DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BINNENLAND
DINSDAG 4 JULI 1939
30ste Jaargang No. 9378
9e Ccidóch^Sou^ant
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonu.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
„Wil tol opbouw, uitgaan
de boven alle verdeeld
heid"
Moreele en geestelijke herbewapening.
In den bekenden oproep van onze Konin
gin tot geestelijke en moreele herbewape
ning liggen gedachten, waaruit een zoo
gewenschte, een zoo dringend-noodzakelij
ke levensvernieuwing der maatschappij
kan worden geboren.
Ongetwijfeld: d i r e c t-practische en
concrete toepassingen van moreele en
geestelijke herbewapening zijn ons in dien
oproep niet gegeven.
Maar ook moet worden geconstateerd,
dat ons daarin worden voorgehouden nor
men voor onze levenshouding, welke, toe
gepast in het dagelijksch leven, practische
resultaten in den onderlingen omgang zul
len brengen.
Ongetwijfeld: de inhoud van den oproep
tot geestelijke en moreele herbewapening
Is geen andere, dan de inhoud van de pre-
dicaties der priesters en predikanten van
alle Christelijke Kerken; die inhoud is
niet nieuw tenzij in den zin, waarin
de inhoud van het Evangelie nieuw is:
bron van nieuwe kracht voor iederen
nieuwen dag.
Maar oök moet worden geconstateerd,
dat wel nieuw is de gedachte, om g e-
zamenlijk te „preeken", gezamenlijk te
beleven, wat wij gezamenlijk bezitten.
De diep droevige bestaande split
sing en versnippering in Christelijke Ker
ken heeft ons toch nog gemeenschap
pelijk bezit gelaten!
En ook de menschen, die niet op Chris
telijke overtuiging staan, hebben met de
Christenen gemeen het algemeen-mensche-
lijke, datin aard Christelijk is. („De
mensch is van nature Christelijk").
En nu bestaat de moreele en geestelijke
herbewapening o.m. hierin, dat, uitgaand
boven alle verdeeldheid, wordt gevormd
een gemeenschappelijke wil tot gemeen-
schappelijken opbouw; dat ér naar wordt
gestreefd: elkander te begrijpen en door
elkander begrepen te worden! Als de men
schen elkander begrijpen en door elkander
begrepen worden, dan groeit er, als van
zelf, een gemeenschappelijk streven naar
wat zij gemeenschappelijk erkennen als
goed voor het eigen leven, voor de samen
leving, voogden onderlingen omgang....
Wij waardeeren zeer, en wij achten het
een hoogst verdienstelijk maatschappelijk
werk, als personen zich inspannen, om die
gedachte van moreele en geestelijke her
bewapening, om dat streven naar gemeen
schappelijk opbouwend, maatschappelijk-
vernieuwend en -heilrijk werk, te propa-
geeren.
En daarom sympathiseeren wij ook har
telijk met het initiatief, dat is gencmen
door eenige personen te Leiden, en
waarvan het resultaat is geweest, dat gis
teren in een der bovenzalen van „Amici-
tia" een bespreking is gehouden over het
streven naar moreele en geestelijke her
bewapening een bespreking, waaraan
Katholieke priesters zoowel als Protestant-
sche dominéés hebben deelgenomen.
Er is niet bereikt een resultaat in con-
creten vorm er is niet besloten tot het
aanwenden van concrete middelen, om te
bereiken het doel, dat allen wilden.
Wel zijn er meerdere middelen aangege
ven, welke door degenen, die de leiding
der bijeenkomst op zich hadden genomen,
zullen worden overwogen.
Al is er dan nog niets concreets be
reikt, er ligt al iets nuttigs alléén in het
feit van samen-zijn en samen-spreken van
personen, die allen oprecht-graag aan
een zieke samenleving willen schenken
het geneesmiddel: de kennis en de
leer van Christus; van personen, die, al
lereerst in eigen leven en in eigen hande
len, anderen willen voorhouden, wat de
Koningin ons allen heeft voorgehouden:
een wil tot opbouw, uitgaande boven alle
verdeeldheid.
Wij hebben herhaaldelijk in ons blad
over dien wil „tot opbouw, uitgaande bo
ven alle verdeeldheid" geschreven in ver
band met de feitelijke partijen-politiek,
welke politiek zeer dringend behoefte
heeft aan saneering.
In de politiek moet, evenals op heel
het terrein van het leven, vrijheid zijn, om
eerlijke en ernstige overtuiging te beleven
en te propageeren, individueel en georga
niseerd, en daarmede kan en moet sa
mengaan eerbied, daadwerkelijke eerbied
voor elkanders eerlyke en ernstige over-
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
DANTZIG: De vastberaden houding'van
Engeland en Polen inzake Dantzig schijnt
eenige opluchting te hebben gebracht. Ter
wijl alles erop wijst, dat Hitier bezig was
zijn voorgenomen beslissing in Dantzig te
forceeren, wijst Polen elke inmenging on
ver biddellijk af en in Londen wordt zóó
druk geconfereerd, dat Hitler van de ernst
van Engeland's en Frankrijk'e bedoelingen
wel zou moeten worden overtuigd. Dat wil
natuurlijk niet zeggen, dat hij daarvoor
zijn plannen zou opgeven. Uitstel is geen
afstel, zal hij denken.
Maar de wereldbladen leggen over deze
ontwikkeling toch eenig optimisme aan
den dag.
Zoo schrijft de „Jour": Hoe meer wij de
kansen aan onze zijde zetten, des te ver
der zal de oorlog wegtrekken.
Het „Journal" constateert eenige onze
kerheid bij de nazi-leiders en schrijft deze
toe aan de vastberadenheid van Polen en
zijn Westelijke bondgenooten.
Volgens de „Figaro" is het onzinnig om
te veronderstellen, dat Polen voor bedrei
ging zou zwichten.
MOSKOU: De besprekingen in Moskou
vlotten nog altijd niet. Wel bericht men
thans, dat Molotof's houding minder afwij
zend wordt en wijst men op hoopvolle pers
pectieven, maar dat is al eens eerder ge
beurd. Dat Duitschland zich hierover ver
heugt, bewijst wel Mederle, die in de Ber
liner Boersenkurier schrijft: dat de resul
taten voor Engeland niet bijster bemoedi
gend zijn.
Hij schrijft: Zelfs hij die bereid was de
moreele autoriteit van Engeland, de vriend
der kleine naties te zijn, te erkennen, heeft
deze autoriteit slechts verleend aan een
Engeland, dat nog in het bezit van zijn
buitenlandsch-politieke vrijheid is, dat ook
tegenover de bondgenooten de leiding in
handen houdt, niet echter een Groot-Brit-
tannië, dat geen onderscheid meer te ma
ken weet tusschen kleine kwesties als
Dantzig en groote als de vrede in Europa,
doch de laatste beslissing over oorlog en
vrede in de hand legt van een volk dat
met zijn twintig jaren van nieuw staatsbe-
staan geenszins de voorwaarden in zich ver-
eenigt om met verantwoordelijkheidsge
voel- en ervaring de kwestie op leven en
dood te beslissen.
De Kabinetsformatie
DR. COLIJN BIJ H. M. DE KONINGIN.
Dr. H. Colijn is hedenochtend door
H. M. de Koningin op den Ruigenhoek
ontvangen.
BESPREKING MET KAMERFRACTIES.
Naar wij vernemen, heeft dr. Colijn de
voorzitters van de zes groote kamerfrac
ties uit de Tweede Kamer uitgenoodigd
voor een bespreking op a.s. Woensdagmid
dag a.s.
CONFERENTIES VAN DR. COLIJN.
In den loop van den dag heeft dr. Colijn
gisteren informs tor ische besprekingen ge
voerd met ir. J. W. Albarda, voorzitter der
sociaal-democratische Tweede Kamer
fractie.
Een conferentie van den kabinets-forma-
teur met den heer Schouten, duurde onge
veer een uur. Na afloop van deze confe
rentie heeft dr. Colijn zich van het de
partement van Algemeene Zaken naar zijn
huis aan de Stadhouderslaan begeven, waar
hij, des namiddags half zeven, mr. P. J.
Oud, burgemeester van Rotterdam, ont
ving. De heer Oud gebruikte de maaltijd
ten huize van dr. Colijn.
Zooals men weet, is mr. Oud minister van
Financiën geweest in het breede basis
kabinet, dat' onder dr. Colijn's leiding van
1933 tot 1937 aan het bewind is geweest.
Al is de heer Oud geen voorzitter van de
Vrijzinnig-Democratische Bond en al
maakt hij geen deel uit van de Tweede
Kamer, hij is in zekere zin nog te beschou
wen als de leider van zijn partij. Men be
hoeft uit dr. Colijn's bespreking met hem
dus nog niet af te leiden, dat de kabinets
formateur aan mr. Oud een portefeuille
heeft aangeboden, al is dit uiteraard niet on
mogelijk. Het is ook zeer wel denkbaar, dat
dr. Colijn aan een conferentie met den heer
Oud behoefte heeft gevoeld, omdat dr. Co
lijn bezig is, de politieke toestand te peilen.
Laat in den avond heeft dr. ir. A. H. W.
Hacke. directeur-generaal van den arbeid,
een bezoek gebracht aan dr. Colijn. Hij
heeft een onderhoud gehad met den mi
nister-president, dat meer dan een uur
duurde. „Vooruit"
De gemobiliseerde land
arbeiders
Oproep van boeren en tuinders
Het Koninklijk Ned. Landbouw-Comité
de Ned. R.K. Boeren- en Tuindersbond, de
Ned. Chr. Boeren- en Tuindersbond en de
Nederlandsche Tuindersbond doen een
dringend beroep op alle werkgevers in ons
Nederlandsche land- en tuinbouwbedrijf
om voor zoover dat in hun vermogen
ligt in hun bedrijf maatregelen te tref
fen, waardoor wordt verkregen, dat hun
onder de wapenen geroepen arbeiders,
voor zichzelf en hun gezin, zoo weinig
mogelijk nadeel zullen ondervinden van
het feit, dat zij in het belang van de lands
verdediging uit bun werkkring en uit hun
gezin zijn geroepen.
Met voldoening hebben deze organisaties
van verschillende kanten vernomen, dat
vele werkgevers zich reeds voorgenomen
hebben om hun onder de wapenen geroe
pen arbeiders weer direct in dienst terug
te nemen, indien de regeering den tijd ge
komen acht hen weer naar hun haardste
den te kunnen laten terugkeeren.
Zij doen een beroep op alle werkgev s
in het land- en tuinbouwbedrijf tot soort
gelijken maatregel te willen besluiten.
Voorts zijn reeds door tal van werk
gevers maatregelen getroffen om aan de
achtergebleven gezinnen van hun onder de
wapenen geroepen arbeiders een toeslag te
verleenen op de van rijkswege toegekende
kostwinnersvergoeding.
De hierbedoelde kostwinnersvergoeding
blijft in zeer vele gevallen belangrijk be
neden het loon, dat door de betrokken ge
zinnen van de onder de wapenen geroe
pen arbeiders moet worden gederfd, waar
door deze gezinnen, naast het offer van het
afwezig zijn van gezinshoofd en kostwin
ner, ook nog financieel in een ongunstiger
positie zijn gekomen.
Zij sporen alle werkgevers daarom aan,
om indien eenigszins mogelijk de
achtergebleven gezinnen een toeslag op de
kostwinnersvergoeding te verstrekken,
waardoor de offers, die deze gezinnen in
het belang van de. landsverdediging moe
ten brengen, althans «enigermate worden
verlicht.
Deze aansporing wordt gegeven, mede
daar bekend is, dat de Minister van De
fensie heeft goedgekeurd, dat eventueele
toeslagen van werkgeverszijde op de kost
winnersvergoeding, niet op de kostwin
nersvergoeding in mindering mogen wor
den gebracht.
Zij vertrouwen, dat alle werkgevers aan
onzen oproep gehoor zullen willen geven.
Hierdoor toch kan worden verkregen, dat
de onder de wapenen geroepen arbeiders
groote zekerheid krijgen, dat hun plaats
in het bedrijfsleven bij terugkeer uit den
militairen dienst niet door anderen is in
genomen en dat bovendien de financieele
schade voor hun gezin aan den militairen
dienst verbonden, zooveel mogelijk wordt
vergoed.
Het gescheiden zijn van het gezin en van
de familie zal de betrokkenen dan licht
vallen. Indien op deze wijze werkgever en
werknemer hun offer gezamenlijk bren
gen voor het gemeenebest, dan houden de
centrale landbouworganisaties zich over
tuigd, dat hierdoor naast de behartiging
van het algemeen belang, ook de goede
verhoudingen in het bedrijfsleven in groo
te mate zullen worden gebaat en bevor
derd.
tuiging; elkander begrijpen en door elkan
der begrepen worden; wil tot opbouw, uit
gaande boven alle verdeeldheid!
Wie daarnaar streeft handelt goed, han
delt nuttig, ook al kan hij dat streven niet
of nog niet in concrete middelen tot
uitdrukking brengen, direct-effectief ma
ken.
Financieele hulp aan boom-
en bloemkweekers
In verband met de vorstschade
in December j.l.
De minister van Economische Zaken
heeft besloten, aan de bij de Neder
landsche sierteeltcentrale aangesloten
kweekers van bloemisterij- en boom-
kweekerijgewassen, wier bedrijf van
de in December 1938 plaats gehad heb
bende buitengewoon strenge vorst zoo
danig te lijden heeft gehad, dat dien
tengevolge de bestaansmogelijkheid
van dat bedrijf in zeer ernstig gevaar
is gebracht, financieele hulp te ver
leenen teneinde hen in hun moeilijk
heden tegemoet te komen.
Onder leiding van den regeeringscommis-
saris voor de groenten-, fruit- en sierteelt
wordt bij de uitvoering van deze hulpver
leening gebruik gemaakt van de bemidde
ling der commissies tot regeling van de
vaste lasten in den tuinbouw, bij welke
commissies de gegadigden voor dezen bij
zonderen steun zich in de afgeloopen we
ken hebben kunnen aanmelden. Verwacht
mag worden, dat aan hen, die naar het
oordeel der regeering voor deze regeling in
aanmerking komen, binnen korten tijd het
hun toegekende steunbedrag zal kunnen
worden uitgekeerd.
DE BEDRIJFSCOMMISSIE VOOR DE
KLEIN-METAALINDUSTRIE
GEÏNSTALLEERD.
In tegenwoordigheid van het, bureau van
de werkcommissie tot bestrijding der
werkloosheid, bestaande uit de heeren ir.
R. A. Verwey, voorzitter, M. de Vries, se
cretaris en mej. mr. Th. M. H. Hackstroh
adj. secretaresse, is gisteren op het depar
tement van sociale zaken overgegaan tot
instelling van een bedrijfscommissie voor
de klein-metaalindustrie.
In deze commissie werken samen: de
bedrijfsraad voor het loodgieters- en fit-
tersbedrijf, de electrobond, de Nederl. R.
K. bond van werkgevers in het electriciteits
bedrijf St. Antonius, de Nederlandsche
Vereeniging van electrotechnische werkge
vers, de Bond van smedenpatroons in Ne
derland, de Ned. smedenvereeniging, de
Ned. R.K. bond van smedenpatroons, de
Alg. Ned. metaalbewerkersbond, de Chr.
metaalbewerkersbond in Nederland en de
Ned. r. k. metaalbewerkersbond.
Als voorzitter van de commissie zal de
heer G. R. Nap Jzn., vertegenwoordiger van
den Nederl. R. K. bond van werkgevers in
het electriciteitsbedrijf St. Antonius en de
Nederlandsche vereeniging van electro
technische werkgevers, optreden, en als
secretaris de heer G. van der Houven.
vertegenwoordiger van den bedrijfsraad
voor het loodgieters- en fittersbedrijf
er van den Alg. Ned. metaalbewerkers
bond.
Namens de werkcommissie zullen als ver
tegenwoordigers in de bedrijfscommissie
zitting nemen de heeren ir. E. F. E. Bon-
gaerts, dr. R. van Glinstra Bleeker en L.
de Groot.
HARINGCONTROLE.
De minister van oeconomische zaken
heeft voor het tijdvak 17 Juli tot 4 Augus
tus aangewezen als waarnemend hoofd
van het 1ste district, tevens hoofd van den
dienst der Nederlandsche Haringcontrole,
den hoofdcontroleur bij laatstgenoemden
dienst T. Westerduin, te 's Gravenhage.
BESTUURSVERGADERING CENTRALE
LANDBOUWORGANISATIE.
Dezer dagen vergaderden de dag. bestu
ren der drie centrale landbouworganisa
ties, t.w. de Christ. Boeren- en Tuinders
bond in Nederland, de Kath. Nederland
sche boeren- en Tuindersbond en het Ko
ninklijk Nederlandsche Landbouwcomité
te 's-Gravenhage en namen de volgende
besluiten:
In den breede wei'd gediscussieerd over
de wenschelijkheid om de thans bestaan
de crisismaatregelen door de belangheb
benden zelf te doen overnemen.
De besprekingen werden gevoerd aan
de hand van de door elk der drie centrale
landbouworganisaties opgestelde nota.
Besloten werd de besprekingen in de
eerstvolgende vergadering voort te zetten.
Wat de militaire aangelegenheden be
treft, werd medegedeeld, dat gezamenlijk
met de centrale landarbeidersorganisaties
ten Departemente van Defensie een be
spreking zal worden aangevraagd, tenein
de de bijzondere positie van de landbou
wers en hun arbeiders in verband met de
genomen militaire maatregelen, in het
licht te stellen.
Besloten werd aan den Minister van
Waterstaat te berichten, dat het program
ma van de radio-telefonische uitzendingen
door of vanwege het Kon. Ned. Meteoro
logisch Instituut gedurende den zomertijd
geen aanleiding geeft tot het maken van
opmerkingen.
Bij het college van regeeringscommissa-
rissen zal er op worden aangedrongen om
de toewijzing van de suikerbietgarantie
aan de verbouwers zóó tijdig toe te zen
den, dat' daarmede bij het opstellen van
het bouwplan rekening kan worden ge
houden.
Ten aanzien van de notaristarieven werd
medegedeeld, dat de Minister van Justitie
afwijzend heeft beschikt op het verzoek
van de drie centrale landbouworganisaties
om in de commissie voor de notarieele ta
rieven een vertegenwoordiger te mogen
aanwijzen, doch dat de commissie gaarne
kennis zal nemen van eventueele opmer
kingen van de zijde van de centrale land
bouworganisaties.
Besloten werd den Minister van Econo
mische Zaken er op te wijzen, dat het ge-
wenscht is, bij het nemen van ordenings
maatregelen voor den middenstand, er re
kening mede te houden, dat aan den
dorpsmiddenstand (b.v. dorpsboekhandela
ren enz.) andere eischcn worden gesteld
dan aan gespecialiseerde zaken in groote-
re plaatsen.
Aan den Minister van Financiën zal ver
zocht worden het daarheen te leiden, dat,
bij de vaststelling van normen, te gebrui
ken door de inspecteurs der belastingen bij
de vaststelling van den aanslag voor land-
bouwes, vertegenwoordigers der land
bouworganisaties worden ingeschakeld.
Tot slot werd besloten aan H. M. de Ko
ningin een schrijven te zenden, waarin op
de wederinstelling van een afzonderlijk
departement van landbouw wordt aange
drongen.
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De toestand in Dantzig blijft gespannen,
Poolsche stappen? (2de blad).
Nieuwe Engclsch-Russische besprekingen
te Moskou. (2de blad).
Maatregelen in het Protectoraat. (2de
blad).
Roosevelt bezorgd over den toestand in
Europa. (2de blad).
Binnenland
Dr. Colijn is nog bezig met Kabinetsfor
matie. (1ste blad).
Steun aan boom- en bloemkweekers. (Ie
blad).
Doodelijk auto-ongeluk in de Haarlem
mermeer. (3e en le blad).
HET NIEUWE GEBOUW VAN DE
PAUSELIJKE 1NTERNUNTIATUUR.
Mgr. Giobbe ontvangt leden van het
corps diplomatique.
Ter gelegenheid van het betrekken van
het nieuwe gebouw der Pauselijke In ter
nuntiatuur heeft de Pauselijke Internun-
tnus, Z.Exc. Mgr P. Giobbe, Zaterdagavond
de leden van het corps diplomatique en den
Minister van Buitenlandsche Zaken, Z. Exc.
mr. J. A. N. Patijn, met hun dames in zijn
woning aan de Carnegielaan 5, te 's-Gra
venhage, ontvangen.
PRINSELIJKE GIFT VOOR DE
ZONNESTRAAL-COLLECTE.
Prinses Juliana en Prins Bernhard heb
ben een gift geschonken voor do Zonne
straalcollecte welke Zaterdag a.s. te Den
Haag wordt gehouden.
Burgemeesters-
Bij K.B. is benoemd tot burgemeester der
gemeente Dinxperlo: J. II. W. Haverkamp;
is benoemd tot burgemeester der ge
meente Hemmen: J. G. van Eek.
De nieuwe burgemeester van Dinxperlo,
de heer J. H. W. Haverkamp, werd 18 Octo
ber 1900 te Bergh geboren. Hij is thans
commies le klasse ter gemeente-secretarie
van Doetinchem.
De nieuwe burgemeester van Hemmen,
de heer J. G. van Eek, werd 21 April 1904
aldaar geboren. Hij is thans gemeente
secretaris van Hemmen.
NOG GEEN POOLSCHE NOTA AAN
BERLIJN OF DANTZIG
WARSCHAU, 4 Juli (A.N.P.) De
Poolsche regeering heeft tot dusver nog
geen nota aan Berlijn gezonden, noch aan
Dantzig, doch het is zeker dat iedere po
ging het statuut van Dantzig te schenden,
door Polen beschouwd zal worden als een
vijandige daad en dat in overeenstemming
hiermede zal worden gereageerd.
Volgens de Kurjer Polski zal Chodacki
inlichtingen inwinnen omtrent de beteeke-
nis van de versterkingswerken in de Vrije
Stad en er op wijzen, dal zij met alle sta
tuten in strijd zijn.
DE KONING VAN ENGELAND ZAL
AMBASSADEUR TE WARSCHAU
ONTVANGEN
LONDEN, 4 JuliA.N.P.) De Koning
zal vanmiddag om half zes den ambassa
deur in Polen, Kennard ontvangen.
HET AUTO-ONGELUK IN DE
HAARLEMMERMEER.
Nader blijkt, dat de auto, welke gister
middag in de Haarlemmermeer is veron
gelukt, bestuurd werd door den beken
den scheepsbouwer den heer H. W. de
Voogt uit Haarlem. Zooals gemeld is de
echtgenoote van den automobilist kort na
aankomst in het ziekenhuis overleden.
