Accoorden tusschen Parijs
en Ankara.
Om de macht In China.
Gisteren onderteekend in de hoofdsteden
De situatie te Tientsin en Swatau.
BUITENLAND
KERKNIEUWS
ZATERDAG 24 JUNI 1939
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Het Sandjak weer Turksch.
WEDERKEERIGE BIJSTAND
Gisteravond te half zeven is op het
Fransche ministerie van Buitenlandsche
Zaken een verklaring van wederkeerigen
bijstand tusschen Frankrijk en Turkije
onderteekend.
VERDRAGSSCHENNIS, ZEGGEN
ROME EN BERLIJN
De afstand van het Sandsjak Alexan-
drette aan Turkije wordt door de Italiaan-
sche en Duitsche bladen voorgesteld als een
openlijke schending door Frankrijk van
het mandaat over Syrië, dat het door de
andere mogendheden met inbegrip van
Italië was toevertrouwd.
Zoo schrijft de „Voelkischer Beobachter"
„Wanneer men de huidige ontwikkeling
ziet in verband met de geheele Orientpoli-
tiek van de democratieën, komt men tot de
volgende conclusie.
1. Met den afstand van dit Arabische ge
bied (bedoeld is het Sandjak) hebben de
Westelijke mogendheden voor het eerst in
de geschiedenis van na den oorlog een
door hen geroofd gebied aan zijn voor-
oorlogsche eigenaars terug gegeven. De
teruggave van de Duitsche koloniën wordt
door hen echter onder alle mogelijke uit
vluchten afgewezen.
2. Onder flagrante schending der man
daatsbepalingen, welke zoowel door
Frankrijk als door Engeland vrijwillig zijn
erkend, heeft de Fransche regeering be
schikt over een gebied, waarvoor zij niet
de minste recht van eigendom kan laten
gelden, doch dat haar uitsluitend als z.g.
A.-mandaat was toevertrouwd.
3. De door Engeland in het verdrag met
Italië plechtig gegarandeerde status quo
in het Oostelijke bekken van de Middel-
landsche Zee is hiermede practisch onder
mijnd geworden. De democratieën hebben
zich door deze handelwijze opnieuw aan
een verdragsbreuk schuldig gemaakt, wel
ke van invloed moet zijn op hun verhou
ding tot Italië, als de beheerschende mo
gendheid van de Middellandsche Zee
In de overeenkomst wordt bepaald, dat
de Fransche regeering en de Turksche re
geering nauw contact zullen onderhouden.
Verder wordt overeengekomen dat beide
mogendheden een verdrag van langen duur
zullen sluiten, waarin wederkeerige bepa
lingen zullen worden opgenomen in het be
lang van beider veiligheid en in afwach
ting van dit verdrag zullen beide mogend
heden in geval van een aanval in het Mid
dellandsche Zee-gebied samenwerken en
elkaar wederkeerig hulp verleenen.
Op het oogenblik worden verschillende
vraagstukken, welke nader onderzocht
moeten worden voor het definitieve ver
drag gesloten zal worden bepaald, dat
beide landen in het algemeen belang van
den vrede ook verdragen kunnen duiten
met andere landen.
Na de onderteekening van de
.Fransch-Turksche verklaring te Parijs
heeft minister Bonnet een radiorede
gehouden, waarin hij o.a. zeide, dat
de Fransch-Turksche verklaring in
gelijke termen is gesteld als de Britsch-
Turksche verklaring v&n 12 Mei j.l.
Beide landen verplichten zich elkaar
wederkeerig hulp en bijstand te- verleenen
in geval van een aanval, welke zal leiden
tot een oorlog in de Middellandsche Zee.
Deze verplichting zal nader worden be
paald in een verdrag, dat ten doel heeft
de veiligheid op den Balken te 'verzekeren.
De minister wees er verder op, dat het
verdrag tegen niemand is gericht.
Terwijl Vrijdagavond te Parijs het
verdrag van wederzijdschen bijstand
tusschen Frankrijk en Turkije werd
onderteekend, had Vrijdagmiddag op
het Turksche ministerie van Buiten
landsche Zaken een soortgelijke plech
tigheid plaats. Hier werden door den
Turkschen minister van Buitenland
sche Zaken, Saradjogloe en den Fran-
schen ambassadeur Massigli de Fransch
Turksche accoorden betreffende den
Sandsjak Alexandrette onderteekend.
De Sandsjak wordt toegevoegd aan
Turkije en de grens wordt geregeld over
eenkomstig de verdragen van 1926 en 1930
met kleine wijzigingen. Het verdrag zal
onmiddellijk in werking treden
De tekst van de overeenkomst is nog
niet gepubliceerd, doch wel kan men zeg
gen, dat Turkije zich verplicht niets te
ondernemen, dat de territoriale integri
teit of de binnenlandsche rust van Syrië
kan schaden. Hierdoor wordt Syrië dus
bevrijd van een voortdurende bedreiging.
Amerika neemt krachtiger
houding aan.
ANTI-BRITSCHE MASSABETOOGING.
In verband met de anti-Britsche agitatie
in Peiping, Tientsin en Tsingtau, is gisteren
in Tsinan, de hoofdstad van de provincie
Sjantoeng, de veertiende verjaardag her
dacht van het incident van Kanton, waar
bij tal van Chineesche studenten vielen on
der machinegeweervuur en gedood werden
door de Britsche troepen in 1925. Er werd
een anti-Britsche massabetooging en een
parade gehouden. Ongeveer 30.000 Chinee-
zen kwamen bijeen in het Tsinanpark en
namen resoluties aan tegen het Britsche
imperialisme, waarin bij Engeland wordt
aangedrongen op het laten varen van de
politiek, ten gunste van Tsjang Kai Sjek.
Wanneer hieraan geen gevolg gegeven
wordt, aldus de resoluties, zal het Chinee
sche volk nooit de anti-Britsche campag
ne laten varen. Na de massabetooging trok
ken de betoogers in optocht door de stra
ten van Tsinan met vlaggen, die opschrif
ten droegen als: „Weg met Engeland".
Verscherping der controle te Tientsin.
Vreemdelingen, die gisterochtend de ne-
dezetting te Tientsin zijn binnengekomen,
hebben medegedeeld, dat de controle ver
scherpt is. De documenten werden aan een
nauwkeurig onderzoek onderworpen. Voor
het eerst moesten nu ook Duitschers met
Chineezen in de rij staan.
De Japansche wacht aan den toegang tot
de vroegere Duitsche concessie heeft giste
ren den Nieuw Zeelander Cecil Davis drie
slagen in het gelaat gegeven, omdat hij
weigerde zich onmiddellijk uit te kleeden,
toen hem dit werd gelast. Eerst nadat drie
andere schildwachten te hulp waren geroe
pen, ontkleedde Davis zich, waarna hij een
kwartier geheel ontkleed moest blijven
staan, terwijl een aantal Chineezen en een
twaalftal buitenlandsche vrouwen passeer
den.
Gisteren was Davis tegenwoordig toen
twee Engelschen werden gedwongen zich
in het bijzijn van Chineesche vrouwen en
kinderen te ontkleeden, hoewel hij toen
niet lastig werd gevallen.
Davis werd op onwaardige wijze behan
deld, niettegenstaande hij verklaarde, dat
hij honorair agent van de regeering van
Nieuw Zeeland was.
Japansche cïschen.
Het Britsche consulaat-generaal te Tient
sin heeft een brief ontvangen van de onder
Japansche controle staande voorloopige re
geering, waarin deze de onmiddellijke uit
levering van de terroristen en communis
ten in de Britsche concessie eischt, mede
werking voor de Japansche valutaplitiek,
vergunning tot het inspecteeren van alle
Chineesche banken, wisselkantoren en ma
gazijnen in de concessie en onderdrukking
van alle daden, bewegingen, meeningen en
publicaties, welke tegen de onder Japan
sche controle staande regecring gericht
zijn.
In het schrijven wordt voorts verklaard,
dat, als de autoriteiten der concessie door
het Tsjang Kai Sjek-regime veroorzaakte
orde-verstoringen dulden, de voorloopige
regeering zich genoodzaakt zal zien, de fun-
damenteele bron van het probleem te be-
studeeren en de noodige stappen te ne
men.
DE TOESTAND TE SWATAU.
Britsche schepen mogen haven binnen
varen.
Officieel wordt medegedeeld, dat de Ja
pansche marine-autoriteiten met ingang
van vanmiddag 12 uur aan Britsche sche
pen het recht toekennen de haven van
Swatau binnen te varen.
Vooraanstaande burgers der stad hebben
een commissie voor behoud van den vrede
gevormd, teneinde het normale leven te
herstellen. Reeds zijn 50.000 uitgeweken
Chineezen naar de stad teruggekeerd en
hebben verscheidene zaken hun winkels
weer geopend.
Gisteren hebben 400 vooraanstaande bur
gers vergaderd en het volgende besloten:
1. De burgers hervatten him zaken bin
nen drie dagen.
2. De Kamer van Koophandel heropent
zoo spoedig mogelijk.
3. De Japansche oorlogsbons worden
yoean per Japansche yen.
De Britsche marine-autoriteien hebben
medegedeeld, dat oorspronkelijk zeventig
Engelschen het voornemen hadden gemaakt
Swatau te verlaten, doch de toestand is
aanzienlijk verbeterd en derhalve hebben
zij besloten in Swatau te blijven.
DE HOUDING VAN AMERIKA.
De Amerikaansche houding jegens Ja
pan is gedurende de laatste dagen krachti
ger geworden.
Volgens inlichtingen uit Amerikaansche
diplomatieke kringen heeft de Amerikaan
sche regeèring Tokio er van in kennis ge
steld, dat zij admiraal Yarnell instructies
heeft gegeven, om niet te dulden, dat eeni-
gerlei schending van Amerikaansche rech
ten geschiedt in China van den kant van
dc Japansche vlootautoriteiten, op gevaar
zelfs van het te voorschijn roepen van een
verscherping van den toestand.
Italië werkt met Japan samen.
Tusschen generaal Soegiyama, den op
perbevelhebber der Japansche expeditie
troepen in Noord-China en schout bij nacht
Catalano Gonzaga, opperbevelhebber der
Italiaansche vloot in het Verre Oosten, zijn
gisteren hoffelijkheden uitgewisseld.
Gonzaga bracht een bezoek aan Soegi
yama in diens officieele verblijf en zeide
de volledige samenwerking van Italië toe
met de Japansche militaire autoriteiten in
Noord-China. Soegiyama zeide Gonzaga
dank voor de samenwerking.
DUITSCHLAND
PROCES TEGEN VOORMALIG
OOSTENRIJKSCH AMBTENAAR.
Te Graz is gisteren een proces begonnen
tegen den vroegeren president der Oosten-
rij ksche bondsspoorwegen, dr. Strafella.
Hij wordt er van beschuldigd, gelden van
de trammaatschappij te Graz, waarvan hij
president was, misbruikt te hebben voor
politieke doeleinden.
DE BRITSCHE CONSUL-GENERAAL
TE WEENEN
Gayner, de Britsche consul-generaal te
Weenen, wiens terugroeping door de Duit
sche regeering verlangd is, bevindt zich
nog steeds te Weenen. Hij heeft geen en
kele officieele bevestiging van de tegen
hem getroffen maatregel ontvangen. Niet
temin gelooft hij Duitschland Zaterdag of
Zondag te verlaten. De maatregel heeft
hem ten zeerste verrast. HU is van 1932
tot 1938 te München geweest, waar zyn
betrekkingen met de Duitsche autoriteiten
van den besten aard waren. Hem is niets
bekend van een proces, waarin zyn naam
genoemd zou zijn. Onlangs is een secretaris
van het consulaat betrokken geweest by
een huurproces, waarbij Gayner als ge
tuige gedagvaard werd. Van een politieke
aangelegenheid is echter in het geheel
geen sprake geweest.
VORMING VAN EEN VRIJCORPS IN
DANTZIG?
Volgens de Poolsche pers zou Foerster,
die op het oogenblik in Berlijn verblyf
houdt, van de nationaal socialistische auto
riteiten instructies hebben gekregen be
treffende oprichting in de Vrije Stad van
een corps vrijwilligers.
De Dantzigsche senaat heeft verder een
verordening aangenomen, krachtens welke
onroerende goederen en ondernemingen,
die sedert Januari 1938 van Joden gekocht
zijn, bij den senaat moeten worden aan
gegeven. Een speciale commissie zal de
waarde dezer goederen taxeeren en het
verschil tusschen den betaalden prys en
de getaxeerde waarde zal in de senaats-
kas moeten worden gestort „voor uitgaven
ten behoeve van het openbaar welzyn".
De Poolsche bladen protesteeren tegen
deze nieuwe „poging tot onteigening van
de Jolen in Dantzig".
De „Jurjer Polski" spreekt de vrees uit,
dat de commissie den prijs op willekeurige
wyze zal vaststellen en daarmee alleen de
Polen zal belasten.
HITLER ZAL TE MÜNCHEN NIET
SPREKEN
In gezaghebbende Duitsche kringen ver
klaart men, dat in strijd met hetgeen ver
wacht werd, Hitier niet het woord zal
voeren, Zondag a.s. by de ontvangst te
München van de Italiaansche oudstryders.
Hitier zal zijn vacantie op den Obersalz-
berg onderbreken om de oud-strijders te
begroeten, die daarna zyn gasten zullen
zyn.
FRANKRIJK
DE BEMANNING MAN DE „PHENIX"
HERDACHT.
Gisterochtend is in de Notre Dame een
dienst gehouden ter herdenking van de be
manning van den verdwenen onderzeeër
„Phenix". De absoute werd verricht door
kardinaal Verdier, aartsbisschop van Pa-
rys.
ROEMENIË
EEN NIEUW DEFENSIEF BALKAN^"
PACT?
Volgens volstrekt betrouwbare bron wordt
door den Roemeenschen minister van bui
tenlandsche zaken, Gafenco, als voorzit
ter van den Balkanbond een nieuw defen
sief Balkanpact voorbereid.
RUSLAND
DE BESPREKINGEN TE MOSKOü"~
Men heeft* op het oogenblik den indruk,
dat de inlichtingen uit Berlyn over het
zenden van zeveen Duitsche deskundigen
naar Moskou met de opdracht de Sovjet-
Unie een crediet van 750 millioen mark
aan te bieden, niet juist zijn. In Duitsche
kringen te Moskou wordt dit ontkend en
in ieder geval schijnen de Duitschers hun
verwachting niet zoo hoog gespannen te
hebben. Molotof zelf heeft onlangs mede
gedeeld, dat de Duitschers een crediet van
tweehonderd millioen mark hebben aange
boden. In Duitsche kringen is men alge
meen van oordeel, dat het moeilijk zal zijn
dit bedrag te bereiken, aangezien men de
Russen niet in staat acht groote hoeveel
heden grondstoffen te leveren.
Te Moskou is men verder van oordeel,
dat het thans niet het juiste oogenblik is
om handelsbesprekingen aan tc knoopen
met Duitschland, zoolang de besprekingen
tusschen de Sovjet Unie, Frankrijk en En
geland nog voortduren. De toestand zou
zich kunnen wyzigen na het beëindigen
van de onderhandelingen met Frankrijk
en Engeland en sommigen zyn van mee-
ninge dat de Sovjet Unie er geen bezwaar
in zal zien een politieke overeenkomst te
sluiten met Engeland en Frankrijk en een
economische overeenkomst met Duitsch
land.
Buitenlandsche Berichten
AARDBEVING AAN DE GOUDKUST
66 Dooden.
Gisternacht en gisterochtend vroeg is
de Goudkust (Afrika) geteisterd door
aardbevingen, waarbij 66 personen om het
leven zyn gekomen en velen werden ge
wond. Onder dc slachtoffers bevinden zich
geen blanken.
KRACHTIGE AARDSCHOKKEN IN
RUSLAND
Uit Stalinabad wordt gemeld, dat daar
gisteravond krachtige aardschokken zyn
waargenomen, die gepaard gingen met on-
deraardsch gerommel. Verscheidene ge
bouwen vertoonden scheuren.
ERNSTIG MIJNONGELUK TE
RANDFONTEIN
Vier-en-twintig mijnwerkers gedood
In de goudmynen van Randfontein is
een liftkooi 150 meter diep neergestort,
waarna er 1200 meter stalen kabel op te
recht kwam. Tengevolge hiervan werden
24 mynwerkers op slag gedood. Twintig
anderen werden gewond, waarvan 9 zwaar.
SPRINKHANENPLAAG IN ROEMtNIc
In Orhei, Falciu en Rotosani, drie dis-
stricten in het Noordoosten van «Roeme
nië, zyn zwermen sprinkhanen neergestre
ken. Men heeft zoo spoedig mogelijk vlam-
menspuiters en andere bestrijdingsmidde
len naar het bedreigde gebied gezonden.
Een groot deel van den oogst is byna ge
reed voor het inhalen.
WANHOOPSDAAD VAN GEZAKTEN
LEERLING
Uit Sofia wordt gemeld: Een leerling
eener school te Tsjirpan, die voor zyn exa
men gezakt was, heeft met een revolver
drie zyner leeraren doodgeschoten en ver
volgens zelfmoord gepleegd.
336.
Dezer dagen kreeg het Missiehuis weer
eens bezoek van een werker van het verre
Missiefront. Zyn naam was Father Jansen,
't Zegt wel niet veel, maar hij heette nu
eenmaal niet beter!
Father Jansen was pas kort geleden te
ruggekeerd van de Maurie-stammen van
Nieuw-Zeeland; ge weet wel, daar ergens
in de buurt van de Zuidpool.
35 jaar had hy daar reeds onder zijn
geliefd volkje doorgebracht. Toen hij, vijf
tien jaar geleden, voor de eerste keer te
rug was in het vaderland, had hy het ge
luk zyn 70 jarige moeder in welstand aan
te treffen en nu by zyn tweede terug
komst, zat het 85 jarige oudje nog bij de
tafel, en begroette haar 60 jarige zoon met
een. „Zoo jong, ben je daar al weer?"
Taai geslacht, die Jansens! Zouden er
daarom zoo veel van dat soort wezen?
Sinds zijn komst in huis ik durf zeggen,
sinds zyn komst in Europa) is Father Jan
sen niet van het thema van de Mauries af
geweest. Zyn taal is een allerzonderlingst
mengsel van Hollandsch, Engelsch en
Maurie-poëzieDe mimiek, waarmee
het is geïllustreerd, maakt het echter goed
verstaanbaar.
Einde van het jaar gaat Father Jansen
weer vertrekken naar de andere kant van
de wereld en om zeker te zijn van een
plaatsje op de boot, heeft hij zijn retour-
kaartje maar vast besteld bij zyn aan
komst. Want hy moet er bepaald nog een
15 jaartjes bij gaan pikken. Moeder Jansen,
viert dan juist haar eeuwfeest bij zijn der
de terugkomst.
Dat is alles wat ik van Father Jansen
zeggen wil. Die 35 jaar zeggen genoeg
om van Father Jansen zelf maar te
zwygen!
Father G. v. LEEUWEN,
Directeur
