Japansch schip in brand. Ketelontploffing op Duitsch schip. De bliksem jaagt door het land DINSDAG 18 JULI 1939 30ste Jaargang No. 9390 3)e Êcld^h^Somcmt Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11. Antirev. en Katholieken Op het oogenblik, waarop wij dit schrij ven, ligt de oplossing van de Kabinetscri sis nog in het duister. En 't zal nog wel 'n paar dagen duren, meenen we, voordat er klaarheid is gekomen. De oplossing van de Kabinetscrisis kan brengen een van-elkaar-gaan van katho lieken en antirevolutionairen. Dat kan, en, als er geen eerlijke overeenstemming wordt verkregen, zal 't ook moeten. Juist het feit van een jaren-lange samen werking stelt de eisch, dat die samenwer king oprecht moet zijn óf moet worden verbroken. Hoe jammer zulk een verbreking ook zou zijn, gezien de achter ons liggende historie van een trouw bondgenootschap, gebaseerd op eenzelfde streven! Gisteren maakte de (A.R.) „Rotterdammer" ter loops de juiste opmerking: Christelijk-sociale actie van roomsch katholieke zijde liep parallel met die van orthodoxe protestanten: Talma en Aalberse waren tegelijkertijd voor mannen op dit gebied; Kuyper en Schaepman hadden de grondslagen gelegd. Ieder op eigen geloofsbasis, maar met gelijke overtuiging. Als de Katholieken en Antirevolutio nairen van elkaar gaan, als gevolg van de Kabinetscrisis, dan moge 't zijn een tij delijke scheiding! Groote gezinnen en belastingen. In het artikel van de (A.-R.) „Rotter dammer", waaraan wij de boven-geciteer- de uitlating ontleenen, wordt opgekomen tegen overdreven eischen van katho lieke zijde wat betreft het groote gezin. Van die overdrijving, aldus het anti-rev. orgaan, is een symptoom, „dat in enkele gemeenten een reductie op de tarieven van gas, electriciteit en water wordt gege ven aan groote gezinnen, ongeacht hun financieele draagkracht." Wij verschillen in dit opzicht radicaal van meening met het anti-rev. blad! De reductie op de tarieven van gas, elec triciteit en water indirecte belastingen! bepleiten wij, omdat de indirecte be lastingen, zoo mogelijk, evenals de directe belastingen, naar draagkracht moe ten worden geheven. De financieele draagkracht van groote gezinnen is, als algemeene regel, kleiner, dan die van kleine gezinnen even zeer bij hoogere als bij lagere inkomens. En daarom bepleiten wij, rekening te houden in de belastingheffing met de ge zinsgrootte niet alleen bij lagere inkomens maar ook bij hoogere. DE WERELD IN VOGELVLUCHT MOSKOU: In tegenstelling met Engeiand voelt Rusland zich thans vrij sterk. Dat blijkt uit de tergende langzaamheid, waar mee te Moskou de onderhandelingen over de aansluiting van Rusland bij het Britsche vredesfront worden gevoerd. Er is gisteren weer een bespreking met Molotof gevoerd, maar men .schijnt niet opgeschoten te zijn. „Waartoe dienen toch al die muggezifte- rijen", zegt de Poolsche generaal Sikorski. Hij kan zich niet indenken, dat men een grootsch probleem zoo kleinzielig kan be- peuteren. Het gevoel van sterk te staan blijkt ook uit het terugzenden van het Japansche pro test. Zondag jl. had de Japansche ambassa deur te Moskou, Togo, een protest over handigd aan den vice-volkscommissaris voor buitenlandsche zaken, inzake het von nis tegen de Japansche concessie-houders op het eiland Sachalin. In den vorm van een ultimatum werd in dit protest ver langd, dat vóór 18 Juli antwoord zou wor den gegeven. Moskou heeft echter op 17 Juli het protest aan den Japanschen ambas sadeur teruggezonden met de mededeeling, dat aangezien het bedreigingen bevat en den aard van een ultimatum heeft, het volkscommissariaat het niet kan aanvaar- desn en het derhalve zonder verdere over weging terugzendt. DANTZIG: Gouwleider Forster heeft een bezoek gebracht aan Berchtesgaden en ver telt thans bij zijn terugkeer te Dantzig, dat de Führer gezegd had, dat het Dant- zigsche probleem door onderhandelingen kon worden opgelost. Dat is weliswaar niets nieuws, want vroeger heeft Duitsch- land dat herhaaldelijk beweerd. Doch deze toon op dit oogenblik is toch anders dan wij den laatsten tijd gewend zijn. Zou het Het verleden en het heden van de „Action Frangaise". HET HERSTEL DER KATHOLIEKE EENHEID IN FRANKRIJK. De Congregatie van het H. Offi cie te Rome heeft verklaard, dat de veroordeeling van de „Action Frangaise" is opgeheven, nu deze beweging zich aan de richtlijnen der Kerk heeft onderworpen. En kele herinneringen aan het verle den en het heden van de „Action Frangaise" zijn in deze dagen zeer zeker actueel. Wat de meeste menschen buiten Frank rijk van de „Action Frangaise" weten, is, dat het een min of meer politieke bewe ging is, die streeft naar het herstel van de monarchie, en dit zelfs op zeer radicale wijze doet door te beweren, dat de mo narchie de eenigste regeeringsvorm, is, die Frankrijk er nog bovenop kan helpen. En voor velen komt dan aanstonds de vraag naar voren: waarom bemoeit de Kerk zich met deze politieke beweging? Heeft de Kerk zich soms ten gunste van de repu bliek uitgesproken? Het antwoord van deze vraag kan alleen gegeven worden, wanneer wij tevoren eens even het licht laten vallen op de ware gedaante van de „Action Frangaise" ten tijde van haar ver- oordeeling en in de periode die daaraan voorafging. Hoe het groeide. Rond het jaar 1900 vereenigde zich een groepje intellectueelen rondom de beken de schrijver Charles Maurras, onder meer Paul Bourget, Maurice Pujo en Léon Dau- det. In 1900 publiceerde Marras een werk, waarin hij tot de conclusie kwam dat de monarchie voor Frankrijk de beste staats vorm zou zijn. Het kleine groepje intellec tueelen groeide uit; er werd een beweging gesticht en een tijdschrift (later een dag blad), beiden onder den naam „Action Frangaise", uitgegeven. Meer en meer ver kondigde de beweging een overdreven na tionalisme. De leiders verkondigden niet alleen politieke stellingen betreffende de monarchie, maar zij gingen uit van het po- sivitisme. Hieronder verstaat men een wijsgeerig systeem, dat alleen rekening houdt met absoluut wetenschappelijk vast staande begrippen. De wijsgeerige stroo mingen van de „Action Frangaise" zouden niet veel nadeel hebben berokkend, als deze wijsgeerige afdeeling niet nauw verwant ware geweest aan de politieke leerstellin gen. Vele katholieken waren het, vooral in dien tijd van anticlerikale wetten in Frankrijk, niet eens met de politiek der Republiek. Zij sloten zich aan bij de „Ac tion Frangaise", omdat zij van een monar chie een nieuwe staatkundige orde ver wachtten. Zij lazen het blad van de „Ac tion Frangaise", waarin de leiders echter met hun valsche wijsbegeerte veel schade toebrachten aan de Katholieke Kerk. Langzaam maar zeker sijpelden immers deze verkeerde beginselen door, terwijl vele katholieken in het geheel niet wis ten, dat zij feitelijk bij een anti-katholieke beweging waren aangesloten. De eerste veroordeeling. In Januari 1914 werd de „Action Fran gaise" voor de eerste maal voor katholie ken verboden. In hetzelfde jaar echter werd dit verbod opgeheven, omdat het Episcopaat door de snelle gang der ge beurtenissen verrast was, en- een uitstel aan Rome had gevraagd en verkregen. Van dit uitstel kwam intusschen voor langen tijd afstel, omdat de wereldoorlog kort daarop uitbrak. De nationale eenheid nam alle denken in beslag, en men kan spreken van een Godsvrede in dien tijd. Het valt zeer zeker te betreuren dat de leiders van de „Action Frangaise" de waarschuwing van 1914, die aan duidelijk heid niets te wenschen overliet, niet ter harte hebben genomen. De strekking van de beweging veranderde niet. Het tijdelijke werd vooropgesteld, het geestelijke kwam op de tweede plaats. De Fransche bis schoppen maakten zich ongerust. Met goe de woorden viel weinig te doen, en ver schillende bisschopper; ontraadden de be weging aan hun geloovigen. De tweede veroordeeling. Ook dit was niet voldoende geweest. Tegen het einde van het jaar 1926 volgde een nieuwe veroordeeling door Rome. Aan degenen, die lid bleven, zouden de Sacra menten geweigerd worden. Het blad „Ac tion Frangaise" werd op de Index geplaatst. lot Hitier zijn doorgedrongen, dat de kwes tie Dantzig niet zoo gemakkelijk kan wor den geregeld als die van de Anschluss of het Sudetenland? Zou deze zwaluw misschien de voorbede zijn van een minder dreigende houding? Wij zullen het moeten afwachten. De mi litaire maaregelen van Frankrijk en En geland zijn erop gericht om Duitschland ervan te overtuigen, dat het den beiden regeeringen ernst is. Het adagium „wie den vrede wil, bereide zich ten oorlog" doet weer opgeld. De onderwerping, d; noodig was geweest om het verbod spoedig op te heffen, bleef uit. De leiders gingen zich te buiten aan heftige polemieken tegen het Vaticaan, en uiterst scherp kwam het anti-katholicisme aan den dag.. Men schreef dat de Paus verkeerd was voorgelicht, welke stelling niet gehand haafd kon worden toen Zijne Heiligheid Paus Pius XI zelf verklaarde, dat hij iede- ren morgen met een potlood in de hand het Fransche blad „Action Frangaise" las, om zich persoonlijk te overtuigen van de ver- derrelijke theorieën van Maurras. Priesters en kloosterlingen zouden streng gestraft worden, als zij weigerden zich aan Rome te onderwerpen door lid te blijven van de „Action Frangaise". Vele katholieke leeken hebben zich onder worpen, hoewel er altijd een aantal ge weest is dat zich niet met het verbod kon vereenigingen, en zich aldus heeft afge scheiden van Rome. De lastercampagne van de „Action Frangaise" tegen de Paus, de Pauselijke Staatssecretaris en de Nuntius te Parijs haalde weinig uit. De kentering. Na jaren van strijd is er eindelijk een kentering gekomen. Na 1930 heeft de „Action Frangaise" er zich op toegelegd te laten zien, hoeveel punten zij met de Ka tholieke Leer gemeen hadden. Vooral in de jaren 1937 en 1938 was er in het blad en in de beweging geen spoor van anti-katho lieke strekking meer te ontdekken. De lei ders gaven gaven openlijk toe, dat zij zich vergist hadden in de leer. De politieke zijde staat immers buiten de strijd. Het blad „Action Frangaise" werd een van de voornaamste strijders voor de verwezenlij king van de Pauselijke Encyclieken. Vanzelf sprekend heeft dit een eigenaardige situatie geschapen. Het is meermalen voorgekomen, dat de „Action Frangaise" hoogstaande ka tholieke geestelijken en leeken berispte, omdat zij zich bij hun houding niet geheel en al richtten naar de Pauselijke ency clieken. In November 1938 en in Juni 1939 werd een schrijven gezonden aan den Paus van Rome. In het eerste schrijven aan Pius XI werd de onderwerping van de „Action Frangaise" aan de richtlijnen der Kerk op doctrinair gebied aangeboden. In het twee de schrijven aan Pius XII heeft de „Action Frangaise" zijn aanhankelijkheid aan Rome nogmaals betuigd en tevens de waarbor gen gegeven, dat fouten als in het ver leden, niet meer zouden geschieden. Nu de onderwerping op geestelijk gebied is geschied, is er geen reden meer voor Rome om de beweging te veroordeelen, en zoo is het verbod van de „Action Frangaise" nu opgeheven. Nogmaals dient er echter de nadruk op gevestigd te worden, dat de politieke zij de van de „Action Frangaise" de Kerk niet raakt. Zij heeft de beweging verboden in 1914 en in 1926, omdat de geestelijke leer stellingen absoluut onvereenigbaar waren met de kerkelijke richtlijnen. Hieraan is nu voldoening gegeven, en het is voor ons Katholieken een vreugde, dat deze zonen zijn teruggekeerd tot de ware schaapstal, tot den Eenen Herder. NEEMT U DEEL AAN PROCESSIES? En bent U lid van de Derde Orde? De „Osservatore Romano" meldt, dat het Centraal Nationaal Socialistisch Bureau voor Onderwijzers (Gauamt für Erzieher) in Opper-Beieren op 2 Juni een vertrouwe lijk rondschrijven heeft gericht aan de Directeuren van de Onderwijsbureaux in de verschillende districten en aan de meest vertrouwde leden van den Nationaal Socia- listischen Onderwijsbond waarin zy om de invulling van een vragenlijst verzochten In deze vragenlijst moest worden ingevuld, welke onderwijzers van het district nog deelnamen aan godsdienstige processies. Eveneens werd gevraagd, wat de genoem de Directeuren dachten van het doel en de verspreiding van de Derde Orde van den H. Franciscus en welke onderwijzers lid waren van deze godsdienstige vereeni gingen. DE BETOOGINGEN TEGEN KARDINAAL INNITZER De Osservatore Romano maakt voor den eersten keer melding van onlangs te Koe- nigsbrunn (beneden Oostenrijk) tegen Kar dinaal Innitzer gehouden betoogingen. Het blad verklaart, dat reeds in den nacht van 1 op 2 Juli met steenen was gegooid naar een pastorie, waar de kardinaal een bezoek had gebracht. Den volgenden middag omstreeks vier uur, na afloop van een godsdienstige plech tigheid in de kerk van Koenigsbrunn heb ben ingeveer 30 jonge lieden den Kardinaal aangevallen en met bedorven eieren be kogeld. Een der aanvallers pakte den kardi naal zelfs bij den schouders, doch priesters kwamen krachtig tussChenbeiden en slaag den er in den kardinaal te ontzetten, die de pastorie kon bereiken. Pas tegen 7 uur 's avonds, aldus de Osservatore, kwam de politie om den persoon van den Kardinaal te bewaken. De incidenten hebben hevige verontwaardiging gewekt bij de bevolking. Aan boord 110 passagiers en lading chilisa'peler. OP DEN STILLEN OCEAAN. Aan boord van het Japansche schip „Bokuyo Maru", diat 18.000 ton meet, is brand uitgebroken. Het sdhip heeft al- dius luiden de eerste berichten uit Tokio 110 passagiers aan boord en een lading ohilisalpeter. Het bevindt zich midden in den Stillen Oceaan. Men vreest voor een ernstige ontploffing, indien de lading in brand geraakt. Nadier wordt gemeld: Het nieuws van den brand werd om zes uur vanochtend (Tokioter tijd) draadloos ontvangen en sindsdien werd niets meer vernomen. Het eenige wat bekend is, is dat het vuur ontstaan is in ruim vier. Daar men er niet in geslaagd was in ver binding met het brandende schip te komen, heeft het radiostation van Tsjosji alle zich in de buurt ophoudende schepen verzocht assistentie te verleen en. De laatste positie van de „Bokuyo Maru" was, naar men gelooft, ongeveer 1000 mijl ten Oosten van Tsjpsji, op ongeveer 870 imijl vain het meest Oostelijk gelegen punt der Japansche kust. Het sdhip was van Los Angeles met 110 passagiers en een bemanning van 102 kop pen op weg naar Yokohama. Het hoofdkantoor van de reederij ver onderstelt,dat het vuur ontstaan is door zelfontbranding van kopererts, dat een deel der lading uitmaakt. Volgens een bericht van Domei bevond het sdhip zich brandende op 159 gr. 8 min. OL en 38 gr. NB.. Op 27 .Mei was de „Bokuyo Maru" van Valparaiso (Chili) vertrokken en op 2 Juli van Los Angeles, nadat nog eenige havens waren aangedaan om koper en katoen te Iaden. 108 leden der bemanning opgepikt? Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit San Francisco, dat daar draadloos bericht is ontvangen van het Amerikaansche tank schip „Associated", volgens hetwelk de „Bokuyo Maru" op 1125 mijl ten Oosten van Yokohama, na een ontploffing aan boord, is gezonken. De „Associated" zou volgens dit bericht 108 leden der bemanning hebben opgepikt. Twee leden der bemanning worden nog vermist. (Dit bericht maakt dus geen melding van passagiers, Red. A.N.P.). TOKIO, 18 Juli. (A.N.P.) Ook het Duitsche Nieuwsbureau maakt thans mel ding van het feit, dat zich talrijke passa giers aan boord bevonden van de „Bokuyo Maru". Men houdt er rekening mede, dat onge veer 300 personen door de ramp getroffen zijn. Aangezien de „Associated" slechts ge meld heeft, dat 108 opvarenden zijn gered, zou dus het lot van ongeveer 200 personen nog onzeker zijn. Men vreest voor hen het ergste. 15 DOODEN, ACHTTIEN GEWONDEN Uit Swinemuende, wordt gemeld, dat aan boord van het stoomschip „Berlin" (17.000 ton) zich gisteravond op ongeveer 15 mijl uit de kust een ketelontploffing heeft voorgedaan. Er bevonden zich geen passagiers aan boord. Bij het ongeluk zijn 15 personen om het leven gekomen en 18 gewond. CIANO UIT SPANJE VERTROKKEN. MALAGA, 18 Juli (A.N.P.) Vóór zijn vertrek uit Spanje heeft Ciano tegenover een vertegenwoordiger van het officieele nieuwsbureau Efe verklaard: „Tijdens mijn reis heb ik het bewijs gezien van den broederlijken geest, welke onze beide lan den vereenigt. Ik geloof in de bestemming van Spanje, daar het geleid wordt door een man met een levendige intelligentie. Ik heb in het bijzonder het optimisme en ver trouwen opgemerkt, dat in het Spaansche volk leeft. De jeugdorganisaties van de Auxilio Social zijn modelorganisaties in het Span je van generaal Franco en zij verdienen allen lof". DII nummer beslaat uit drie bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland Chamberlain over de situatie in het Ver re Oosten. (2de blad). Moskou wijst een Japansch ultimatum van de hand. (2de blad). De spanning rondom Dantzig. (2de blad). Fransche en Britsche luchtvloten boven elkanders grondgebied. (2de blad). Wordt de actie van het Iersche Republi- keinsche Leger door het buitenland finan- tieel gesteund? (2de blad). Binnenland Hooger opbrengst Rijksmiddelen in het eerste half jaar. (1ste glad). Geen nieuws betreffende de kabinetscri sis. (1ste blad). LANDBOUWER TE ETTEN GEDOOD. Gistermiddag woedde boven Westpol der bij Etten een hevig onweer. De 21-ja- rige landbouwerszoon J. V. d. Borst, uit de buurtschap Atterlaken onder Leur, die in den polder werkte, schuilde onder een struik aan den slootkant. Hij werd door den bliksem getroffen en viel voorover in de sloot, waar eenige uren later zijn lijk gevonden werd. Een medicus constateer de, dat de dood tengevolge van den blik sem was ingetreden. NOG EEN SLACHTOFFER DOOD OP HET VELD GEVONDEN. Gistermiddag is de twintigjarige boeren knecht D. Westerhof in het veld aan den Pesesrweg te Dwingelo, door den bliksem getroffen en gedood. Men vond hem voor over liggend onder een boschje, waar hij vermoedelijk een schuilplaats had gezocht tijdens het noodweer. NOORD-LIMBURG HAD VEEL TE LIJDEN. Ook boven Noord-Limburg heeft gister middag een zwaar onweer gewoed, waar bij de bliksem op verschilende plaatsen is ingesalgen. Bij den Tegelschen weg te Venlo werd de ruim 70-jarige tuinier J. Hovens, die op het land werkte door den bliksem getrof fen; hij is in ernstigen toestand naar het ziekenhuis vervoerd. Op den Nieuw Goltenweg te Venlo richtte»de bliksem in het woonvertrek van de familie B. belangrijke schade aan. Alles werd kort en klein geslagen. Het telefoontoestel werd van den muur ge rukt en in stukken geslagen. Persoonlijke ongelukken kwamen niet voor. Te Overloon is de bliksem ingesla gen in de woning van de familie J., waar ruiten en inboedel werden vernield. Verzekering dekt de schade. ZWAAR WEER BOVEN OOST- GRONINGEN. Omstreeks negen uur gisteravond is, tij dens een kort maar zeer hevig onweer bo ven Oost-Groningen, de bliksem geslagen in de groote stroobulten, staande achter de strookartonfabriek De Union te Oude Pekela. Het vuur breidde zich, aangewakkerd door den krachtigen zuidwestenwind, snel uit, waardoor na korten tijd drie millioen kilogram stroo in lichter laaie stond. De brandweer van Oude en Nieuwe Pe kela wist het vuur tot de stoobulten.te lo- caliseeren. Het nablusschen van het smeu lende stoo nam eenige uren in beslag. DAK VAN EEN HUIS TE VELSEN GERUKT. Te Velsen is bij een hevig on weder d« bliksem geslagen in een woning aan d« Starrenboschstraat. Een groot deel vai het dak werd van het huis gerukt. De be woners, die thuis waren, bleven onge deercL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1