Vorstelijke hulp bij vreedzame
regeling
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
De spanning wordt
losser
Jlaningin Wiihcimina en Slatting,
feopald Heden goede dientlen aan
Hitiers antwoord te Londen ontvangen.
Onderhandelingen worden voortgezet
Het vorstelijk aan
bod valt in goede
aarde
Een goede wending
WOENSDAG 30 AUGUSTUS 1939
30ste Jaargang No. 9426
S)e £eid4cli£(2ot4/ta/nt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
Een vorstelijk aanbod
Onze Koningin en de Koning der Bel
gen hebben gisteren aan Engeland. Frank-
iijk, Duitschland, Italië en Polen hun „goe
de diensten" aangeboden ter bereiking van
een vreedzame oplossing van het dreigende
conflict. „Goede diensten" zijn aangeboden
en geen „bemiddeling".
In het Volkenrecht zijn dit twee ver
schillende begrippen.
Onder goede diensten verstaat men de
medewerking van een derde tot het aan-
knoopen en bevorderen der rechtstreek-
sche onderhandelingen tusschen de geschil-
voerende partijen. Deze worden dus niet
afgebroken, maar veeleer door de advie
zen en voorstellen van den derde verlicht
en bespoedigd.
Het vorstelijk initiatief, zoo geheel in de
lijn van de nobele politiek der regeerin
gen van deze beide landen, heeft de hoop
op een vreedzame regeling van het drei
gende conflict verlevendigd. Op zich zelf
is het aanbod van „goede diensten" natuur
lijk geen waarborg voor een vredelievende
oplossing, doch als er één aanbod is ge
daan, dat kans heeft te worden aanvaard,
aan is het dit. Engeland, Frankrijk en Po
len hebben reeds hun bereidwilligheid te
kennen gegecven, het wachten is slechts
op Duitschland en Italië. Van die zijde,
aldus" constateert Polen helaas niet *ten
onrechte, heeft tot dusver geen enkel ini
tiatief van dien aard weerklank "gevonden.
De kans, dat dit thans wel het geval zal
zijn, is nu grooter dan ooit, daar alles erop
schijnt te wijzen, dat Hitler van plan is,
de onderhandelingen met Engeland niet te
verbreken. Weliswaar is de inhoud van
Hitiers antwoord, dat gisteravond naar
Londen is verzonden, niet bekend, doch de
toon van de Duitsche pers is reeds omge
zwaaid, hetgeen een aanduiding is, dat
het antwoord aan Chamberlain anders
luidt, dan dat wat aan Daladier is gege
ven.
Een hoopvol teeken is ook de totale af
wezigheid van een oorlogsstemming.
Naar hetgeen uit Duitschland en Italië
wordt vernomen, is het Duitsche en Ita-
liaansche volk afkeerig van oorlog. Dit is
zeker een hoopvol teeken, want zonder en
thousiasme is het niet gemakkelijk om een
volk op de slagvelden ter overwining te
voeren. De machthebbers van Duitschland
en Italië zullen hiermede zeker rekening
houden.
De pers in de verschillende bij het con
flict onmiddellijk betrokken landen neemt
weliswaar een krachtige en vastberaden
houding aan, maar de toon is niet scherp
en oorlogszuchtig.
Zoo schrijft bijv. de Engelsche „Times",
dat de Engelsch-Duitsche betrekkingen ten
slotte moeten afhangen van de volledige
prijsgeving van methoden van bedreiging
of geweld bij den omgang van Duitsch
land niet alleen met ons, doch ook met
anderen. Dat moet. zooals Chamberlain gis
teren te kennen gaf, een onderdeel vormen
van een algemeene regeling daar het on
mogelijk is Europa te verdeelen in stuk
ken, waarbij in sommige deelen goede
trouw en verzoeningsgezinde methoden
voortdurend de overhand zouden hebben
en niet slechts voor zoolang een der par
tijen dat zou aanstaan, terwijl in andere
deelen bloot geweld de voorkeur zou heb
ben boven een vreedzame regeling. Daar
om beteekenen de Duitsche methoden je
gens Polen een proefproces van Duitsch-
lands bereidheid zijn betrekkingen met
een ander volk te richten langs de eenige
lijnen, welke betrouwbare internationale
overeenkomsten mogelijk zouden maken.
De „Daily Telegraph" schrijft, dat een
duurzame regeling der geschillen nergens
vuriger zou worden begroet dan in Groot-
Brittannië. Daar kan echter geen sprake
zijn van toenadering, zoo langs de preli
minaire voorwaarde blijft, dat Hitier moet
worden toegestaan zijn wil jegens Polen
door te zetten.
Deze Engelsche bladen hebben hier de
kern van de zaak te pakken. Het gaat om
het verhinderen van de geweld-methode
en niet om eventueele rechtmatige grieven
van Duitschland te laten voortbestaan.
Nu schrijft de Duitsche pers nog wel,
dat een beslissende verbetering van de
aTmosfeer slechts dan kan intreden, wan*
neer de duidelijke eisch van den Führer:
Dantzig en de Corridor moeten naar
Duitschland terug", volkomen vervuld is,
maar het is een klein kunstje om den even-
ventueele conclusie omtrent dit punt te la
ten verdrinken in een algemeene regeling
van de verhoudingen in Europa.
Zoolang wij niet weten, wat de inhoud
is der onderhandelingen tusschen Londen
en Berlijn Chamberlain heeft daarom
trent gisteren geen mededeelingen gedaan
valt er over de perspectieven weinig te
zeggen, maar naar het uiterlijk te oordee-
len lijkt ons de situatie minder dreigend
dan zij zich de laatste dagen liet aanzien.
De Belgische premier, minister Pierlot, heeft den Franschen ambas
sadeur te Brussel, Bargeton, medegedeeld, dat H.M. de Koningin der
Nederlanden en Z.M. de Koning der Belgen zich met elkaar hebben
verstaan om hun goede diensten aan te bieden ten einde een oplos
sing te vinden voor de huidige crisis. Dit aanbod is gericht tot de
regeeringen van Frankrijk, Engeland, Duitschland, Italië on Polen.
De Nederlandsche regeering heeft een soortgelijke mededeeling ge
daan aan de diplomatieke vertegenwoordigers der vijf bovengenoem
de mogendheden in Den Haag.
Reuter meldt uit Parijs, dat de regeeringen van Frankrijk en Groot-
Brittannië aan de Belgische regeering hebben medegedeeld, dat zij
het aanbod aanvaarden.
Ook Polen heeft zijn instemming reeds betuigd.
In haar antwoord heeft de Poolsche regeering zich gerefereerd aan
het telegram van den president der republiek aan president Roosevelt,
waarin het beginsel van een initiatief van dezen aard door Polen werd
aanvaard. De Poolsche regeering keurt vervolgens dit vredelievende
Initiatief van beide vorsten goed en heeft opgemerkt, dat zij zich niet
in meer bijzonderheden uitspreekt, gezien het lel!, dat tot dusverre
geen enkel initiatief van dezen aard weerklank heeft gevonden bij de
Duitsche regeering.
De Fuehrer en rijkskanselier heeft gisteravond te kwart over zeven
den Britschen ambassadeur ontvangen in zijn werkkamer in de nieuwe
rijkskanselarij.
Hij heeft hem het antwoord van de Duitsche regeering overhandigd
op de mededeeling van de Britsche regeering.
Het antwoord van Hitler is gisteravond laat op het Britsche ministe
rie van buitenlandsche zaken ontvangen en door Chamberlain en Ha
lifax bestudeerd.
Het Duitsche antwoord zou, naar Reuter verneemt, van gedetailleer-
den aard zijn. Het was in de Duitsche taal gesteld en er verliep eeni-
gen tijd met de vertaling in het Engelsch. Nadere details werden in
mondelinge verklaringen aan den ambassadeur toegevoegd.
Het Britsche kabinet zou hedenmorgen bijeenkomen.
Een politieke woordvoerder te Berlijn heeft tegenover Reuter ver
klaard: „De deur blijft open voor onderhandelingen. Duitschland zal
naar alle redelijke voorstellen luisteren, maar vasthouden aan de
eischen van Hitier betreffende terugkeer van Dantzig en den Corridor.
Behalve dit, willen wij tot een accoord komen met Polen, dat een toe
gang naar zee moet hebben".
SYMPATHIEKE ONTVANGST IN
DUITSCHLAND.
BERLIJN, 30 Augustus. Van semi-offi-
cieele zijde wordt gemeld:
Het aanbod van „goede diensten" van
den koning der Belgen en de koningin der
Nederlanden heeft, naar men van alge
meen goed ingelichte zijde verneemt, in
Duitsche politieke kringen een zeer sym
pathieke ontvangst gevonden.
De pogingen der beide vorsten om den
vrede te bewaren, en het Europeesche be
sef van verantwoording, dat uit deze po
gingen blijkt, wordt algemeen met erken
telijkheid beoordeeld.
De gedachten wisseling, welke van Duit
sche zijde met Engeland onderhouden
wordt, bewijst, naar men hier verklaart,
dat de Duitsche pogingen in dezelfde rich
ting gaan als het bovenvermelde streven
en dat hier van Duitsche zijde reeds een
initiatief genomen werd, welks resultaat
thans van de beslissingen in Londen af
hangt, welke beslissingen moeten worden
afgewacht.
DUITSCHE PERS SPREEKT OVER
TOENADERING TOT ENGELAND.
De mogelijkheid en wenschelijkheid van
een wederzijdsch begrip op breede basis
tusschen Engeland en Duitschland worden
te Berlijn plotseling naar voren gebracht.
Zij worden algemeen in de ochtendbladen
besproken.
In de „Deutsche Allgemcine Zeitung"
bijvoorbeeld schrijft Silex, dat het Hitiers
doel is een grondslag te scheppen voor een
oprecht en blijvend wederzijdsch begrip
tusschen Duitschland en Engeland.
In de „National Zeitung" te Essen ver
scheen de volgende commentaar op de
notawisseling tusschen Londen en Berlijn:
„Het feit, dat de Führer bereid is zelfs voor
stellen, die slechts ten deele dragelijk en
redelijk zijn, in overweging te nemen en
pogingen wil doen om tot een noodzake
lijke oplossing te komen, is een voorbeeld
voor iederen staatsman. Zelfs indien de
diplomatieke besprekingen tusschen Ber
lijn en Londen worden voortgezet, blijft
de toestand uiterst ernstig en, dit moet er
aan worden toegevoegd, hij zal ernstig
blijven, tot de rechtvaardige Duitsche
eischen zijn ingewilligd".
DE MEENING VAN MUSSOLINI
ROME, 30 Aug. (A.N.P.) Naar men
gelooft, richt de Duce zijn voornaamste
krachtsinspanningen er op een oplossing te
helpen vinden van het probleem-Dantzig.
Het verluidt echter, dat Mussolini van
meening is dat een eenvoudige regeling
van dit probleem geen pacificatie in
Europa zal brengen. Naar de opvatting
van den Duce is een algeheele regeling
noodig met e en wegneming van alle be
staande grieven.
DE HOUDING DER FRANSCHE
COMMUNISTEN.
Een verklaring van Marcel Cachin.
PARIJS, 30 Aug. (A. N. P.). De „Po
pulaire" publiceert een brief van Marcel
Cachin, waarin de communistische sena
tor verklaart:
„In dit ernstige oorlogsgevaar geeft de
communistische partij de verzekering, dat
indien Hitier Frankrijk den oorlog ver
klaart hy het eensgezinde volk van Frank
rijk tegenover zich zal vinden, met de com
munisten in de eerste rij, om de veiligheid
van het land te verdedigen. Wij i verkla
ren, dat wij de maatregelen der regeering
goedkeuren om de grenzen van een aan
gevallen natie, waarmede wij door een ver
drag van bondgenootschap zijn verbonden,
te waarborgen en eventueel de noodige
hulp te verleenen. Wij betuigen de nood
zakelijkheid van de eenheid van alle Fran
schen. Honderdduizenden Fransche ar
beiders, die aan onze zijde blijven, zullen
geen enkel gebaar maken tegen de eenheid
van Frankrijk, welke onontbeerlijk is voor
de verdediging des lands."
Een commentaar van Blum.
„Het is zaak voor de communisten deze
plechtige verklaring in overeenstemming
te brengen met het Duitsch-Russische pact.
Doch het zou goed zijn, indien zij buiten
Frankrijk nog beter bekend werd dan in
Frankrijk."
DUITSCHE TERRORISTISCHE
ORGANISATIES IN POLEN ONTDEKT.
WARSCHAU, 30 Aug. (A.N.P.) De Pool
sche politie heeft drie organisaties van
Duitsche terroristen ontdekt. De eerste,
welke een reeks aanslagen voorbereidde
te Kattowitz, had tot chef een zekeren
Hans Thien, van Poolsche nationaliteit, die
in hechtenis genomen is. In zijn woning
heeft men vijf koffers met helsche machi
nes gevonden. Hij wordt ook beschuldigd
van spionnage. De beide andere organisa
ties waren resp. gevestigd in Poznan en
Lodz.
Men heeft daar geweren, mitrailleurs,
revolvers en ontplofbare stoffen aange
troffen.
WARSCHAU, 30 Aug. (A.N.P.) De Pool
sche Pen-club, en de Katholieke Poolsche
schrijvers hebben een oproep gericht tot
de wereld, om te protesteeren tegen „do
tactiek der Duitschers, die de Polen wil
len voorstellen als woeste moordenaars
in Polen. Polen heeft altijd den weg geko
zen van vrede en overleg tot regeling van
zjjn conflicten met andere volkeren. De
bedreiging der inlijving van Dantzig be-
teekent een nieuwen aanslag op den nor
malen gang van zaken in Europa. Wij ho
pen, dat allen die de vrijheid en de ge
rechtigheid dienen, onze zaak zullen steu
nen, welke die der beschaving is en die
der overwinning van het recht op het ge
weld".
DU nummer beslaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Voor het belangrijke buitenlandsche
nieuws verwijzen wij ook naar pag. 6.
Binnenland
Voor verschillende belangrijke mededee
lingen in verband met den internationalen
toestand zie men pag. 7.
Koninklijke onderscheidingen. (Pag. 8).
80.000 MENSCHEN BIDDEN VOOR DEN
VREDE.
Kardinaal Verdier zegent vanaf den
Sacré Coeur-heuvel de stad.
Ongeveer 80.000 menschen zijn Zondag
middag bijeengekomen in de groote basi
liek van het H. Hart op de Montmartrc in
Parijs, om te bidden voor den vrede. Al de
geloovigen konden geen plaats vinden in
de basiliek en moesten zich tevreden stel
len met een plaatsje op het voorplein en
in de tuinen van den heuvel.
De geloovigen werden bij deze gelegen
heid toegesproken door Kardinaal Ver-
dier, die o.m. zcide:
„Nooit was de Fransche ziel edeler, zui
verder en heldhaftiger dan in deze atmos-
fer van angst; dit moet in onze harten ver
trouwen en hoop wekken."
Het was een ontroerend oogenblik toen
de groote deuren van de basiliek geopend
werden, de Kardinaal in vol ornaat naar
buiten kwam met de Monstrans in de han
den, en vanaf deze heuvel, die ParUs do
mineert, de zegen gaf met het Allerheilig
ste.
Omgeving
Doodelijk ongeluk onder Voorschoten
(pag. 10.
Militaire vraagbaak
per radio.
In verband met de talrijke vragen
om inlichtingen, welke in deze dagen
op militair gebied aan de betrok
ken autoriteiten gesteld worden, is
besloten, dat op vragen, waarvan
de beantwoording in breeden kring
belangstelling heeft, in aansluiting
op de nieuwsberichten van het A.
N. P. het officieele antwoord ge
geven zal worden.
Vragen, welke voor beantwoor
ding langs dezen weg in aanmer
king komen, kunnen gericht wor
den aan het secretariaat van de Ra-
dio-Omroep-Controle-Commissie,
Mauritskadc 17 te 's-Gravenhagc,
dat zich ter zake met de bevoegde
militaire autoriteiten in verbinding
zal stellen en voor doorgifte van de
officieele beantwoording aan het
A. N. P. zorg zal dragen.
Nederland gemobiliseerd
Dc rcgcering betoont een groote activi
teit in het nemen van verschillende maat
regelen. Trouwens, 't is duidelijk, dat
alles reeds uitstekend was voorbereid.
Wij hopen en vertrouwen, dat de uitvoe
ring der maatregelen op oeconomisch ter
rein, de uitvoering der maatregelen ter
ondersteuning van door dc mobilisatie ge
troffen oeconomisch-zwakken even vlot
en perfect moge verloopcn als de uitvoe
ring der mobilisatie.
Wij hopen en vertrouwen dit speciaal
wat betreft de maatregelen ter bestrijding
van prijsopdrijving en van hamsteren.
Wij hoorden dezer dagen, dat een welge
stelde familie, bewonend een villa te Was
senaar, een vrachtwagen met levensmidde
len, waarvan vele onder de distributie zou
den vallen, had opgedaan. Wij hebben den-
gene, van wien wij dit vernamen, aange
raden, dat feit onmiddellijk ter kennis te
brengen van den burgemeester, die aan de
hand van dc door do regeering genomen
besluiten en beslissingen tegen zulk een
onsociaal handelen daadwerkelijk zal kun
nen en moeten optreden.
Ook gevallen van onredelijke, onge
motiveerde prijsverhooging moeten on
middellijk bij de politic worden gerappor
teerd. Wij zouden dat willen beschouwd
zien als burger-plicht.
De burgers moeten in dezen tijd vooral
same n-werken in gemeenschap s-
besef.
Tusschen alle burgers onderling moet
zulk een geest hecrschen. En speciaal ook
tusschen „burgers" en militairen.
Wij, Nederlanders, zijn niet militairis-
tisch! Bij ons hebben militairen zich te
gedragen naar de wetten en voorschriften,
als alle andere burgers. 't Is gisteren
nog 'ns door de militaire autoriteiten na
drukkelijk medegedeeld wat betreft de
wetten en voorschriften voor het ver
keer; wat een om psychologische rede
nen zéér toe te juichen mededeeling was.
Wij, Nederlanders, zijn niet militairistisch!
Maar wij respecteeren het plichtsbesef, de
discipline en toewijding van onze militai
ren daadwerkelijk. Wij achten ons ver
plicht, het leger te steunen en de mili
tairen het leven te veraangenamen, als wjj
daartoe in do gelegenheid zijn. In dezen
mobilisatie-tijd vooral kunnen en moeten
de militairen kunnen rekenen op de sym
pathie van al hun landgenooten!
