3he&ident Jlaaöeaeit doet Owtaep,
op, Victex Emmanuel
Drie methoden in
overweging ge
geven
Engeiundó iuxó t&e*adenAeid
Chamberlain en Halifax leggen
verklaringen af
Vastbesloten den opgedrongen strijd
aan te gaan
VRIJDAG 25 AUGUSTUS 1939
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
OVERHANDIGING VAN TELEGRAM
AAN DEN KONING.
Om 2.15 uur Donderdagmiddag heeft de
Amerikaansche ambassadeur te Rome den
koning van Italië op diens zomerverblijf
bij Turijn mededeeling gedaan van het
volgende telegram van president Roose
velt:
„Wederom maakt een wereldcrisis de
verantwoordelijkheid duidelijk, die de
staatshoofden hebben tegenover de
menschheid. Het is vanwege de traditio-
neele goede betrekkingen tusschen Italië
en de Vereenigde Staten en de banden van
bloedverwantschap tusschen millioenen
van onze staatsburgers, dat ik gevoel mij
tot Uwe Majesteit te kunnen richten tot het
behoud van den wereldvrede.
Het is mijn overtuiging en die van het
Amerikaansche volk, dat de regeering van
Uwe Majesteit grooten invloed kan uit
oefenen om te verhinderen, dat een we
reldoorlog uitbreekt. Elke oorlog van al
gemeen karakter zou alle naties doen lij
den, of zij oorlogvoerenden dan wel neu
tralen. of zij overwinnaars dan wel over
wonnenen zijn, en een ruïne ten gevolge
hebben voor de volken en wellicht voor de
regeeringen van sommige naties, die er het
naast bij betrokken zijn.
De vrienden van het Italiaansche volk
en onder dezen het Amerikaansche volk
kunnen slechts met bitterheid de afbraak
aanzien van den grooten vooruitgang, dien
de Europeesche volken en het Italiaan
sche vólk in het bijzonder in de laatste ge
neratie bereikt hebben. Wij in Amerika,
die een homogene natie gesmeed hebben
uit vele nationaliteiten, kunnen ons vaak
moeilijk de geschillen voorstellen, die
reeds zoo dikwijls een crisis veroorzaakt
hebben tusschen Europeesche naties, die in
bevolking en oppervlak kleiner dan onze
staten zijn. Wij acc-epteeren echter het feit,
dat deze naties het absolute recht op de
handhaving van haar nationale zelfstan
digheid hebben, indien zij dat wenschen.
Wanneer dat een gezond standpunt
is, moet het zoowel voor zwakke als
voor sterke naties gelden. Het accep
teeren van dit standpunt beteekent
vrede, daar er dan geen gevaar voor
agressie meer bestaat. Het alternatief
daarvan, dat sterke naties trachten
zwakkere te overheerschen, zal niet
alleen tot een oorlog leiden, maar tot
een lange periode van onderdrukking
door de overwinnaars en van rebellie
der overwonnenen. Dat leert ons de
geschiedenis.
Op 14 April heb ik voorgesteld in de
meening, dat geen gewapende machten het
gebied van een anderen onafhankelijken
staat zouden aanvallen of binnenvallen en
dat de betrokken staten deze verzekering
gegeven hadden dat besprekingen aan
gevangen zouden worden ten einde den
druk der bewapeningen te verlichten en
de wegen te openen voor den internationa
len handel en voor de grondstoffen, die
voor het vreedzame economische leven
van een natie noodig zijn. Ik gaf als mijn
meening te kennen, dat aan deze bespre
kingen de Vereenigde Staten volgaarne
zouden deelnemen en dat dergelijke
vreedzame besprekingen het volkomen
mogelijk zouden maken voor de andere
regeeringen dan de Vereenigde Staten, om
vreedzame besprekingen te openen over
politieke en territoriale problemen, waar
bij zij rechtstreeks betrokken zijn.
Wanneer het voor de regeering van
Uwe Majesteit mogelijk mocht zijn
voorstellen te formuleeren voor een
vreedzame oplossing van de huidige
crisis langs de aangegeven lijn, dan
kunt u verzekerd zijn van de vurige
sympathie van de Vereenigde Staten.
De Italiaansche en Amerikaansche re
geeringen kunnen heden ten dage die
idealen der Christenheid naar vpren
brengen, welke in den laatsten tijd zoo
vaak schijnen te zijn verduisterd. De
niet gehoorde stemmen van millioenen
menschelijke wezens vragen om niet
opnieuw tevergeefs te worden opgeof
ferd".
De tekst van het telegram van Roose
velt werd naar aile Amerikaansche am
bassades en legaties in de landen, die bij
de huidige crisis betrokken zijn, geseind.
Op het moment, dat Roosevelt te Washing
ton terugkeerde, werd de tekst door mi
nister Huil aan de pers overhandigd.
OOK EEN BEROEP OP HITLER EN
MOSCICKI.
Naar Reuter uit Washington verneemt,
heeft president Roosevelt ook een beroep
gedaan op rijkskanselier Hitier en den
president van de Poolsche republiek Mos-
cicki om den vrede te bewaren.
Hij heeft drie methoden voorgesteld om
oorlog te voorkomen:
1. directe onderhandelingen,
2. onderwerping van het geschil aan on
partijdige arbitrage,
3. tot overeenstemming te komen om
een procedure van verzoening aan te ne
men.
Leahy, de secretaris van president Roo
sevelt, heeft bij het overhandigen van den
tekst der boodschap van Roosevelt aan
Hitier en Moscicky tegenover de pérs ver
klaard, dat de president niet een nieuw
„Muenchen" op het oog heeft, daar hij in
de boodschap gezegd heeft, dat Duitsch-
land en Polen twee souvereine staten zijn.
Natuurlijk zal elke natie, wanneer men
het eens wordt over een der drie aange
geven oplossingen, er in toestemmen de
onafhankelijkheid en onschendbaarheid
van het gebied van de andere volledig te
respecteeren. In de boodschap aan Hitier
verklaart de president, dat het volk der
Vereenigde Staten eensgezind is in zijn
verzet tegenover de politiek van militaire
'verovering en overheersching. Eenigè-~
zind is in het verwerpen van de these, dat
het hoofd van een regeering, wie hij ook
zij, of een volk, welk het ook zij, het recht
heeft zijn doel en zyn middelen te berei
ken door middel van een actie, welke een
onbeperkt aantal millioenen menschen in
een oorlog zou storten, welke zou leiden
tot ellende en lijden voor iedere natie ter
wereld, oorlogvoerende en neutrale, wan
neer de bedoelingen en oogmerken, voor
zoover zij rechtvaardig en redelijk zijn be
reikt kunnen worden door vreedzame on
derhandelingen of onpartijdige arbitrage.
Voor het hoofdkwartier van den Generalen Staf te Den Haag heerschte Donder-
ag groote drukte in verband met de maatregelen van onze Regeering aangaande
den internationalen toestand.
Volmachtenwet aangenomen
Het Lagerhuis en ook het Hoogerhuis
heeft het volmachtenantwerp in derde
lezing aangenomen zonder hoofdelijke
stemming.
Het ontwerp is vervolgens door den
koning goedgekeurd.
De bepalingen van de defensie volmach
tenwet geven o.m. de bevoegdheid tot het
opsluiten van personen, wanneer zulks in
het belang der openibare veiligheid wen-
schellijk wordt geacht, het in bezit nemen
of onder toezicht stellen van eigendommen
of ondernemingen of het verwerven van
eigendommen, met uitzondering van land,
en het binnentreden en doorzoeken van
huizen.
REDE VAN CHAMBERLAIN.
In het Britsche Lagerhuis zeide gistermid
dag min is ter-pres id en t Chamberlain, dat
de aankondiging van het Russisch-Duitsche
niet-aanvalsverdrag kwam als een onaan
gename verrassing voor de Britsche regee-
ring.
Na eraan te hebben herinnerd, dat-hij op
31 Juli had ge^egcL dat het noodzakelijk
was-nauwkeurig acht te slaan op den toe
stand te Dantzig en had vastgesteld, dat hij
niet' geloofde, dat er een vraagstuk was,
dat niet door vreedzame besprekingen zou
kunnen worden opgelost, voegde hij hier
aan toe: „Het spijt me te moeten zeggen,
dat sindsdien geen teekenen van een der
gelijke actie zijn gemerkt. In tegendeel, de
internationale toestand is tot vandaag steeds
erger geworden en- wij staan tegenover
-een dreigend oorlogsgevaar".
Na te hebben gewézen op de besprekin
gen tusschen Polen en Dantzig inzake de
Poolsche douane-inspecteurs zeide Cham-
.berlain: -
„■Dat was geen zaak van groot belang.
Grooter moeilijkheden zijn in het verleden
geregeld in minder gespannen verhoudin
gen. De besprekingen- zijn een week ge
leden begonnen, doch terwijl deze bespre
kingen gevoerd worden, opende de Duit-
sche pers een heftige 'campagne tegen de
Poolsche regeeringen verklaarde, dat Dant
zig- tot het rijk terug moest keeren".
Chamberlain zeide vervolgens: „De
eerste plicht van de regeering was te
verklaren, dat de Britsche verplichtin
gen inzake Polen onaangetast bleven.
Ik wensch met kracht iedere veron
derstelling, dat onze defensieve maat
regelen een daad van bedreiging vor
men van de band te wijzen. Niets, wat
wij gedaan hebben of hebben voorge
steld, bedreigt de, rechtmatige belan
gen van Duitschland.
Het is geen bedreiging, vrienden te hel
pen zich tegen geweld te verdedigen.
- ChaSftiberlain zeide verder: „Wij hopen nog
steeds dat gezond verstand een weg zal
vinden uit de moeilijkheden".
In 'het vervolg van zijn rede zeide Cham
berlain: „De uitslag van vrede of oorlog
ligt niet in onze hand. Indien alle pogin
gen een vreedzame oplossing te vinden
(en God weet, dat ik mijn best heb. gedaan
luide toejuichingen mislukken en wij
gedwongen zijn een strijd aan te binden,
welke gestreden zal moeten worden met
lijden en ellende voor de geheele.mensch
heid en waarvan het einde niemand kan
voorzien, dan zullen wij niet strijden voor
de politieke toekomst van een verafgele
gen straat in een vreemd land, doch we
zullen strjjden voor het behoud van deze
beginselen, waarvan de vernieling tevens
de vernieling insluit van iedere mogelijk
heid van vrede en veiligheid van alle vol
ken der wereld.
Ik vertrouw, dat zij die verantwoor
delijkheid dragen, zullen denken aan
het lot van de millioenen menschen,
dat afhangt vart'hun handelwijze. Wat
ons betreft, hebben wij een eensgezind
land achter ons. (Luide toejuichin
gen).
Tenslotte zeide Chamberlain: „Ik ge
loof, dat in dit kritieke uur wij in dit
huis aaneengesloten zullen staan en
vanmiddag de wereld zullen toonen,
dat wij zullen handelen zooals wij den
ken als een aaneengesloten natie.
(Luide toejuichingen).
DE OPPOSITIE ACHTER DE REGEERING
Na Chamberlain voerde Greenwood het
woord. Hij zeide, dat de door den premier
afgelegde verklaring uiterst ernstig was.
Greenwood zette vervolgens de houding
uiteen van de Labouroppositie ten aanzien
van den geheelen toestand. Hij las de ver
klaring van gisteravond van den nationalen
raad van Labour voor en zeide: wij nemen
geen enkelen tittel of jota weg van welke
onzer verklaringen ook. Wij onderschrij
ven ze zonder de" geringste aarzeling. Wij
zijn geen aanhangers van deze regeering,
maar laat niemand in het buitenland den
ken, dat Labour gewillig zou toestemmen in
eenigerlei verdere daad van agressie. Mer.
moet de wereld laten weten, dat de Britsche
Labourpartij in deze houding tegen de
agressie onwrikbaar staat.
Na Greenwood sprak de liberaal Sinclair.
Hij zeide: nu de regeering haar koers heeft
vastgesteld, zou iedere aanwijzing voor een
aarzeling of oneenigheid een aanmoediging
.vormen voor de vijanden van den vrede
in Duitschland.
Eden zeide, dat de verklaring van Cham
berlain uitdrukking had' gegeven aan de
gevoelens van het Engelsche volk. Het
ernstigste gevaar voor een oorlog ligt op
het oogenblik in het geloof van het Duit
sche volk, dat welke actie de Duitsche re
geering ook moge ondernemen tegen Polen,
daar geen oorlog uit zou voortvloeien met
Engeland, of Frankrijk. Edeh sprak de mee
ning uiC-dat de Duitsche regeering een
hoogst ernstige misrekening heeft begaan,
door een pact met Rusland te onderteeke
nen. Engeland is niet teruggekomen op zijn
belofte aan Polen.
Wedgwood drong er op aan het kaïbinet
te versterken door opneming van diegenen,
wier reputatie in Europa in vele opzichten
grooter is dan die van de regeering, zoo
als zij thans is samengesteld. Niets zou de
Duitschers meer overtuigen, dat het Enge
land ernst isl Ook de liberaal Mander drong
aan op versterking van het kabinet. De
communist Gallacher, zeide dat zijn partij
ift de eerste gelederen zou blijven staan
van den strijd tegen fascistische aanvallen
van binnen of van buiten welke ook de
consequenties mogen zijn.
Daarna werd de volmachtenwet aange
nomen-
Het Lagerhuis waarschijnlijk weer
31 Augustus bijeen.
De parlementaire correspondent van Reu
ter verneemt, dat voorloopig de 31ste
Augustus is uitgekozen als datum voor de
volgende bijeenkomst van het parlement.
Zoö noodig zal het parlement eerder bijeen
komen.
COMMENTAAR OP CHAMBERLAINS
VERKLARING.
Warschau voldaan.
De rede van Chamberlain- is in Poolsche
politieke kringen met groote voldoening
ontvangen en men keurt vooral de stand
vastige en krachtige houding goed, die het
hoofd der Britsche regeering heeft aange-
BERICHTEN OVER INCIDENTEN.
Er wordt mélding gemaakt van tal van
grensincidenten. Een Duitsche bommen
werper zou, naar beweerd wordt, boven
Orlowo op Poolsch grondgebied hebben
gevlogen en zou, door het vuur van
Poolsch luchtdoelgeschut gedwongen zijn
geweest bij Gdynia te landen.
Gezegd wordt, dat ook andere Duitsche
bommenwerpers de Poolsche grens tot
twee keer toe bij Bogumin hebben ge
schonden en door Poolsche gevechtsvlieg
tuigen tot dalen werden gedwongen.
Naar verklaard wordt zijn in Dantzig
tal van Poolsche staatsburgers gearresteerd.
Gisternacht hebben zich aan de grens
van Polen en Duitschland twee incidenten
voorgedaan. Te middernacht is een groep
Van vijftien Duitschers de grens overge
trokken en hebben het douanestation Ma-
koszowa aangevallen. Zij vuurden een
honderdtal schoten af en verwondden ern
stig een Pool. die werd meegesleurd naar
Duitschland. Later in den nacht werd een
aanval gedaan op de grenswacht te Gieral-
towits in het district Rybnik. Een tweehon
derdtal schoten werd gelost, zonder iemand
te treffen.
Verder ontkent men van bevoegde Pool
sche zijde, dat de Poolsch-Dantzigsche
grens is gesloten of dat de grens tusschen
Dantzig en Oost-Pruisen zou zijn geopend.
Daarentegen meldt men uit de Vrije Stad,
dat de Dantzigsche grenspolitie gisteren
aan talrijke in de Vrije Stad wonende Po
len den toegang tot het Dantzigsche grond
gebied geweigerd heeft. Anderen werd al
leen maar verboden, bagage mede te bren
gen.
Tenslotte kan nog gemeld worden, dat
vijf leden van het bestuur van den bond
van Poolsche spoorwegarbeiders, die en
kele dagen geleden te Dantzig waren ge
arresteerd, na interventie van den verte
genwoordiger van Polen weder op vrije
voeten zijn gesteld.
Déze verklaring, zegt men, toont de ab
solute eensgezindheid, die tusschen Polen
en zijn foondgenooten bestaat.
EEN ITALIAANSCH COMMENTAAR.
Romeinsche politieke kringen zijn vooral
getroffen door de passage in Chamberlains
verklaring, volgens welke Engeland meent
een moreele plicht te vervullen door in het
Poolsche conflict tusschenbeide te komen,
omdat het zoodoende o.a. internationale
rechtszaken verdedigt en den wensch van
de geheele menschheid vertolkt.
Dit, zoo zegt men, is in werkelijkheid ab
soluut onjuist, want slechts drié van de
acht groote mogendheden behooren tot de
democratische ideologie, die Chamberlain
voorgeeft te vertegenwoordigen, t.w. Frank
rijk, Engeland en Amerika, terwijl vijf
landen, n.L Italië, Duitschland, Japan, Rus
land en Spanje, die verscheidene honderden
millioenen zielen tellen, het ideaal van
Chamberlain geen van alle deelen.
Vredesfrazen, zegt Berlijn.
In een semi-officieele mededeeling te
Berlijn wordt o.m. gezegd, dat de door
Chamberlain en Halifax afgelegde verkla
ringen in Duitsche politieke kringen een
absoluut negatieven indruk hebben ge
maakt.
Met nadruk wordt de opvatting verkon
digd, dat de verklaringen der beide Engel
sche politici niets anders zijn dan een hér-
haling van de sedert maanden naar voren
gebrachte vredesfrazen die practisch vol
komen waardeloos zijn en geen ander doel
hebben dan door propagandistische beïn
vloeding van de openbare wereldmeening
de verantwoordelijkheid van Engeland
voor de verergering van den toestand te
doen vergeten.
RADIO-REDE VAN HALIFAX.
De Britsche minister van buitenlandsche
zaken, Lord Halifax, heeft gisteravond voor
de radio een rede gehouden, waarin hij o.a.
zeide:
De gespannen toestand, tusschen Duitsch
land en Polen is begonnen met eischen en
grieven, welke door Duitschland tot uit
drukking zijn gebracht ten aanzien van
Dantzig en van die Poolsche provincie, die
gewoonlijk de Poolsche Corridor wordt ge
noemd. De aldus teweeggebracht spanning
£s verhoogd door wederzijdsche beschuldi
gingen betreffende de 'behandeling der min
derheden. Ieder land moet er uiteraard voor
zorgen een rechtvaardige behandeling voor
minderheden te verkrijgen en ieder land
moet uiteraard een bijzondere belangstel
ling hebben voor die minderheden, waar
mede het door ras verwant is. Niemand in
dit land zal toestanden willen verdedigen
waaibij aan welk een minderheid vormend
(bevolkingsdeel ook, een rechtvaardige be
handeling zou worden ontzegd, maar wan
neer redenen, voor klachten bestaan, laat
deze dan niet zoodanig opgeblazen worden,
dat iedere regeling daardoor honderdmaal
moeilijker wordt gemaakt, maar laat men
ze eerlijk voor de openbare meening van
de wereld aan een koel onderzoek onder
werpen. Het is niet mogelijk het feit over
het 'hoofd te zien, dat de tegen Polen in
gebrachte beschuldigingen een sterke ge
lijkenis vertoonen met de beschuldigingen
van verleden jaar tegen Tsjecho-Slowakije
en het i6 goed eraan te herinneren, dat er
een groote Poolsche minderheid in Duitsch
land 'bestaat, omtrent welker 'behandeling
ook de Poolsche regeering klachten heeft.
Halifax herhaalde vervolgens goeddeels
hetgeen ministerpresident Chamberlain te
voren reeds in het Lagerhuis had verklaard.
Ten aanzien van de Britsch-Duitsche ver
houding voegde hij er nog aan toe:
Wij hebben nimmer het voornemen ge
had en hebben dit ook vandaag niet om
Duitschland aan te vallen. Indien de Duit
sche politiek slechts kon worden gericht op
een herstel van het Europeesche vertrou
wen, door bereidwilligheid om geschillen
door onderhandelingen te regelen en niet
gegrondvest was, in een mate, waarin het
dit thans schijnt te zijn, op een plan om te
trachten geschillen door geweld te regelen,
zouden wij, zooals wij dit reeds herhaalde
lijk hebben gezegd, niets liever willen dan
met Duitschalnd samen te werken en het
te helpen zijn moeilijkheden en de onze en
alle problemen der wereld, die dit behoe
ven, op te lossen.
Wanneer echter het misverstand tusschen
-Duitschland en Engeland uit den weg ge
ruimd wil worden, verklaar ik, dat er
eenige zekerheid moet bestaan omtrent
de toekomst van Europa en daarom voelen
wij ons verplicht weerstand te bieden aan
pogingen om de landkaart van Europa te
wijzigen door een voortdurend beroep op
het geweld.
GEEN STAKING VAN SPOORWEG
PERSONEEL.
Na een 'bespreking tusschen het vak-
bondsbestuur en den minister van arbeid
is 'besloten, dat de Britsche spoorwegper
soneel niet in staking zal gaan.
