DONDERDAG 10 AUGUSTUS 1939
30ste Jaargang No. 9410
Seficki^clieSoii^cmt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
V Overschaduwde
tevredenheid
Wij hebben kennis genomen van de sa
menstelling van het nieuwe Kabinet
met een overschaduwde tevredenheid.
Het Nederlandsche volk mag tevreden
zijn, dat de heer De Geer is geslaagd in
het samenstellen van een Kabinet, dat,
hoewel niet nationaal in den zin waarin
wij het zouden wenschen, toch wel in ze
keren zin nationaal mag worden genoemd.
Het Nederlandsche volk mag tevreden
zijn, dat de heer De Geer voor de aan
vaarding van de ministers-portefeuilles
heeft bereid gevonden een aantal mannen,
van wie wij deels de zekerheid deels de
verwachting mogen hebben, dat zij met be
kwaamheid zullen regeeren, en wier inte
griteit buiten alle verdenking staat.
Onze tevredenheid is echter overscha
duwd.
Wij zijn nog niet heen over de teleur
stelling, dat er een einde moest worden
gemaakt aan het christelijk Kabinet Co-
lijn, dat zulk een zegenrijken arbeid had
verricht en nog zoo heel veel beloofde
voor de toekomst.
Wij hadden op de tweede plaats liever
gezien, dat door medewerking of hartelij
ker medewerking van enkele partijen het
nu optredend Kabinet in nog meer effec
tieven zin nationaal had kunen worden
genoemd.
Met wat de Maasbode reeds gister
avond schreef zijn wij het woordelijk eens:
Zoo is dan deze. wel zeer ellendige
dubbele ministercrisis tot een oplos
sing gekomen. Dat het een zéér fraaie
is, kunnen wij niet zeggen. Wij had
den een in waarheid nationaal Kabinet
de beste oplossing gevonden. Of kan
men dit Kabinet, waarin de zes groot
ste partijen door één of meer geest
verwanten vertegenwoordigd schijnen,
misschien toch in zekeren zin „Natio
naal" noemen?
Maar een oplossing is er van een cri
sis, die, om redenen, die niemand dui
delijk zijn, een eind maakte aan een
uiterst vruchtbaar werkend christelijk
Kabinet.
De spijt, die hierin ligt uitgedrukt, dat
het zóó is moéten loopen, deelen wij heel
en al.
Een andere overschaduwing wordt over
het optreden van het nieuwe Kabinet ge
worpen door het feit, dat slechts twee van
de vier katholieke ministers terugkeeren;
de ministers Romme en Goseling maken
geen deel uit van het Kabinet-De Geer.
Vooral zal onder de gegeven omstandig
heden zeer velen het niet terugkeeren van
den heer Romme verwonderen. Om
de sociale politiek van minister Romme is
de crisis ontstaan! En nu keeren de Katho
lieken, die het met de sociale politiek-
Romme zoo hartelijk eens waren, terug
zonder Romme.... Wij kunnen dezen gang
van zaken alléén aanvaarden in de veron
derstelling die wel als zekerheid
mag worden beschouwd dat het nieuwe
Kabinet en speciaal de minister van So
ciale Zaken de politiek-Romme wat het
wezenlijke betreft zal voortzetten.
Wij willen de daden van het Kabinet af
wachten met vertrouwen.
V Kostelijke introductie in
de socialistische pers
Nu is de S. D. A. P. ook in het landsbe
stuur getreden uit de sfeer van opposi
tie op het terrein van de opbouwende po
litiek, op het terrein van het regeeren.
Nu is de S. D. A. P. ook in het landsbe
stuur gekomen aan het vervullen van haar
beloften en voorspiegelingen, aan het om
zetten van mooie woorden in mooie
daden.
En.de socialistische pers bereidt haal
lezers al voor op de o n v e r m ij d e 1 ijk e
teleurstellingen. Zij schreef gisteravond:
„Dit ministerie begint zijn werk op
een tijdstip, dat, vóór de volgende Ka
merverkiezingen, slechts een periode
van ruim anderhalf jaar overlaat. In
die betrekkelijk korten tijd kan men
niet alles en nog wat tot stand bren
gen. Het spreekt vanzelf, dat de krach
tenverhouding in ministerie én volks
vertegenwoordiging grenzen stelt. Ten
slotte is de financieele toestand na de
aanpasserij van de vorige jaren niet
zoo, dat wij wonderen zouden kunnen
verwachten."
Neen, neen w ij verwachten heusch
geen wonderen! Wij zijn tevreden, volko
men tevreden, als minister v. d. Tempel
kan handhaven en doortrekken de lijn, door
minister Romrne getrokken; als deze socia
listische minister kan behouden en uitvoe
ren, wat minister Romme heeft weten te
bereiken en voornemens was tot stand te
brengen
V Nederlands
zelistandigheidspolitiek
De tot nu toe gevoerde zelfstandigheids-
politiek is het meest waardevolle deel in
de tot nu toe gevoerde landspolitiek.
Deze zelfstandigheidspolitiek moet wor
den gehandhaafd, volledig en onver
zwakt.
Minister De Geer heeft reeds verklaard,
dat dit ook gebeuren zal.
Een vertegenwoordiger van het A.N.
P. heeft den kabinetsformateur ge
vraagd, of het voornemen bestaat in de
Kamer een regeeringsverklaring af te
leggen.
De heer De Geer antwoordde ontken
nend.
Aangaande de plannen voor de toe
komst meende hij zich op dit oogenblik
te moeten bepalen tot de verklaring,
dat de zelfstandigheidspolitiek, zooals
die tot dusver door ons land gevoerd
is, onder het nieuwe kabinet volledig
en onverzwakt zal worden gehand
haafd.
Eén blad in ons vaderland insinueerde
reeds gisteravond, dat er gevaar bestaat,
dat de lijn van de zelfstandigheidspolitiek,
tot nu toe gevolgd, zal worden omgebogen.
Dat ééne blad is, natuurlijk, het „Nationale
Dagblad". Dit blad schreef gisteren-
Een zeer ernstig feit beteekent ook
het heenigaan van mr. Patijn, als mi
nister van Duitenlandsche Zaken. De
bezetting van dit Departement door mr.
E. N. van Kleffiens, biedt geenterlei
waarborg voor de strikte handhaving
dier zelfstandige onzijdigheid, die al
leen geschikt is om ons volk buiten de
conflicten der groote mogendheden te
houden. Mr. E. N. van Kleffens is een
zijdig Angelsaksisch georiënteerd en
het zal dus gewenscht zijn, de werk
zaamheid van dezen man op de meest
nauwlettende wijze gade te slaan.
Tot nu toe hebben wij bij de N.S.B. nooit
veel bemerkt van waardeering voor de
buitenlandSche politiek onzer regeering,
voor haar zelfstandigheidspolitiek in
tegendeel. Nu in-eens is het heengaan
van mr. Patijn, als minister van Buiten-
landsche Zaken (door ons betreurd) voor
het N.S.B.-orgaan een rede tot droefheid!..
De insinuatie van het blad betreffende
de politiek van den nieuwen minister van
Buitien la ndsche Zaken zal niemand
heel ernstig nemen.
PE WERELD IN
VOGELVLUCHT
DANTZIG: Vanavond zal te Dantzig een
groote an.ti-Poolsche demonstratie worden
gehouden, waarbij gouwleider Forster het
woord zal voeren. Forster is pas uit Berch-
tesgaden teruggekeerd; wat wij dus krijgen
ie hooren is „his masters voice", de stem
van den Fuehrer, die hem precies verteld
zal hebben, wat hij zeggen moet. Naar
voorts wordt medegedeeld, zou Forster
Vrijdag weer naar Duitschland vertrekken
en daaruit leidt men af, dat de redevoe
ring van Forster wel veel oratorich vuur
werk zal bevatten, maar geen beslissende
verklaringen.
Het lawaai en de deining, welke thans
onder het volk gemaakt worden, staat ook
in typische tegenstelling tot de toegeeflijk
heid der Dantziger autoriteiten tegenover
de Poolscheautoriteiten betoonen. In de
Fransche pers wordt gesproken van een
rookgordijn om de terugtocht te dekken.
Het kan ook zijn, dat men door een demon
stratie van kracht en eensgezindheid de
komende onderhandelingen wil trachten
te beinvloeden.
TOKIO: In Japan worden de onderhan
delaars ongeduldig. De Engelschen zijn
sinds de Amerikaansche interventie (de
opzegging van het handelsverdrag) wat
minder toeschietelijk geworden en rekken
thans de besprekingen. De Japansche mi
nister Kato heeft vanmorgen een onder
houd gehad met den Britschen gezant,
Craigie, en dezen verzocht hem definitief
te zeggen, of Engeland bona-fide voorbe
reidingen treft voor een hervatting der
Britsch-Japansche onderhandelingen. Hij
voegde hieraan toe, dat de Japansche mi
litaire gedelegeerden niet voor onbepaal-
den tijd in Tokio konden blijven en dat zij
besloten haddën in 'het begin der volgen
de week naar Tientsin terug te keeren,
indien tegen dien tijd geen nieuwe in
structies uit Londen waren aangekomen.
Craigie antwoordde hierop, dat Engeland
niet opzettelijk de conferentie vertraagt.
Hij kon evenwel niet definitief zeggen
wanneer hij de noodige instructies uit Lon
den waarschijnlijk zou ontvangen.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
HET NIEUWE KABINET
Dc Maasbode schrijft:
„Velen onder het groote publiek zullen
ongetwijfeld niet hebber verwacht, dezen
formateur te zien optreden, ofschoon men
het wel als vaststaand zal kunnen beschou
wen, dat vele adviseurs der Kroon juist
aan den christelijk-historischen leider het
eerst zullen hebben gedacht Een gedachte,
die echter wel vergezeld zal zijn gegaan
van de vrees: zou deze voorzichtige een op
dracht tot formatie onder de bestaande
lang niet gemakkelijke omstandigheden
wel aanvaarden?
Gelukkig bleek deze vrees ongegrond.
Wij zeggen: gelukkig. Immers, wie, als
wij, thans in een kabinet op de breedst
mogelijke basis de beste oplossing zagep,
moesten noodzakelijk wenschen, dat een
eventueele opdracht daartoe werd ver
strekt aan hem, die de beste kans van sla
gen had. En dat was zonder eenigen twij
fel de heer De Geer. Een katholiek forma
teur zou zeker op onoverkomelijke moei
lijkheden zijn gestuit bij de anti-revolutio
nairen, nu zelfs bleek dat een christelijk-
historisch formateur van het formaat van
een jhr. De Geer tegenover dezelfde moei
lijkheden stond.
Was jhr. De Geer niet de man, die op
vertrouwen had kunr.en rekenen bij beide
stroomingen, die zich den laatsten tijd
scherper hebben afgeteekend? Hij is de
man van het solide financieele beheer, dat
ieder wenscht, maar hij Wil daaraan een
stevige werkloosheidsbestrijding niet opof
feren, zooals hij evenmin 's rijks financiën
voor de defensie in de waagschaal wil stel
len. Op dit laatste punt heeft hij zich een
paar maal zeer stellig uitgesproken.
Defensie, werkloosheidsbestrijding, ge
zond financieel beheer en dat in een onder
linge verhouding waarbij de stemmers
vóór de befaamde motie-Deckers zich kun
nen neerleggen en waartegen ook de anti
revolutionairen wel geen bezwaar behoe
ven te maken, zullen ongetwijfeld de pij
lers gaan vormen van het toekomstig be
leid."
De Vrijz. Democr. en de
Anti-Rev.
De T ij d schrijft:
„Het kabinet, dat jhr. De Geer geformeerd
heeft, telt twee vertegenwoordigers elk
van de R.-K., de Chr.-Hist. en de S. D. A.
P. Het binnentreden van twee socialisten
in een regeeringscombinatie is, in het licht
van onze politieke historie, zeker het meest
opvallende kenmerk van dit kabinet. Wij
mogen in dit verband nog eens citeeren,
wat mr. Verschuur dezer dagen schreef in
het maandblad der R.-K. Staatspartij:
„Daarbij waren ook geruimen tijd de
sociaal-democraten niet tot het nor
maal dragen van verantwoordelijkheid
bereid. Hun gebrek aan bereidheid
werd ook prompt beantwoord door het
„nulla communio" dat anderen op hen
toepasten. Zij zelf legden de funda
menten van hun stelsel wijsgeerig op
zóó diepe negaties en zij stelden zich
zoo revolutionnair tegen de bestaande
orde, dat zij aan het constitutioneel be
stel van verantwoordelijkheid dragen
niet konden en niet wilden meedoen.
Zij, die met de historie rekening hou
denzullen begrijpen, dat het plaats
nemen, maar dan het loyaal en volko
men plaats nemen van de sociaal-de
mocraten op het platform van ons con
stitutioneel bestel en groot nationaal
gewin moet heeten. Is er voor het in
halen van dat gewin een andere vorm
op dit oogenblik denkbaar dan een ka
binet op alle of nagenoeg alle partijen
steunend?"
Dat daarentegen, behalve de heer Bol-
kestein, die blijkbaar vooral als onderwijs-
specialist gekozen werd, geen Vrijz. Dem.
in het kabinet zitting hebben, is wellicht
het gevolg van oneensgezindheid t.a.v. de
defensie, met name die van Indië, terwijl
de aanwezigheid van minister Weiter aan
Koloniën zoowel t.a.v, dit punt als in 't
algemeen in Indië met vreugde zal wor
den begroet. Defaitisme op het stuk van
Defensie, zooals in de liberale pers nog
op 't laatste oogenblik werd voorzegd, vindt
in het regeeringsprogram blijkbaar geen
plaats.
De aanwezigheid van slechts een V.-D.
minister en die van prof. Gerbrandy als
minister van Justitie blijkbaar tegen den
wensch van de anti-rev. fractie heeft deze
sociaal-denkende anti-revolutionnair zit
ting genomen maakt, dat het geheel van
deze regeeringsformatie, gezien ook de per
sonen der partijlooze minsters, evenmin
naar links als naar rechts overhelt, voor
zoover deze onderscheiding zich t.a.v. voor
name programpunten als defensie en werk-
loosheidspolitiek nog laat doorvoeren.
Van het vierde kabinet-Colijn keeren al
leen de ministers Steenberghe, Weiter en
DU nummer bestaal uil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Vanavond zal een groote demonstratie te
Dantzig worden gehouden, waarbij gouw
leider Forster het woord zal voeren. (2de
blad).
Japans worsteling met de mogendheden
om den invloed in China. (2de blad).
De nieuwe regeering in Spanje. (2de
blad).
Van Boeyen terug, van het vijfde alleen de
laatstgenoemde.
De heer De Geer is er -in geslaagd, een
kabinet samen te stellen, dat aan persoon
lijke bekwaamheid der functionarissen ze
ker in geenen deele voor het demissionnai-
re onderdoet en het op bepaalde punten
zeker overtreft. Daarbij laat het zich aan
zien, dat voor hun politiek program in de
Kamer een breede meerderheid verzekerd
en een nog breedere waarschijnlijk is. Al
met al een regeering, wier daden men met
belangstelling en goede verwachting mag
tegemoet zien."
De twee socialistische ministers.
Uit een beschouwing in de Avond
post:
„De heeren Albarda en van den Tempel
zijn twee bekwame en voortreffelijke
krachten, mannen van breede allure; het
zal aan de nationale saamhoorigheid ten
goede komen, dat de sociaal-democratie
regeeringspartij wordt en de benoeming
van dr. van der Tempel, den oud-schilders
gezel, tot Minister is een bewijs hoe aris
tocratie van den geest het in ons demo
cratische land tot het hoogste kan brengen.
Zonder voorbehoud verklaren wij, dat
dit kabinet onder leiding staat van een
der allerbeste staatkundige figuren van
óns land, een zeer begaafde, intègre, onaf
hankelijke staatsman, leerling en opvol
ger van den onvergetelijke Lohman, wiens
ideeën van vrijheid en recht hij gaaf over
nam. Op het volksvertrouwen maakt mr.
de Geer volledig aanspraak. Hoe zeer wij
het heengaan van Colijn in dezen tijd be
treuren, wij erkennen gaarne, dat hij de
beste vervanging vond die mogelijk is.
Niet zonder spanning wachten wij het
program van het nieuwe kabinet af.
Wij zijn bereid het te steunen en hopen
dat zijn plannen dit mogelijk zullen ma
ken."
(Zie verder 2e kolom pag. 2).
HERHALINGSOEFENINGEN VOOR
SEPTEMBER UITGESTELD.
De herhalingsoefeningen voor infanterie
en geneeskundige dienst van de lichtingen
1933 en 1935, die voor dp maand Septem
ber waren aangekondigd, zullen op de vast
gestelde data hoogstwaarschijnlijk niet
worden gehouden, maar naar een nader te
bepalen tijdstip worden verschoven. Een
en ander staat in verband met voornemens
tot eenige wijziging in de organisatie van
het instituut der herhalingsoefeningen en
beoogt de gelegenheid te openen oudere
lichtingen voor herhalingsoefeningen on
der de wapenen te laten komen, ter ver
krijging van meerdere paraatheid.
Prof. mr. P. S. Gerbrandy, de nieuwe
minister van Justitie (rechts) en de heer
H. van Boeyen, minister van Binnenland-
sche Zaken, verlaten het Departement
van Binnenlandsche Zaken te Den Haag
na de constitueerende vergadering van
het nieuwe kabinet De Geer
Dr. J. van den Tempel, de nieuwe
minister van Sociale Zaken, verlaat hel
Departement van Binnenlandsche Zaken
te Den Haag na de constitueerende
vergadering van het nieuwe kabinet
De Geer
Luit kol. A. Q. H. Dijxhoorn, de nieuwe
minister van Defensie, verlaat het mi
nisterie van Binnenlandsche Zaken te
Den Haag na de constitueerende ver
gadering van het nieuwe kabinet De
Geer
Ir. J. W. Albarda, de nieuwe minister
van Waterstaat (rechts) en Chr. J. I. M.
Weiter, minister van Koloniën, ver
laten het ministerie van Binnenlandsche
Zaken te Den Haag na de constitu
eerende vergadering van het nieuwe
kabinet De Geer
