DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
De Kabinetscrisis
KERKNIEUWS
DONDERDAG 6 JULI 1939
30ste Jaargang No. 9380
S)e Ceicbche 0oti/fca/nt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abomi.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
Het A. N. P. berichtte vanmorgen:
Naar wij vernemen heeft dr. Colijn zich
hedenochtend naar de Koningin begeven
ten einde aan H.M. mede te deelen, dat hij
de hem verleende opdracht tot vorming van
een kabinet, welke door hem in beraad was
gehouden, niet aanvaardt.
Dr .Colijn is te kwart over negen door
H.M. de Koningin ontvangen.
Gistermiddag had dr. Colijn, zooals ge
meld, een conferentie gehad met de voorzit
ters der zes grootste fracties in de Tweede
Kamer, welke conferentie ongeveer twee
uur heeft geduurd.
VOORBARIG BERICHT?
In den middag meldde het A. N. P.:
Van bevoegde zijde wordt ons verzocht
mede te deelen, dat bovenstaand bericht
omtrent het doel van de komst van dr.
Colijn op den Ruigenhoek voorbarig is.
Dr. Colijn zou uitsluitend rapport aan de
Koningin hebben uitgebracht over den toe
stand.
H.M. dc Koningin ontvangt den voorzitter
der Eerste Kamer.
H.M. de Koningin heeft vanmiddag den
voorzitter van de Eerste Kamer der Staten
Generaal, mr. W. L. baron de Vos van
Steenwijk, op den Ruigenhoek ontvangen.
V Wat nu?
Zou 't niet mogelijk zijn, dat de gehou
den besprekingen dr. Colijn tot het in
zicht hebben gebracht, dat hij het tot een
breuk in het Kabinet heeft laten komen
om een reden, die zulks geenszins wet
tigt?
De objectieve oorzaak van de Kabinets
crisis willen wij nog 'ns even open leg
gen, door het volgende over te nemen uit
de „Volkskrant":
„Met de in die kringen niet geheel
onbekende vrijmoedigheid geeft de
V r ij h e i d deze voorstelling van hel
ontstaan der kabinetscrisis:
„Wat te verwachten viel is ge
schied: de katholieke leden van
het kabinet-Colijn zijn het niet
met hun ambtgenooten eens ge
worden. Hier botsten solide finan-
cieele politiek en vlotte leenings-
politiek tegen elkaar op".
De katholieke ministers dwarsdrij
vers natuurlijk zijn het met hun
ambtgenooten niet eens geworden. Zij
waren voor uitgeven en leenen; hun
ambtgenooten natuurlijk voor soliede
financieele politiek.
Als men dit vernomen heeft moet
men zich nog eens goed realiseeren
waar het om ging. Er moest een be
paald bedrag op de ontwerp-begroo-
ting 1940 worden bezuinigd. De minis
ter van Sociale Zaken had daartoe
zijn aandeel, en meer, bijgedragen.
Maar van hèm verlangden de „ambt
genooten" nóg meer. Toen heeft So
ciale Zaken en hebben de andere ka
tholieke ministers zich schrap gezet,
niet uitsluitend om de millioenen,
maar vooral omdat de „ambtgenoo
ten" ten aanzien van Sociale Zaken
(werkloosheidsbestrijding) een ande
re weg uit wilden dan was vastgesteld
niet alleen, maar dan kort te voren
ook door de „ambtgenooten" noodig
en noodzakelijk was verklaard.
Niet de katholieken dragen de schuld
van het gerezen conflict, maar de
„ambtgenooten", die van koers wilden
veranderen.
Wie kan zich verbazen dat over de
gebeurtenissen van honderden en dui
zenden jaren geleden zulke afwijken
de en tegenstrijdige voorstellingen
worden aangetroffen, als men ziet, dat
de geschiedenis van den dag reeds met
allerlei verdichtsels wordt vermengd"
Waar de zaken zóó staan en zóó staan
ze in werkelijkheid! is 't duidelijk, dat
mislukken moet iedere poging, om Ka
tholieken te doen deelnemen aan de vor
ming van een Kabinet op een ander
program inzake de werkloosheidsbestrij
ding, dan dat van minister Romme, dan
dat van de vier Katholieke ministers In
het demissionaire Kabinet.
De onverzettelijke wil der Katholieken,
om den bewust ingeslagen weg der
werkloosheidsbestrijding zoo maar,
zonder dat er iets veranderd is!
niet te verlaten, zal iedereen ten slot
te moeten begrijpen èn kunnen respectee-
De vraag is: wat nu?-
De opdracht, aan dr. Colijn verstrekt,
omvatte alle m o g e 1 ij k h e d e n. Hij
had b.v. een Kabinet kunnen vormen zon
der Katholieken, 't Is echter duidelijk, dat
een parlementair Kabinet, onder leiding
van dr. Colijn, heel moeilijk denkbaar is
zonder de Katholieken, terwijl voor een
z.g. Kabinet op breede basis de medewer
king der Katholieken uit den aard der
zaak een noodzakelijke voorwaarde is.
Of nu een andere formateur zal be
proeven een Kabinet samen te steHen
zonder de Katholieken?
Maar, als men de medewerking van de
Katholieken in het Kabinet wil, dan is die
medewerking alléén te verkrijgen op
laten wij 't kortheidshalve noemen: het
program-Romme.
En dan zal óf een andere Kabinetsfor
mateur b.v. jhr. mr. de Geer een
Kabinet moeten samenstellen óf wij
opperden deze veronderstelling reeds
dr. Colijn moet aan H. M. de Koningin
adviseeren het aangeboden ontslag van
het Kabinet niet te aanvaarden, en het zit
tende Kabinet besluite alsnog, den ingesla
gen weg der werkloosheidsbestrijding niet
te verlaten!
Zou de „tegenspraak", die gevolgd is op
het eerste bericht betreffende het bezoek
van dr. Colijn aan H. M. de Koningin he
denmorgen, deze laatste mogelijkheid
open willen laten: Dr. Colijn aan het
hoofd van in hoofdzaak, onder sociaal as
pect, hetzelfde Kabinet?
GEVLUCHTE SPANJAARDEN
ZWOMMEN NAAR GIBRALTAR.
GIBRALTAR, 6 Juli. (A. N. P.) Zestien
Spanjaarden, bijna allen gewezen soldaten
van het republikeinsche leger, zijn van
ochtend zwemmend te Gibraltar aange
komen, na zich aan de Spaansche kust te
water te hebben begeven, Daar zij verschei
dene uren met de golven hadden moeten
worstelen, waren zij volkomen uitgeput.
Een hunner stierf direct na aankomst. Zij
zouden besloten hebben te vluchten in
verband met terechtstellingen, waartoe de
nationalisten last hadden gegeven.
HET DREIGEND CONFLICT IN HET
SMEDENBEDRIJF TE AMSTERDAM.
Omtrent een dreigend conflict in het
Amsterdamsche smederijbedrijf waarbij
ruim veertig werkgevers met in totaal vier
honderd arbeiders betroken zijn, vernemen
wij, dat de rijksbemiddelaar partijen tegen
morgenmiddag op het raadhuis voor een
conferentie heeft bijeengeroepen. Dienten
gevolge hebben de samenwerkende metaal-
bewerkex-sbonden het ultimatum, dat van
daag afliep, een week opgeschort.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
LONDEN: Inzake de onderhandelingen
tusschen Londen en Moskou geeft de „Ti
mes" gisteren voor de eerste maal van
betrouwbare Britsche zijde opheldering.
Het blijkt, dat tot twee of drie weken
geleden alles vrij goed scheen te gaan. De
regeeringen waren het eens over de be
ginselen van een defensief drie-mogendhe-
denverdrag en hadden erkend, dat het in
het gemeenschappelijk belang was, bepaal
de staten tegen directe of indirecte agres
sie te verdedigen.
De moeilijkheden begonnen echter zoo
dra de onderhandelaars deze andere sta
ten gingen opsommen. De Britten stelden
voor België, Polen, Roemenië, Griekenland
en Turkije. De Sovjet-regeei-ing ging hier
mede accoord, mits Finland, Estland en
Letland eraan werden toegevoegd. Enge
land antwoordde, dat het in dat geval re
kening diende te houden met zijn speciale
belangen bij de handhaving der onafhan
kelijkheid van Zwitserland en Neder
land.
Hierop antwoordde de Sovjet-regeering
v/eer, dat, als West-Europa duidelijker op
den voorgrond werd geplaatst, zij midde-
ien diende te beramen voor de waarbor
ging van haar on middellij ken bijstand aan
het Westen, en zij gaf als haar meening te
kennen, dat zij eerst onderhandelingen dien
de te openen over militaire accoorden met
Polen en Turkije. Terzelfdertijd omschreef
zij „directe en indirecte agressie" in zulke
vérstrekkende bewoordingen, dat van de
zijde van Engeland de vrees gekoesterd
wordt, dat zij neerkomen op een mogelijke
inmenging in de binnenlandsche politiek
van andere staten.
De „Times" voegt hier dan nog aan toe:
het is duidelijk, dat het tijd wordt om te
bedenken in welk een aanzienlijke mate
reeds ovei'eenstemming was bereikt en
om, uitgaande van deze hechte basis, op
nieuw te beginnen.
WARSCHAU: Wat Dantzig betreft staan
de Polen op het standpunt, dat de Duit-
schers ten slotte moeten begrijpen, dat de
verantwoordelijkheid voor een voortduren
van den tegenwoordigen toestand, met
alle onvermijdelijke gevolgen daarvan, bij
het Derde Rijk ligt.
Indien men dat niet wil begrijpen, zal
de vastberaden houding der goedgewapen
de staten die den vrede willen, er wel toe
noodzaken deze politiek te wijzigen. De
door Duitschland begonnen actie welke
een moreele uitputting beoogt, duurt nog
voort, doch, zegt Polen, wij staan aan een
keerpunt van den internationalen toestand.
Het vredesfront heeft snel bewapend en
het is tot nu toe in het defensief gebleven.
Thans is de toestand veranderd. De kwes
tie Dantzig werd toetssteen voor de hecht
beid van 't vredesfront, welks krachtige hou
ding Berlijn tot nadenken moet stemmen
Berlijn moet niet vergeten dat iedere be
dreiging van Dantzig noodzakelijkerwijs op
de Poolsche bajonetten moet stuiten.
De laatste berichten melden nu ook, dat
het hoogste driemanschap in Polen maat
regelen heeft vastgesteld tegen de Duit-
sche agressie in Dar.tzig. Welke deze maat
regelen zijn, wordt geheim gehouden. Maar
voorloopig schijnt deze krachtige houding
het eenig juiste antwoord op Hitler's actie
te zijn.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
SLECHT VOORBEELD.
Met instemming nemen wij over deze
critiek op een maatregel van de Neder-
landsche Spoorwegen uit de Nieuwe
Leidsche Courant:
Van de Nederlandsche Spooiwvegen
wordt tegenwoordig veel goeds gezegd en
waarlijk niet ten onrechte. Maar thans
moeten wij toch een woord van critiek la
ten hooren.
De directie vraagt jongelieden ter oplei
ding voor den stationsdienst. De sollici
tanten moeten aan verschillende eischen,
wat verstandelijke en lichamelijke ontwik
keling betreft, voldoen, doch bovendien
„vrijgesteld zijn van militairen dienst
plicht of den eersten oefentijd vervuld
hebben" en jonger zijn dan 23 jaar.
Het is waai-, de eisch van vrij te zijn van
dienstplicht wordt niet in alle gestreng
heid gesteld. Wie de eerste oefening ach
ter den rug heeft, kan in aanmerking ko
men. Maar ondanks dat blijft over, dat wie
zijn dienstplicht nog vervullen moet, ach
tergesteld wordt bij anderen, die daarvan
vrijstelling genieten.
Dit nu is onbillijk en mag men niet ver
wachten bij een semie-publiek lichaam als
de Spoorwegen, die met zoo nauwe finan
cieele banden aan de Overheid gebonden
zijn.
Misschien zal men cns tegemoet voeren,
dat de bedoeling der advertentie onschul
diger is dan ze lijkt. En dat men om prac-
tische redenen jongelui, die over een paar
maanden moeten opkomen, niet in oplei
ding kan nemen voor ze de eerste oefe
ning vervuld hebben.
We willen de bezwaren geenszins ont
kennen; doch hoe men het wendt of keert:
hier krijgen de „vrijgestelden" een pré en
voorrecht boven de anderen, die hun plicht
jegens het vadei-land behooren en willen
vervullen. Het is beter, dat men het omge
keerde bevordert. In elk geval dienen werk
gevers, die hun vaderland lief hebben, niet
tegen het ongerief op te zien, dat het aan
stellen van dienstplichtigen ongetwijfeld
met zich brengt.
ZEVEN ARABIEREN IN PALESTINA
TER DOOD VEROORDEELD.
HAIFA, 6 Juli. (A. N. P.). De krijgsraad
heeft zeven Arabieren wegens moord ter
dood verooi'deeLd en vijf andere Arabie-
ren wegens het dragen van geweren tot
levenslange gevangenisstraf.
KIND ONDER VRACHTAUTO GERAAKT.
Aan de gevolgen overleden.
Vanochtend om negen uur is het 3 -jarig
dochtertje Hendrika van de familie van
As te Beusichem, vlak bij de ouderlijke
woning onder een vrachtauto geraakt en
gedood.
De vrachtwagen had aldaar hooi gelost
en bij het afrijden van het erf gebeurde
het ongeluk. De chauffeur had niets van
de aanrijding bemerkt. Een zusje van de
kleine vond het deerlijk verminkte lijkje.
Dit nummer bestaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Polen heeft maatregelen vastgesteld.
(2de blad).
De incidenten tegen Kardinaal Innitzcr,
(2de blad).
Halifax naar Moskou. (2de blad).
Extra-rechten op invoer van Italiaanscho
zijde in Amerika. (2dc blad).
Het onderzoek naar dc ramp van da
Thetis. (2de blad).
Binnenland
Nog geen beslissing inzake dc kabinets
crisis. (1ste blad).
Het bezoek van den Duitsohen minister
Funk aan Nederland. (2de blad).
Trein ontspoord te Bedum. (4de blad).
Tegemoetkoming aan groote gezinnen
door tariefverlaging bij de spoorwagen.
(2de blad).
BURGEMEESTER VAN ZEIST
GAAT HEEN.
Naar wij vernemen heeft de burgemees
ter van Zeist, jhr. dr. M. L. van Holthe
tot Echten, aan H. M. de Koningin om ge
zondheidsredenen per 1 Augustus a.s. ont
slag uit zijn ambt gevraagd.
Jhr. van Holthe is sinds 15 Augustus
1934 burgemeester van deze gemeente.
Voordien was hij gedurende elf jaar bur
gemeester van Rhenen.
Deken van Maastricht benoemd tot ccre-
kanunnik van het Kathedrale Luiksche
Kapittel van St. Lambcrtus.
De hoogeerwaarde heer J. J. J. F. Ingen-
dael, deken van Maastricht, is door den
Bisschop van Luik, mgr. W. Kerckhofs, be
noemd tot eere-kanunnile van het Luik
sche Kathedrale Kapittel van St. Lamber-
De Duitsche Rijksminister van Economische Zaken, dr.'Walter Funk,
arriveerde Woensdag te Den Haag, waar hij verwelkomd werd door
dr. H. C Hirschfeld (met hoogen hoed)
Dr. Funk, de Duitsche minister van Economische Zaken, bracht gedurende zijn verblijf te Den Haag een
bezoek aan verschillende departementen. Naast den minister onderscheidt men den Duitschen gezant, graaf
Julius von Zech von Burkersroda
