Duitschland sluit niet-aanvals-
pact met de Sovjets
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
VevMufifende wending, in de
paiitiefie óituatie
Von Ribbentrop vertrekt morgen
naar Moskou
Trekken
de Duitsche troepen
op?
DINSDAG 22 AUGUSTUS 1939
30ste Jaargang No. 9419
£ekA&em£oii/&mt
Bureaux Papengracht 32. "VF?S:r
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie peg 2.
Giro 103003. Postbus 11.
Dat de huidige politieke situatie vol verrassingen zit en op critïeke
momenten volkomen onverwachte wendingen kan nemen, bewijst het
vannacht ontvangen verrassende bericht van het Duitsche Nieuws
bureau:
„De Duitsche regeering en de Sovjet-Russische regeering zijn over
eengekomen een non-agressiepact met elkaar te sluiten. De rijksminis
ter van Buitenlandsche Zaken, van Ribbentrop, zal Woensdag 23
Augustus te Moskou aankomen, om de onderhandelingen tot een einde
te brengen".
In den loop van den dag had Hitier te Berchtesgaden o.a. met von
Ribbentrop en von Papen geconfereerd.
Ook te Moskou wordt verklaard, dat bij gedachtenwisselingen is
komen vast te staaii, dat beide partijen den wensch koesteren, „de
spanning in haar politieke betrekkingen te verminderen, de oorlogs
dreiging uit te schakelen en een niet-aanvalspact te sluiten".
De bladen publiceeren het communiqué op de eerste pagina. Het
bericht is nog niet van commentaar voorzien, daar het communiqué
pas laat werd bekend gemaakt.
Over het algemeen is men te Berlijn grootelijks verwonderd. Het
schijnt, dat de onderhandelingen door een zeer kleinen kring werden
gevoerd en op persoonlijk initiatief van von Ribbentrop.
In de omgeving van von Ribbentrop wordt het pact voorgesteld als
een directe slag tegen Engeland en men aarzelt niet te zeggen, dat
de koloniale kwestie binnenkort opnieuw aan de orde zal worden ge
steld. In bevoegde kringen weigert men iedere verklaring, met de
opmerking, dat het nieuws voor zichzelf spreekt.
Opgemerkt dient te worden, dat dit het eerste niet-aanvalspact is,
dat het Derde Rijk sluit met een niet-aangrenzend land, en een waar
mee het geen territoriaal geschil kan hebben.
In afwachting van den inhoud, moet geconstateerd worden, dat
alleen reeds de aankondiging de spanning, die van uur tot uur toe
neemt, verbreekt. Het zal zonder twijfel voor het grootste deel van
Moskou afhangen, of deze ontspanning duurzaam en aanzienlijk wordt.
De Poolsche ambassadeur te Berlijn, Lïpski, is naar Warschau ge
vlogen om met zijn regeering overleg te plegen.
Te Berlijn wordt gezegd, dat nog deze week beslissend zal zijn en
da* er dezer dagen een oplossing moet komen voor de kwestie-
Dantzig.
Te Londen komt heden het Britsche kabinet in voltallige zitting
bijeen. Men veronderstelt, dat de regeering zal nagaan, of een Engel-
sche waarschuwing tot Duitschland gericht moet worden en of de
Internationale toestand nog deze week de bïjeenroeping van het parle
ment noodig maakt.
Te Warschau ziet men de situatie wel ernstig in, doch men blijft er
rustig en vastberaden. De Britsche onderdanen hebben van hun consul-
generaal den raad gekregen, zoo mogelijk, naar hun land terug te
keeren.
De Indruk van het
verrassende nieuws
HET DUITSCHE VOLK STOND
PERPLEX.
Zelden heeft een natie meer perplex ge
staan dan vanochtend het Duitsche volk,
toen het de bladen zag, waarin op in het
oog springende wijze melding werd ge
maakt van de a.s. afsluiting van een Rus-
sisch-Duitsch pact.
Een verwonderlijk feit is, dat het nieuws
zonder commentaar wordt gepubliceerd,
aldus Reuter, en dat de lezers met geen
woord een verklaring vinden voor den
ommekeer. Politieke kringen zijn in hun
schik met het verdrag en hoewel zij zich
ten volle bewust zijn van zijn sensatio-
neelen aard, zijn zij geneigd te gnuiven
over het feit, dat de gebeurtenissen de
omsingelaars hebben overvallen.
Een woordvoerder heeft tegenover Reu
ter verklaard, dat men thans zeer be
nieuwd is, wat zij zullen doen. Den Duit-
schen stap toelichtende zeide hij, dat het
niet-aanvalspact ten slotte niet zoo bui
tengewoon is, daar het slechts natuurlijk
was, dat wij alles zouden doen om de om
singeling te doorbreken. Het verschil tus-
schen onze actie, aldus de zegsman, en die
van Groot-Brittannië is, dat wij met Mos
kou niet een pact tegen Groot-Brittarinië
sluiten, terwijl Engeland bezig was een
tegèn ons te sluiten.
GROOTE VERRASSING TE LONDEN
EN PARIJS.
Juiste draagwijdte kan nog niet
beoordeeld worden.
De berichten uit Berlijn over de onder
handelingen tusschen Duitschland en de
Sovjet-Unie over een niet-aanvalspact
hebben te Parijs en Londen de grootste
verrassing gewekt.
Bij gebreke van iedere nadere mede-
deeling, onthoudt men zich in officieele
kringen van het geven van commentaar.
In politieke kringen merkt men op, dat
men nadere bijzonderheden moet afwach
ten alvorens de juiste draagwijdte van het
beoogde accoord te kunnen beoordeelen.
Volgens de „Daily Mail" zou het bericht
het einde beteekenen van het Fransch
Russische verdrag van wederzijdschen bij
stand voor het geval van een aanval en
zou ook het anti-Kominternpact, waartoe
Duitschland, Italië, Japan en Spanje zijn
toegetreden, worden genivelleerd.
De „Daily Herald" zegt, dat een dergelijk
pact op dit oogenblik slechts een directe
aansporing voor Duitschland kan zijn, zijn
campagne tegen Polen voort te zetten
bijna een uitnoodiging vanwege Rusland
te nemen, wat het wenscht.
Vernon Bartlett schrijft in de News
Chronicle, dat de reis van von Ribbentrop
een der uitzonderlijkste ontwikkelingen in
de moderne geschiedenis vormt, daar hij
zijn politiek heeft opgebouwd op een basis
van oppositie tegen -de communistische in
ternationale.
Stibia schrijft in „l'Ordre": Men zal ons
veroorloven dit pact niet al te ernstig op
te vatten".
WARSCHAU VOORZIET EEN KENTE
RING IN DE BETREKKINGEN MET
DUITSCHLAND.
Ook te Warschau heeft het nieuws een
groote verrassing gewekt. De eerste in
drukken zijn als volgt samen te vatten: In
de eerste plaats zal naar de Poolsche mee
ning het instrument de houding van Polen
nopens het Rijk niet fundamenteel wijzi
gen. Men zal de reactie in Frankrijk en
Groot-Brittanhië moeten afwachten. Het
feit, dat Moskou voornemens is een pact
met Duitschland te sluiten bewijst, aldus
deze kringen, dat de Sovjets buiten ieder
eventueel conflict ten Westen van hun
grenzen blijven, hoewel zij wenschen, dat
het Duitsche conflict aan de derde inter
nationale gedurende eenige dagen de mo
gelijkheid zal geven een beslissende rol in
Europa te spelen.
Men wil verder twee andere redenen
voor Moskou zien in Europa afzijdig te
staan: de interne toestand van het land en
de moeilijkheden in het Verre Oosten.
Men voegt hieraan toe, dat Warschau
geen actieve, nuttige deelneming van Rus
land in geval van een Duitsch-Poolsch con
flict verwachtte. Een feit is zeker, dat een
diepgaande wijziging zal' komen in de
Duitsch-Poolsche betrekkingen.
EEN VERBLUFFENDE SLAG VOOR HET
VREDESFRONT, ZEGT AMERIKA.
In hooge kringen* Washington wordt
uitdrukking gegeveiF'flan verwondering en
verontrusting over "hetgeen men noemt
„een verbluffende slagvvoor het Britsche
vredesfront". De eerste reactie was, dat
het Kremlin genoeg heeft van het maan
den lang gemarchandeer met Groot Brit-
tannië en Frankrijk en nu zijn laatste
kaart heeft uitgespeeld, en indien de Wes-
tersche mogendheden nog steeds afwijzen
tegemoet te komen aan zijn voorwaarden,
bereid is afzijdig te staan en Duitschland
den weg in Polen en zoo noodig in de Bal-
tische Staten, die geweigerd hebben Rus-
lands militaire bijstand te aanvaarden, vrij
te laten.
Hoewel men van meening is, dat een
vredesfront zonder Rusland het moeilijk
zal hebben zijn verplichtingen jegens Po
len na te komen, blijven sommige welin
gelichte kringen optimistisch.
CHINA EN JAPAN VERBIJSTERD.
Het bericht heeft zoowel Chineesche als
Japansche kringen verbijsterd. De eerste
indrukken in Chineesche kringen zijn op
timistisch. Het pact zal volgens hen
Duitschland van Japan losmaken en door
dat het Sovjet Rusland in Europa be
schermt, zal het dat land de vrije hand la
ten tegenover Japan.
De Japanneezen spreken de meening uit,
dat het verdrag Sovjet Rusland in de sfeer
brengen van de as-mogendheden.
POLEN ZAL NU WEL INBINDEN,
MEENT ITALIë.
Het bericht heeft in geheel Italië een
overweldigenden indruk gemaakt.
De „Messaggero" is van meenirig, dat
deze sensationeele en verrassende omkeer
van zaken het politieke falen beteekent
van de omsingeling door Parijs en Londen.
De „Popoio di Roma" schrijft, dat de
verantwoordelijke leiders van Frankrijk en
Engeland onderste boven zijn door het be
richt van het Duitsch-Russische niet-aan-
valsverdrag. Indien zij werkelijk den vrede
in Europa willen bewaren, moeten zij de
blanco chèque aan Warschau verscheuren
en weer de controle over den toestand in
eigen handen nemen.
Het zal voldoende zijn, aldus het blad,
Polen te laten nadenken over het gevaar
van een conflict om Dantzig en de vrede
zal opnieuw gered zijn.
HET BRITSCHE KABINET BIJEEN.
Nog deze week bijeenkomst van het
parlement?
Hedenmiddag zal een voltallige zitting
van het Britsche kabinet worden gehou
den.
Mochtend de ministers besluiten, dat het
noodig is. het parlement weer bijeen te
roepen, dan zal waarschijnlijk blijken, dat
er een bijeenkomst van het parlement zal
zijn voor het einde van deze week, of op
zijn laatst in het begin van de volgende
week.
EEN ALARMEEREND BERICHT IN
DE „TIMES"
LONDEN, 22 Aug. (A.N.P.). De cor
respondent van de „Times" te Berlijn
meldt, dat Duitschland de laatste militaire
voorbereidingen treft aan de Poolsche
grenzen en hij voorziet, dat reeds van
avond of morgen de troepen gereed zullen
zijn om zich op marsch te begeven.
Hij schrijft d d .gisteren, dat den gehee-
len afgeloopen nacht Berlijn het tooneel
is geweest van een groote militaire be
drijvigheid en dat de hoofdstad thans een
talrijker garnizoen heeft dan ooit in den
wereldoorlog Het bestaat uit reservetroe
pen en regimenten, die op weg zijn naar
het Oosten. Soldaten zijn in scholen en an
dere openbare gebouwen ondergebracht en
zelfs openbare gelegenheden zijn gerequi-
reerd. Militaire waarnemers en tal van
buitenlanders zijn van meening, dat deze
week beslissend zou kunnen zijn.
Men gelooft in Duitschland, dat het
Poo'sche leger in zeer weinig tijd zou
kunnen worden overweldigd en buiten
gevecht worden gesteld. Men berekent,
dat aleer de diplomatieke betrekkingen
zijn verbroken, ultimatums zijn afgeleverd
en ontvangen eft de afkeer der democra
tieën voor een oorlog zal zijn overwonnen,
het verzet van Polen zal zijn overwon
nen. Het zou dan volgens tal van Duitsche
vooraanstaande personen mogelijk zijn
Engeland en Frankrijk te bewijzen, dat
iedere hulp aan hun bondgenoot tot niets
zou dienen en dat het, daar Duitschland
hun niets vraagt, tijd zou zijn voor hen,
om over vrede te spreken".
Deze redeneering, hoe vreemd zij ook
schijnt, werd onlangs door gezaghebbende
personen gevolgd en de correspondent van
de „Times" betwijfelt niet of zij wordt van
hoogerhand erkend.
De „Daily Express" geeft overeenkom
stige inlichtingen en zet uiteen, dat men
te Berlijn van meening is, dat het Duit
sche leger in vijf dagen zou kunnen op-
marcheeren tot de grens van 1914, waar
verdedigingswerken zouden worden opge
richt. Na dezen bliksem oorlog zou men de
Westersche mogendheden tegemoet tre
den.
VON RIBBENTROP'S VERTREK NAAR
MOSKOU.
Von Ribbentrop zal vanmiddag per
vliegtuig naar Moskou vertrekken. Het
toestel zal te Koningsbergen dalen, van
waar de minister morgen naar Moskou
zal gaan.
Staatssecretaris Gaus, de rechtsgeleer
de van de Wilhelmstrasse, vergezelt von
Ribbentrop. Hij zal medewerken aan de
definitieve opstelling van het pact. Schmidt,
de particuliere tolk van Hitler, chef van
de persafdeeling van het ministerie van
buitenlandsche zaken, legatiesecretaris
Hewel en legatieraad Ruttelmayer maken
eveneens deel uit van de missie.
Duitsche politieke kringen geven te ver
staan, dat de onderhandelingen over de
plechtige onderteekening van het pact zeer
snel zullen worden gevoerd, daar alle
kwesties reeds langs diplomatieken weg
zijn geregeld.
ENGELSCHEN KRIJGEN DEN RAAD
UIT POLEN TE VERTREKKEN.
De Britsche consul-generaal te War
schau, heeft allen in Polen verblijvenden
Engelschen en bezoekers van Polen den
raad gegeven, dat, wanneer zij geen spe
ciale redenen hebben om in Polen te blij
ven, het wenschelijk zou zijn, dat zij zou
den vertrekken.
De officieuze „Gazeta Polska" spoort de
burgerbevolking van Polen aan maatrege
len te nemen voor een eventueel conflict.
In het desbetrefende artikel wordt gezegd,
dat de regeering maatregelen heeft geno
men om voorraden op te slaan voor oor
logstijd en dat ieder gezin ook een reserve
voorraad levensmiddelen voor twee weken
moet opslaan.
PAUS KAN GEEN CONCRETE
OPLOSSING VOORSTELLEN.
In Vaticaansche kringen wordt ver
klaard, dat de Paus geen concrete oplos
sing van de crisis kan of wenscht voor te
stellen, aangezien hij buiten conflicten wil
blijven, die niet behooren tot de bevoegd
heid van zijn missie. Het is desondanks de
hechte wensch van den Paus, „om alle
menschen te herinneren aanhun plicht
om de menschheid te redden van de on
berekenbare ramp, die een oorlog over
allen zou brengen".
Voorts wordt ontkend, dat het gerucht,
volgens hetwelk Z. H. de Paus een langdu
rig onderhoud zou hebben gehad met een
hoogen prelaat, die daarna naar Warschau
zou zijn vertrokken, juist zou zijn. Derge
lijke geruchten zijn geheel ongegrond.
EEN VERKLARING VAN MINISTER
CSAKY.
De Hongaarsche minister van Buiten
landsche Zaken, Scaky, heeft gisteravond
KLEINE VERLOVEN INGETROKKEN.
De Regeeringsipersdienst meldt:
De Regeering heeft in de ontwikkeling
der internationale verhoudingen in het
buitenland aanleiding gevonden om bij wij-
van voorzorgsmaatregel de kleine verlo
ven, welke aan personeel, behoorende tot
de onderdeelen belast met de grens- en
Irustbeveiliging en de luchtverdediging,
tot nader order in te trekken.
BE WERELD IN
VOGELVLUCHT
BERLIJN. Wat men ook van de Duit-
schers moge beweren, één talent kan men
hun den laatsten tyd moeilijk betwisten;
zij verstaan de kunst om de wereld in
spanning te houden en haar telkens ver
rassingen te bezorgen.
Met een verbluffend gemak volvoert
Hitier een salto mortale, welke eenig is in
de politieke geschiedenis en dat zonder dat
de wereld er het flauwste vermoeden van
had.
Op een critiek moment, terwijl te Mos
kou de Russische generaals zitten te pra
ten met de Engelsche en Fransche gene
raals over de beste manier om Duitsch
land te beletten Dantzig te nemen en Po
len te steunen in een eventueelen oorlog
met Duitschland, steekt Moskou opeens
Berlijn den vriendenhand toe en zegt:
„Wij zijn gezworen kameraden en zullen
mekaar geen kwaad doen".
Dat is dan het eindpunt van de maan
denlange onderhandelingen te Moskou
over de aansluiting van Rusland bij het
vredesfront. Dat is dan het resultaat van
de woedende aanvallen der nazi's tegen
de bolsjewieken. Tot voor kort kon Hitier
niet het woord voeren, of hij overlaadde
de Russische bolsjewiki met smaad en
hoon. De Duitschers en de Russen hebben
elkaar om ideologische redenen bestreden
in Spanje; de aarde is daar nauwelijks
gedroogd van het bloed dat beide partijen
hebben vergoten.
Is het te verwonderen, als de wereld
verbluft staat; als zelfs de Duitschers met
open mond (hoewel zwijgend!) dit wonder
aanschouwen?
De consequenties* van een dergelijke
totaal onverwachte en sensationeele stap
zijn niet te overzien. De Duitsche politiek
is nu nog meer onberekenbaar geworden
dan zij ooit was.
Zal Hitier thans van de verwarring ge
bruik maken om Dantzig en den Corridor
in bezit te nemen? Het is waarschijnlijk,
dat hij nu speculeert op de mogelijkheid,
dat Engeland en Frankrijk onder deze
omstandigheden nu zij zóó éclatant de
bons hebben gekregen te Moskou Polen
in den steek zullen laten. De militaire
voorbereidingen, welke zoowel uit Duitsch
land als uit Dantzig worden gemeld, wijzen
in die richting, evenals de uitlatingen der
Duitsche leiders, die erop zinspelen, dat
nog deze week de beslissing omtrent
Dantzig zal vallen en dat deze beslissing
niet anders kan zijn dan de terugkeer tot
het Rijk. De correspondent van de „Ti
mes" verwacht zelfs dat de Duitsche troe
pen vannacht of morgen zich op marsch
zullen begeven.
En zal men dan Polen ongemoeid laten
of het eenvoudig inpalmen en verdeelen
zooals dat met Tsjecho-Slowakije gebeurd
is? Is een verdeeling van Polen soms de
prijs waarmede de nieuw-bakken Duitsch-
Russische vriendschap is gekocht?
Het zijn alle slechts vermoedens en spe
culaties, maar de verrassende wending in
de situatie brengt ons tot dergelijke ver
onderstellingen.
Vandaag komt het Britsche kabinet bij
een en de wereld wacht met spanning,
welk antwoord de Britten zullen geven.
De Polen zelf houden zich groot en zeg
gen, dat zij de gebeurtenissen rustig af
wachten. De Poolsche gezant te Berlijn is
evenwel ijlings naar Warschau gevlogen.
Alles is op het oogenblik mogelijk, maar
één ding lijkt ons vaststaande: nl. dat de
eerstkomende dagen beslissende feiten te
zien zullen geven.
aan den vertegenwoordiger van het Hon
gaarsche Telegraaf-agentschap een ver
klaring afgelegd. Hij zeide o.a., dat hij de
combinaties van de buitenlandsche pers
over zijn reis heeft gezien. Hij schreef deze
geruchten toe aan de „nervositeit, welke
in de andere landen bestaat" en voegde
hieraan toe, dat in Hongarije, Duitschland
en Italië kalmte heërscht. Vervolgens zei
de Csaky, dat niemand iets van Hongarije
heeft geëischt of gevraagd en niemand
zelfs iets heeft voorgesteld. Ten slotte zei
de hij, dat iedereen, die poogt tweedracht
te zaaien of vertrouwde vriendschappen
te verbreken, het handhaven van den
vrede tegenwerkt en handelt tegen de le
vensbelangen van Hongarije.
HET PROBLEEM VAN DANTZIG.
De Duitsche minister Frank heeft te Zop-
pot het woord gevoerd voor de binnen- en
buitenlandsche journalisten, die daar in
congres bijeen zijn.
Hij zeide ten aanzien van Dantzig o.m.,
dat het duidelijk was, dat voor Duitschland
dit probleem op één lijn te stellen was met
