Weerlicht van het oorlogs gevaar VcuPvzoxgAmaaUegclen en incidenten Stemmingen en fretcfiauiuingen Wat de pers zegt in de diverse hoofdsteden Duitsche minister raad voor de defensie Vredes-initiatieven DONDERD/ G 31 AUGUSTUS 1939 DE LEIDSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAG. 5 GROOTE MACHT IN HANDEN VAN GOERING. De Führer en Rijkskanselier heeft gis teren een Mecreet tot instelling van een ministerraad voor de Rijksverdediging uitgevaardigd. Dit decreet luidt; „Voor de periode van de bestaande spanning op het gebied der buitenlandsche poiltiek beschik ik ter wille van een uniforme leiding van het bestuur en bedrijfsleven het volgende: 1. Uit den Rijksverdedigingsraad wordt als permanente commissie een „minister raad voor de rijksverdediging" gevormd. Van dezen ministerraad maken als perma nente leden deel uit: generaal-veldmaar- schalk G-oering, als voorzitter, de plaats vervanger van den Führer, de algemeene gevolmachtigde voor de rijksadministratie, d? algemeen gevolmachtigde voor het eco nomische leven, de rijksminister en chef der rijkskanselarij, de chef van het opper commando der weermacht. De voorzitter kan ook andere leden van den rijksverde digingsraad alsmede andere personen in de beraadslagingen betrekken. 2. De ministerraad voor de Rijksverde diging kan verordeningen met kracht van wet uitvaardigen, indien ik niet beschik, dat een wet door de Rijksregeering of door den Rijksdag moet worden behandeld. 3. De bevoegdheden van generaal-veld- maarschalk Goering krachtens de verorde ning tot uitvoering van het vierjaarsplan van 18 October 1936, in het "bijzonder zijn recht tot het geven van bevelen, blijven bestaan. 4. De zaken van den ministerraad voor de Rijksverdediging worden beheerd door den Rijksminister en chef der Rijkskanse larij. 5. Het tijdstip van buitenwerkingstelling van dit decreet wordt door mij bepaald." Het decreet is geteekend door Hitier, Goering en den chef der rijkskanselarij, dr. Lammers. Een concentratie van krachten, zegt Berlijn. In gezaghebbende kringen te Berlijn ver klaart men, dat dit decreet een „concen tratie en samenwerking van alle nationale krachten op militair, economisch en finan cieel gebied" beteekent. Het is „een voor zorgsmaatregel" voor het geval van ern stige gebeurtenissen". De raad bestaat uit Goering als voorzitter, Hess als ondervoor zitter, Frik, Funk, Keitel en Lammers. Reuter meldt nog uit Berlijn, dat de nieuwe ministerraad voor de defensie elke wet kan afkondigen zonder de regeering op den rijksdag te raadplegen en zonder verwijl de belangrijke verordeningen kan uitvaardigen zonder de handteekening van Hitler. In politieke kringen legt men er den nadruk op, dat in den nieuwen'raad de militaire en politieke machten gecon centreerd zijn. GEEN TEEKENEN VOOR BIJEEN ROEPING VAN DEN RIJKSDAG. In gezaghebbende kringen verklaart men, dat een onmiddellijke bijeenroeping van den Rijksdag niet in de bedoeling ligt en dat er op het oogenblik voor een bijeen roeping geen aanwijzingen schijnen te be staan. VOORSCHRIFTEN VOOR DE DUITSCHE RESTAURANTS. De Duitsche minister voor voedselvoor ziening heeft om te voorkomen, dat de res taurantbezoekers boven de massa der be volking bevoordeeld zouden worden, be paald, dat in de restaurants ten minste twee dagen per week, op Maandag en Vrij dag, slechts vleeschlooze schotels opgediend mogen worden. Op de andere dagen zullen buiten de vleeschlooze schotels vier ver schillende eenheidsschotels geserveerd kun nen worden. DE NIEUWE POOLSCHE MILITAIRE MAATREGELEN. De Poolsche pers publiceert de volgende aanteekening op de nieuwe voorzorgsmaat regelen, door de Poolsche regeering ge troffen: „Gisteren zijn nieuwe militaire bevelen aangekondigd, die het karakter van voor zorgsmaatregelen voor de defensie hebben. De omvang dezer bevelen is geringer dan die van reeds eerder genomen maatregelen. Deze vorige oproepingen als ook de nieuwe mobilisatiemaatregelen zullen ongetwijfeld gepaard gaan met een voorbeeldige hou ding, zoowel van de opgeroepenen als van de breede lagen der bevolking, die bezield zijn door de grootste vaderlandsliefde en zich bewust zijn van den ernst van den toestand." Men verwacht, dat de Poolsche pers ar tikelen zal publiceeren, waarin vrouwen, kinderen en ouden van dagen, die geen bijzondere bezigheden te Warschau hebben, worden aangespoord de stad te verlaten. Dit zal echter geen stelselmatige ontruiming van de hoofdstad beteekenen. Gisteren werden te Warschau honderden aanplakbiljetten aangebracht, waarop een portret van maarschalk Smygly Rydz stond afgedrukt, omringd door tanks, kanonnen en marcheerende soldaten, met het volgen de opschrift, ontleend aan een rede van den maarschalk: „Op geweld antwoordt men alleen met geweld. Wij zullen den aan valler overwinnen. In geval van oorlog zal iedere man, ongeacht zijn leeftijd, en iedere vrouw soldaat zijn." De nieuwe militaire maatregelen hebben den aanblik der Poolsche hoofdstad niet zeer gewijzigd. De verkeersmiddelen func- tioneeren op de gewone wijze, evenals de andere openbare diensten. In de stadspar ken gaat men voort met het aanleggen van loopgraven ter bescherming van de bevol king. Alle maatregelen tegen luchtgevaar zijn genomen. Van tien uur des avonds af is de duisternis in de straten volkoman; het ver keer geschiedt dan in vertraagd tempo. Naar gemeld wordt is de scheepvaart op den Weichsel naar Gdynia via Dantzig ge staakt. De uit Warschau komende schepen leggen aan te Torum. Spionnagccentrum in Polen ontdekt. De Poolsche politie heeft te Nowy Soncz bij Krakau een sponnagecentrum ontdekt. Een vijftiental personen is gearresteerd. Het Duitsche Nieuwsbureau spreekt van honderden arrestaties onder voorwendsel van spionnage. GRENSINCIDENTEN. Op vier verschillende plaatsen is de Pool sche grens door Duitsche vliegtuigen ge schonden. Gisternacht zijn op verscheidene plaatsen schermutselingen gevoerd tus- schen Poolsche en Duitsche grenswachten. Uit Moravisch Ostrau wordt gemeld, dat een Poolsche verkenningsvliegtuig over het gebeid van het Protectoraat gevlogen heeft en dat daardoor de grens voor de derde maal in enkele dagen door Poolsche vlieg tuigen is geschonden. DE TOESTAND TE DANTZIG. Ambtenaren van den douanedienst* te Dantzig hebben gisteren volgens het Pool sche telegraafagentschap de bureaux van een aan Polen toebehoorende houtopslag plaats betreden en het vertrek van een Nederlandsch schip, dat een lading Poolsch hout aan boord had, verhinderd. De werkzaamheden van het Poolsche commissariaat-generaal worden onmoge lijk gemaakt. Het commissariaat heeft ge constateerd, dat men zijn telefoongesprek ken voortdurend saboteert door middel van een zoemapparaat. De Dantzigsche politie heeft den trein, die door Dantzig en Zoppott naar Polen reed, doorzocht en talrijke personen, wier namen op een speciaal daartoe opgestelde lijst voorkwamen, gearresteerd. De arres tanten zijn voor het meerendeel Polen, die in Dantzig woonden. Men verneemt, dat gedurende de laatste uren talrijke Po len te Dantzig gearresteerd zijn. In de Vrije Stad wordt een pamflet, ge teekend door het bestuur van het „Dant zigsche Vrijheidsfront", verspreid. In dit pamflet wordt de bevolking uitgenoodigd zich te verzetten tegen de nationaal-socia- listische invasie in Dantzig. „Het uur is gekomen aldus het pam flet om de Hitleriaansche slavernij af te schudden". In een aantal gevallen hebben de auto riteiten te Dantzig geweigerd levensmid delenkaarten te verstrekken aan aldaar woonachtige Polen. Deze ondervinden daar door groote moeilijkheden bij den aan koop van levensbehoeften. FRANKRIJK VORDERT DE SPOORWEGEN. Officieel wordt medegedeeld, dat van daag de Fransche staatscourant een decreet van de ministers van landsverdediging en openbare werken zal publiceeren, waarin wordt bepaald: 1. De spoorwegmaatschappijen moeten onmiddellijk al hun personeel en mate rieel, dat de regeering noodig oordeelt voor het vervoer van oorlogstransporten manschappen en materieel te harer be schikking stellen op last van den minister van oorlog. 2. Civiele transporten worden tot na der order gestaakt, voor zoover dit noodig is voor de militaire behoeften. Dit geldt zoowel voor het personen- als voor het goederenvervoer. De treinen kunnen onderweg zoonoodig worden opgehouden, op dood spoor wor den gezet of gesloten worden. De maatschappijen worden derhalve ont heven van iedere verantwoordelijkheid voor vertraging in het reizigers-verkeer, alsmede by de ontvangst, het transport en de aflevering van goederen. Men merkt op, dat deze ministerieele be schikking sedert verscheidene dageii van kracht is en dat de beschikking op het oogenblik in het geheel geen staking van het handelsverkeer inhoudt. De maatregel beteekent slechts, dat voorrang moet wor den gegeven aan de transporten voor de Londen is behoedzaam hoopvol HET NIET-BIJEENROEPEN VAN HET PARLEMENT Wijst te Londen in goede richting. De „Lobby-correspondent" van Reuter schrijft: In afwezigheid van gezaghebben de inlichtingen waren politieke kringen te Londen gisteravond behoedzaam hoopvol in hun conclusies. Het lydt geen twijfel, dat de aard van het Britsche antwoord aan Berlijn ter kennis is gebracht van de leiders der oppositie. Aangezien deze ech ter niet gevraagd hebben het parlement weer bijeen te roepen kan aangenomen worden, dat zij voldaan zijn over den koers, die door de regeering wordt geva ren. Intusschen worden in ieder deel der Britsche defensie verder veiligheidsmaat regelen genomen met groote snelheid en degelijkheid. DE „TIMES" OVER DE MOEILIJKE ONDERHANDELINGEN. De moeilijkheden der EngelschDuit sche gedachten wisselingen worden naar voren gebracht in een hoofdartikel van de „Times", waarin wordt gezegd, dat de on derhavige vraagstukken niet alleen deli caat en ingewikkeld zijn, doch twee essen tieel verschillende vraagstukken betref fende regeling der huidige Duitsch-Pool- sche moeilijkheden en de sluiting van een algemeene Engelsch-Duitsche overeen komst, waarbij noodzakelijkerwijze ook andere mogendheden betrokken zijn. Tot nu toe is het bij de gedachten wisselingen tusschcn Londen en Berlijn nauwelijks mogelijk geweest af te dajen tot de bij- defensie en dat de spoorwegen worden ont heven van den plicht tot vervoer. Communisten tc Parijs gearresteerd. Dertig personen, die communistische pamfletten verspreidden, zijn in hechtenis genomen. Kinderen verlaten Parijs. Gisteren zyn meer dan 16.000 kinderen uit Parijs geëvacueerd. Deze maatregelen zullen vandaag worden voortgezet. MAATREGELEN IN NOORD-ITALIE. In de Noord-Italiaansche steden, in het bijzonder in Piemont, Lombardije en Li- gurië zijn uitgebreide maatregelen tot pas sieve verdediging tegen luchtgevaar geno men. Er zijn schuilplaatsen en loopgraven aangelegd. Er zijn verder oefeningen voor de evacuatie van de arbeiders in de auto- fabrieken gehouden, die evenals de ver duisteringsoefeningen uitstekend verliepen. De bevolking toont overal de grootste kalmte. Er is gisteravond een bevel gepubliceerd, dat alle voorraden koffie reserveert voor de Italiaansche gewapende macht en dat den verkoop aan particuliere verbruikers vanaf Vrijdag a.s. verbiedt. Alle firma's zyn gedwongen hun voorraden koffie ter beschikking te stellen van de militaire autoriteiten en hospitalen. DE DUITSCHE SCHEEPVAART. De „Bremen" uit New-Tork vertrokken. Gisteren te 22.30 uur is de „Bremen" zonder passagiers, doch met een voorraad levensmiddelen en brandstof uit New-York vertrokken. Wat later koos ook de „Aqui- tania" zee. De „Normandië" zal Donderdag avond vertrekken. Camouflage van Duitsche schepen. Uit Santiago de Chili wordt gemeld, dat eergisteren een schip met onbekende ken- teekenen de haven van Rica is binnenge- loopen. Men bemerkte evenwel spoedig, dat het in werkelijkheid het stoomschip „Düsseldorfvan de Norddeutsche Lloyd was, waarvan men het bovendeel gecamou fleerd had en dat geen enkelen naam, op welke plaats dan ook, meer droeg. De schoorsteen was overgeschilderd in de kleuren van de Engelsche maatschappij de „Wein Line" Den eersten September zal de „Düsseldorf te Valparaiso aanko men en vervolgens via Panama naar Euro pa terugkeeren. Naar uit Christobal gemeld wordt, is aldaar het Duitsche stoomschip „Leipzig" aangekomen, eveneens gecamoufleerd. De schoorsteen was zwart geschilderd en de naam was onleesbaar. Alle Duitsche koopvaarders op Istanboel zijn naar Duitschland teruggekeerd zón der hun lading te lossen. SPIONNEN GEARRESTEERD IN BUENOS AIRES. Op verzoek van de Britsche autoriteiten zijn twee vrouwelijke passagiers van de mailboot „Almanbora", welke gisterochtend te Buenos-Aires aan land gegaan zijn, ge arresteerd. Het zijn de 53-jarige Spaansche Matilde Velez Palacios en de 34-jarige Vir ginia Carabelas Artigaza. Beiden vrouwen worden beschuldigd van spionnage. zonderheden van eenige kwestie, daar dt voor rustige beraadslagingen noodzakelijke sfeer volkomen ontbreekt en de geheele Britsche krachtsinspanning geeft een aan- wijzing van het kader en den geest, waar- in de eigenlijke onderhandelingen zouden kunnen beginnen. Bij de voorbereidende 1 correspondentie tusschen Berlijn en Lon- i den was het een groote moeilijkheid, dat een der partijen een koortsachtigen haast had. De gedachtenwisseling werd ook be- lemmerd door den tegenzin van Hitler of misschien de aangeboren ongeschiktheid om den volkomen bindenden aard te er kennen van de Fransch-Britsche verplich ting jegens Polen. Andere bladen stellen de kalmte van Groot-Brittannië en Frankrijk tegenover de spanning te Berlijn. Volgens de „News Chronicle" neemt het aantal aanwijzingen toe, dat zoowel het Duitsche volk als de Duitsche regeering zich steeds onbehaaglijker gaan gevoelen. FRANSCHE PERSSTEMMEN. Michel Pobers meldt uit Londen aan de Jour-Echo de Paris: „Het is ongetwijfeld op de essentieele kwestie der modaliteiten van een vreed zame regeling, de modaliteiten voor een rechtstreeksch Duitsch-Poolsch contact, dat de gisteravond aan Berlijn overgebrachte mededeelingen betrekking hebben. Er moet aan worden herinnerd, dat Groot-Brittan- nië met het oog op de tegenover Polen aangegane verplichtingen niet in staat is over de verschillende plannen tot regeling der geschillen, welke Berlijn en Warschau scheiden, te spreken. De inspanning der Britsche diplomatie beoogt in hoofdzaak „de technische voorwaarden" te schep pen, waarop een poging tot vreedzame re geling in de plaats zou kunnen komen van de bedreigingen met geweld". „Het feit, dat het kabinet te Londen, al dus Saint Brice in „Journal", meent te moeten afzien van een tactiek van tijd winnen op het oogenblik, dat Polen zijn bewapening versnelt, geeft den indruk, dat de zaak zich ontwikkelt onder zoo danige omstandigheden, dat de beste kans om haar tot een goed einde te brengen is den Führer te doen begrijpen, dat het geen tijd meer is om tc talmen of lang stil tc blijven staan bij de variaties op de ant woorden aan Parijs en Londen, over de teksten der geschreven nota's en die mon delinge toelichtingen. Hoe interessant de gedachte van een be- volkingsruil, welke gelanceerd is door een Poolsch officieus blad (de Gazeta Polska), ook moge zijn als oplossing van de min derheden kwestie welke gedachte te Berlijn niet slecht werd ontvangen het beslissende punt blijft de omvang en de gebiedende aard der Duitsche territoriale eischen. Dat is het wat aan de tegenwoor dige crisis zoo'n groote beteekenis geeft" Kerillis schrijft in „Epoque": „Wij heb ben vooral den plicht kalm en vol ver trouwen te Blijven. Het is reeds veel, dat Duitschland acht dagen heeft verloren in een „zenuwenslag", welke niet het minste resultaat heeft opgeleverd. Het is reeds veel, dat Frankrijk, Polen en Engeland de militaire voorbereidingen heeft kunnen verhaasten en stelselmatig een mobilisatie heeft kunnen voortzetten, welke een vijand niet meer zou kunnen onderbreken en omvergooien". DUITSCHE PERS TEGEN GEVAARLIJK POOLSCH „CHAUVINISME" De algeheele mobilisatie in Polen is vol gens de „Voelkischer Beobachter" een nieuwe ernstige provocatie en daarenbo ven een nieuwe poging om alle bemoeiin gen tot redding van den wereldvrede in gevaar te brengen. Polen „motiveert" de zen stap met een z.g. agressie van Duitsch land, welke zou bestaan uit de aanwezig heid van Duitsche troepen in Slowakije. Het door Polen nagestreefde doel is dui delijk: Men zou Engeland het wachtwoord willen geven voor de inlossing van de door Londen in het EngelschPoolsche bondgenootschapsverdrag aangegane ver plichtingen. De aanwezigheid van Duit sche troepen in Slowakije is het resultaat van de, reeds in Maart van dit jaar door het Rijk overgenomen bescherming. Het schijnt Warschau te zijn ontgaan, dat de Slowaaksche regeering herhaaldelijk en nog in de laatste dagen officieel heeft ge wezen op de vriendschap en kameraad schap met het Rijk en heeft doen uitko men, dat het Slowaaksche leger schouder aan schouder zal strijden met de kamera den uit het Rijk ingeval Polen den inval zou krijgen de integriteit van Slowakije tc schenden. Polen durft dus thans een zeer zwaarwegenden maatregel te moti- veeren met hetgeen sinds' Maart van dit jaar aan de geheele wereld bekend is, nl. dat Duitschland in het kader van het Duitsch-Slowaaksche staatsverdrag een militair verdrag heeft gesloten, welks con sequentie de aanwezigheid is van Duitsche troepen in Slowakije. De Poolsche ma noeuvre is behalve gevaarlijk te dom om niet gemakkelijk te kunnen worden door zien. De verantwoordelijkheid van Polen is daarmede opnieuw bewezen. De „Deutsche Allgemeine Zeitung" schrijft: „Wij hebben hier te doen met de gevaarlijkste demonstratie van het volko men buiten bezinning geraakte Poolsche chauvinisme". EEN OFFICIEF.LE POOLSCHE UITEENZETTING. Te Warschau is een officieel communi qué gepubliceerd, waarin o.a. het volgen de wordt gezegd. Sinds verscheidene maanden voert Duitschland een agressieve politiek jegens Polen. De perscampagne, de bedreigingen der leidende Duitsche staatslieden, de sys tematische provocaties van grensincidenten, en de steeds toenemende concentratie van troepen aan de Poolsche grenzen, zyn hiervan het duidelijke bewijs. De onlangs ontplooide actie op het gebied van de Vrije Stad Dantzig, welke gericht is tegen de rechten en onweerlegbare belangen van Polen, alsmede de territoriale oogmerken, welke door Duitschland tegenover den Poolschen staat aan den dag worden ge legd, laten geen twijfel bestaan over het feit, dat Polen bedreigd wordt. Rekening houdende met deze feiten, vooral na den intocht van Duitsche troe pen in Slowakije, is de Poolsche regee ring, na de maatregelen, welke zij vroeger genomen heeft, thans genoodzaakt haar heiligheid te verhoogen, door die defen sieve militaire maatregelen, welke de om standigheden vereischen. De politiek van de Poolsche regeering, welke tegen geen enke len staat agressieve bedoelingen koestert, blijft ongewijzigd. DE BAUANKN WORDEN PESSIMISTISCH De diplomatieke redacteur van Stcfani schrijft: „Politieke kringen te Rome, die de dra matische ontwikkeling van de Europeesche crisis van uur tot uur volgen, hadden eer gisteren een gunstig element waargenomen, vooral bestaande in het feit, dat do onder handelingen niet waren afgebroken. Doch reeds eergisteravond werd in berichten uit verschillende bronnen de toestand als ver ergerd voorgesteld. Deze algemeene indrukken bleven giste ren bestaan. Het schijnt dus, dat de crisis als uiterst ernstig beschouwd moet worden en dat men, indien zich geen nieuwe ele menten en onvoorziene feiten voordoen, tot de slotsom zou moeten komen, dat er geen enkele mogelijkheid meer bestaat tot ver mijding van een conflict". DUITSCH ANTWOORD AAN BELGIë. De Belgische minister-president en mi nister van buitenlandsche Zaken, Pierlot, heeft gistermiddag den ambassadeur van Duitschland, von Bulow-Schwante, ont vangen, die hem mededeelde, dat de Duit sche regeering kennis heeft genomen van het minzame aanbod nu Hunne Majestei ten den Koning der Belgen cn de Koningin der Nederlanden, haar hebben gedaan en dat hij opdracht had den minister-president de diepe dankbaarheid van zijn regeering tc betuigen voor dit edelmoedig gebaar. ITALIAANSCHE WAARDEERING. Ofschoon van Italiaansche zijde nog geen officieele instemming met het aanbod van de beide vorsten heeft betuigd, meldt de Romeinsche correspondent van de „N. R. Crt.", dat de Italiaansche pers gisteren een zeer opvallende plaats het initiatief van on ze Koningin en van Koning Leopold heeft vermeld. Eenig commentaar werd echter nog niet gegeven en het is daarom ook niet mogelijk te zeggen, of er sprake van kan zijn, dat Italië het aanbod aanvaardt. Wel wordt de neutraliteitsverklaring van onze Koningin met waardeerend com mentaar afgedrukt. Zeer uitvoerig wordt bericht over de in Nederland getroffen maatregelen, terwijl op een sympathieke wijze de aandacht wordt gevestigd op de groote offers, die de gespannen toestand in Europa ook van een neutraal volk als het Ncdorlandsche, eischt. DIPLOMATIEKE ACTIVITEIT VAN HET VATICAAN. Nadat de kardinaals-staatssecretaris Mgr. Maglione gisteren een langdurig onderhoud had gehad met Z.H. den Paus, heeft hij gistermiddag den Franschen ambassadeur bij het Vaticaan Charles Roux, ontvangen, alsmede de gezanten van Engeland en Po len bij het Vaticaan, Osborne en Casimir Pa pee. De Apostolisch nuntius in Hongarije, Mgr. Rotta, de eenige dagen geleden te Rome is aangekomen, is naar Boedapest teruggekeerd, na belangrijke besprekingen te hebben gevoerd met vooraanstaande persoonlijkheden van het staatssecreta riaat. De Apostolische Nuntii in de Vereenig- de Staten en Japan, Mgr. Cicognanl en Mgr. Paolo Marella, die zich te Rome be vinden, hebben opdracht gekregen onmid dellijk naar hun standplaats terug te kce- ren. Vóór hun vertrek hebben beide Nuntii een langdurig onderhoud gehad met den kardinaal-staatssecrtaris, Mgr. Maglione, waarin deze hen, naar verluidt, op de hoog te heeft gesteld met nieuwe pogingen, wel ke Z.H. de Paus zou willen ondernemen tot het behoud van den vrede. ENGELAND EN DE DEENSCHE NEUTRALITEIT. De Britsche gezant in Kopenhagen, die door den Deenschen minister van buiten landsche zaken in kennis was gesteld van de verklaring der Duitsche regeering ten aanzien van het in acht nemen der Dcen- sche neutraliteit, heeft de Deensche regee ring de verzekering overgebracht, dat zoo lang de Deensche neutraliteit geëerbiedigd wordt door Duitschland, zij natuurlijk door de Britsche regeering zal worden geëer biedigd, die niet den wcnsch heeft, dat Denemarken zou worden betrokken in een oorlog, welken zij nog hoopt, dat verme den moge worden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 5