DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
CLm&dka zegt fumdehiwcdbutg met
Japutt <ip
Droevig einde van een uitgaansdagje.
DONDERDAG 27 JULI 1939
30ste Jaargang No. 9398
3)e C^id&^Soti/fco/nt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
Verrassend gebaar van Washington
AMERIKA JAPANS GROOTSTE
LEVERANCIER VAN OORLOGS
GRONDSTOFFEN.
Het Amerikaansche ministerie van bui-
tenlandsche zaken heeft medegedeeld, dat
de regeering der Vereenigde Staten beslo
ten heeft, het handels- en scheepvaartver
drag met Japan van 1911 op te zeggen.
Dit besluit, dat groote verrassing heeft
gewekt, werd om half tien in den avond
aan de pers medegedeeld door een ambte
naar van het staatsdepartement, die nader
verklaarde, dat het doel is, „de Amerikaan
sche belangen beter te ontwikkelen".
De opzegging zal over zes maanden van
kracht worden, waardoor het congres in
staat zal zijn, in de komende zitting de
kwestie van een embargo op voor Japan
bestemde grondstoffen te bespreken. Het
staatsdepartement beschouwde het verdrag
namelijk als een hinderpaal voor de toe
passing van zulk een embargo, dat het on
derwerp vormde van een onlangs door se
nator Pittmann ingediende resolutie.
In de door Huil aa"n den Japansoben am
bassadeur Horinoetsji ter hand gestelden
teikst wordt o.m. gezegd: De regeering der
Vereenigde Staten is tot de slotsom ge
komen, dat het verdrag van. 1911 bepaalde
clausules bevat, die een nieuwe bestudeer
ring noodig maken. Met het oog hierop en
om de Amerikaansche belangen beter te
beschermen en te ontwikkelen overeenkom
stig de behoeften van de nieuwe ontwikke
ling van den toestand, deelt de regeering
der Vereenigde Staten aan de Japansche
regeering haar besluit mede, het verdrag
op te zeggen.
Naar aanleiding van dit besluit der Ame
rikaansche regeering kan nog gemeld wor
den, dat de Vereenigde Staten Japans
grootste leveranciers zijn van de voor oor
logsoperaties noodige grondstoffen, in hoofd
zaak katoen, ijzer, staal en petroleum.
Voorstanders van het embargo gelooven,
dat de toepassing ervan voor Japan ten
gevolge zal hebben, dat 'het in zijn 'bewe
gingsvrijheid in Ohina wordt belemmerd en
wellicht zelfs genoodzaakt zal worden, zich
terug te trekken.
De tegenstanders beschouwen het als een
stap naar den oorlog en gelooven dat
wraakmiaatregelen van Japan gevolgd zul
len worden door weerwraakm a afregelen
van de Vereenigde Staten en wellicht door
een conflict.
EEN WAARSCHUWING AAN JAPAN.
De eerste indruk van de opzegging van
het (handelsverdrag van 1911 is, dat het
staatsdepartement een waarschuwing tot
Japan heeft willen richten en bij dit land
geen twijfel heeft willen laten omtrent
het standpunt der Vereenigde Staten.
Men wijst te Washington in het bijzonder
op het feit, dat, aangezien het verdrag in
zijn geheel is opgezegd, het gebaar der
Amerikaansdbe regeering vooral een poli
tiek karakter draagt. Het zou namelijk vol
doende zijn geweest, de clausule der m eest-
begunstiging op te zeggen om ie aanne
ming mogelijk te maken van de motie van
Pittman, waarin een embargo op wapens
en op alle industrieele grondstoffen voor
Japan geëischt wordt. Men herinnert er in
dit verband aan, dat de opzegging door de
regeering der Vereenigde Staten van een
handelsverdrag uit politieke overwegingen
vrijwel zonder precedent is. Ten slotte
toont het besluit van hét staatsdepartement,
dat, ongeacht de politiek, welke door an
dere mogendheden in China wordt gevolgd,
de Vereenigde Staten de rechten van de
„open deur" handhaven en, door duidelijk
de mogelijkheid van retorsiemaatregelen
aan te toonen, te kennen willen geven, dat
zij zich niet zullen neerleggen bij inciden
ten, welke in strijd zijn met de Amerikaan
sche belangen, zooals deze week de blok
kade van Kanton. Alvorens zioh evenwel
vast te leggen op een politiek van sancties
door een embargo, laat de Amerikaansche
regeering Japan zes maanden den tijd om
zijn politiek in Ohina tegenover Amerika
te wijzigen.
TOKIO, 27 Juli. (A.N.P.) Het onver
wachte bericht, dat de Vereenigde Staten
het verdrag met Japan van 1911 hebben
opgezegd, heeft een koersdaling op de
aa::deelenmarkt te Tokio tengevolge ge
had.
Het plotselinge optreden van Roosevelt
heeft een einde gemaakt aan de verkeerde
opvattingen omtrent de houding van Ame
rika jegens Japan. Een langdurige cam
pagne van verkeerde voorstellingen, ge
grond op de Amerikaansche verdraagzaam
heid in China, had bij de Japanneezen de
meening doen postvatten, dat de Vereenig
de Staten niet ongunstig tegenover de po
litiek hunner regeering stonden.
Toen de Amerikaansche nota op het mi
nisterie van buitenlandsche zaken werd
overhandigd, zou Yosjizawa, het hoofd der
Amerikaansche afdeeling van dit departe
ment, die de nota in ontvangst nam, ver
klaard hebben, dat de Amerikaaansche
maatregel te betreuren is, en dat geen be
vredigende resultaten kunnen worden ver
wacht, zelfs al stellen de Vereenigde Sta
ten voor, een nieuw verdrag te sluiten, zoo
lang Amerika in zijn tegenwoordige hou
ding ten aanzien van Japan volhardt.
EEN VLIEGTUIG PER DAG VOOR
ENGELAND
LONDEN, 27 Juli (A.N.P.) De presi
dent van de Lockeheed Aircraft Corpora
tion, Robert R. Gross, heeft naar de „Daily
Telegraph" uit New York meldt, verklaard
dat de levering van de 250 bombardements
verkenningsvliegtuigen, die door Engeland
zijn besteld, met mathematische regelmaat
geschiedt. Reeds zijn ruim 140 toestellen
afgeleverd, terwijl de productie ruim één
toestel per dag bedraagt. De toestellen
worden in kratten verzonden, met afge
nomen vleugels en staart, en gaan recht
streeks naar Engeland via het Panama
kanaal.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
WASHINGTON: Het meest verrassende
nieuws uit het buitenland is vandaag de
mededeeling van het Amerikaansche mi
nisterie van buitenlandsche zaken, dat de
Amerikaansche regeering besloten heeft,
het handelsverdrag van 1911 met Japan op
te zeggen. Deze opzegging is ongetwijfeld
een politieke zet en heeft duidelijk de be
doeling Japan te waarschuwen tegen de
voortzetting van zijn geweldpolitiek. De
vraag is nu maar, of dit besluit van Ameri
ka genomen is in overeenstemming met
Engeland, dan wel met de bedoeling om de
meening kenbaar te maken, dat Amerika
bet niet "met de jongste wending in de
Britsche politiek eens is. In elk geval kan
Engeland ervan profiteeren, daar de kan
sen, dat de Japansche eischen zich zullen
matigen, toenemen.
Amerika is Japan's grootste leverancier
van oorlogsbenoodigdheden en wanneer
Amerika zich als leverancier terugtrekt, is
de kans groot, dat Japan zich in China zal
moeten beperken in zijn activiteit.
Zal Engeland inmiddels van deze wen
ding ten ongunste van Japan gebruik ma
ken, om weer terug te krabbelen?
De bevelhebber van de Japansche strijd
krachten in Tientsin, generaal Homma,
heeft tegenover een correspondent van de
„Popoio di Roma" verklaard, dat Japan den
Engelschen de nakoming van de strikste
neutraliteit in China zal weten op te leg
gen. Wanneer de Britsche ambassadeur
Craigie de opvatting is toegedaan, dat de
EngeLsche politiek in het Verre Oosten
geen wijziging zal ondergaan, legt Japan
de met Engeland aangegane overeenkomst
anders uit. In Engeland verbeeldt men zich
blijkbaar dat het geleden prestige-verlies
weer goedgemaakt kan worden. De Japan
neezen deelen deze opvatting niet, vooral
daar velen hunner in den strijd tegen China
middellijk een strijd tegen Engeland zien.
Het doel van Japan is de betrekkingen tus-
schen Engeland en Tsjang Kai Sjek tegen
te gaan en den vrede in China te verzeke
ren, aldus de generaal.
MOSKOU: Volgens de berichten nit Mos
kou staat het sluiten van het reeds maan
denlang hangende accoord Engeland
FrankrijkRusland thans voor de deur.
De diplomatieke redacteur van de „Finan
cial Times" verklaart op grond van gister
avond te Londen ontvangen berichten, dat
het pact met Sovjet-Rusland terstond zou
kunnen worden afgesloten en reeds van
daag kan worden onderteekend. Na gemeld
te hebben, dat de stafbesprekingen onver
wijld zullen beginnen, voegt het financieele
orgaan er aan toe, dat de onderteekening
van het eigenlijke pact waarschijnlijk ge
volgd zal worden door Britsch-Russische
economische besprekingen. Het verwacht,
dat een Sovjet-delegatie onder leiding van
den volkscommissaris van handel over
eenigen tijd zal worden uitgenoodigd voor
een bezoek aan Londen, teneinde de be
sprekingen, die bij het bezoek van Hud
son aan Moskou zijn aangevangen, voort
te zetten.
Roeibootje met Kapelaan en
vier misdienaars uit Utrecht
nabij de Vink omgeslagen.
Twee broertjes verdronken
Een vroolijk uitgaansdagje van 'n
aantal Utrechtsche misdienaars met hun
kapelaan heeft gisteren een tragisch ein
de gevonden doordat twee jongens,
twee broertjes van het gezelschap bij
het spelevaren nabij de Vink door liet
omslaan van hun roeibootje zijn ver
dronken.
Wij werden gisteravond te 7 uur opge
schrikt-, toen we eerst de auto van den
Leidschen E.H.D. en daarna een wagen
van de politie-brandweer in de richting de
Vink zich over den Haagweg zagen spoe
den.
Spoedig vernamen we, dat door het om
slaan van een roeibootje twee jongens wa
ren verdronken.
Omtrent hetgeen zich hier heeft afge
speeld vernamen we het volgende:
Gistermorgen was kapelaan J. A. Mid
delkoop van de parochie van den H. Anto-
nius van Padua aan de Kanaalstraat te
Utrecht met vijftien misdienaars en den
koster der kerk, den heer W. van We
gen, een uitstapje gaan maken.
Bij hun autotocht waren ze des morgens
in de Vink aangeland, en des middags weer
verder gaan toeren. Op de terugreis werd
na het middagmaal met twee bootjes eeni
gen tijd op den Rijii gevaren, na afloop
waarvan men naar Utrecht zou terugkee-
ren.
Een bootje met den koster en een aantal
jongens bleef aan den kant, een tweede
bootje met kap. Middelkoop en vier jon
gens erin ging wat meer in het midden
van den Rijn.
Deze jongens waren de 11 en 13-jarige
broertjes Wim en Jós. Jongerius, wonend
aan den Rijksstraatweg te Utrecht, de 12-
jarige H. v. d. Oudenrijn uit de Kanaal
straat en de 13-jarige Chr. v. Gaal uit de
Mendelsohnstraat te Utrecht.
Op 'n gegeven oogenblik wilde kap. Mid
delkoop, die zelf aan de riemen zat, naar
de overzijde van den Rijn varen, doch
juist naderde uit de geopende spoorbrug
de motorboot „de Tijdstroom". De be
stuurder daarvan, de 23-jarige schipper J.
v. B., hield al eenigszins van de roeiboot
af, omdat hij een aanvaring vreesde. Deze
ware echter niet noodig geweest, indien
kap. Middelkoop stevig had doorgeroeid,
doch, men weet hoe het in dergelijke ge
vallen gaat, de inzittenden worden ang
stig en doen dingen, welke juist oorzaak
zijn van ongelukken en alleen een ge
volg zijn van onervarendheid.
Zoo geschiedde ook hier.
De roeiboot sloeg om.
Wat er precies gebeurde en hoe het on
geval geschiedde, valt nog steeds niet pre
cies te zeggen.
Het schijnt intusschen wel zeker te
zijn, dat het roeibootje op den golfslag
van den voorsteven der motorboot is
gaan schommelen en dat de kapelaan het
roeibootje heeft willen afduwen. Of de
jongens dit ook geprobeerd hebben? Ze
ker is het, dat allen zich op een gege
ven moment aan één zijde van het
bootje bevonden. Het ranke vaartuigje
schepte daardoor water en doordat het
van ijzer was, zonk het onmiddellijk
naar de diepte. Een houten roeiboot had
de gevolgen misschien niet zoo vrecse-
lijk gemaakt.
Het ongeluk eischte twee slachtoffers
en te tragischer is het, dat twee broer
tjes om het leven kwamen.
Kap. Middelkoop en de 13-jarige Chris
van Gaal werden door middel van scheeps-
haken gered door schipper v. B. en den
29-jarigen knecht F. J., terwijl-de 13-jari-
ge Hein van den Oudenrijn zwemmend
den wal wist te bereiken.
De beide anderen, de broertjes Jonge
rius, verdwenen echter met het bootje in
de diepte.
Alle vier de jongens konden zwemmen,
doch slechts één heeft zich zelf weten te
redden.
Vermoedelijk zijn de twee slachtoffers
door het ijzeren schuitje geraakt, waar
door ze hun positieven zijn kwijt ge
raakt.
Reddingspogingen faalden.
Onmiddellijk werden van alle kanten
pogingen in het werk gesteld om de twee
verdwenen jongens te redden, doch deze
hulp kwam te laat.
Zwemmers begaven zich te water, doch
aangezien de Rijn ter plaatse vrij diep is,
leverden deze pogingen niets op.
Inmiddels waren Eerste Hulpdienst en
E.H.B.O.-brigaden, politie en brandweer,
zoowel uit Leiden als uit Voorschoten ge
waarschuwd en binnen korten tijd werden
'n zestal dreggen uitgegooid om de slacht
offers te vinden.
Eerst na ongeveer twintig minuten
slaagde de bemanning van de motorboot
erin het lichaam van den 11-jarigen Wim
Jongerius naar boven te halen.
Onmiddellijk werden door middel van
een zuurstofapparaat pogingen aangewend
om de levensgeesten op te wekken. Ruim
anderhalf uur is men bezig geweest onder
leiding van de doktoren Van der Stoel,
de Boer en Kerckhoff uit Voorschoten,
doch de pogingen werden tenslotte opge
geven.
Pater Booms van de Hartebrug-parochie
diende het slachtoffer het H. Oliesel toe.
Een half uur nadat de reddingspogin
gen op den 11-jarigen Wim waren opge
geven, werd het lijk van zijn 13-jarig
broertje Jos. opgehaald. Hem diende pa
ter de Leeuw nog het H. Oliesel toe.
Beide lijkjes zijn daarop door de Leid-
sche politie naar het politiebureau aan de
Zonneveldstraat vervoerd.
Kapelaan Middelkoop, die in zeer over
spannen toestand verkeerde, is door den
Leidschen Eerste Hulpdienst ter observa
tie naar het St. Elisabeth Ziekenhuis ver
voerd.
De twee geredde jongens konden met de
overige leden van het gezelschap later
naar naar huis terugkeeren, welke terug
reis begrijpelijkerwijs zeer droevig werd.
Burgemeester Berkhout uit Voorschoten
leidde het politie-onderzoek, met den chef
der politie, den heer Vermeer, terwijl in
specteur de Gast en rechercheur Raven
van Leidsche zijde het onderzoek leidden.
Later is het onderzoek geheel in handen
der Leidsche recherche gekomen.
Het gebeurde vond juist over de grens
der gemeente Leiden in Voorschoten
plaats.
De twee jeugdige slachtoffers waren de
twee oudste zoontjes van de familie Jon
gerius uit Utrecht, die vier jongens en zes
meisjes telde.
Een oom van de jongens kwam tele
fonisch gewaarschuwd naar hier om de
noodige schikkingen te treffen.
Twee broertjes te Slochteren
verdronken.
Gisteravond tegen zeven uur liepen twee
jongetjes van 2 en 4 jaar, uit het gezin
Mossel te Slochteren, in gezelschap van
hun grootmoeder te spelen langs het Sloch-
terdiep. Zij geraakten op een gegeven
oogenblik te water. Het duurde een kwar
tier voordat toegeschoten hulp den oud
sten knaap op het droge had gebracht. Dr.
Kok uit Slochteren kon met kunstmatige
ademhaling de levensgeesten niet meer op
wekken. Het jongste kind is een uur later
levenloos opgehaald.
Vermoedelijk daad van een
geesteszieke grootmoeder?
De „Vooruit" meldt hieromtrent nog:
Te ongeveer half vijr kwam de moeder
van Mossel, de weduwe Mossel, eveneens te
Schildwolde woonachtig, bij haar zoon op
bezoek. Zij zeide, dat zij gaarne de kinde
ren van haar zoon op chocolade wilde trac-
teeren.
De tweejarige Sake en de vierjarige Si
mon konden dan met haar meegaan om de
chocolade in een winkel in de buurt te
koopen. De moeder der kinderen de
vader was niet thuis had dit liever niet
omdat de oude vrouw reeds lang zenuw
patiënte was en al meer te kennen had ge
geven, dat zij haar kleinkinderen nog eens
om het leven zou brengen, omdat zij moest
„offeren". De oude vrouw was echter niet
van haar voornemen af te brengen om de
kinderen mee te nemen en of de moeder
het ook niet gaarne wilde, de oude vrouw
ging toch met de kinderen op stap. Na eerst
een paar reepen chocolade gekocht te heb
ben, is zij een fietspad naar den Schild-
woldschedijk, een dunbewoonde buurt, op
eenige honderden meters ten noorden van
Schildwolde, met de kinderen opgewan
deld. Van hier is zij naar het Slochtertrek-
pad, een zandweg langs het Slochterdiep
geloopen. Aan d weg, zoo ongeveer op
de helft tusschen den hoofdweg en den
Schildwolderdijk is het vreeselijke ongeval
gebeurd.
Vlak in de buurt woont de landbouwer
Doorenbos, wiens vrouw in het land bezig
was koeien te melken. Zij had een logeetje
bij zich. Deze heeft de grootmoeder met
de kinderen zien loopen. Toen zij na het
melken al weer eenigen tijd thuis was,
hoorde zij in de schuur iemand roepen. Het
bleek grootmoeder Mossel te zijn. Deze
sprak wartaal, vertelde van haar familie en
de kleinkinderen, waarvan echter niets viel
te begrijpen. Na veel gevraag vertelde de'
grootmoeder, dat zij de kinderen van haar
zoon had „overgegeven". Zij had ze in het
water gegooid. De echtgenoote van Dooren
bos spoedde zich per fiets direct naar het
Slochterdiep, een hark meenemende. Het
logeetje stuurde zij direct naar dokter Kok
te Slochteren. Al spoedig zag zij de twee
jarige Sake in het water drijven. Met de
hark kon zij dit kind naar haar toehalen,
Dll nummer bestaal alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Amerika zegt het handelsverdrag met
Japan op. (1ste blad).
Nieuwe aanslagen der Iersche terroristen
te Londen en Liverpool. (2de blad).
Overeenstemming op de voornaamste
punten ter Britsch-Japansche conferentie
te Tokio. (2de blad).
Queipo de Llano wordt Spaansch ambas
sadeur in Argentinië. (2de blad).
Binnenland
Twee broertjes te Slochteren door groot
moeder verdronken? (3e blad).
Leiden
Bij de Vink zijn gisteravond twee broer
tjes, leden van een gezelschap misdienaars
uit Utrecht, met een roeibootje omgesla
gen en verdronken. (1ste blad).
waarna zij hem onmiddelijk op het droge
bracht. Direct is zij toen naar den hoofd
weg gegaan om hulp. De arbeiders G. Kei
zer en Foolkersma zijn direct in een boot
met dreggen begonnen, Niet lang duurde
het of ook de vierjarige Simon werd opge
haald, op dezelfde plaats waar ook Sake
was gevonden. Toen men de grootmoeder
later nog eens vroeg, hoe een en ander was
gebeurd, antwoordde zij, dat de kinderen,
terwijl zij daar even op den wal zaten, in
het water waren gegleden. Hoewel dr. Kok
nog een half uur kunstmatige ademhaling
toepaste, mocht mocht het niet gelukken
de levensgeesten op te wekken. De burge
meester en de rijkspolitie waren spoedig
aanwezig.
SCHEEPSRAMP IN HET KANAAL
Tien opvarenden van brandend schip
vermist.
LONDEN, 27 Juli (A.N.P.) Het Fran-
sche tankschip Sunik is op ongeveer 30
mijl ten Zuiden van den vuurtoren van
Edoystone in botsing gekomen met het
Zweedsche s.s. Grangesberg en in brand
gevlogen. Men vreest voor het lot van tien
opvarenden, die vermist worden.
Volgens een bericht van het Britsche s.s.
Dartforde, dat zich ter plaatse bevindt, zijn
24 overlevenden opgepikt en is de tankboot
geheel uitgebrand, terwijl de Grangesberg,
die averij aan het voorschip heeft beko
men, langzaam naar Famouth zal opstoo-
men, zoodra de mist is opgetrokken.
DUITSCH-RUSSISCHE ONDER
HANDELINGEN.
BERLIJN, 27 Juli. (A. N. P.). Als eerste
Buitsche blad maakt de „Danziger Vor-
posten" vandaag melding van Duitsch-
Russische onderhandelingen, welke op
het oogenblik te Berlijn gevoerd worden
tusschen Schnurre van de economische af
deeling van het Duitsche ministerie van
buitenlandsche zaken, en Babarie, den
plaatsvervangenden directeur van de han
delsvertegenwoordiging der Sovjets te
Berlijn.
Het Dantzigsche blad verklaart, dat deze
onderhandelingen beantwoorden aan den
wensch der Sovjet-Unie, haar industrie te
versterken en te modemiseeren, terwijl
Duitschland belangstelling heeft voor de
Russische grondstoffen.
De „Dantziger Vorposten" voegt hieraan
toe: De economische Duitsch-Russisehe be
sprekingen dragen in tegenstelling met
wat men gezegd heeft, te minder een po
litiek karakter, daar zij sedert lang bekend
zijn en Molotov er onlangs op heeft ge
zinspeeld.
DE BRITSCH-JAPANSCHE
BESPREKINGEN
TOKIO, 27 Juli (A.N.P.) Volgens de
„Asahi" worden de BritschJapansche be
sprekingen inzake Tientsin in zeldzame
kalmte voortgezet. De beide partijen zijn
het volkomen eens over meer dan tien pun
ten van het ontworpen programma, d.w.z.
over de meeste kwesties, welke betrekking
hebben op de practische middelen, welke
noodig zijn om de orde en rust te Tientsin
te handhaven. Men verwacht, dat de be
sprekingen vandaag zullen eindigen.
