Oorlogsgevolgen. Dagorder Opperbevelhebber Eerste Kamer Dc vreemde vliegers boven ons land DINSDAG 5 SEPTEMBER 1939 DE LEIDSCHE COURANT EERSTE BLAD - PAG. 2 c Abonnementsprijs: voor Leiden 19 cent per week; f 2.50 per kwartaal Bij onze agenten /O cent per wo*k; 2.60 per kwartaal. Franco per pokt 2.95 per kwartaal Geïllustreerd Zondagsblad 0.50 per kwartaal Losse nummers 5 cent, met geïll Zondagsblad 9 cent Ad verten tiën: 80 cent per regel Ingezonden mededeelingen dubbel tarief. Telefoontjes hoogstens 30 woorden, 50 cent per plaatsing, al léén Woensdag en Zaterdag. V. HOE WORDT HET WEER? IETS WARMER. De Bilt seint: Verwachting: Zwakke tot matige wind uit Westelijke richtingen. Gedeeltelijk bewolkt. Weinig of geen regen. Iets warmer. Plaatselijk och tendmist. De wee rs toes tand van hedenmorgen 7.20 uur: Den Helder: halfbewolkt, matige N. W. wind, 18 gr. C. Vlissingen: lichtbewolkt, zwakke Z. Z. W. wind, 16 gr. C. De Bilt: halfbewolkt, zwakke W. N. W. wind, 16 gr. C. Groningen: zwaarbewolkt: zwakke Wes telijke wind 17 gr. C. Maastricht: betrokken, zwakke N. W. wind, 16 gr. C. BUITENLANDSCH WEEKOVERZICHT. Een gebied van hoogen luchtdruk reikt van de Noorschê Zee over Zuid- en Midden- Scandinavië, de Oostzee en Centraal Euro pa tot aan de Zwarte Zee. Het ontwikkelt zich nog verder in Zuid-Oostelijke rich ting. De kern is over Centraal Europa ge- iegen. De Oceaandepressie blijft station- nair en schijnt op te vullen. Een gedeelte is IJsland gepasseerd en is naar de Poolzee getrokken. Het gisteren genoemde front ligt vanmorgen ten Noorden van ons land. Het bracht gisteren in het Oosten nog veel regen. Twente meldde 15, Groningen 13 m m. regen. Over Italië ligt een depressie- systeem, dat in den nacht in diepte toe nam en hedenmorgen verschillende ker nen vertoont. In de Povlakte veroorza ken deze slecht weer, waarbij plaatselijk groote hoeveelheden regen zijn gevallen. v Grootste hoeveelheid in den naciht 28 m.m.). LUCHTTEMPERATUUR 22.5 gr. C. LICHT OP VOOR FIETSERS ea.: Van Dinsdagnamiddag 8.12 uur tot Woensdagmorgen 5.47 uur. HOOG WATER Te Katwijk aan Zee op Woensdag 6 Sept. voorm. 8 en nam. 8.25 uur. WATERTEMPERATUUR Zweminrichting „De Zijl" 21 gr. C. Zweminrichting „Poelmeer" 21 gr. C. Maan op 22 23 uur Dinsdagavond. Maan onder 14.16 uur Woensdagmiddag. (Woensdag 6 Sept. laatste kwartier). ENGELSCHE CONSUL TE BRATISLAVA TERUGGEROEPEN. De Engelsche regeering heeft haar ver tegenwoordiger bij de Slowaaksche regee ring, den consul Pares, uit Bratislava te ruggeroepen. Hierop heeft het Slowaaksche ministerie van buitenlandsche zaken ook den Slowaakschen consul te Londen order gegeven naar Bratislava terug te keeren. DE HERTOG VAN WINDSOR STELT ZICH TER BESCHIKKING. De hertog en de hertogin van Windsor die te Cannes vertoeven, hebben den wensch te kennen gegeven naar Engeland terug te keeren, ten einde zich ter beschik king te stellen van Groot-Brittannië. Zij wachten op antwoord van Londen. MAANDAG A.S. GEEN VERGADERING VAN DEN VOLKENBONDSRAAD. De secretaris-generaal van den Volken bond heeft van de Britsche regeering een telegram ontvangen, waarin wordt voorge steld de Raadsbijeenkomst en de Assem - blée welke Maandag zouden beginnen, uit te stellen. DE ARRESTATIE VAN DUITSCHERS IN BRITSCHE GEBIEDEN. De verklaring, dat Engeland in staat van oorlog verkeert, is Zondagavond te Hong kong ontvangen en onmiddellijk werd be gonnen met het uitvoeren van het pro gramma der landsverdediging. De politie begon onmiddellijk de Duitschers te arres teeren en stelde een huiszoeking in in de Duitsche club. De Duitschers zullen ge vangen gehouden worden in een internee- ringskamp in het Lasalle college te Kau- loen, tegenover Hongkong. De gebouwen van dit college zyn 1 September door de autoriteiten overgenomen en door een prikkeldraadversperring omringd. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: Man schappen van de Engelsche troepenafdee- lingen te Sjanghai hebben de opwekking van de pers aan de Engelschen zich in het internationale Sjanghai beleefd en gereser veerd te gedragen, beantwoord met een brutale vernieling van Öuitsch particulier bezit. Ongeveer 25 Engelsche soldaten zijn het gebouw van de tennisclub van het Duit sche arbeidsfront binnengedrongen, waar zij alle zalen verwoestten en den geheelen inventaris vernielden. Voor de komst der politie, konden zij in de duisternis verdwijnen. De Engelsche banken hebben Maandag alle rekeningen van haar Duitsche clienten geblokkeerd en alle uitbetalingen gewei gerd. Uit Dar es Salaam wordt gemeld: De razzia op Duitsche volwassen mannelijke personen in Tanganyika verloopt vlot en zonder incidenten. Wel verre van gevoe lens van wrok aan den dag te leggen schijnen de Duitschers in Dar es Salaam, die geïnterneerd worden in comfortabel ingerichte kampementen de vooruitzichten opgewekt te aanvaarden. De Duitsche vrouwen en kinderen blijven vrij. Gemeld wordt, dat sommige Duitschers in het ge bied van Iringa de wildernis ingevlucht zijn, terwijl anderen in de Zuidelijke pro vincie de wijk genomen hebben naar Por- tugeesch gebied. De gouverneur heeft een boodschap tot de bevolking gericht waarin hij de menschen opwekt tot kalmte en vertrouwen. Tientallen Duitsche burgers in Montreal en andere deelen van Canada, zijn gister morgen door de Royal Canadian Mounted Police, krachtens de wet op vijandelijke vreemdelingen, in hechtenis genomen. In de woning van een Duitscher werd een kortegolf radiozender in beslag genomen. Wie Is „vijand"? Het Britsche lagerhuis heeft gisteren in tweede lezing het wetsontwerp in behan deling genomen betreffende handel met den vijand, welk wetsontwerp reeds door het Hoogerhuis is aangenomen. Lord Stan ley verklaarde, dat de definitie van den „vijand" in het wetsontwerp in groote trek ken dezelfde was als die van het wetsont werp betreffende de beperkingen op in- en uitvoer. Een persoon wordt niet als vijand beschouwt, alleen omdat hij onder daan van den vijand is en een Duitsche, Oostenrijksche of Tsjechische vluchteling wordt door deze wet geen vijand. Aan den anderen kant geeft de wet bevoegdheid om speciale personen onder de wet te doen vallen ook al houden zij geen verblijf in Engeland. van den Hedenmorgen is voor den troep de volgende dagorder van 5 September van den opperbevelhebber van land en zeemacht voorgelzen: „Het is mij een behoefte mijn groote waardeering uit te spreken voor het geen door de onder mijn bevelen staan de, tot land- en zeemacht behoorende officieren, onderofficieren, korporaals en manschappen en het bij de onderdee- len van land- en zeemaoht dienstdoen de burgerpersoneel in de achter ons liggende dagen is verricht. Zoowel uit eigen aanschouwing als uit rapporten van uwe commandant is mij gebleken, dat groote inspaninng van u is gevorderd en dat gij met op gewektheid en kalme vastberadenheid aan de gestelde eischen hebt Voldaan. In het bijzonder wil ik mijn erkente lijkheid uitspreken jegens het personeel van de grens- en kustbeveiliging en van de luchtverdediging, welk personeel reeds sedert geruimen tijd onder veelal moeilijke omstandigheden zijn taak op uitnemende wijze heeft vervuld. Ik ben door dit alles gesterkt in mijn overtuiging, dat ons volk wat betreft uwe energie en toewijding met het vol ste vertrouwen de toekomst kan tege moet zien, wetende dat, mochten onver hoopt de grootste offers van u worden gevraagd, gij bereid zult zijn deze te brengen uit liefde voor uw land en in trouwe aanhankelijkheid aan onze ge- eerbiedigde vorstin. Leve de Koningin. en spoorwegcolonnes een stelselmatige te rugtocht van den tegenstander verijdeld. Aan de Noordzeekust hebben achttien Engelsche gevechtsvliegtuigen van de mo dernste soort Wiihelmshaven en Cuxha- ven, zoomede de in de riviermondingen riviermondingen liggende zeestrijdkrachten aangevallen. Jachtvliegtuigen en luchtdoelartillerie van de marine en de luchtmacht werd zoo tijdig en doeltreffend ingezet, dat de aan val op Cuxhaven heelemaal werd verijdeld, terwijl de op Wilhelmshaven geworpen bommen geen schade hebben aangericht. Van de aanvallende vliegtuigen werden •zooals thans is gebleken meer dan de helft omlaag geschoten. EEN LACONIEK LEGERBERICHT. PARIJS, 5 Sept. (A. N. P.). Legerbericht numer drie van den 5den September des morgens luidt: „De bewegingen hebben een normaal verloop voor het geheel der strijdkrach ten te land, ter zee en in de lucht." HET LUCHTALARM BOVEN PARIJS. PARIJS. 5 September (A.N.P.). Het nachtelijke alarm werd op verschillende plaatsen gegeven als gevolg van een vlucht van vijandelijke verkenningstoestellen. lederen keer, dat een vijandelijk toestel de Fransche linies zal overschrijden, zal alarm worden geslagen. De Parij zenaars en bewoners der groote steden moeten er op rekenen, dat zij dezer dagen tamelijk vaak gewekt zullen worden. Te Rouaan was luchtalarm tusschen kwart over zes en kwart over zeven. In de Eerste Kamer heeft hedenmiddag baron de Vos van Steenwijk de volgende rede uitgesproken: REDE VAN DEN VOORZITTER. Oorlog, Vrede? Vraag, die lange, lange maanden millioe- nen menschen bezig hield en benauwde. Het antwoord is thans gegeven. Oorlog. Immers hebben machtige staten hunne wa penen nu in de weegschaal geworpen en zullen er mogelijk meerdere volgen. Tot eene vreedzame oplossing der han gende kwestiën is het, helaas, niet geko men. Eerbiediging van anderer rechten bleek somwijlen ver te zoeken. Het zal Neerlands roeping zijn in dezen hachelijken tijd, tijd van geestelijke ver wording, te trachten het internationaal rechtsbesef wederom op te bouwen. Van de oorlogsweeën zullen ten deele imede slachtoffers zijn de staten, die in den losgebroken strijd hunne volstrekte neutra liteit willen handhaven. Ten deele? Gode moge het gehengen. Want geen oogenblik mag worden voorbij gezien, dat die handhaving hen kan nopen naar het zwaard te grijpen. Hoe groot echter de rampen, welke over ons komen, ook mogen zijn, welke offers van goed en bloed ook zullen worden ge vorderd, één troost is er afdoende God regeert. Brenge deze zekerheid de volkeren der aarde, bovenal onze natie, in deze aangrij pende ure tot verootmoediging en gebed. Als één man staat zij om den Troon van Oranje. Schenke de Heere Hare Majesteit onzer geeërbiedigde Koninginne in deze zorgelijke tijden Zijne leiding bij het volbrengen van hoogstderzelver, zoowel wat het binnen land, als wat het buitenland betreft zoo omvangrijke en uiterst moeilijke taak. En moge het volk van Nederland het Da vid nazeggen: „Laat ons toch in de hand des Heeren vallen, want Zijné barmhartig heden zijn vele." REDE MINISTER DE GEER. De Minister van Algepieene Zaken, de heer De Geer, heeft als volgt geant woord op de rede van den voorzitter van de Eerste Kamer: Mijnheer de voorzitter, De regeering wenscht u en de Kamer dank te zeggen voor het op een ongewoon tijdstip en met grooten spoed bijeenko men dezer vergadering. Zij zou het op prijs- stellen, indien de wetsontwerpen, gisteren in de Tweede Kamer aangenomen, en alle in verband staande met de buitengewone omstandigheden waarin wij verkeeren, hier nog vandaag konden worden afgehan deld. Over het hoogst ernstige en zorgelijke van die omstandigheden heb ik mij gisteren in de Tweede Kamer reeds veroorloofd eenige opmerkingen te maken. Ik^ben overtuigd, en het blijkt reeds uit de zooeven door u, mijnheer de voorzitter, gesproken woorden, dat ook in deze Kamer de ernst van den toestand diep wordt be seft. Is het beroep dat de regeering in dit donkere uur op de eendracht van ons volk en op aller steun en medewerking heeft gedaan, tot dusver niet onbeantwoord ge bleven, en alle teekenen wezen erop, dat die goede geest zal worden bestendigd en nog in kracht toenemen. De regeering zal daardoor in staat zijn ook onder de grootste moeilijkheden haar zware taak met opgewektheid te vervullen en haar duren plicht te doen zoowel tegen over het eigen volk als tegenover de oor logvoerende mogendheden, die op de ge strenge en volledige handhaving onzer neutraliteit onder alle omstandigheden mogen en kunnen rekenen. De toekomst van ons werelddeel is on zeker. Maar onzeker behoeft niet te zyn de vastberadenheid en de offerzin, waarmede wij dezen bangen tijd ingaan, noch het ver trouwen op Hem, wiens wegen hooger zyn dan de onze en die een rijken zegen kan leggen ook in de zwaarste beproevingen. van de binnenlandsche wacht, worden op geroepen alle burgers geboren in 1920 en 1921, die dit jaar van de middelbare scho len gekomen zijn, alsmede de leerlingen de zer scholen die den leeftijd van twintig jaar bereikt hebben. Overeenkomstig den zelfden dagorder wordt het afzwaaien der militairen in de districten Leningrad, Kief, Bielo-Rusland, Moskou en Charkow, een maand uitgesteld. NIEUWE OPROEPINGEN IN ROEMENIë. BOEKAREST, 5 Sept. (A. N. P.). Be langrijke contingenten van het Roemeen- sche leger zyn vandaag opgeroepen, ter versterking van de reeds bestaande voor zorgsmaatregelen. BURCKHARDT NAAR LETLAND VERTROKKEN. KAUNAS, 5 Sept. (A. N. P.). De vroege re Volkenbondscommissaris te Dantzig, professor Burckhardt, is van Kaunas ver trokken naar Letland. EEN UITEENZETTING VAN DEN ENGELSCHEN GEZANT. Als het Britten waren, zal Engeland zijn verontschuldigingen aanbieden. „Het foreign office heeft mij drie da gen geleden telegrafisch geïnstrueerd da mannen van de pers bijeen te roepen om hun te verklaren waarom Groot-Brittannië den oorlog is ingegaan. Ik denk, dat gij de redenen, dit tot dit besluit hebben ge leid, beter kent dan ik zelf en dat het een beleediging van uw intelligentie zou zijn, wanneer ik zulk een uiteenzetting zou ge ven. Ik geef u daarom de gelegenheid mij vragen te stellen over punten, die u nog niet duidelijk zijn". Zoo sprak de Britsche gezant te 's-Gravenhage, sir Nevile Bland, hedenochtend de journalisten toe, die op zijn uitnoodiging op de Britsche legatie bijeen waren. Gevraagd werd, hoe de gezant dacht over het vliegen van Engelsche vliegtuigen boven ons land. Sir Nevile Bland zeide in zijn antwoord op deze vraag, dat het be richt, dat dit gebeurd zou zijn, zulks was hem telefonisch medegedeeld door den heer Snouck Hurgronje van het departe ment van buitenlandsche zaken hem niet onaangenamer verrast had dan de Ne derlandsche journalisten. „Ik kon het eerst niet gelooven, omdat onze militaire vlie gers de strengste instructies hebben ge kregen om de Nederlandsche neutraliteit te eerbiedigen". De Nederlandsche regee ring liet echter niet na met bewijzen te komen en heeft haar gezant te Londen op dracht gegeven de vereischte stappen bjj de Britsche regeering te ondernemen. Ver der merkte sir Nevile Bland op, dat het zicht voor vliegers in den nacht van Zon dag op Maandag practisch nul was ge weest, zoodat een vergissing, mocht deze zich hebben voorgedaan, daardoor wel te verklaren kon zijn. Nadat de gezant, die in een andere ka- ■mer aan de telefoon was geroepen in de kamer, waar hij de journalisten ontving, was teruggekeerd, deelde hij mede, zoo juist door het foreign office te zijn opge beld. Twee punten zeide hij vooral duide lijk te willen maken over de kwestie van het vliegen van Engelsche piloten boven ons grondgebied (over deze kwestie was het telefoongesprek gevoerd). In de eer ste plaats, wanneer voor de Britsche re geering bewezen is, dat eenigen van haar vliegers inderdaad boven Nederland heb ben gevlogen, dan zal de regeering van Zijne Majesteit niet nalaten haar ernstige verontschuldiging aan de Nederlandsche regeering te betuigen. In de tweede plaats hebben de Nederlandsche militaire autori teiten vastgesteld, dat deze vluchten zijn uitgevoerd telkens door drie machines te zamen. Wanneer dit zoo zou zijn, achtte de ge zant het uitgesloten, dat Britsche vliegers dit zouden hebben gedaan, aangezien de Britsche vliegers geen opdracht hadden in groepsverband te vliegen, maar uitslui tend en alleen tot opdracht hadden „single flights" uit te voeren. Wanneer dus zou komen vast te staan, dat in den nacht van Zondag op Maandag alleen overtredingen tegen onze onzijdigheid zouden zijn be gaan door groepen van drie vliegtuigen dan zou niet de Britsche maar de andere partij daaraan schuldig moeten zijn. De kwestie is echter nog in onderzoek en een definitieve conclusie is bijgevolg op het oogenblik nog niet te trekken. Op een andere vraag antwoordde de ge zant, dat het hem bekend was dat 6 mil- lioen strooibiljetten door Britsche vliegers zijn uitgeworpen. Hij kon niet zeggen of de biljetten, die hier te lande zijn gevonden dezelfde waren als die door de Britsche vliegers zijn verspreid, aangezien hij geen voorbeeld van een hier gevonden biljet gezien had. Aan 't afleggen van de uitdrukkelijke ver klaring, dat Groot-Brittannië onze onzij digheid zal eerbiedigen, heeft de Britsche regeering nimmer behoefte gehad. „Er is immers niemand uwer, die gelooft, dat mijn land de onzijdigheid van uw land niet in beginsel zou wenschen te eerbie digen", aldus.sir Nevile. Tenslotte deelde de gezant eenige bij zonderheden mede over de reis van sir Nevile Henderson, den teruggeroepen Brit- schen ambassadeur te Berlijn. Gisteren bereikte hem het bericht, dat de Batavier IV in Gravesend werd vastgehouden. Aan boord van dit schip bevond zich dr. Kordt, de Duitsche zaakgelastigde te Londen, die op de terugreis naar Berlijn was. Aan dit bericht was de mededeeling verbonden, dat sir Neville Henderson en zyn staf niet eerder het Duitsche territorium zouden mogen verlaten voordat de Batavier IV in Nederlandsche territoriale wateren zou zijn aangekomen. Dank zij het interme diair van de Nederlandsche regeering is het nu gelukt (de Batavier is inmiddels in onze territoriale wateren aangekomen), dat sir Neville Henderson en zijn gezel schap Nederland zijn binnengekomen. Vermoedelijk zal sir Neville Henderson doorreizen naar Rotterdam en vandaar naar Den Haag om aldaar de eerste scheepsgelegenheid naar Engeland af te wachten. „Zijn complicaties, die zich thans bij het vertrek van de verschillende di plomatieke vertegenwoordigers van de oorlogvoerende partijen hebben voorge daan, niet ongebruikelijk", luidde een vraag. „Most unusual" (hoogst ongebruikelijk) antwoordde sir Neville Bland en hiermede was het onderhoud ten einde. DUITSCH LEGERBERICHT. BERLIJN, 5 September (A.N.P.) Het Duitsche opperbevel maakt bekend: „Het Duitsche leger in het Oosten heeft op 4 September op alle fronten den vijan delijken tegenstand gebroken en rukte op niet te stuiten wijze verder. De te genstander gaat hier en daar in wanorde en zwaar geteisterd terug. Het aantal ge vangenen en de in handen gevallen buit neemt voortdurend toe. Voor het oogenblik zyn zij nog niet te overzien. De zevende Poolsche divisie werd in Zuidoostelijke richting naar Tschenstochau gedreven. De staf der divisie is gevangen genomen. In het Zuiden werd de achtervolging naar Krakau voortgezet. De Skawa werd bij Wadowits overschreden. Meer Noordelijk werd Jawerzno genomen. Overhaast ontruimt de vijand het indu striegebied van Oost-Opper-Silezië. Bij Sie- radz werd de overgang over de Wart/he na strijd genomen. In het Noorden probeert het Poolsche Corridor-leger, dat ingesloten is. in wan hopige afzonderlijke acties den ijzeren ring te doorbreken. Sinds gisteren nemen de aanwijzingen toe, dat men het hopelooze van den toestand begint te erkennen. De versterkingen te Graudenz werden geno men. De bij een ten Zuiden van Culm onder de oogen van den Fuehrer en opperbevel hebber over den Weichsel gezette troepen dringen op den Oostelijken oever in snel tempo voort. Bij Mlawa hebben de Oost-Pruisische troepen in een harden strijd van man tegen man de stad en de versterkingen aldaar in bezit genomen. De verslagen vijand wy'kt verder naar het Zuiden. De oorlogsmarine heeft de beveiligings maatregelen voor de Duitsche kust stelsel matig ten uitvoer gelegd. Het luchtwapen beheerscht het luchtruim. Veertig Poolsche vliegtuigen werden om laag geschoten, waarbij 15 tijdens luchtge vechten. In toenemende mate wordt door de luchtaanvallen op vijandelijke marsch- SMUTS ZAL WAARSCHIJNLIJK NATIONALE REGEERING VORMEN. KAAPSTAD, 5 Sept. (A. N. P.). Ver wacht wordt, dat Smuts een nationale re geering zal vormen. Dit zou het gevolg zijn van het verwerpen van een motie van mi nister-president Hertzog, behelzende, dat de betrekkingen van Zuid-Afrika met de oorlogvoerende mogendheden onveranderd zouden blijven en zouden voortgezet alsof er geen oorlog ware. Deze motie werd met 3(1 tegen 66 stemmen verworpen. ALLE DUITSCHERS IN ZU1D-RHODESIE GEVANGEN GENOMEN. SALISBURY, September (A.N.P.Al le Duitschers in Zuid-Rhodesie worden ge vangen genomen en naar Salisbury over gebracht om te worden geïnterneerd. AANVULLING VAN DE FRANSCHE PERSWET. PARIJS, 5 Sept. (A. N. P.). Teneinde een leemte te vullen in de thans geldende wet op de pers, heeft de Fransche regee ring een wetsdecreet uitgevaardigd, dat vanochtend in het staatsblad is verschenen en waarbij wordt verboden berichten te publiceeren, welke ondernemingen van een buitenlandsche mogendheid tegenover Frankrijk zouden kunnen begunstigen of slechten invloed zou kunnen uitoefenen op den geest van leger en bevolking. Overtredingen worden gestraft met ge vangenisstraffen van 1 tot 10 jaar en geldboeten van duizend tot tienduizend francs. WET OP ALGEMEENEN MILITAIREN DIENST IN RUSLAND UITGEVAARDIGD. MOSKOU, 5 Sept. (A. N. P.). De Rus sische bladen publiceeren een dagorder van maarschalk Worosjilof, volkscommis saris voor de defensie, waarbij tot actie ven dienst in het roode leger, de oorlogs marine, de troepen van de grenswacht en

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 2