Japansch schip
in brand.
Ketelontploffing op
Duitsch schip.
De bliksem jaagt
door het land
DINSDAG 18 JULI 1939
30ste Jaargang No. 9390
3)e Êcld^h^Somcmt
Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Antirev. en Katholieken
Op het oogenblik, waarop wij dit schrij
ven, ligt de oplossing van de Kabinetscri
sis nog in het duister. En 't zal nog wel 'n
paar dagen duren, meenen we, voordat er
klaarheid is gekomen.
De oplossing van de Kabinetscrisis kan
brengen een van-elkaar-gaan van katho
lieken en antirevolutionairen. Dat kan,
en, als er geen eerlijke overeenstemming
wordt verkregen, zal 't ook moeten.
Juist het feit van een jaren-lange samen
werking stelt de eisch, dat die samenwer
king oprecht moet zijn óf moet worden
verbroken.
Hoe jammer zulk een verbreking ook
zou zijn, gezien de achter ons liggende
historie van een trouw bondgenootschap,
gebaseerd op eenzelfde streven! Gisteren
maakte de (A.R.) „Rotterdammer" ter
loops de juiste opmerking:
Christelijk-sociale actie van roomsch
katholieke zijde liep parallel met die
van orthodoxe protestanten: Talma en
Aalberse waren tegelijkertijd voor
mannen op dit gebied; Kuyper en
Schaepman hadden de grondslagen
gelegd. Ieder op eigen geloofsbasis,
maar met gelijke overtuiging.
Als de Katholieken en Antirevolutio
nairen van elkaar gaan, als gevolg van de
Kabinetscrisis, dan moge 't zijn een tij
delijke scheiding!
Groote gezinnen
en belastingen.
In het artikel van de (A.-R.) „Rotter
dammer", waaraan wij de boven-geciteer-
de uitlating ontleenen, wordt opgekomen
tegen overdreven eischen van katho
lieke zijde wat betreft het groote gezin.
Van die overdrijving, aldus het anti-rev.
orgaan, is een symptoom, „dat in enkele
gemeenten een reductie op de tarieven
van gas, electriciteit en water wordt gege
ven aan groote gezinnen, ongeacht hun
financieele draagkracht."
Wij verschillen in dit opzicht radicaal
van meening met het anti-rev. blad!
De reductie op de tarieven van gas, elec
triciteit en water indirecte belastingen!
bepleiten wij, omdat de indirecte be
lastingen, zoo mogelijk, evenals de directe
belastingen, naar draagkracht moe
ten worden geheven.
De financieele draagkracht van groote
gezinnen is, als algemeene regel, kleiner,
dan die van kleine gezinnen even
zeer bij hoogere als bij lagere inkomens.
En daarom bepleiten wij, rekening te
houden in de belastingheffing met de ge
zinsgrootte niet alleen bij lagere
inkomens maar ook bij hoogere.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
MOSKOU: In tegenstelling met Engeiand
voelt Rusland zich thans vrij sterk. Dat
blijkt uit de tergende langzaamheid, waar
mee te Moskou de onderhandelingen over
de aansluiting van Rusland bij het Britsche
vredesfront worden gevoerd. Er is gisteren
weer een bespreking met Molotof gevoerd,
maar men .schijnt niet opgeschoten te zijn.
„Waartoe dienen toch al die muggezifte-
rijen", zegt de Poolsche generaal Sikorski.
Hij kan zich niet indenken, dat men een
grootsch probleem zoo kleinzielig kan be-
peuteren.
Het gevoel van sterk te staan blijkt ook
uit het terugzenden van het Japansche pro
test.
Zondag jl. had de Japansche ambassa
deur te Moskou, Togo, een protest over
handigd aan den vice-volkscommissaris
voor buitenlandsche zaken, inzake het von
nis tegen de Japansche concessie-houders
op het eiland Sachalin. In den vorm van
een ultimatum werd in dit protest ver
langd, dat vóór 18 Juli antwoord zou wor
den gegeven. Moskou heeft echter op 17
Juli het protest aan den Japanschen ambas
sadeur teruggezonden met de mededeeling,
dat aangezien het bedreigingen bevat en
den aard van een ultimatum heeft, het
volkscommissariaat het niet kan aanvaar-
desn en het derhalve zonder verdere over
weging terugzendt.
DANTZIG: Gouwleider Forster heeft een
bezoek gebracht aan Berchtesgaden en ver
telt thans bij zijn terugkeer te Dantzig,
dat de Führer gezegd had, dat het Dant-
zigsche probleem door onderhandelingen
kon worden opgelost. Dat is weliswaar
niets nieuws, want vroeger heeft Duitsch-
land dat herhaaldelijk beweerd. Doch deze
toon op dit oogenblik is toch anders dan
wij den laatsten tijd gewend zijn. Zou het
Het verleden en het
heden van de
„Action Frangaise".
HET HERSTEL DER KATHOLIEKE
EENHEID IN FRANKRIJK.
De Congregatie van het H. Offi
cie te Rome heeft verklaard, dat
de veroordeeling van de „Action
Frangaise" is opgeheven, nu deze
beweging zich aan de richtlijnen
der Kerk heeft onderworpen. En
kele herinneringen aan het verle
den en het heden van de „Action
Frangaise" zijn in deze dagen zeer
zeker actueel.
Wat de meeste menschen buiten Frank
rijk van de „Action Frangaise" weten, is,
dat het een min of meer politieke bewe
ging is, die streeft naar het herstel van de
monarchie, en dit zelfs op zeer radicale
wijze doet door te beweren, dat de mo
narchie de eenigste regeeringsvorm, is, die
Frankrijk er nog bovenop kan helpen. En
voor velen komt dan aanstonds de vraag
naar voren: waarom bemoeit de Kerk zich
met deze politieke beweging? Heeft de
Kerk zich soms ten gunste van de repu
bliek uitgesproken? Het antwoord van
deze vraag kan alleen gegeven worden,
wanneer wij tevoren eens even het licht
laten vallen op de ware gedaante van de
„Action Frangaise" ten tijde van haar ver-
oordeeling en in de periode die daaraan
voorafging.
Hoe het groeide.
Rond het jaar 1900 vereenigde zich een
groepje intellectueelen rondom de beken
de schrijver Charles Maurras, onder meer
Paul Bourget, Maurice Pujo en Léon Dau-
det. In 1900 publiceerde Marras een werk,
waarin hij tot de conclusie kwam dat de
monarchie voor Frankrijk de beste staats
vorm zou zijn. Het kleine groepje intellec
tueelen groeide uit; er werd een beweging
gesticht en een tijdschrift (later een dag
blad), beiden onder den naam „Action
Frangaise", uitgegeven. Meer en meer ver
kondigde de beweging een overdreven na
tionalisme. De leiders verkondigden niet
alleen politieke stellingen betreffende de
monarchie, maar zij gingen uit van het po-
sivitisme. Hieronder verstaat men een
wijsgeerig systeem, dat alleen rekening
houdt met absoluut wetenschappelijk vast
staande begrippen. De wijsgeerige stroo
mingen van de „Action Frangaise" zouden
niet veel nadeel hebben berokkend, als deze
wijsgeerige afdeeling niet nauw verwant
ware geweest aan de politieke leerstellin
gen. Vele katholieken waren het, vooral
in dien tijd van anticlerikale wetten in
Frankrijk, niet eens met de politiek der
Republiek. Zij sloten zich aan bij de „Ac
tion Frangaise", omdat zij van een monar
chie een nieuwe staatkundige orde ver
wachtten. Zij lazen het blad van de „Ac
tion Frangaise", waarin de leiders echter
met hun valsche wijsbegeerte veel schade
toebrachten aan de Katholieke Kerk.
Langzaam maar zeker sijpelden immers
deze verkeerde beginselen door, terwijl
vele katholieken in het geheel niet wis
ten, dat zij feitelijk bij een anti-katholieke
beweging waren aangesloten.
De eerste veroordeeling.
In Januari 1914 werd de „Action Fran
gaise" voor de eerste maal voor katholie
ken verboden. In hetzelfde jaar echter
werd dit verbod opgeheven, omdat het
Episcopaat door de snelle gang der ge
beurtenissen verrast was, en- een uitstel
aan Rome had gevraagd en verkregen. Van
dit uitstel kwam intusschen voor langen
tijd afstel, omdat de wereldoorlog kort
daarop uitbrak. De nationale eenheid nam
alle denken in beslag, en men kan spreken
van een Godsvrede in dien tijd.
Het valt zeer zeker te betreuren dat de
leiders van de „Action Frangaise" de
waarschuwing van 1914, die aan duidelijk
heid niets te wenschen overliet, niet ter
harte hebben genomen. De strekking van
de beweging veranderde niet. Het tijdelijke
werd vooropgesteld, het geestelijke kwam
op de tweede plaats. De Fransche bis
schoppen maakten zich ongerust. Met goe
de woorden viel weinig te doen, en ver
schillende bisschopper; ontraadden de be
weging aan hun geloovigen.
De tweede veroordeeling.
Ook dit was niet voldoende geweest.
Tegen het einde van het jaar 1926 volgde
een nieuwe veroordeeling door Rome. Aan
degenen, die lid bleven, zouden de Sacra
menten geweigerd worden. Het blad „Ac
tion Frangaise" werd op de Index geplaatst.
lot Hitier zijn doorgedrongen, dat de kwes
tie Dantzig niet zoo gemakkelijk kan wor
den geregeld als die van de Anschluss of het
Sudetenland?
Zou deze zwaluw misschien de voorbede
zijn van een minder dreigende houding?
Wij zullen het moeten afwachten. De mi
litaire maaregelen van Frankrijk en En
geland zijn erop gericht om Duitschland
ervan te overtuigen, dat het den beiden
regeeringen ernst is. Het adagium „wie
den vrede wil, bereide zich ten oorlog"
doet weer opgeld.
De onderwerping, d; noodig was geweest
om het verbod spoedig op te heffen, bleef
uit. De leiders gingen zich te buiten aan
heftige polemieken tegen het Vaticaan, en
uiterst scherp kwam het anti-katholicisme
aan den dag..
Men schreef dat de Paus verkeerd was
voorgelicht, welke stelling niet gehand
haafd kon worden toen Zijne Heiligheid
Paus Pius XI zelf verklaarde, dat hij iede-
ren morgen met een potlood in de hand het
Fransche blad „Action Frangaise" las, om
zich persoonlijk te overtuigen van de ver-
derrelijke theorieën van Maurras. Priesters
en kloosterlingen zouden streng gestraft
worden, als zij weigerden zich aan Rome te
onderwerpen door lid te blijven van de
„Action Frangaise".
Vele katholieke leeken hebben zich onder
worpen, hoewel er altijd een aantal ge
weest is dat zich niet met het verbod kon
vereenigingen, en zich aldus heeft afge
scheiden van Rome. De lastercampagne van
de „Action Frangaise" tegen de Paus, de
Pauselijke Staatssecretaris en de Nuntius te
Parijs haalde weinig uit.
De kentering.
Na jaren van strijd is er eindelijk een
kentering gekomen. Na 1930 heeft de
„Action Frangaise" er zich op toegelegd te
laten zien, hoeveel punten zij met de Ka
tholieke Leer gemeen hadden. Vooral in de
jaren 1937 en 1938 was er in het blad en
in de beweging geen spoor van anti-katho
lieke strekking meer te ontdekken. De lei
ders gaven gaven openlijk toe, dat zij zich
vergist hadden in de leer. De politieke
zijde staat immers buiten de strijd. Het
blad „Action Frangaise" werd een van de
voornaamste strijders voor de verwezenlij
king van de Pauselijke Encyclieken. Vanzelf
sprekend heeft dit een eigenaardige situatie
geschapen. Het is meermalen voorgekomen,
dat de „Action Frangaise" hoogstaande ka
tholieke geestelijken en leeken berispte,
omdat zij zich bij hun houding niet geheel
en al richtten naar de Pauselijke ency
clieken.
In November 1938 en in Juni 1939 werd
een schrijven gezonden aan den Paus van
Rome. In het eerste schrijven aan Pius XI
werd de onderwerping van de „Action
Frangaise" aan de richtlijnen der Kerk op
doctrinair gebied aangeboden. In het twee
de schrijven aan Pius XII heeft de „Action
Frangaise" zijn aanhankelijkheid aan Rome
nogmaals betuigd en tevens de waarbor
gen gegeven, dat fouten als in het ver
leden, niet meer zouden geschieden.
Nu de onderwerping op geestelijk gebied
is geschied, is er geen reden meer voor
Rome om de beweging te veroordeelen, en
zoo is het verbod van de „Action Frangaise"
nu opgeheven.
Nogmaals dient er echter de nadruk op
gevestigd te worden, dat de politieke zij
de van de „Action Frangaise" de Kerk niet
raakt. Zij heeft de beweging verboden in
1914 en in 1926, omdat de geestelijke leer
stellingen absoluut onvereenigbaar waren
met de kerkelijke richtlijnen.
Hieraan is nu voldoening gegeven, en
het is voor ons Katholieken een
vreugde, dat deze zonen zijn teruggekeerd
tot de ware schaapstal, tot den Eenen
Herder.
NEEMT U DEEL AAN PROCESSIES?
En bent U lid van de Derde Orde?
De „Osservatore Romano" meldt, dat het
Centraal Nationaal Socialistisch Bureau
voor Onderwijzers (Gauamt für Erzieher)
in Opper-Beieren op 2 Juni een vertrouwe
lijk rondschrijven heeft gericht aan de
Directeuren van de Onderwijsbureaux in
de verschillende districten en aan de meest
vertrouwde leden van den Nationaal Socia-
listischen Onderwijsbond waarin zy om
de invulling van een vragenlijst verzochten
In deze vragenlijst moest worden ingevuld,
welke onderwijzers van het district nog
deelnamen aan godsdienstige processies.
Eveneens werd gevraagd, wat de genoem
de Directeuren dachten van het doel en de
verspreiding van de Derde Orde van den
H. Franciscus en welke onderwijzers lid
waren van deze godsdienstige vereeni
gingen.
DE BETOOGINGEN TEGEN
KARDINAAL INNITZER
De Osservatore Romano maakt voor den
eersten keer melding van onlangs te Koe-
nigsbrunn (beneden Oostenrijk) tegen Kar
dinaal Innitzer gehouden betoogingen. Het
blad verklaart, dat reeds in den nacht van
1 op 2 Juli met steenen was gegooid naar
een pastorie, waar de kardinaal een bezoek
had gebracht.
Den volgenden middag omstreeks vier
uur, na afloop van een godsdienstige plech
tigheid in de kerk van Koenigsbrunn heb
ben ingeveer 30 jonge lieden den Kardinaal
aangevallen en met bedorven eieren be
kogeld. Een der aanvallers pakte den kardi
naal zelfs bij den schouders, doch priesters
kwamen krachtig tussChenbeiden en slaag
den er in den kardinaal te ontzetten, die de
pastorie kon bereiken. Pas tegen 7 uur
's avonds, aldus de Osservatore, kwam de
politie om den persoon van den Kardinaal
te bewaken. De incidenten hebben hevige
verontwaardiging gewekt bij de bevolking.
Aan boord 110 passagiers
en lading chilisa'peler.
OP DEN STILLEN OCEAAN.
Aan boord van het Japansche schip
„Bokuyo Maru", diat 18.000 ton meet, is
brand uitgebroken. Het sdhip heeft al-
dius luiden de eerste berichten uit Tokio
110 passagiers aan boord en een lading
ohilisalpeter. Het bevindt zich midden in
den Stillen Oceaan.
Men vreest voor een ernstige ontploffing,
indien de lading in brand geraakt.
Nadier wordt gemeld:
Het nieuws van den brand werd om zes
uur vanochtend (Tokioter tijd) draadloos
ontvangen en sindsdien werd niets meer
vernomen.
Het eenige wat bekend is, is dat het vuur
ontstaan is in ruim vier.
Daar men er niet in geslaagd was in ver
binding met het brandende schip te komen,
heeft het radiostation van Tsjosji alle zich
in de buurt ophoudende schepen verzocht
assistentie te verleen en.
De laatste positie van de „Bokuyo Maru"
was, naar men gelooft, ongeveer 1000 mijl
ten Oosten van Tsjpsji, op ongeveer 870 imijl
vain het meest Oostelijk gelegen punt der
Japansche kust.
Het sdhip was van Los Angeles met 110
passagiers en een bemanning van 102 kop
pen op weg naar Yokohama.
Het hoofdkantoor van de reederij ver
onderstelt,dat het vuur ontstaan is door
zelfontbranding van kopererts, dat een deel
der lading uitmaakt.
Volgens een bericht van Domei bevond
het sdhip zich brandende op 159 gr. 8 min.
OL en 38 gr. NB..
Op 27 .Mei was de „Bokuyo Maru" van
Valparaiso (Chili) vertrokken en op 2 Juli
van Los Angeles, nadat nog eenige havens
waren aangedaan om koper en katoen te
Iaden.
108 leden der bemanning opgepikt?
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
San Francisco, dat daar draadloos bericht
is ontvangen van het Amerikaansche tank
schip „Associated", volgens hetwelk de
„Bokuyo Maru" op 1125 mijl ten Oosten
van Yokohama, na een ontploffing aan
boord, is gezonken.
De „Associated" zou volgens dit bericht
108 leden der bemanning hebben opgepikt.
Twee leden der bemanning worden nog
vermist.
(Dit bericht maakt dus geen melding van
passagiers, Red. A.N.P.).
TOKIO, 18 Juli. (A.N.P.) Ook het
Duitsche Nieuwsbureau maakt thans mel
ding van het feit, dat zich talrijke passa
giers aan boord bevonden van de „Bokuyo
Maru".
Men houdt er rekening mede, dat onge
veer 300 personen door de ramp getroffen
zijn. Aangezien de „Associated" slechts ge
meld heeft, dat 108 opvarenden zijn gered,
zou dus het lot van ongeveer 200 personen
nog onzeker zijn. Men vreest voor hen het
ergste.
15 DOODEN, ACHTTIEN GEWONDEN
Uit Swinemuende, wordt gemeld, dat
aan boord van het stoomschip „Berlin"
(17.000 ton) zich gisteravond op ongeveer
15 mijl uit de kust een ketelontploffing
heeft voorgedaan. Er bevonden zich geen
passagiers aan boord.
Bij het ongeluk zijn 15 personen om het
leven gekomen en 18 gewond.
CIANO UIT SPANJE VERTROKKEN.
MALAGA, 18 Juli (A.N.P.) Vóór zijn
vertrek uit Spanje heeft Ciano tegenover
een vertegenwoordiger van het officieele
nieuwsbureau Efe verklaard: „Tijdens mijn
reis heb ik het bewijs gezien van den
broederlijken geest, welke onze beide lan
den vereenigt. Ik geloof in de bestemming
van Spanje, daar het geleid wordt door een
man met een levendige intelligentie. Ik
heb in het bijzonder het optimisme en ver
trouwen opgemerkt, dat in het Spaansche
volk leeft.
De jeugdorganisaties van de Auxilio
Social zijn modelorganisaties in het Span
je van generaal Franco en zij verdienen
allen lof".
DII nummer beslaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Chamberlain over de situatie in het Ver
re Oosten. (2de blad).
Moskou wijst een Japansch ultimatum
van de hand. (2de blad).
De spanning rondom Dantzig. (2de blad).
Fransche en Britsche luchtvloten boven
elkanders grondgebied. (2de blad).
Wordt de actie van het Iersche Republi-
keinsche Leger door het buitenland finan-
tieel gesteund? (2de blad).
Binnenland
Hooger opbrengst Rijksmiddelen in het
eerste half jaar. (1ste glad).
Geen nieuws betreffende de kabinetscri
sis. (1ste blad).
LANDBOUWER TE ETTEN GEDOOD.
Gistermiddag woedde boven Westpol
der bij Etten een hevig onweer. De 21-ja-
rige landbouwerszoon J. V. d. Borst, uit
de buurtschap Atterlaken onder Leur, die
in den polder werkte, schuilde onder een
struik aan den slootkant. Hij werd door
den bliksem getroffen en viel voorover in
de sloot, waar eenige uren later zijn lijk
gevonden werd. Een medicus constateer
de, dat de dood tengevolge van den blik
sem was ingetreden.
NOG EEN SLACHTOFFER DOOD OP
HET VELD GEVONDEN.
Gistermiddag is de twintigjarige boeren
knecht D. Westerhof in het veld aan den
Pesesrweg te Dwingelo, door den bliksem
getroffen en gedood. Men vond hem voor
over liggend onder een boschje, waar hij
vermoedelijk een schuilplaats had gezocht
tijdens het noodweer.
NOORD-LIMBURG HAD VEEL TE
LIJDEN.
Ook boven Noord-Limburg heeft gister
middag een zwaar onweer gewoed, waar
bij de bliksem op verschilende plaatsen
is ingesalgen.
Bij den Tegelschen weg te Venlo werd
de ruim 70-jarige tuinier J. Hovens, die op
het land werkte door den bliksem getrof
fen; hij is in ernstigen toestand naar het
ziekenhuis vervoerd.
Op den Nieuw Goltenweg te Venlo
richtte»de bliksem in het woonvertrek
van de familie B. belangrijke schade aan.
Alles werd kort en klein geslagen. Het
telefoontoestel werd van den muur ge
rukt en in stukken geslagen. Persoonlijke
ongelukken kwamen niet voor.
Te Overloon is de bliksem ingesla
gen in de woning van de familie J.,
waar ruiten en inboedel werden vernield.
Verzekering dekt de schade.
ZWAAR WEER BOVEN OOST-
GRONINGEN.
Omstreeks negen uur gisteravond is, tij
dens een kort maar zeer hevig onweer bo
ven Oost-Groningen, de bliksem geslagen
in de groote stroobulten, staande achter
de strookartonfabriek De Union te Oude
Pekela.
Het vuur breidde zich, aangewakkerd
door den krachtigen zuidwestenwind, snel
uit, waardoor na korten tijd drie millioen
kilogram stroo in lichter laaie stond.
De brandweer van Oude en Nieuwe Pe
kela wist het vuur tot de stoobulten.te lo-
caliseeren. Het nablusschen van het smeu
lende stoo nam eenige uren in beslag.
DAK VAN EEN HUIS TE VELSEN
GERUKT.
Te Velsen is bij een hevig on weder d«
bliksem geslagen in een woning aan d«
Starrenboschstraat. Een groot deel vai
het dak werd van het huis gerukt. De be
woners, die thuis waren, bleven onge
deercL