De eerste Oorlogs- communiqué's Berlijn beschouwt zich niet in oorlog met Polen DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Oorlog en geen oorlogsverklaring Uit Wwtó chaii Uit ffiextyn Het Vaticaan is teleurgesteld De luchtaanvallen op Warschau ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1939 30ste Jaargang No. 9429 Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2. Giro 103003. Postbus 11. Dll nununer bestaal uit vljt bladen, w.o. geïllustreerd Zondagsblad. Is er nu oorlog of niet? Deze vraag klinkt wellicht bespottelijk, nu wij in de bladen de eerste communiqué's van het front kunnen lezen, welke de gene rale staven van Duitschland en Polen heb ben uitgegeven. Duitsche troepen zijn Po len binnengerukt en zijn slaags geraakt met de Polen, terwijl Duitsche bombardements vliegtuigen verscheidene Poolsche steden en plaatsjes hebben gebombardeerd. Zelfs heb ben de diplomatieke vertegenwoordigers van beide strijdende partijen in de respec tievelijke hoofdsteden hun paspoort ge vraagd. Maar een oorlogsverklaring is nog altijd niet gegeven. Volgt Duitschland hiermede de meer en meer gebruikelijke methode van den laatsten tijd? Zal men in oorlog gaan zonder officieel dien oorlog te verkla ren? Berlijn beschouwt zich zelfs met War schau nog niet in oorlogstoestand, ofschoon zijn vliegtuigen de stad reeds hebben ge bombardeerd. Wat is dan de bedoeling van die gewelds- maatregelen? In elk geval was er vanmorgen nog geen oorlogstoestand tusschen Engeland en Frankrijk eenerzijds en Duitschland ander zijds. Londen en Parijs hebben gisteren een laatste waarschuwing aan Berlijn gericht, en verklaard, dat de diplomatieke betrek kingen zullen worden verbroken, indien Duitschland niet onmiddellijk alle mili taire activiteit in Polen stopzet en zijn le gers terugtrekt. Het antwoord van Duitschland is nog niet bekend. Hoelang heeft Duitschland den tijd, om te antwoorden? Chamberlain heeft dat gisteravond in zijn rede voor het Lagerhuis niet mede gedeeld. Maar dat het Engeland ernst is met zijn besluit om de uiterste consequen ties van zijn garantie aan Polen te aan vaarden, blijkt duidelijk uit Chamberlains woorden van gisteravond. Deze rede ken merkt wederom den niet zeer pathetischen Engelschman. Zelfs in zulke dramatische uren, als wij gisteren beleefden, bleef de Engelschmand sober en gematigd. De eenige bitterheid welke er doorklonk, was toen hij Hitier alleen verantwoordelijk stelde voor het uitbreken van een oorlog en den Führer verweet, de ellende van een oorlog te heb ben ontketend alleen om zijn zinnelooze eerzucht te voldoen. Engeland heeft niets tegen het Duitsch volk, behalve, dat het zich laat leiden door de nationaal-socialis- ten. Hier kwam Chamberlain los. Maar overi gens was het een vrij zakelijke vaststelling van Engelands vastberadenheid en van het feite dat met eenige goede wil van de zyle van Duitschland een oorlog vermeden had kunnen worden. Vastberadenheid blijkt ook uit de com mentaren van de Engelsche pers. De „Times" zegt, dat de natie zeer ze ker nooit zoo unaniem is geweest in de on dersteuning van eenig door haar leiders ge nomen besluit, zooals thans, aan den voor avond van het intreden van den oorlog. Bij het te hulp komen van Polen, hebben wij geen materieel belang voor onszelve. Niet- témin zullen wij vechten voor wat vitaal voor ons leven en het leven van alle be schaafde volken is, omdat wij weten, dat in een wereld, waar eetbied voor de rech ten der zwakken en voor het gegeven woord kan worden opzijgezet door de hoo- ge hand van de militaire macht, het leven voor de naties of de individuen en voor hen, die van ganscher harte het gebruik maken van geweld of bedreiging onduld baar is en zij geen keuze hebben dan ge weld met geweld te beantwoorden. De „Daily Telegraph" schrijft, dat Groot- Brittannië in zijn lange geschiedenis zelfs niet in 1914 met grooter overtui ging een oorlog heeft tegemoet gezien dan vandaag. Het blad wijst er op, dat het Brit- sche doel niet is de vernietiging van Duitschland, doch de definitieve wegva ging van de nationaal-socialistisohe regee ring, welke Duitschland tot den meedoo- genloozen onderdrukker der zwakkere na ties heeft gemaakt. Ook de „Daily Herald" doet uitkomen, dat de strijd niet gaat tegen het volk van Duitschland, doch tegen zijn regeerders. Wij strijden tegen de dictatuur de wreede, meedoogenlooze, nationaal-socialistische he gemonie van de Gestapo, concentratiekam pen, pogroms en gummiknuppels. „Het gaat tusschen de beschaving en het brute geweld, dat het nationaal-socialisme open lijk verheerlijkt." Inmiddels zweeg vanmorgen de bericht geving over verdere oorlogsdaden. Bleven die daden achterwege of bleven slechts de berichten achterwege? Is er nog ruimte voor de meening van de „Osservatore Romano" van gisteren, dat ondanks het losbreken van het geweld de mogelijkheid van bemiddeling en van on derhandelingen nog bestaat? IN POLITIEKE KRINGEN TE BERLIJN WORDT VER KLAARD. DAT DUITSCHLAND POLEN NIET DEN OOR LOG HEEFT VERKLAARD EN DAT DAAROM DE TEGEN WOORDIGE TOESTAND NIET BESCHOUWD WORDT ALS OORLOGSTOESTAND. DE LUCHTBOMBARDEMENTEN Communiqué 1 van den chef van den generalen staf: ,Op 1 September 1939 in den ochtend zijn de Duitschers, door een onverwachten aanval van luchtmacht en troepen, zonder oorlogsverklaring op ons gebied doorgedrongen. De Duitsche lucht macht heeft verscheidene aanvallen op speciale punten in geheel Polen onder nomen. De Duitsche vliegers bombardeer den Augustof, Nowydwor, Ostrof, Mazo- wiecka, Tczew, Puck, Zambrof, Radomsko, Torum, Tunel, Krakau, Grodno, Trzesinia, Gdynia, Jaslo, Tomaszowmazowiecki en Küttowitz. In de gebombardeerde steden waren er dooden en gewonden onder de burgerbevolking. Bij Koetno is een trein, die dienst deed bij de evacuatie der be volking, door de vliegtuigen met bommen en machinegeweervuur bestookt. Te Grodno is de Roomsch-Katholieke, te Bia- lapodlaska de Orthodoxe kerk getroffen. Er blijven berichten over de voortgezette bombardementen binnenkomen. Bij Dant- zig wordt een sterke luchtaanval onder nomen tegen Gdynia, dat gisteren gebom bardeerd werd. De verliezen van den vijand: Gisteren zijn in totaal 16 Duitsche vliegtuigen neer gehaald, terwijl Polen 2 vliegtuigen ver loor. Het landfront: Tegelijk met de lucht aanvallen begon de actie der Duitsche troepen, die op verschillende punten op Poolsche gebied doordrongen. De ge vechten in de grensstreek duren nog voort. De strijd is het meest intensief in Silezië. Bij onze actie hebben we tot dusverre een geblindeerden trein van den vijand door geschutvuur vernietigd. Eenige tanks wer den immobiel gemaakt. Op verscheidene punten hebben wij krijgsgevangenen ge maakt. Dantzig: Drie Duitsche aanvallen op de Westerplatte zijn afgeslagen. Tot vanochtend reeds 94 luchtaanvallen Voorts wordt uit Warschau gemeldt, dat volgens voorloopige schattingen de Duitsche luchtmacht tot vanochtend toe 94 luchtaanvallen ondernomen heeft tegen steden, dorpen en vlekken in Polen. Daarbij waren 22 aanvallen op steden met meer dan 17.000 inwoners, 27 op groote dorpen met meer dan 3.000 inwoners en 25 op dorpen, 20 op heele kleine plaatsjes en zelfs afge legen huizen. Bovendien hebben de Duit sche vliegtuigen op het land werkende arbeiders onder vuur genomen, evenals personen, die zich op den weg bevonden. Het aantal dezer laatste gevallen is nog niet kunnen worden vastgesteld. Het aantal dooden bedraagt in alle ge vallen bij elkaar genomen 130, waarbij slechts 12 militairen. Er zijn tientallen personen ernstig gewond en eenige honder den licht gewond. Meer dan de helft van het aantal dooden zijn vrouwen en kinderen. Het hevigste bombardement was dat bij den aanval op het gemeenteziekenhuis te Wielum bij de Duitsche grens. Het ziekenhuis geraakte in brand. De stad Wielum werd met een bijzondere hevigheid gebombardeerd- Er stonden veel huizen in brand. In den loop van den afgeloopen nacht is komen vast te staan dat het aantal door de luchtverdediging neergeschoten vliegtui gen veel hooger is dan men gisteren meen de. In den loop van den ochtend zullen de juiste cijfers worden gepubliceerd. DE OPMARSCH DER DUITSCHE TROEPEN IN POLEN. DE EERSTE GESTELDE DOELEN BEREIKT. Het opperbevel van de Duitsche weer macht deelde gisteravond mede: De Duitsche krijgsoperaties vanuit Sile zië, Pommeren en Oost-Pruisen hebben aan alle fronten reeds vandaag het gestelde doel bereikt. De troepen, welke uit het Zui den over het gebergte zijn opgerukt heb ben de lijn NeumarktSucha bereikt. Ten Zuiden van Moravisch Ostrawa is de Olsa bij Teschen overschreden. Ten Zuiden van het industriegebied, rukken de Duitsche troepen ter hoogte van Kattowitz op. De troepen, welke uit Silezië zijn ver trokken, zijn op marsch in de richting van Tsjenstochau en Noordelijk daarvan. In de Corridor naderen de troepen de Brahne en is de Netze bij Nakel bereikt. De troepen, welke uit Oost-Pruisen op rukken, zijn ver op Poolsch gebied in strijd gewikkeld. De Duitsche luchtmacht heeft in herhaal de krachtige aanvallen de militaire objec ten op verscheidene Poolsche vliegvelden bestookt, o.a. te Rahmel, Putzig, Graudenz, Posen, Plock, Lodz, Tomaszow, Radom, Nu- na, Kattowitz, Krakau, Lemberg, Brest en Terespol. Deze militaire objecten zijn ver nield. Bovendien hebben verscheidene escadril les gevechtsvliegtuigen het oprukken van het leger gesteund. De Duitsche luchtmacht heeft hiermede vandaagf de heerschappij in de lucht boven Polen behaald, hoewel ster ke afdeelingen in Midden- en West-Duitsch- land teruggehouden worden. Afdeelingen van de Duitsche zeemacht hebben een stelling ingenomen voor de Dantziger Bocht en beveiligen de Oostzee. Het schoolschip „Schleswig Holstein", dat in het Neufahrwasser bij Dantzig ligt, heeft de door Polen bezette Westerplatte onder vuur genomen. De oorlogshaven van Gdynia werd door de luchtmacht gebom bardeerd. DE POLEN TE DANTZIG Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat gisterochtend h. de vroege ochtenduren de dienstlokalen van de Poolsche spoorwegen te Dantzig bezet zijn. Deze actie is zonder wrijving verloopen, eenige honderden Po len werden gearresteerd. In de Poolsche dienstgebouwen zijn tal rijke zware en lichte wapenen gevonden. De eenige plaats van tegenstand van de Polen in Dantzig is de Poolsche post. Deze is gebarricadeerd en blijkbaar voorzien van modern oorlogsmaterieel. Men verwachtte, dat dit gebouw in den loop van den middag zou worden bezet. Oproep aan het Katho lieke volk van Nederland Namens de Hoogwaardige Bisschoppen van Nederland richt de Aartsbisschop van Utrecht, Z. H. Exc. Mgr. J. de Jong, zich met den volgenden oproep tot het katholie ke volk van Nederland: Op verzoek van de regeering roept het Hoogwaardige Episcopaat geheel de geestelijkheid en alle religieusen op, .om in vereeniging met geheel het Ne- derlandsch volk, morgen, Zondag 3 September, bijzondere oefeningen te houden en extra gebeden te storten, opdat de rampen van den oorlog wor den afgewend en God een duurzame vrede aan de volkeren geve. ESCHEN WlABLUNKAiy Bijgaande kaart geeft den opmarsch weer der Duitsche troepen, welke gis teren 1 September de Poolsche grenzen zijn overschreden. De opmarsch be gon, waar de zwarte pijltjes zijn aangegeven, later zetten zich de Duitsche legercorpsen in beweging die aan de hoofdverbindingswegen gelegerd wa ren (op de kaart met zwarte blokjes aangegeven). De Duitsche troepen be wegen zich nu over het Poolsche wegennet hetwelk op de kaart is aan gebracht. DIPLOMATIEKE ACTIVITEIT TE ROME In het Palazzo Chigi heerschte gisteren een groote diplomatieke activiteit. Ciano heeft achtereenvolgens de meeste diploma tieke vertegenwoordigers ontvangen, onder wie de ambassadeurs van de Vereenigde Staten, Frankrijk, Engeland, Duitschland, Polen en den zaakgelastigde van Hongarije. Naar United Press gisteren meldde, zou Mussolini een conferentie van vijf mogend heden hebben voorgesteld. Het bericht leek al direct zeer onwaarschijnlijk en tot nu toe is er ook geen enkele bevestiging van verschenen. IS BEMIDDELING NOG MOGELIJK? Het uitbreken der vijandelijkheden heeft in Vaticaankringen een smartelijken indruk gemaakt. Tot op het laatste oogenblik hoop te de Paus op een vreedzame regeling. Don derdag nog had hij een laatste poging in die richting gedaan door een mededeeling aan de ambassadeurs der belanghebbende mo gendheden te doen overhandigen. De kar dinaal-staatssecretaris heeft de ambassa deurs van Italië, Frankrijk en Roemenië en de gezanten van Engeland, Portugal en Po len ontvangen. De „Osservatore Romano" acht ondanks het conflict bemiddeling en daarop volgen de onderhandelingen nog mogelijk. De tekst der Pauselijke nota. De tekst van de nota, welke de kardinaal- staatssecretaris Donderdag uit naam van Z. H. den Paus heeft overhandigd aan de ambassadeurs van Frankrijk, Italië, Duitschland en Polen, alsmede den Brit- schen gezant, luiden als volgt: De Paus wil de hoop niet opgeven, dat zijn onderhandelingen zullen leiden tot een rechtvaardige en vreedzame oplossing. In naam van God smeekt hij derhalve Duitschland en Polen alles te doen wat mo gelijk is om incidenten te voorkomen en zich te onthouden van maatregelen, welke den toestand kunnen verergeren. Hij ver zoekt verder Engeland, Frankrijk en Ita lië dit verzoek te steunen. EEN OOGGETUIGEVERSLAG. Een ooggetuige van het bomhardement, dat gisteren op de Oostelijke buitenwijken van Warschau werd uitgevoerd, heeft tegen over den correspondent van Reuter hier over het volgende verteld: 41 in formatie vliegende toestellen verschenen boven de voorsteden. Zij werden beschoten door het luchtdoelgeschut, dat verwonderlijk nauw keurig was en den aanvallers dwong op zeer groote hoogte blijven. Een tamelijk laag vliegende bommen werper nam plotseling een duik en liet een zestal zeer ontplofbare bommen en ver scheidene brandbommen vallen. ZIJ sche nen een stuk grond te treffen tusschen een rijtje huisjes en de rivier. Hoogo zwarte rookkolommen stegen op uit de trechters. Een ander ooggetuige, die een luchtge vecht had gadegeslagen uit de binnenplaats van een flatgebouw heeft tegenover den correspondent van Reuter verklaard, dat het spoor der kogels gemakkelijk waar neembaar was. Het gevecht was zóó opwin dend, dat de bevolking het gevaar vergat en bleef kijken. De Duitsche luchtmacht schijnt gehoor zaamd te hebben aan instructies van Hitier geen burgerbevolkingen te bombardeeren. Er wordt te Warschau uitdrukking gege ven aan ergernis over in het buitenland verspreide berichten, dat Warschau in brand stond. De correspondent van Reuter meldt ver der: Ik heb een rit gemaakt door een groot deel van de stad en heb alles normaal ge vonden. Het verluidt, dat op een plaats brand heeft gewoed doch ik hen niet in de gelegenheid geweest, deze plaats vast te stellen. De vier inzittenden van een Duit sche bommenwerper hadden een wonder baarlijke redding, toen het vliegtuig in brand geraakte en viel. Twee hunner wer- Iden gewond, terwijl alle vier door de poli tie werden gearresteerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1