitschland en Rusland?
Intusschen kan de huidige faze niet onbe
perkt, zelfs niet lang aanhouden. De span
ningen, welke ook onder de troepen moe
ten ontstaan, kunnen ondraaglijk worden.
Maar vóór dat moment aanbreekt, zal de
actie ontketend worden".
Tot zoover de „Maasbode".
Het is mogelijk, dat de formuleering van
de verdragen, welke Duitschland met Italië
en Rusland sloot, de sleutel geevn van het
raadsel. Maar het is op het oogenblik niet
zoozeer de vraag waarom Duitschland niet
aanvalt Om de gereserveerde houding van
Duitschland te verklaren, behoeft men z'n
toevlucht waarschijnlijk niet te nemen tot
ingewikkelde redeneeringen. Duitschland
voelt zich door zijn Siegfriedlinie, zijn mij
nenvelden en door de neutrale landen
voldoende in den rug gedekt, om eerst zijn
volle aandacht te wijden aan het inpalmen
van die gebieden in Polen, welke het gaar
ne in bezit wil nemen. Dat is het eerste
doel van Berlijn en het voelt niet den min
sten aandrang om zich daarbij nog eens in
extra moeilijkheden te steken in het Wes
ten, zoolang dat tenminste vermeden kan
worden.
Wat echter bevreeemdt is de houding van
Engeland en Frankrijk. Zij laten zich op
het oogenblik zoo zou men als leek
zeggen een goede gelegenheid voorbij
gaan om het Duitschland lastig te maken,
nu het z'n handen vol heeft in Polen.
De eenige verklaring, welke wij er op
het oogenblik voor kunnen vinden is, dat
Engeland en Frankrijk niet gelooven in
den z.g. „bliksem-oorlog", maar zich voor
bereiden op den uitputtingsoorlog van
langen adem, gedurende welken oorlog
er nog allerlei wijzigingen kunnen optre
den in de politieke stellingname van som
mige landen.
Roosevelt heeft gisteren de neutraliteits-
wet afgekondigd, waarmede meteen de
strijd om wijziging van deze wet opnieuw
een stimulans krijgt. De meeste Amerikaan-
sche ochtendbladen dringen reeds aan op
herziening, daar het dringend noodzakelijk
wordt geacht, het wapenembargo op te
heffen ten voordeele van Frankrijk en En
geland.
ONTPLOFFINGEN HOORBAAR OVER
BELGISCHE GRENS.
De omgeving van Aken is vanmorgen,
volgens een correspondent van de Belgi
sche „Soir", gebombardeerd.
Het geloei van sirenes en het geluid van
ontploffingen zijn gehoord in Raeren,
Eupen en andere punten aan de Belgische
grens.
De Eupensche correspondent van de „In-
dependance Beige" meldt, dat de luchtaan
val op de streek van Aken vooral de in
dustriecentra Eschweiler en Stolberg ge
troffen heeft.
GERUCHTEN OVER EEN ONTPLOFFING
BIJ DE ZEPPELIN-FABRIEKEN.
Uit Romanhorn aan het meer van Kon-
stanz wordt aan de „Baseier National Zei-
tung" bericht, dat men in den nacht van
Zondag op Maandag van den Zwitserschen
oever een hooge vlam en een ontploffing
heeft gehoord uit de richting van de Zep-
pelinfabrieken te Friedrichshafen. De gen
darmerie te Romanshorn weigert inlichtin
gen te verstrekken.
ENGELSCHEN STROOIEN WEDEROM
PAMFLETTEN UIT.
Officieel wordt uit Londen gemeld, dat
in den nacht van 4 op 5 September we
derom uitgebreide verkenningsvluchten
ten uitvoer zijn gelegd door de Britsche
luchtstrijdkrachten, waarbij ruim drie
millioen exemplaren der waarschuwing
aan het Duitsche volk werden neergewor
pen. De vliegtuigen werden niet aangeval
len door vijandelijke toestellen. Bij deze
evenals de vorige gelegenheid keerden alle
vliegtuigen veilig terug.
BRITSCHE VLIEGTUIGEN
NEERGESCHOTEN.
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht, dat
boven Hamburg vier Britsche verken
ningsvliegtuigen zijn gezien en aangeval
len door de Duitsche luchtstrijdkrachten.
Twee Britsche toestellen werden neerge
schoten.
Voorts bericht het Duitsche Nieuwsbu
reau, dat Maandag een Duitsch zeevlieg
tuig boven Doggersbank een Britsch bom
bardementsvliegtuig omlaag heeft gescho
ten. Nadat het toestel omlaag geschoten
was, daalde het Duitsche vliegtuig op zee
en redde de bemanning van het zinkende
Britsche toestel.
Het Duitsche Nieuwsbureau voegt hier
aan toe, dat hoewel de weersomstandighe
den het ernstig bemoeilijkten, de Duitsche
vlieger het zijn plicht achtte, met gevaar
voor eigen leven, het leven van den over
wonnen tegenstander te redden.
LUCHTALARM TE PARIJS.
Hedennacht van 1.20 uur heerschte te
Parijs weer de toestand van luchtgevaar.
Op dit tijdstip was het luchtalarm gege
ven en pas te 4.20 uur kwam het signaal:
Luchtgevaar geweken.
DE AANVAL OP WILHELMSHAFEN.
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht, dat
de aanval op Wilhelmshaf en en Cuxhafen
werd uitgevoerd door twintig tot vijfen
twintig vijandelijke vliegtuigen. Met ze
kerheid kan worden gemeld, dat alleen in
het ressort van den bevelhebber van de
kustwacht Oost-Friesland tien vijandelijke
toestellen omlaag zijn geschoten. Hiervan
heeft een vaartuig der oorlogsmarine vier
vliegtuigen neergeschoten.
De rest van de Britsche militaire vlieg
tuigen heeft, naar onbetwistbaar werd
vastgesteld (aldus het Duitsch Nieuwsbu
reau, voor wiens rekening deze conclusie
blijft), bij het terugvliegen over Neder-
landsch gebied gevlogen en zoo wederom
Nederlandsche neutraliteit geschonden.
DE LUCHTOORLOG IN POLEN.
Elf Poolsche vliegtuigen neergeschoten.
Tijdens de luchtgevechten van gisteren-
morgeen in 't gebied WarschauLodz, wer
den volgens het D. N. B. elf Poolsche vlieg
tuigen neergeschoten.
De luchtaanval op Warschau.
In een officieel communiqué van Pool
sche zijde wordt medegedeeld: In den na
middag van 4 September heeft de vijand
een luchtaanval gedaan op Warschau,
waaraan ongeveer zeventig bommenwer
pers hebben deelgenomen, die brisantbom
men en brandbommen hebben geworpen,
welke een reeks branden veroorzaakten.
De aanval trof in het bijzonder de buiten
wijken van Warschau, die bewoond wor
den door de armste bevolking. Circa 50
personen werden gedood en talrijken ge
wond. Een projectiel viel in een groep kin
deren. Het luchtafweergeschut haalde ze
ven Duitsche vliegtuigen neer. Een acht
ste Duitsch toestel viel op eenigen afstand
neer en werd later gevonden.
LUCHTAANVAL OP BERLIJN
TEGENGESPROKEN.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: „De
zender te Warschau heeft het bericht ver
spreid, dat negen en dertig Poolsche vlieg
tuigen een aanval op Berlijn gedaan heb
ben. Ondanks het heldere weer was echter
geen enkel vliegtuig zichtbaar. Men neemt
aan, dat de Poolsche vliegers door onbe
kendheid met den geografischen toestand
Berlijn met een Poolsche stad verward
hebben, indien zij tenminste opgestegen
zyn."
HET GEBRUIK VAN VALSCHERM
TROEPEN.
Het Duitsche Nieuwsbureau schrijft ten
aanzien van het gebruik van valscherm-
troepen, dat van Poolsche zijde is gemeld,
oat valschermtroepen beschouwd zullen
worden als spionnen en dienovereenkom
stig zullen worden behandeld. Het Duit
sche Nieuwsbureau stelt hiertegenover,
dat de valschermtroepen een essentieel be
standdeel zyn van de Duitsche luchtmacht,
dat nooit verheimelijkt is. Spionnen zijn
slechts zij, die zich op heimelijke wijze in
het vijandelijk gebied hebben begeven om
berichten te verzamelen.
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht ver
der, dat tot nu toe nog geen Duitsche val
schermtroepen achter de Poolsche linies
omlaag zijn gesprongen. Indien dus van
Poolsche zijde wordt gemeld, dat Duitsche
valschermjagers zijn, gefusilleerd, dan zou
hier alleen sprake kunnen zijn van de be
manning van beschadigde vliegtuigen, die
zich met behulp van hun parachute poog
den te redden.
De Poolsche bladen melden, dat de be
volking van het platteland, verontwaar
digd over de barbaarsche aanvallen der
Duitschers op steden en dorpen, spontaan
achtervolgingen organiseert van de Duit
sche vliegers, die zich met behulp van
hun valschermen hebben moeten redden.
In een geval hebben boeren vier Duit
sche vliegerofficieren meegenomen en aan
de politie uitgeleverd.
De bevolking veroorlooft zich evenwel
riet over te gaan tot willekeurige straf
maatregelen tegenover de Duitschers van
wie zij, aldus het bericht, een moorddadig
optreden ziet tegenover mannen, vrou
wen en kinderen.
DE BOMMEN BOVEN ESBJERG.
Vermoedelijk wilde een vluchtende vlieger
ze kwijt.
Omtrent de omstandigheden, waaronder
op de Deensche stad Esbjerg bommen te
recht zijn gekomen, wordt vernomen, dat
de bommenwerper vermoedelijk achter
volgd werd. Ten einde zich van zijn last te
bevrijden, heeft de vlieger toen zijn bom
men laten vallen, niet wetende, dat hij
zich boven woonhuizen bevond.
Men vermoedt, dat de bommenwerper
deel heeft genomen aan een luchtgevecht,
dat boven het eiland Sylt geleverd is. Men
heeft namelijk aan de Deensche kust zware
ontploffingen gehoord, welke toegeschre
ven werden aan een strijd tusschen vlieg
tuigen.
In de gisteren gehouden zitting van het
Folketing heeft de Deensche president,
Rasmussen, verklaard, dat het bombarde
ment van Esbjerg de overtuiging heeft be
vestigd, dat het van wezenlijk belang voor
Denemerken is om buiten het huidige con
flict te blijven. „Wij zullen zoolang als het
mogelijk is, blijven gelooven dat het bom
bardement te wijten is aan een misver
stand". Er wordt een onderzoek ingestëld
en wanneer de schuldige gevonden wordt,
zal een protest worden ingediend en scha
devergoeding worden gevraagd.
Duikers zoeken naar de onontplofte
bommen om vast te stellen waar deze ge
maakt zyn.
De materieele schade die door het bom
bardement aan twee gebouwen is aange
richt wordt op ongeveer 100.000 kronen
geschat waarbij nog komt de waarde van
de inventaris in negen geheel vernielde
woningen.
BELGISCHE LUCHTAFWEER SCHIET
OP OVERVLIEGEND VLIEGTUIG.
Het Belgische ministerie van nationale
verdediging deelt mede: Onze luchtafweer
heeft in de omgeving van Leuven gister
nacht het vuur geopend op een onbekend
vliegtuig, dat oogenblikkelijk de vlucht
nam.
DE VREEMDE VLIEGTUIGEN BOVEN
ONS LAND.
De „Daily Telegraph" wijdt hoofdartikelen
aan deze kwestie.
LONDEN, 6 September. (A.N.P.) In zijn
commentaar op het vliegen van niet ge
ïdentificeerde vliegtuigen boven Neder
land schrijft de „Daily Telegraph":
Het Nederlandsche bericht, dat
vliegtuigen in formatie waren waarge
nomen, doet de veronderstelling opkomen,
dat het hier Duitsche vliegtuigen be
treft, omdat bij de aanvallen op het natio-
naal-socialistische gebied de Britsche
vliegtuigen afzonderlijk vlogen. Groot-
Brittannië heeft aan de neutrale mogend
heden de meest volledige waarborgen ge
geven, dat haar grondgebied zal worden
geëerbiedigd.
De mogelijkheid zal steeds bestaan, dat
een vlieger, die zich niet kan oriënteeren
een neutraal land zal passeeren, doch in
de instructies aan de vliegers zijn alle
voorzorgen genomen tegen het zich voor
doen van een dergelijke fout.
In deze aangelegenheid hebben de ge
allieerden er alle belang bij, iedere over
treding van de overeenkomst, welke zij
hebben onderschreven, te voorkomen.
Frankrijk en Groot-Brittannië hebben de
wapens opgevat voor de onafhankelijkheid
van de kleinere mogendheden en geen ge
dachte aan eenig militair voordeel zal nu
hen er op eenig oogenblik toe brengen, be
wust de neutraliteit te schenden van die
landen, die verkozen hebben buiten het
conflict te blijven.
Voor Nederland en België in het bij
zonder is een essentieel iets voor hun po
sitie, dat zy niet het tooneel moeten wor
den van operaties, hetzij te land of in de
lucht.
Dit feit wordt door de bondgenooten er
kend, die, wanneer het noodig mocht wor
den, de vrijheid van de kleinere staten
zullen waarborgen, zooals zij er naar stre
ven die van Polen te behouden.
van het
Centraal
Distributiekantoor
Het Centraal Distributiekantoor maakt
aan de winkeliers bekend, dat het bij het
uitvoeren der dstributiemaatregelen in de
bedoeling ligt, hen hierbij zooveel mogelijk
in te schakelen.
Voorshands wordt alleen een enquête
gehouden naar de omzetten en voorraden
van verschillende levensmiddelen en en
kele andere artikelen van huishoudelijken
aard, teneinde een overzicht te verkrijgen
van den stand van zaken.
Om ingeschakeld te worden bij de distri
butie, is het nu echter noodzakelijk, dat
alle winkeliers en andere handeldrijvenden,
die de in het enquête-formulier vermelde
artikelen aan het publiek verkoopen een
dergelijk formulier volledig invullen.
Het betreft hier de volgende artikelen:
Rijst.
Bloem en meel, grutterswaren c.d. Tar
webloem en tarwemeel, roggebloem, en rog
gemeel, havermout, gort, vermicelli, maca
roni, spaghetti, Maizena, aardappelmeel,
griesmeel en puddingpoeders, boekwei-
meel, rijstbloem, boetweitgrutjes, bakmeel,
rijstemeel, gemalen rijst, kindermeel, ge
mengd meel e.d.
Gedroogde peulvruchten. Groené erwten
en spliterwten, bruine boonen, witte boo-
nen, capucijners en rozijnerwten, andere
soorten gedroogde peulvruchten.
Suiker. Witte suiker, basterd suiker.
Oliën en vetten. Slaoliee, raapolie, bo-
terolie, e.a., spijsoliën, bak- en braadvet,
margarine.
Koffie, thee, cacao. Koffie, koffie-surro-
gaten, thee, cacao.
Zee. Harde zeep, zachte en vloeibare
zeep, zeeppoeder, zeepvlokken, zeepschil-
fers en wasch poeder.
Kaarsen. Diegenen onder de winkeliers,
die alsnog geen enquête-formulier ontvan
gen hebben, kunnen zich ter bekoming hier
van tot hun gemeentebestuur richten.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
de indiening dezer enquête-formulieren in
den loop dezer week moet beëindigd zijn.
Wegentroepen op
geroepen
ENKELE HONDERDEN
DIENSTPLICHTIGEN.
Ingevolge een Koninklijk Besluit van 6
September zijn thahs de buitengewóón-
dienstplichtigen, bestemd voor do wegen
troepen, bij openbare kennisgeving (kleur
groen) hebben ontvangene en zij die deze
werkelijken dienst te treden.
Naar wij vernemen behooren hiertoe uit
sluitend degenen, die enkele dagen te vo
ren van den burgemeester hunner ge
meente een persoonlijke lastgeving (kleur
eroen) hebben ontvangen, en zjj die deze
nog zullen ontvangen. Op deze lastgeving
staat vermeld, waar zij zich op 7 Septem
ber moeten aanmelden.
Deze oproeping omvat alleen de wegen
troepen, d.w.z. slechts enkele honderden
buitengewóón-dienstplichtigen.
(Het betreft hier een paar honderd man,
hoofdzakelijk personen op de hoogte van
het maken van wegen. Het is een aanvul
lende maatregel. Van een uitbreiding van
de mobilisatie is dus geen sprake).
Een oproep aan
boeren en tuinders
De drie Centrale Landbouworganisaties
te weten de Christelijke Boeren en T.uin-
dersbond in Nederland, de Katholieke
Nederlandsche Boeren- en Tuindersbond,
het Koninklijk Nederlandsche Landbouw-
comité, doen een oproep aan de boeren en
tuinders:
De in Europa ingetreden oorlogstoestand
zal ook voor den vaderlandschen land- en
tuinbouw een sterke toeneming beteekenen
der reeds zoo groote moeilijkheden.
Wij roepen u allen, ook uw huisgenooten
op met ons deze moeilijkheden vastberaden
tegemoet te treden en zoo mogelijk te
overwinnen.
In de eerste plaats moeten wij als deel
der Nederlandsche natie alles doen om on
der leiding van onze Koningin en onze
regeering onze nationale zelfstandigheid te
bewaren.
Dan moeten wy bezonnen en kloek de
groote bedrijfsmoeilijkheden, die ons te
wachten staan, onder de oogen zien.
Deze moeilijkheden zijn vooral van
drieërlei aard:
1. Wy zullen zooveel mogelijk moeten
voortbrengen, terwyl het mogelijk is,
dat er zal zijn aan wat wij voor een
zoo groot mogelijke productie noodig
hebben.
2. De regeering zal nog meer dan in de
afgeloopen jaren moeten regelen, wat
nog grooter verlies van bedrijfsvrijheid
zal meebrengen.
3. Deze welhaast bovenmensohelykc
taak zal door menschen, feilbare men-
schen, moeten worden volbracht met de
kans op het maken van fouten.
Nederlandsche boeren en tuinders ver
trouwt, benut en steunt uw organisatie,
want zy zijn in dezen tyd meer onmisbaar
dan ooit. Zal de regeering haar taak aan
kunnen, zal zy de benoodigde deskundige
medewerking ontvangen, de onmisbare op
bouwende critiek vernemen, zullen de ze
ker te verwachten spanningen langs een ge
zonden weg kunnen worden weggenomen,
dan zijn uwe organisaties daartoe de on
misbare instrumenten.
De Nederlandsche boeren en tuinders
kunnen hun taak aan. Eeuwenlange erva
ring, gepaard met een hedhte traditie van
toewijding en verantwóordelijkheidsbesef
gaan in onze bedrijven hand aan hand met
de moderne inzichten der wetenschap en
doelmatige bedrijfsvoering. Zonder eenig
voorbehoud stellen wij dit alles ten dienste
van ons volk, al vertrouwen wij ook, dat
ons volk na deze herhaalde harde oorlogs-
les zal bewijzen, te hebben geleerd hoe
onmisbaar en zegenrijk een krachtige en
flinke landbouwbevolking voor het volks
geheel is en bereid zal zijn daarna te han
delen.
Onze Koningin en onze regecring kunnen
op onze organisaties, ja wij durven zonder
eenig voorbehoud zeggen, op onze geheelen
Boeren- en Tuindersstand rekenen bij hun
pogingen in den opgestoken Internationalen
orkaan ons schip van staat te klaren en te
behouden.
Wij weten, dat voor tijden van vrede en
voor tijden van oorlog geldt het oude
psalmwoord: de Heer regeert. In dat besef
vinden wij de kracht voort te gaan met
het vaste voornemen onder alle omstandig
heden onzen plicht te doen.
