De oorlog ter zee
De ondergang van
de „Athenia"
Koning Leopold
spreekt tot zijn volk
Vxm het JtaaCóche Clavioyöievteui
De Duitsche
vorderingen
DINSDAG 5 SEPTEMBER 19-IJ
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
HET SCHIP IS GETORPEDEERD,
ZEGT CHURCHILL.
De Amerikanen zullen onderzoek
afwachten.
Het Britsche ministerie van Voorlichting
deelt officieel mede, berichten ontvangen
te hebben, waaruit blijkt dat het schip wel
degelijk zonder waarschuwing in den grond
is geboord.
Van de 1400 opvarenden, aldus het offi
cieele communiqué, zijn er 430 opgepikt
door het Noorsche stoomschip „Knut Nel
son", dat zich op weg naar Gal way (Ier
land) bevindt. De Iersche regeering heeft
re-eds maatregelen getroffen om de schip
breukelingen op te nemen.
Reuter verneemt voorts, dat van de 1400
opvarenden 75 pet. vrouwen en kinderen
zijn. Het aantal Amerikanen bedraagt vol-
igens de opgave van Donaldson Atlantic
Line te Glasgow 300. Ook waren er 34 per
sonen van Duitsche nationaliteit aan boord.
De nieuwe minister van Marine, Winston
Churchill, heeft in het Lagerhuis de vol
gende mededeeling gedaan.
„De admiraliteit heeft Zondagavond om
streeks 11 uur seinen opgevangen, die
imeldden, dat de „Athenia" op ongeveer
320 km. ten Noord-Westen van Ierland ge
torpedeerd was. De torpedeering geschied
de Zondagavond om 9 uur. Onmiddellijk
werden torpedojagers uitgezonden om het
schip bij te staan. Om 1 uur seinde de
kapitein, dat het schip snel zonk.
Alle passagiers, met uitzondering van
hen, die bij de explosie gedood werden,
zijn gered, doch deze gelukkige omstan
digheid doet niets af aan het feit, dat on
beschermde schepen op 320 km. afstand
van de kust zich onder geen enkele om
standigheid veilig kunnen achten. Het tor-
pedeeren geschiedde onder omstandighe
den welke alle landen ter wereld, Duitsch-
land zelf inbegrepen, na het einde van den
vorigen oorlog als onmenschelijk hebben
gebrandmerkt."
Minister Churchill gaf namens de
regeering de verzekering, dat het con-
vooysysteem zoo spoedig mogelijk vol
tooid zal worden.
De Amerikaansche marinecommissie deelt
nog mede, dat zfj bericht heeft ontvangen,
dat acht overlevenden van de „Athenia"
door het Amerikaansche vrachtschip „City
of Flint" aan boord zijn genomen. Allen
zijn ernstig gewond.
Het Britsche ministerie van voorlichting
verklaart in verband met het Duitsche
bericht, dat de „Athenia" waarschijnlijk
op een mijn is geloopen, dat de admirali
teit mededeelt, dat geen Britsche mijnen
dn dat gebied gelegd zijn.
De regeering van de Vereenig de Staten
is voornemens de Amerikanen, die ontsnapt
zijn aan het torpedeeren van de „Athenia"
bij hun terugkeer in de Vereenigde Staten
te ondervragen. Na het onderzoek zal een
besluit worden genomen of een diplomatie
ke actie noodig is.
In officieele Amerikaansche kringen ver
wacht men niet, dat de Vereenigde Staten
een formeel protest zullen indienen bij de
Duitsche regeering betreffende het torpe
deeren van de „Athenia". Ambtenaren ver
klaarden, dat het twijfelachtig was of de
Vereenigde Staten een motief hadden om
te protesteeren, gezien het feit dat de „Athe
nia" onder Britsche vlag voer.
VERONTWAARDIGING IN CANADA.
De torpedeering van het Britsche schip,
dat, gelijk gemeld, zeer vele Canadeezen
aan boord had, heeft 'in Canada een uitbar
sting van verontwaardiging veroorzaakt.
Het bericht, dat de meeste passagiers ge
red werden, heeft aldus Havas, de openbare
imeening wel gerust gesteld, maar de ver
ontwaardiging over het feit er niet minder
groot om. De pers heeft de berichten met
groote koppen bekend gemaakt.
EEN VERKLARING VAN KARDINAAL
VERDIER.
Naar aanleiding van het torpedeeren
van de „Athenia" heeft kardinaal Verdier
verklaard, dat het torpedeeren van de
„Athenia" alle mensohen ter wereld treft,
wier leven niet meer veilig is. Het toont
eens te meer, dat de huidige strijd werke
lijk de beschaving tot inzet heeft.
HET EERSTE SLACHTOFFER DER
DUITSCHE MIJNEN
Het eerste slachtoffer van de Duitsche
mijnen ten Zuiden van de Sont is het
Grieksche schip „Josti". Het schip was op
weg van Leningrad naar Antwerpen.
De geheele bemanning, bestaande uit 29
personen, is gered; zij werden aan boord
genomen door de Zweedsche loodsboot en
het Finsche schip „Poseidon".
HET OPTREDEN DER ENGEL-
SCHE VLOOT
De Britsche admiraliteit deelt mede, dat
het optreden der vloot voortgezet wordt
op alle zeeën, maar dat tot dusverre nog
geen groote operaties te melden vallen.
Dover is gesloten voor de koopvaardij.
Het Duitsche vrachtschip „Christoffer
Doornum" is bij Botwood (New Found-
land) aangehouden en opgebracht. De be
manning is gevankelijk overgebracht van
St. John op New Foundland.
De Britsche kruiser „Ajax" heeft het
Duitsche vrachtschip „Olinda" voor de
monding van de Rio Grande tot zinken ge
bracht. De benamming is gevangen ge-
men en naar Montevideo gebracht aan
boord van het Britsche vrachtschip
„Saint Gerald".
Het New-Yorksche radiostation W.O.R.
meldt, dat het een radiobericht heeft opge
vangen, uitgezonden door den Franschen
zender „Paris Radio Mondiale", waarin dit
station mededeelde, dat het Duitsche passa
giersschip de „Bremen", van den Nord-
deutscher Lloyd, door een Engelsch oor
logsschip is opgebracht.
AMERIKAANSCHE VEILIGHEIDS
MAATREGELEN
Na een kabinetszitting, die twee uur
duurde, heeft de Amerikaansche staats
secretaris van marine, Edison, aan de pers
verklaard, dat hij de middelen bestudeer
de, waardoor schepen, die Amerikaansche
vluchtelingen uit Europa huiswaarts bren
gen, beschermd kunnen worden. Hij wilde
de mogelijkheid onder het oog zien, Ameri
kaansche oorlogsschepen langs de scheep
vaartroute over den Atlantischen Oceaan
te stationneeren om Amerikaansche sche
pen of andere schepen, die Amerikanen
vervoeren, te beschermen. Vandaag wordt
waarschijnlijk een beslissing genomen.
Het Amerikaansche departement van
marine en de maritieme commissie hebben
draadloos aan alle Amerikaansche schepen
doen weten, dat het gewenscht is geen
zigzag-route te volgen of bij duisternis met
gedoofde lichten te varen. Zy raden den
schepen integendeel aan, de Amerikaan
sche vlaggen duidelijk zichtbaar aan te
brengen op de bruggen en de zijkanten van
het schip en deze des nachts met behulp
van schijnwerpers zichtbaar te maken.
„IEDEREEN BLIJVE AAN ZIJN WERK."
De plichten van den onzijdige.
Koning Leopold heeft gisteravond via de
radio zich tot zijn volk gericht met de
volgende toespraak:
„Mijn waarde medeburgers,
Nabij ons is de oorlog uitgebroken.
Een tijd van economische, zedelijke,
raenschelijke beproevingen breekt voor
België aan. Talrijke haarden kennen
voortaan de ontroering van het afscheid.
Ouders, vrouwen, kinderen, ik kom u
betoogen, dat ik in gedachten aan uw
zijde sta.
De veiligheid van het land is verze
kerd. Ons machtige, plichtsgetrouwe
leger houdt aan onze grenzen trouw
de wacht. In al onze provinciën, zoo
wel Vlaamsche als Waalsche, staan
onze soldaten tegenover eiken inval
paraat.
Het land is voor langen tijd van
voorraad voorzien, niets in dit opzicht
kan ongerustheid verwekken.
Het economische leven moet zooveel
mogelijk worden gehandhaafd. Dat ieder
een aan het werk blijve en zich k wij te van
zijn dagelijksche taak met nauwgezette
-zorg.
De positie van een onzijdig land is
moeilijk. Het kan niet anders of het
wordt met allerlei propaganda en drij
verijen bestookt. Maar het moet zelf
standig blijven, de oogen steeds ge
richt op zijn eigen bestemming en op
zijn eigen doeleinde. Geen enkele over
weging mag het daarvan afleiden.
Indien het recht heeft op de eerbiedi
ging van zijn onzijdigheid, dan moet
het zich ook de plichten opleggen, die
door deze onzijdigheid worden gebo
den:
Plicht van goede trouw: wy
hebben onze onzijdigheid bevestigd, wij
moeten haar dan ook uitvoeren. België
heeft nooit zijn woord verzaakt.
Plicht van moreele houding
de vrijheid in al haar vormen was voor de
Belgen steeds een kostbaar goed. Maar in
deze gevaarlijke oogenblikken kan een
woord, een daad, een onbezonnen ge
schrift de belangen van het land schaden.
Ik vraag aan een ieder zichzelf bij de
uiting van zijn meeningnn de strengste
tucht op te leggen, die een stipte onzij
digheid vereischt.
De geheele r.atie heeft tot plicht de re
geering door een waardige en doordachte
houding, bij te staan in haar vast besluit
het land buiten elk conflict te houden en
het voortzetten van zijn vredige werk
zaamheden mogelijk te maken. Solidariteit,
burgermoed, zelfbeheersching, dat zijn de
dtfugden, die zich aan allen onder ons
opdringen. Laat ons het voorbeeld van onze
soldaten volgen. Zij hebben tegenover hun
plicht geen aarzeling gehad. Niets bij
ons mag de kracht van ons leger vermin
deren, noch de eendracht waarvan het
leger het vaderlandsch zinnebeeld is.
Meer dan ooit is een eendrachtig en
machtig België de onmisbare voorwaarde
voor onze veiligheid. Dit heeft onze onaf
hankelijkheid gegrondvest. Dit heeft in
bedreigde uren die onafhankelijkheid ge
red en zal het behoud van den vrede ver
zekeren. God zal België beschermen.
De Duitsche troepen zijn vanuit Oost- Pruisen, uit Pommeren en ten Noorden en ten Zuiden van het Opper-Silezische
industriegebied Polen binnengerukt, terwijl uit de Oostzee de Wester-Platte wordt bestookt. Op bovenstaande kaart zijn
tal van Poolsche steden, die werden gebom bardeend, onderstreept aangegeven.
Omtrent de krijgsoperaties in Polen zijn
van Duitsche zijde eenige officieele mede-
deelingen verstrekt, waarvan het voor
naamste feit is, dat de Duitsche troepen
voor het eerst over land het grondgebied
van Oost-Pruisen hebben bereikt.
Door het snelle optrekken van de Duit
sche troepen, zoo heet het verder in de
Duitsche lezing, zijn de Polen er niet in
geslaagd uitvoering te geven aan hun
voornemens, de Warthe-stelling te behou
den. Ostrowo, Krotosjin erf Lissa zijn in
Duitsche handen.
In den loop van den avond kwamen
gisteren nog van Duitsche zijde verschil
lende berichten binnen over successen aan
het Oostelijk front. Zoo meldde D. N. B.,
dat de troepen Neuburg, ten Noorden van
Graudenz gelegen, genomen hadden. Ver
der was ten Zuiden van de Oost-Pruisische
grens Miawa na hevigen strijd gevallen,
terwijl ten slotte 35 kilometer ten Zuid
westen van Krakau de plaats Wadowice
door de Duitschers werd bezet.
De Duitsche troepen uit Silezië maken
snelle vordering in Zuid-Polen en hebben
reeds 15000 krijgsgevangenen gemaakt. De
Polen trekken in wanorde uit Krakau en
Noordelijk van deze stad terug. De Duit
schers zitten hen op de hielen en vinden
nergens meer tegenstand.
HET POOLSCHE LEGERBERICHT.
Bydgosczc en Groedziadz ontruimd.
Het vierde communiqué van het Pool
sche algemeen hoofdkwartier luidt als
volgt:
In den loop van den nacht van 3 op 4
September zijn de luchtaanvallen op plaats
jes in de nabijheid van Warschau voort
gezet, waardoor talrijke branden ontston
den en slachtoffers onder de burgerbevol
king vielen. Gistermiddag is Warschau ge
bombardeerd. In den loop van gisteren zijn
talrijke steden in geheel Polen gebombar
deerd. Maandag heeft de Poolsche lucht
macht talrijke en doeltreffende aanvallen
op vijandelijke gemotoriseerde en gepant
serde eenheden in de streek ten Noord
oosten van Czestotsjowa gedaan. Zeventien
vijandelijke vliegtuigen werden neerge
schoten. De Polen verloren acht vliegtui
gen.
Aan het Zuidwestelijke front duren de
hardnekkige gevechten voort. In den nacht
van 3 op 4 September hebben de Pool
sche troepen doeltreffende aanvallen op
gepantserde eenheden van den vijand ge
daan. De vijand leed verliezen.
In den sector Pommeren werden wij na
zeer verbitterde gevechten gedwongen
Bydgoszcz en Groedziadz te ontruimen.
Aan het front van Cietsjanof en Przasnysz
duurt de strijd voort.
POOLSCHE CAVALERIEBRIGADE IN
OOST-PRUISEN.
Na de uitzending van het legerbericht
van den generalen staf zond de zender te
Warschau het volgende bericht uit: „Wij
vernemen zoo juist, dat een Poolsche ca
valeriebrigade in de buurt van Kowalewen
de grens van Oost-Pruisen heeft overschre
den. De Duitschers trokken in wanorde te
rug. De brigade rukt verder op".
DE UITWERKING DER
BOMBARDEMENTEN.
Tallooze plaatsjes in midden Polen zijn
gisteren gebombardeerd, waarbij een
groot aantal slachtoffers zijn gevallen.
In Grodzisk, ten Zuidwesten van War
schau, vernielden de bommen verscheide
ne huizen en vielen verscheidene dooden.
Tijdens een raid op Zyrardow opemde de
Duitsche aviateur mitrailleurvuur op de
daken en vensters der huizen.
Bij Szymanow werden zes bommen ge
worpen. Er vielen drie dooden. Het dorp
Borysewo is gebombardeerd, twee paarden
werden gedood. In het dorp Sochaczew
vernielde de ontploffing van bommen een
winkel en een particulier huis, één doode,
vijf gewonden. De dorpen Kuchary en Ko-
zibrody zijn geteisterd door brandbom
men, waardoor verscheidene huizen in
brand vlogen. Tevens zijn branden ont
staan in de dorpen Gutkowo, Gwionowo,
Racionz; er vielen drie dooden en vier ge
wonden.
In den sector Mlawa-Uniezysz zyn ver
scheidene dorpen gebombardeerd, talrijke
gewonden en dooden. In het dorp Sobow
vielen vier dooden.
Om negen uur werd een aanval uitge
voerd op het gehucht Zdunska Wola by
Lodz. Het gemeentehuis werd beschadigd
en de kerk, waar juist een H. Mis gelezen
werd. De priester en talrijke geloovigen
werden gewond.
In den sector Baby-Szamocin is een per
sonentrein gebombardeerd en vielen ver
scheidene tientallen gewonden en vijftien
dooden.
Verscheidene aanvallen werden gericht
op Piotrkow en Bilan, waar dertig dooden
vielen.
Kutno is hevig gebombardeerd. Er vie
len honderd dooden en ruim honderd ge
wonden. In Leczyca vielen acht dooden.
Lodz is verscheidene malen zwaar ge
bombardeerd. Er vielen ongeveer twintig
dooden en talrijke gewonden. Het gebruik
van gasbommen is geconstateerd.
LUCHTAANVAL OP WARSCHAU.
Gistermorgen tegen 17 uur is de groot
ste luchtaanval op Warschau gericht. De
Duitsche eskaders bombardeeren verschei
dene plaatsen in de buitenv/ijken der stad,
achtervolgd door jachtvliegtuigen en krach
tig aangevallen door luchtafweerbat'terijen.
Verscheidene toestellen werden neerge
haald. Een der neergehaalde toestellen
kwam midden in een straat terecht, tenge
volge waarvan talrijke slachtoffers vielen,
wier aantal nog niet is vastgesteld.
Een speciale correspondent van Reuter
meldt, dat hij van een raam in een van de
Oostelijke buitenbuurten dit schouwspel
beeft gadegeslagen. Een rookzuil, door de
bommen veroorzaakt, bereikte een hoog
te van meer dan dertig meter. Dc bommen
vielen over een gebied van ongeveer twee
mijl lengte. De aanvallers vlogen op zoo'n
groote hoogte, dat zij voor het bloote oog
onzichtbaar waren.
Poolsch luchtdoelgeschut was spoedig in
actie, terwijl Poolsche jachtvliegtuigen
heftig aanvielen. Twee vijandelijke vlieg
tuigen werden omlaaggcsahoten.
VERLIEZEN DER DUITSCHE LUCHT
MACHT IN POLEN ONTKEND.
De „Deutsche Dienst" neemt stelling te
gen de berichten uit Warschau, volgens
welke in Polen 04 Duitsche vliegtuigen
zouden zijn neergeschoten tegenover 12
Poolsche. De correspondent schryft hier
over: „Wat helpen den Poolschen omroep
en de ophitsingspers alle leugens over
zoogenaamde zware verliezen van ons
luchtwapen, wanneer practisch het Pool
sche luchtwapen is verdwenen. In twee
volle dagen is de zooveel geprezen Pool
sche luchtvloot door het Duitsche luchtwa
pen geheel onschadelijk gemaakt Bijna
alle Poolsche vliegvelden zijn vernield.
Het luchtruim boven Polen behoort de
Duitsche luchtmacht. Zij is tihans in staat
beslissend in den eindstrijd ter ondersteu
ning van de oprukkende troepen in te grij
pen. Verder v/ijdt zij zich aan de vernieling
van militaire objecten van eiken soort mu
nitiedepots, troepentransporten, verkeers-
installaties enz. Daarnaast heeft het Duit
sche luchtwapen in belangrijke mate mee
gewerkt by de vernieling der Poolsche
oorlogsmarine, voor zoover deze niet reeds
eerder de voorkeur er aan had gegeven te
vluchten. Tegenover al deze successen der
Duitsche luchtmacht kunnen haar eigen
verliezen aan bemanningen en vliegtuigen
zeer gering worden genoemd."
Ten slotte raadt de „Deutsche Dienst"
alvorens zij dergelijke Poolsche leugen-
berichten overnemen, toch zelf eens met
Duitsche vliegtuigen over Polen te vlie
gen om zich van den werkelijk en toestand
den journalisten der neutrale landen aan,
in het Poolsche luchtruim te overtuigen.(l)
POOLSCHE BOMMEN OP DUITSCH
GEBIED.
Boven de open landelijke gemeente Ober-
beltsch zijn Zaterdagmiddag door een
Poolsch vliegtuig bommen neergeworpen,
echter zonder dat zij noemenswaardige
schade aanrichtten. De neergeworpen bom
men vielen in een moeras, eenige brand
bommen kwamen op het vrije veld neer.
POOLSCHE TEGENSPRAAK.
Het Poolsche Telegraaf-agentschap meldt
„De Berliner Zeitung am Mittag" insi-
r.eert, dat naast een Poolsche mitrailleur
dum-dum-kogels en gasprojectielen zouden
zijn gevonden. Dit bericht is volkomen ge
logen. Door deze nieuwe leugen uit te
vinden gebruikt de Duitsche progaganda
dezelfde methode als bij het lanceeren
van het bericht, als zou de „Athenia" door
de Engelschen getorpedeerd zijn."
HITLER AAN HET OOSTELIJK FRONT.
De Fuehrer is op weg naar het front
over de grens van den Poolschen Cor
ridor gekomen. In den vroegen mid
dag bereikte hij gisteren bij Kulm den
Weichsel, waar hij het overtrekken
van de Duitsche voorhoede bijwoonde.
De huizen in dc steden en dorpen,
waardoor Hitier kwam, waren met
bloemen en hakenkruisvlaggen ver
sierd. Bij aankomst den Fuehrer
luidden de kerkklokken.
KILOMETERS
50 *9°
oosTr
PRUISEN
eiMYSTOK
.BERLIJN-
WARSCHAU
frankfort
JERNOWITZ^
HONGARIJE
ROEMENIË
WEENEN
