DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Dr. Colijn opnieuw formateur
R.K. WERKLIEDENVERBOND
BINNENLAND
DONDERDAG 13 JULI 1939
30ste Jaargang No. 9386
3)e Ceidócli^öoma/itt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
VGRAVENHAGE, 13 Juli. De regeeringspersdienst meldt:
Mr. dr. D. A. P. N. Kooien heeft aan H. M. de Koningin verzocht van de op-
Iracht tot vorming van een Kabinet te mogen worden ontheven.
Hedenmorgen heeft Hare Majesteit dr. Colijn ontvangen en hem andermaal op
dracht gegeven tot vorming van een Kabinet. Dr. Colijn heeft verzocht deze nieu
we opdracht in beraad te mogen houden.
Dc Kabinetscrisis
Dr. Colijn opnieuw formateur.
Wat beteekent dit?
Het kan beteekenen, dat dr. Kooien ge
slaagd is in het wegnemen van obstakels,
die de vorming van een kabinet door dr.
Colijn in den weg stonden; dat dr. Koo
ien de zittende katholieke ministers en dr.
Colijn tot elkaar heeft gebracht, en dat hij
hiermede, zijn taak als geëindigd be
schouwt. Dr. Colijn zou dan, als deze ver
onderstelling juist is, met het huidige, de-
missionnaire kabinet min of meer gere
construeerd opnieuw van wal kunnen
steken.
Het kan ook beteekenen, dat dr. Koo
ien in zijn pogingen niet is geslaagd, en
De voorzitter van de Eerste Kamer, mr.
W. L. baron de Vos van Steenwijk, heeft
zich gisteravond naar de Koningin op den
Ruigenhoek begeven.
Het bezoek van Baron de Vos van Steen-
wijk duurde van kwart over acht tot kwart
voor 11.
dat dr. Colijn nu een opdracht krijgt, om
over het bestaande geschil heen een nieuw
kabinet te vormen, met of desnoods zon
der katholieken. Dat kan óók de betee-
kenis van deze nieuwe opdracht zijn.
Vast staat wel, naar 't schijnt, dat
dr. Colijn nu de opdracht zal ten uitvoer
brengen. Als dit niet vaststond, zou, ons
inziens, Hare Majesteit deze hem niet ten
tweede male hebben verstrekt.
Stichting van een rust-vacantieoord
De poUtie en het verkeer
Een der meest verantwoordelijke functies
van de politie is de regeling van en het toe
zicht op het verkeer.
Wij bedoelen hiermede niet: het maar
luk-raak opmaken van bekeuringen, waar
men geringe overtredingen van kleinere
verkeers-voorschriften constateert.
Dat kan de eerste de beste onontwikkel
de jongen, die vandaag politie-agent wordt,
morgen ook doen.
Wij bedoelen het voorkomen van onge
lukken door aanwijzingen, en het onder
richten van het publiek door raadgevin
gen en min of meer strenge waar
schouwingen.
Een waarschuwing zit ook vast aan een
prcces-verbaal, aan een bekeuring. Maar
men kan ook een waarschuwing geven,
zonder daarvoor den vorm van proces
verbaal te kiezen, ook al had men
laatste rechtens kunnen doen. Een politie
corps, dat zijn taak met verstand en be
leid uitvoert, is spaarzaam met het opma
ken van proces-verbaal bij kleinere, fei
telijk gevaarlooze en onbewust begane
verkeers-overtredingen.
Streng zal diezelfde politie echtef optre
den tegen ernstige, klaarblijkelijk met
brutale roekeloosheid of onverschilligheid
begane verkeers-overtredingen.
Talrijk zijn in een stad als Leiden de be
keuringen van verkeers-overtredingen van
onschuldigen en vrijwel onschuldigen aard.
Maar auto's rennen door onze stad ook door
de drukste verkeerspunten met een veel
te snelle vaart, terwijl de politie er geen
acht op slaat, er niets tegen doet.
De sombere K. N. A. C.-lijst, op deze pa
gina, vermeldt 65 dooden en 500 zwaar ge
wonden in één maand tengevolge van het
verkeer.
Er is op den weg, in de straten in de
steden een opvoedend toezicht noo-
dig. Een opvoedend toezicht geen
toezicht, dat zich beperkt tot het plomp
en grof opmaken van proces-verbaal, zon
der meer. Aan dat opvoedend toezicht ont
breekt veel, héél veel.
WEER EEN RECORD.
In Mei 65 dooden en 500 ernstig
gewonden.
Het snelverkeer eischte in Mei van
dit jaar, blijkens de voorloopige cijfers
van het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek, 65 dooden en 500 ernstige ge
wonden, tegen 49 dooden en 387 ge
wonden in Mei 1938. Zestien dooden
en 113 ernstig gewonden meer dit jaar.
Mei van dit jaar bracht een record aan
dooden en gewonden!
In de eerste vijf maanden van dit
jaar vielen 253 dooden en 1914 ernstig
gewonden.
Twee dooden en 245 ernstig gewon
den meer dan in de overeenkomstige
periode van het vorige jaar.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
ROME: Men trekt uit het aftreden van
Grandi als ambassadeur te Londen de con
clusie, dat Italië tegenover de West-Euro-
peesche mogendheden een halsstarriger
houding gaat aannemen. Uit Londen wordt
aan dit blad gemeld, dat Italië thans aan
-het hof van St. James zal worden vertegen
woordigd door- een diplomaat, die het vol
ledige vertrouwen van Ciano geniet, en dat
men twee namen noemt: Magistratie, zwa
ger van Ciano en Attolico, thans ambassa
deur te Berlijn en een dergenen, die het
stalen pact tot stand hebben gebracht.
Verontrustender nog zijn de berichten
ten aanzien van de uitwijzing der 250.000
Tirolers.
Men zou rond den Brenner voorbereidin
gen treffen voor belangrijke troepenbewe
gingen, die in het grootste geheim moeten
geschieden. Op het oogenblik zijn rond
Innsbruck en Graz in Oostenrijk Duitsche
troepen gelegerd, die uitgerust zijn voor
de koloniën. Deze troepen zouden zich ge-
reer maken om over den Brenner te trek
ken teneinde zich over Triest naar Libye
te begeven.
De „Epoque" meent, dat Duitschland en
Italië van het gebied van Bolzano een be
langrijk militair centrum willen maken en
dat zij troepen willen verplaatsen zonder
door buitenlandsche waarnemers gehinderd
te worden. De „Ordre" acht het niet uit
gesloten, dat Berlijn en Rome Joegoslavië
aansprakelijk zouden stellen voor een eyen-
tueele omzwenking van Bulgarije en uit in
verband hiermede vrees voor de onafhan
kelijkheid van Joegoslavië
BERLIJN: De Duitsche Pers is uitermate
boos geworden over de groote eskadervlucht
van het Britsche luchtwapen boven Frank
rijk en doet zijn best te bewijzen, dat het
Engelsche luchteskader in het niet ver
zinkt bij hetDuitsche en voor het laat
ste, zoo het ernst wordt, een gemakkelijke
prooi zal zijn. Waaruit moge worden ge
concludeerd, dat Duitschland Engeland's
bedoelingen begrepen heeft en dat is in
ieder geval geruststellend.
GROOTE BRAND IN BERKEL
ENSCHOT (N. B.)
DRIE HUIZEN IN ASCH GELEGD
Ji
Gisteravond zijn drie woningen
te Berkel Enschot door nog niet
bekende oorzaak in de asch gelegd.
Niets kon worden gered. De in
boedels waren niet verzekerd.
Omstreeks zeven uur sloegen de vlam
men uit het rieten dak van de woning van
B. Ambacht, gelegen aan der, weg naar
de Berkelsteeofabrieken. In een oogwenk
stond het geheele huis in lichter laaie.
De brandklokken werden geluid en van alle
kanten kwamen de menschen toegeschoten
Het anders zoo rustige dorpje geraakte in
rep en roer.
In de omgeving van de brandende woning
was men met de motorspuit bezig een aard
appelveld te bespuiten met loodarsenaal, ter
bestrijding' van den koloradokever. Deze
spuit werd onmiddellijk naar den brand
gedirigeerd. Inmiddels was ook de brand
weer ter plaatse en met alle beschikbare
middelen werd het vuur bestrijden. De
In de gisteren voortgezette Verbonds
vergadering kwaim in bespreking het rap
port van de commissie, welke het vraag
stuk der vacantie- en herstellings- of rust
oorden voor de katholieke arbeidersbewe
ging had bestudeerd. Overeenkomstig het
advies van de commissie stelde het Ver-
bondsbestuur voor:
a. In beginsel te besluiten tot het in het
leven roepen van een stichting tot oprich
ting en exploitatie van vacantie- en rust
oorden der katholieke arbeidersbeweging,
alsmede tot oprichting van een rustoord-
vereeniging der katholieke arbeidersbewe
ging;
b. indien de Vakbondsvergadering be
slist de noodige gelden beschikbaar te stel
len, te besluiten tot oprichting van een va
cantie- tevens rustoord op het terrein Dra
kenburg nabij Baarn-Hilversum en de
daarvoor benoodigde grond af te staan;
c.het Verbondisbestuur opdracht te geven
de plannen voor het op te richten vacantie-
en rustoord, het spaarsysteem, alsmede voor
de genoemde stichting en vereeniging door
een commissie te doen uitwerken en con
cept-oprichtingsactie voor de stichting en
cept-oprichtingsacte voor de stichting en
vereeniging aan de Verbondsvergadering
ter goedkeuring voor te leggen.
Uit de naar aanleiding van dit voor
stel gevoerde discussies bleek, dat de
wenschelijkheid van het bezit van een
rustoord voor de geheele katho
lieke arbeidersbeweging algemeen
werd onderschreven. De behoefte van
een v a c a n t i e-o ord achtten som
mige vertegenwoordigers aanvankelijk
meer of minder problematisch. Daaren
boven betwijfelde men van enkele zij
den, of een vacantie-oord zonder al te
groote financieele offers wel zou zijn
te exploiteeren, zelfs vreesde men, dat
in de door de commissie voorgestelde
combinatie rust- en vacantie-oord (een
oord. hetwelk in de zomermaanden voor
vacantiegangers wordt gereserveerd,
in de overige maanden van het jaar als
rustoord in gebruik is) het vacantie-
oord de exploitatie-uitkomsten van het
geheel nadeelig zou beïnvloeden.
Van bestuurszijde werd er nog eens de
aandacht op gevestigd, dat in een volgen
de algemeene vergadering uitgewerkte
plannen aan de orde zullen komen, zoodat
de bondsbesturen het geheel dan opnieuw
kunnen overzien. Het thans aanhangige
voorstel betreft niet meer dan een beginsel
besluit. Hierna werd het bestuursvoorstel
met algemeene stemmen aangenomen.
Slechts een der bondsbesturen verzocht aan-
teekening tegen te zijn.
In den namiddag werd de vakibondsver-
gadering van de bij het verbond aangeslo
ten vakbonden gehouden. Nadat de voor
deze vergadering bestemde gedeelten van
de jaarverslagen waren vastgesteld, werd
met groote meerderheid van stemmen be
sloten voor de totstandbrenging van een
vacantie-tevens rustoord uit het reserve
fonds beschikbar te stellen een bedrag van
200.000.onder conditie, dat minstens
gedurende vijf jaren daarvan geen rente
zal worden gevorderd.
Met algemeene stemmen besloot de ver
gadering, dat, ingaande 1940, voorloopig
voor den tijd van drie jaren, de aangeslo
ten vakbonden 2 oent per lid en per jaar
zullen afdragen ten behoeve van het ver
bond „De jonge werkman", teneinde voor
dit verbond de aanstelling van een jeugdige
kracht als secretaris financieel te verge
makkelijken.
WIJZIGING VAN DE SPELLING.
Voor middelbare, gymnasiale en
onderwijzersexamens.
DE BUIGINGS N WEER TERUG.
Heden zijn uitgegeven de staatsbladen
nos. 365 tot en met 368, zijnde de koninklij
ke besluiten van 8 Juni 1839, betreffende de
schrijfwijze van de Nederlandsche taal bij
het eindexamen der gymnasia, het examen,
vermeld in artikel 12 der liooger-onder-
wijswet, de eindexamens van de openbare
en aangewezen bijzondere hoogere burger
scholen B en de examens ter verkrijging
van de akte van bekwaamheid als onder
wijzer en aLs hoofdonderwijzer.
Hierin is bepaald dat de besluiten van
28 Augustus 1934 (Staatsbladen nos. 484
tot en met 487), zooals deze zijn gewijzigd
bij K. B. van 18 Juli 1936 (Staatsblad 369)
met ingang van 1 September 1939 als volgt
gelezen moeten worden:
„Bij het schriftelijk werk volgt de ad-
spirant de schrijfwijze volgens de Vries en
te Winkel, evenwel met inachtneming van
het onderstaande:
1. de e wordt in open lettergrepen niet
verdubbeld.
De ee blijft echter aan het einde van een
woord, alsmede in afleidingen en samen
stellingen van woorden op ee. Als samen
stellingen van woorden op ee worden ook
beschouwd samenstellingen, waarvan het
eerste lid, op een ee-klank uitgaande, niet
of niet meer als afzonderlijk woord voor
komt;
2. De o wordt in open lettergrepen niet
verdubbeld.
De oo blijft echter voor ch in de woor
den: goochelen, goochem, loochenen, als
mede in hun afleidingen en samenstellin
gen;
3. sch wordt alleen daar geschreven, waar
de ch gesproken wordt.
De ch blijft echter in het achtervoegsel
isch.
4. De verbuigingsuitgangen e en en van
het lidwoord een, van geen en van de bij-
vlammen hadden zich intusschen reeds me
degedeeld aan de naast gelegen woningen
van A. van de Boer en J. Hoogeboom, en
het mocht niet gelukken, de als fakkels
brandende perceelen te redden. Even zag
het er naar uit, dat ook een vierde huis,
bewoond door C. Suos aan het vuur ten
offer zou vallen; men haalde daarom al het
huisraad naar buiten.
Nadat men twee uren lang alle krachten
had ingespannen, was het vuur gebluscht;
de woning van de families Suos was ge
spaard gebleven, doch de drie eerstge
noemde huizen waren totaal verwoest.
De inboedels waren niet verzekerd. Het
is reeds de tweede maal in korten tijd, dat
de familie van de Boer haar bezittingen in
vlammen op ziet gaan.
voeglijk gebruikte bezittelijke voornaam
woorden mijn, uw, zijn, hun, haar, mogen
worden weggelaten, behalve in staande
uitdrukkingen als hare hoogheid, te zijnen
huize, en in bijzondere taal en bijzondere
stijl.
5a. de schrijfwijze der namen van pu
bliekrechtelijke lichamen blijft onveran
derd, zoolang niet langs wettelijken weg
tot verandering is besloten.
De regels 1 tot 3 worden derhalve op
deze namen niet toegepast.
b. Op aardrijkskundige namen, die geen
aanduiding zijn van een publiekrechtelijk
lichaam, mogen de regels 1 tot 3 worden
toegepast. Dit geldt ook evenwel met
overeenkomstige toepassing van het onder
c bepaalde voor de bijvoeglijke naam
woorden, al of niet van een aardrijkskun
digen naam afgeleid, die als afzonderlijk
woord deel uitmaken van zoodanige aard
rijkskundige namen;
c In woorden, die van aardrijkskundige
namen zijn afgeleid, en geen deel uitma
ken van de aardrijkskundigen naam, volgt
het achtervoegsel de regels 1 tot 3. Het
grondwoord of het gedeelte daarvan, dat in
de afleiding voorkomt, behoudt den vorm,
dien het volgens het onder a en b bepaalde
heeft, evenwel met dien verstande, dat de
regels 1 tot 3 worden toegepast op den
klinker van de lettergreep, die onmiddellijk
aan het achtervoegsel voorafgaat.
In afleiding van aardrijkskundige namen,
die volgens het onder a en b bepaalde sch
aan het einde behouden, blijft (s) sch be-
w aard;
d. namen van landen, zeeën, rivieren, ste
den enz. in het buitenland, waarvoor men
in Nederland een eigen benaming heeft,
alsmede hun afleidingen, volgen de regels
1 tot 3."
Met ingang van den nieuwen cursus zal
op de scholen de spelling-Slotemaker de
Bruïne dus worden onderwezen, die bijna
geheel overeenkomt met de spelling-Mar-
chant, doch de n in eere herstelt. Op de
scholen zal men dan weer schrijven: dat
het in d e n winter in d e n regel kouder
is dan in d e n zomer.
DE KONINGIN ONTVANGT
EVANGELINE BOOTH.
De Koningin heft gistermiddag te vijf
uur ten paleize Noordeinde in Den Haag
Generale Evangeline Booth ontvangen in
verband met haar aftreden als comman
dante van het Leger des Heils.
PRINS BERNHARD NAAR LIMBURG.
Naar de „Nieuwe Koerier" verneemt, zal
Z. K. H. Prins Bernhard op Donderdag 20
Juli een bezoek aan Limburg brengen. Z.
K. H. zal te Roermond en omgeving eenige
landbouwinstellingen bezoeken en daarna
verder reizen naar Maastricht.
Dit nummer bestaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Zaterdag a.s. beginnen besprekingen tus-
sclien Londen en Tokio. (2de blad),
Ciano door Franco ontvangen. (2de bl.).
Roosevelt en de neutraliteitswet. (2de
blad).
Een complot in Chili tegen dc regcering.
(2de blad).
300 Politici in Slowakije gearresteerd.
(2de blad).
Binnenland
De Kabinetscrisis. Dr. Colijn weer een
opdracht. (1ste blad).
Stand der werkloosheid. (1ste blad).
Het spelling-gegoochcl. (1ste blad).
Statistiek van verkeersongelukken. (1ste
blad).
WERKLOOSHEID BLIJFT DALEN.
Blijkens de cijfers van het Centraal
Bureau voor dc Statistiek blijft het
werkloosheidspercentage van de bij
gesubsidieerde vereenigingen met
werkloozenkas aangesloten personen,
zonder de landarbeiders, dalen.
In de week van 19 tot en met 24 Juni
was dit cijfer nog slechts 17.8 tegen
23.1 in de overeenkomstige week van
1938.
PRINSES JULIANA BEZOEKT DE
KONINGIN EMMA NAALDVAKSCHOOL
TE BAARN.
H. K. K. Prinses Juliana, die zich steeds
bijzonder voor de Koningin Emma Naald
vakschool interesseert, heeft vanmiddag
ingezelschap van haar hofdame jonkvrou-
we de Brauw, een bezoek aan deze instel
ling gebracht. De Prinses heeft hier het
werk der leerlingen in oogenschouw ge
nomen en persoonlijk de diploma's aan de
leerlingen uitgereikt, die met goed gevolg
het eindexamen van deze school hebben
HOOGLEERAARSBENOEMINGEN.
Aan de universiteit van Amsterdam.
In de gisteren gehouden vergadering van
den gemeenteraad van Amsterdam is "be
noemd tot gewoon hoogleeraar in de keel-,
neus- en oorheelkunde aan de gemeente
universiteit aldaar prof. dr. A. P. H. A. de
Klein, thans buitengewoon hoogleeraar.
Tot buitengewoon hoogleeraar in de wijs
begeerte van den godsdienst en de zede-
kunde werd benoemd dr. N. Westerdorp
Boenma, lector aan het doopsgezind semi
narie te Amsterdam.
CHRISTELIJK
MIDDENSTANDSCONGRES.
In het gisteren te Utrecht gehouden con
gres van den Christelijken Middenstands
bond heeft prof. mr. P. Lieftinck, hooglee
raar aande Handelshoogeschool te Rotter
dam, gesproken over „Actueele Midden-
standsvragen", waarbij hij uitvoerig be
handelde de verhouding van het grootbe
drijf tot het kleinbedrijf in den detailhan
del.
Bij de beantwoording van de vragen, wel
ke naar aanleiding van zijn referaat ge
steld waren, heeft prof. Lieftinck als zijn
meening te kennen gegeven, da't noodig zou
zijn, dat van overheidswege een maatre
gel getroffen wordt om de vestiging in
kleine gemeenten van warenhuizen bij
voorbeeld in gemeenten beneden honderd
duizend inwoners te verbieden, en om
uitbreiding van bestaande warenhuizen te
gen te gaan door bijvoorbeeld te verbieden
uitbreiding van het aantal artikelen, dat
er verkocht wordt. Voorts dient uitoefe
ning van ambachten in warenhuizen te
worden verboden. Spr, gaf deze conclu
sie onder vooibehoud. Hij moet eerst nog
verdere studie maken van het onderwerp.
Hij gaf als zijn meening te kennen, dat
de maatregelen tegen verdere uitbreiding
van het grootwinkelbedrijf tijdelijk zullen
moeten zijn. Blijvend zullen moeten zijn
maatregelen tegen unfaire en deloyale con-
currentiemethoden.
Met algemeen stemmen werd een motie
aangenomen, waarin waardeering wordt
uitgesproken voor de maatregelen, welke
de regeering de laatste jaren ten bate van
den middenstand heeft getroffen.
