ST
Opg ave van
kelderruimten
ADS [Xj NIEUWS
De distributieregeling
zal in werking treden
MAANDAG 4 SEPTEMBER 1939
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG, 2
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
VOOR HET OORLOGSNIEUWS VER
WIJZEN WIJ OOK NAAR PAG. 5 EN 6 EN
EV. NAAR LAATSTE BERICHTEN OP
PAG. 3.
Binnenland
VOOR BELANGRIJKE BERICHTEN
BETREFFENDE HET ECONOMISCH LE
VEN ZIE MEN PAG. 7 EN 8.
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(lste blad).
Omgeving
Doodelijk ongeluk onder Leidschendam.
HOE WORDT HET WEER?
KOELER.
De BUI seint:
Verwachting:
Matige tot zwakke wind uit Westelijke
richtingen. Aanvankelijk betrokken tot
zwaarbewolkt, later opklarend. Enkele re
genbuien. Koeler.
De weerstoestand van hedenmorgen
7.20 uur:
Den Heler: zwaarbewolkt, zwakke W. Z.
W. wind, 18 gr. C.
Vlissingen: zwaarbewolkt, matige W. Z.
W wind, 17 gr. C.
De Bilt: regen, zwakke Z. Z. W. wind,
16 gr. C.
Groningen: motregen, zwakke Z. O.
wind, 17 gr. C.
Maastricht: regen: zwakke N. W. wind,
16 gr. C.
BUITENLANDSCH WEEROVERZICHT.
Het Zomersehe warme weehr heeft in
onze omgeving voorloopig een einde geno
men. Koele maritieme luchtmmassa's be
reikten hedenmorgen ons land. Na de
warmte-onweers van gister lag hedenmor
gen een front over ons land, dat in den
vroegen ochtend Vlissingen zonder regen
passeerde, doch die de Bilt lichte regen gaf
en ruimen van de wind. Het gebied van
hoogen luchtdruk, dat gedurende de laat
ste dagen, ocer de Noorsche Zee is gele
gen, neemt een weinig in beteekenis af.
Het wordt aan de Zuid-zijde door de
Oceaandepressie aangetast. Een tweede
maximum ligt over de Oostzee, de Rand
staten en Polen. Hier is de luchtdruk nog
stijgende. Over Italië en het Oostelijke
Middellandscbe Zeegebied ligt een vlakke
depressie, welke in de Povlakte eenigen
regen veroorzaakt. In Spanje is de lucht
druk flink gestegen. Van hier loopt een
rug van hoogen luchtdruk over Frankrijk
naar Centraal Europa, welke een scheiding
vormt tusschen de Oceaandepressie en die
over Italië.
LUCHTTEMPERATUUR
19.8 gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS ea.:
Van Maandagnamiddag 8.15 uur tot
Dinsdagmorgen 5.45 uur.
HOOG WATER
Te Katwijk aan Zee op Dinsdag 5 Sept.
voorm. 7.15 en nam. 7.40 uur.
WATERTEMPERATUUR
Zweminrichting „De Zijl" 20 gr. C.
Zweminrichting „Poelmeer" 20 gr. C.
Maan op 21.45 uur Maandagavond.
Maan onder 13.13 uur Dinsdagmiddag.
Het Vaderland In
dezen tijd
De oorlog is uitgebroken en Nederland
ligt midden tusschen de strijdende mogend
heden.
Nederland wil zyn neutraliteit daadwer
kelijk handhaven en is voor deze taak
paraat.
Het Nederlandsohe volk zal in dezen zoo
moeilijken tijd de regeering óók steunen in
het bewaren van de neutraliteit!
Het Nederlandsche volk staat eveneens
achter zijn regeering. waar deze maatrege
len moet nemen voor een zoo goed moge
lijken gang van zaken in het oeconomische
leven. Het zal hier de taak van de regeering
niet bemoeilijken door onsociale daden,
door zonden van onrechtvaardigheid, wel
ke bestaan in het maken van woekerwin
sten en in het onredelijk oppotten van ar
tikelen, waaraan behoefte bestaat.
Alle burgers en dit willen wij op de
derde plaats opmerken leven mee met
de militairen. Wij moeten er van doordron
gen zijn, dat van velen dezer door het ver
vullen van den militairen dienst zéér zware
offers worden gevraagd. Over het algemeen
mag worden geconstateerd, dat de „bur
gers" meeleven met de militairen; dat men
loyaal en royaal den gemobiliseerden het
leven wil verlichten en veraangenamen, als
men daartoe in de gelegenheid is.
Vervolgens moet in dezen tijd vooral het
dienen van de gemeenschap bij alle burgers
voorop staan. Ieder toone, veel over te heb
ben voor een ander en voor de gemeen
schap.
Maar.... hierbij zij ons een opmerking
vergund.
Met alle waarachtig respect voor de goe
de bedoeling van mannen en vrouwen, die
Vermoedelijk a.s. Vrijdag
uitreiking der kaarten
in veertig winkels
Tegen inlevering der
Kennisgeving-kaarten
Op uitnoodiging van den directeur van
het Distributie-tour eau, dr. J. J. van Eek,
kwam hedenmorgen een honderdtal dames
en heeren in de kleine Stadsgehoorzaal bij
een, teneinde te worden ingelicht over de
aanstaande uitreiking van distributiekaar
ten, waarop men, wanneer de distributie
regeling in werking treedt, de onderschei
dene kaarten voor de verschillende levens
behoeften in ontvangst zal kunnen nemen.
Dr. J. J. van Eek, die evenals in den vo-
rigen oorlog als leider van het Distributie
bedrijf optreedt en geleefd door de toen
opgedane ervaringen reeds nu het geheele
plan voor distributie, mede aan de hand
van de rijksregeling in elkaar heeft staan,
blijkt hier wel de juiste man op de juiste
plaats.
Met een gemak als niemand anders ver
klaarde spr. hoe de uitreiking der distribu
tiekaarten zal moeten geschieden en beant
woordde hij de verschillende gestelde vra
gen.
Uitvoerig zette spr. het doel der bijeen
komst uiteen. In den loop van deze week,
waarschijnlijk op Vrydag moeten de Rijks
distributie-kaarten onder de bevolking van
Leiden worden uitgedeeld en wel gezins-
gewijze. Aangezien er ongeveer 18000 groo-
tere en kleinere gezinnen te Leiden wonen,
zullen ongeveer evenveel personen het hun
toekomende in ontvangst moeten nemen.
Dit lijkt zeer eenvoudig, maar in werkelijk
heid is het niet zoo simpel. Rekent men voor
elke afgifte één minuut, dan zyn er dus
18000 minuten, of 360 uren of orgeveer 40
werkdagen van acht uur mee gemoeid.
Groote decentralisatie is hier het eenige
middel om naar behooren in een dag klaar
te komen, ongeveer op de wijze als bij de
stemmingen voor de Tweede Kamer e.d.
Nu doen zich daarbij eenige moeilijkhe
den voor:
1. Localiteitén.
Het zou voor de hand liggen om, als dis
tributie-posten dezelfde plaatsen te kiezen
als voor de gewone stembureaux. Dit gaat
echter niet, omdat vele scholen door mili
tairen zijn bezet en die welke nog niet 'be
zet zijn, dit ieder oogenblik kunnen wor
den, zoodat scholen geen voldoende bedrijfs
zekerheid geven. Andere openbare gebou
wen zijn te gering in aantal en/of liggen
op onderling te geringen afstand.
Spr. heeft daarom een beroep gedaan op
de medewerking van de Leidsche winke
liers om hun winkel, voor een deel, gedu
rende één dag ter beschikking te stellen en
het verheugt hem te kunnen zeggen, dat
talrijke winkeliers aan dit verzoek hebben
voldaan. Daaruit moest een keuze worden
gedaan en spr. beschikt thans over meer
dan 40 plaatsen, de een meer, de ander min
der geschikt, waar een distributie-post kan
worden gevestigd.
2. De tweede moeilijkheid was het vinden
van een voldoende aantal geschikte perso
nen, die bij deze distributie zouden willen
helpen. Het is zeer gemakkelijk in dezen
tijd hulpkrachten te krijgen, maar geschikte
hulpkrachten kan men niet een twee drie
bijeen krijgen, omdat voor het te verrich
ten werk verantwoordelijkheidsgevoel en
een zekere intelligentie noodig zijn.
Nu beschikte de secretaris van de afcL
hun tijd en arbeid gratis beschikbaar stel
len voor werk, noodig geworden door de
mobilisatie, door den oorlog, meenen wij,
dat hierin toch te ver kan worden ge
gaan. Er is werk van dezen aard, dat rede
lijkerwijze moet worden opgedragen aan
betaalde arbeidskrachten; aan menschen,
die verlangen en hunkeren om op eerlijke
wijze in hun onderhoud te kunnen voor
zien, en waarvoor nu een gelegenheid, zij
't dan ook van een tijdelijken aard, is ge
schapen. Men begrijpe ons niet verkeerd.
Wij beweren natuurlijk niet, dat alle
werken voor de gemeenschap moet wor
den betaald; wij keuren het natuurlijk vol
strekt niet af als personen volkomen be
langeloos hun diensten aan de gemeen
schap schenken. Maar er zijn gevallen,
waarin, er zijn omstandigheden waaronder
een in zich sociaal handelen onso
ciaal kan worden. Hoewel niet zonder
vrees, dat er zullen zijn, die uit deze op
merking verkeerde, door ons geenszins be
doelde conclusies zullen trekken, meenen
wij toch deze gedachte niet te mogen ver
zwijgen. Wij kunnen niet precies definiee-
ren, welk werk wél en welk werk niét als
aangewezen is voor onbetaalde arbeids
krachten. Voor schrijfwerk b.v., dat eeni
gen tijd een persoon in beslag neemt, be
hooren o.i. zeker betaalde arbeidskrachten
niet te worden uitgeschakeld.
Iedereen legge zich toe, om met anderen
in eenheid, onder leiding van onze regee
ring, het vaderland en de gemeenschap op
ware, doeltreffende wijze te dienen.
Men late zich niet drijven naar onbere
deneerde critiek, en vergete niet, dat bij
zooveel werk, als in dezen tijd van Over
heid en Overheidsorganen wordt gevraagd,
fouten onvermijdelijk zijn.
Leiden van de Ned. Vereen, van Lucht/be
scherming, de heer D. C. Kok, over een
aantal adressen van onderwijzers en onder
wijzeressen, die zich bereid hadden ver
klaard aan de vereeniging hun daadwerke
lijke medewerking op verschillend gebied
te verleenen. Met groote bereidwilligheid
stelde de heer Kok deze adressen ter be
schikking en het gevolg is geweest, dat zij
allen 'een oproep hebben ontvangen om
hier aanwezig te zijn. Aan de medewerking
van den heer Rosenburg dankt spr. een
tweede groep vrijwilligers, n.l. die van het
pas opgerichte bureau voor vrijwillige hulp
verleening.
Spr. zet daarna uiteen wat van de aan
wezigen wordt verlangd. Er worden in Lei
den dtus ongeveer 40 distributie posten ge
vestigd, die elk moeten worden bezet door
twee personen. Hiervoor zijn dus 80 per
sonen noodig. Verder moet worden gezorgd
voor een aflossing op koffietijd, waarvoor
wederom 40 personen worden vereischt.
Eindelijk moet er nog een reserve zijn van
10 a 20 personen, om te voorzien in onver
wacht uitvallende personen, zoodat in 't
geheel een kleine 150 personen worden noo
dig geacht. Spr. deelde mede, dat op ieder
tafeltje briefkaarten gereed lagen, waarop
men zich voor de hulpverleen ing op kon
geven.
De taak, die door iedere post moet worden
vervuld, is de volgende:
1. Ieder zorgt te 8 uur 's morgens aanwe
zig te zijn op de hem of haar aangewezen
distributie-post en installeert zich aldaar
aan een gereed staand tafeltje.
2. Te ongeveer 8.15 uur brengt een pad
vinder aan de post een aantal gewone
distributiekaarten en een kleiner aantal van
dezelfde kaarten, gemerkt „hoofd." Deze
kaarten zijn verpakt in bundels van hon
derd. De padvinder krijgt voor de afleve
ring een kwitantie.
3. Te 8.30 uur wordt de post geopend.
4. Een ieder, die zich aanmeldt, moet heb
ben een vooraf onderteekend ontvangbewijs
Hij geeft dit aan een der kaartuitdeelers,
die zich overtuigt, dat de hanteekening aan
wezig is en dat het cijfer, dat onder aan de
kaart geschreven staat niet is veranderd.
Als alles in orde is, leest hy dit getal hard
op voor, geeft het ontvangbewijs aan zijn
collega, telt een hoofdkaart en het goede
aantal andere kaarten van de bundels af (te
zamen dus het aantal, dat op het ontvang
bewijs staat aangegeven), geeft dit bundel
tje ook aan zijn collega, die het aantal con
troleert, in een enveloppe stopt en het aan
den bezoeker overhandigt. Het ontvangbe
wijs wordt ingehouden.
Uit het bovenstaande blijkt dus, dat de
reeds in het bezit der burgerij zijnde
kaarten niet worden opgehaald, doch dat
deze kaarten op de verschillende, nader
bekend te maken posten in winkels moe
ten worden afgegeven, om daarop de dis
tributiekaarten in ontvangst te nemen.
Kaarten zonder handteekening zijn niet
geldig. Deze personen moeten worden te
rug gewezen. Is de aanbieder hij of zij op
wiens naam het ontvangbewijs staat, dan
kan, als de tijd het toelaat, ter plaatse ge-
teekend worden. Anders in geen geval.
Kaarten, waarop het aangegeven aantal is
veranderd, ook zelfs wanneer het is ver
minderd, worden onherroepelijk ingehou
den en afzonderlijk bewaard. Eén persoon
mag meerdere ontvangbewijzen inleveren
en daarop kaarten ontvangen met een maxi
mum van drie. Reclames en afwijkende ge
vallen moeten worden verwezen naar Stille
RÜn 3, eerste verdieping. In geen geval kan
daaraan op de posten aandacht worden ge
schonken.
Onder alle omstandigheden moet het aan
tal kaarten worden verstrekt, dat op het
ontvangbewijs staat aangegeven.
Alle posten worden om vijf uur gesloten.
Het is niet geoorloofd na dit tijdstip nog
kaarten af te geven.
Spr. gaf hierna een opsomming van ver
schillende zaken, welke uitsluitend van be
lang waren voor degenen, die de distriibu-
tieposten bezetten.
Dr. van Eek deed daarbij een ernstig be
roep op de burgerij om zich niet gelijktij
dig smorgens om 9 uur aan de posten te ver
voegen en zich zooveel mogelijk des mid
dags voor 4 unr van kaarten te voorzien.
Van de. aanwezigen gaven zich 'n negen
tig personen op ter bezetting van de diver
se posten.
Zooals uit bovenstaande blijkt is dit aan
tal evenwel nog te gering en verwacht mag
worden, dat zich ten spoedigste nog 'n vijf
tigtal personen opgeeft aan het hoofdbureau
der Distributie, Oude Rijn hoek Pelikaan
straat.
De luchtbescherming
in de Sleutelstad
DRUKKE DAGEN VOOR HET
SECRETARIAAT DER N.V.L.
De afgeloopen dagen van voortdurende
oorlogsdreiging zijn, zooals zich laat be
grijpen, voor het secretariaat der Ned. Ver.
voor Luchtbescherming in onze stad bij
zonder druk geweest.
Weliswaar heeft dit secretariaat blijkens
schier dagelijks herhaalde mededeelingen
in de bladen zich reeds gedurende langer
dan een jaar beschikbaar gesteld voor het
verstrekken van alle mogelijke gewenschte
inlichtingen op het gebied der luchtbe
scherming, doch de ervaring heeft helaas
in dat jaar ook geleerd, dat van deze ge
boden gelegenheid vooral dan gebruik
werd gemaakt, wanneer de internationale
toestand zich dermate toespitste, dat oor
logsgevaar nabij scheen en men het tegen
over zichzelf en zijn naaste omgeving niet
lager verantwoord achtte beveiligings
maatregelen achterwege te laten.
Dit geldt natuurlijk lang niet voor allen:
het drukke bezoek aan de Luchtbescher
mingstentoonstelling „Als het om men-
schenlevens gaat...." in de Stadsgehoor
zaal heeft overduidelijk bewezen, dat er
in breede kringen der burgerij belangstel-"
ling bestond voor het veelomvattende
vraagstuk der luchtbescherming en daar
van getuigde eveneens het vrij groote aan
tal Leidsche mannen en vrouwen, dat ge
hoor schonk aan de herhaalde oproepen
van het bestuur om zich beschikbaar te
stellen voor het vervullen van vrijwilligers-
diensten en bereid was daarvoor een op
leiding te volgen, hetzij voor de brand
weer of de Eerste Hulp bij Ongelukken,
hetzij andere nuttige en noodzakelijke
functies.
Maar, in verhouding tot het groote be
lang van een goedwerkenden luchtbescher
mingsdienst en het inwonertal onzer stad,
bleef hun aantal beneden het gewenschte
minimum.
De oorlogsdreiging van September 1938
en Paschen 1939 deed velen ertoe besluiten
als vrijwilliger toe te treden of in de eigen
omgeving beschermende maatregelen te
nemen, waarbij in vele gevallen dankbaar
gebruik werd gemaakt van de voorlichting
van het secretariaat. Mam- zoodra was niet
de toestand weer wat rustiger geworden of
het aantal aanmeldingen en verzoeken om
advies liep hard terug.
De jongste internationale verwikkelin
gen hebben hier dezelfde uitwerking, maar
in nog verhoogde mate, gehad.
Toen de voor-mobilisatie werd afgekon
digd beschouwde het bestuur van de
N.V.L. het als zijn eerste plicht de bevol
king zoo uitgebreid mogelijk op de hoogte
te stellen van de gevaren, welke haar in
geval van een oorlog uit de lucht kunnen
bedreigen, zoomede van de maatregelen,
welke zij in de naaste omgeving ter be
scherming van het eigen gezin kan nemen.
Het heeft daaraan uitvoering gegeven in
den vorm van een circulaire, welke Zater
dag j.l. in een oplage van 20.000 exempla
ren huis aan huis is bezorgd en waarin tal
van practische aanwijzingen werden ge
geven op welke wijze men zich op de meest
doeltreffende en minst kostbare manier
kan beveiligen.
Wij geven dringen in overweging deze
circulaire goed te bewaren. Een tweede
taak, waarvoor het bestuur zich gesteld
zag was om in den kortst mogelijken tijd
voldoende instructeurs te vinden die be
reid en in staat waren zich te belasten met
de opleiding van vrijwilligers, die zich na
de oproepen in de bladen, ten getale van
eenige honderden aanmeldden.
Tet dien einde werden tal van spoedcur-
cussen georganiseerd voor de vorming van
kaderploegen.
Een 150-tal onderwijzers stelde-zich hier
voor spontaan beschikbaar.
Een derde moeilijkheid vormde het te
kort aan hulpkrachten voor de uitvoering
van vele veiligheidsmaatregelen, welk te
kort mede ontstond als gevolg van het feit,
dat vele burgers onder de wapenen waren
geroepen.
In dit opzicht hebben de Leidsche pad
vinders voortreffelijk werk verricht.
Bijna driehonderd padvinders zijn da
gen achtereen van den vroegen morgen tot
den laten avond druk in de weer geweest
met het vullen van zandzakken ter be
scherming van musea, laboratoria, zieken
huizen, de universiteit en diverse ge
meentegebouwen, zoomede by de rondbe-
zorging van de distributiekaarten, waarbij
ook vele onderwijzers daadwerkelijke
hulp hebben geboden.
Daarnaast werd het secretariaat over-
Gemeentel. Aankondigingen
De Burgemeester van Leiden;
Overwegende, dat het, met het oog
op de inrichting van openbare schuil
plaatsen, noodzakelijk is te beschikken
over gegevens omtrent de in deze ge
meente aanwezige voor schuilplaats ge
schikte of geschikt te maken kelders;
Gelet op art. 12 van de wet betref,
fende bescherming tegen luchtaanval
len;
BEPAALT:
dat eigenaars en beheerders van ge
bouwen, waarin één of meer kelders
aanwezig zijn met een oppervlakte var
50 M2. of meer, binnen twee dagen na
heden van de aanwezigheid van die
kelders schriftelijk mededeeling moeten
doen aan den Directeur van Gemeente
werken, Breestraat 125.
Belanghebbenden wordt er op gewe
zen, dat zij, die aan de ingevolge dit
besluit op hen rustende verplichting niet
voldoen, zich aan strafvervolging bloot
stellen.
Leiden, 4 September 1939.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
AGENDA
LEIDEN.
Donderdag, R.K. Reclasseeringsver., bu
reauzitting in het St. Vinc.-getoouw,
Hoogl. Kerkgracht 32, 8—9 uur n.m.
De avond-, nacht- en Zondagdienst der
apotheken te Leiden wordt van Zaterdag
2 tot en met Vrijdag 8 Sept. a.s. waargeno
men door de apotheek tot Hulp der Mensch-
heid, Hooigracht 48, tel. 21060. Bovendien
Zondag 3 Sept. van 8 uur v.m. tot 8 uur
nam. apotheek de Metz, Lammenschans-
weg 4, tel. 23553.
Te Oegstgeest: Oegstgeestsche Apotheek,
Wilhelminapark 8, tel. 26274.
Burgerlijke Stand
LEIDEN.
Geboren: Anneke Berendina, cl van
A. G. Assié en H. v. Leeuwen Richard,
z. van M. J. H. Montfrooij en J. P. Blok
Tineke Elsje, d. van G.Beurse en G.
Smit.
Ondertrouwd: B. v. Duijl jm. 24 j.
en G. v. d. Leek jd. 25 j. J. A. Frenken
jm. 29 j. en M. J. Devilee jd. 28 j. C.
Cans jm. 26 j. en C. W. Paats jd. 25 j.
J. Pommer jm. 26 j. en S. Gekooij jd. 27 j.
D. Schouten jm. 25 j. en A. J. Cossee
jd. 21 j. J. W. Trouwee jm. 25 j. en M.
C. v. d. Meij jd. 22 j. M. A. Hoogervorst
jm 24 j. en A. J. Maat jd. 22 j. N. A. v.
d. Valk jm. 30 j. en C. v. Diest jd. 22 j.
Overleden: J. A. Samwel man 54 j.
stelpt met schriftelijke en telefonische aan
vragen om onmiddellijke voorlichting,
waarbij men liefst a la minute geholpen
wenschte te worden.
Dagelijks kwamen liefst 300 telefoontjes
binnen, zoodat het bureau permanent met
vier man moest worden bezet, niet alleen
tot het beantwoorden der draadgesprekken
maar ook voor het verstrekken van inlich
tingen betreffende het maken van schuil-
loopgraven, van schuilkelders, aanvragen
van gasmaskers er werden er in de af
geloopen dagen ongeveer 400 aangevraagd!
en over de organisatie van wijk- en
buurtdiensten.
Het spreekt vanzelf, dat de secretaris en
zijn staf er ook in ettelijke gevallen op uit
trokken om ter plaats, waar zulks ge
vraagd werd, van advies te dienen.
Zaterdagmiddag heeft de adjunct-direc
teur van Gemeentewerken, ir. D. Boogerd
in de groote collegezaal van het Kamer-
lingh-Onnes-laboratorium voor een vrij
groot aantal architecten, aannemers en
andere bouwkundigen een met lantaarn
plaatsjes verduidelijkte uiteenzetting ge
geven over de technische inrichting van
schuilkelders en -loopgraven.
Vanzelfsprekend is dit geheele complex
van maatregelen ten uitvoer gebracht in
overleg en innige samenwerking met het
Hoofd van den Luchtbeschermingsdienst.
Uit den aard der zaak staat dit alles ge
heel los van hetgeen met betrekking tot
het luchtbeschermingsvraagstuk momen
teel van gemeentewege wordt gedaan en
voorbereid, zooals het inrichten van open
bare schuilplaatsen, het verzamelen van
gegevens over de beschikbare kelderruim
te bij particulieren, het maken van schuil-
loopgraven, e.d.
Wij meenden evenwel goed te doen door
deze opsomming de burgerij een overzicht
te geven van hetgeen ter zake in de laatste
dagen is gedaan.
Moge zij tevens voor velen een aan
sporing zyn om zyn krachten mede be
schikbaar te stellen voor het algemeen be
lang.
De secretaris, de heer D. C. Kok, Rapen
burg 9, kan nog vele medewerkers ge
bruiken.
