Een nieuwe duikbootramp
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Fransche onderzeeër „Phenix'
bij Saigon gezonken.
Met 71 man aan boord.
ZATERDAG 17 JUNI 1939
30ste Jaargang No. 9364
3)e £eid&^0oi4/fc(Mtt
Bureau Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven xle paf. I
Giro 103003. Postbus 11.
V De waarde van publieke
controle
Een commissie uit den Amsterdamschen
gemeenteraad heeft een rapport uitge
bracht over een en ander wat er zoo al
rond „Gemeentewerken" in Amsterdam
heeft plaats gegrepen.
Dit rapport is niet prettig voor een soc.
democr. wethouder en voor twee soc. de
in oer. raadsleden.
Maar de commissie, bestaande uit leden
van verschillende politieke partijen ook
een lid van de S.D.A.P. had er zitting in
is unaniem gekomen tot de, gisteren ver
melde» in het rapport opgenomen conclu
sies.
Dit rapport zal worden uitgespeeld tegen
het democratisch regiem.
En.... het pleit juist vóór het democra
tisch regiem! Inderdaad!
Neen, den inhoud bedoelen we, natuur
lijk, niet. Er worden werkelijk dingen ge
noemd, die onder democratisch regiem zijn
geschied, en die zeer afkeurenswaardig
zijn.
Maar wij bedoelen het feit, dat zulk een
rapport is verschenen. Onder elk regiem
zullen verkeerde dingen gebeuren. Omdat
onder elk regiem menschen werken. En
omdat onder menschen kwaad gedaan
wordt. Maar onder een dictoriaal of tota
litair regiem of hoe ge 't noemen wilt
men begrijpt, wat wij bedoelen kunnen
zulke verkeerde dingen verborgen blijven
en blijven ook feitelijk vaak, ongetwijfeld,
dergelijke en véél erger dingen voor het
publiek bedekt èngewoon döorloopen.
Er is in dat hierbedoelde regeerings-systeem
geen publieke controle.
En publieke controle is een wezenlijk
element in het democratische regiem, ter
wijl juist in het dictatoriale of totalitair
systeem alle publieke controle per se is
uitgesloten.
Publieke controle is een goed, waarvan
de waarde moeilijk kan worden overschat.
En het Amsterdamsche rapport biedt een
gelegenheid, weer 'ns met een enkel woord
op de waarde te wijzen.
De tijd van St. Willibrord
Bij de opening der Willibrordustentoon-
stelilng te Utrecht sprak dr. Colijn in het
reeds vermelde openingswoord nog deze
merkwaardige woorden:
Spr. zeide te willen wijzen op de onver
deeldheid der Christelijke kerk ten tijde
van Willibrord. Wanneer wij ons opmaken
tot een Willibrordherdenking, dan gaan
wij terug tot het einde van de zevende en
begin achtste eeuw, d.w.z. dan gaan wij
terug tot den tijd toen de Christelijke kerk
nog ongedeeld was, en toen hier te lande
het zaad gestrooid werd, waaruit onze
gansche volkscultuur ontkiemd is.
Ziedaar de reden, aldus de minister-pre
sident, waarom elke Nederlander, van
welk geloof ook, meedoet aan de viering
van het twaalfde eeuwgetij van Willi
brord.
DE TEELTVERGUNNINGEN IN DE
BOLLENCULTUUR.
Voorbarig bericht
In het „Alg. Hbld." van hedenmorgen
kwam een bericht voor, dat de Nederland-
sche sierteeltcentrale maatregelen over
weegt om nog dit seizoen een einde te ma
ken aan den vrijen handel in bollenteelt-
vergunningen. In 't bijzonder heeft hiertoe
geleid de misstand dat gelegenheidshan
delaren van den geldnood van kweekers
gebruik gingen maken om hun vergunning
op te koopen.
Naar wij van bevoegde zijde vernemen,
is dit bericht voorbarig; de betrokken com
missie heeft nog in 't geheel geen besluit
genomen.
De meening, die reeds hier en daar
wordt verkondigd, dat dit bericht van den
L.T.B. afkomstig zou zyn, is geheel on
juist
RIJKSMIDDELEN.
Over de eerste 5 maanden 1939 is de
opbrengst ruim 1 millioen boven
de raming.
De Rijksmiddelen hebben in de maand
Mei opgebracht S 36.538.534, hetgeen
271.882 beneden de raming is en
4.864.970 minder dan over Mei 1938.
Over de eerste vijf maanden van dit jaar
bedroeg de opbrengst 185.085.371, hetgeen
1.033.288 meer is dan de raming over die
periode en 7.139.156 meer dan over de
zelfde periode van 1938.
Volgens een telegram uit Saigon is de
Fransche duikboot „Phenix", aan boord
waarvan zich 71 man bevinden, nog steeds
niet boven water gekomen, nadat het schip
dertig uren geleden onder is gedoken.
Het Fransche ministerie van Marine deel
de voorts mede:
Omtrent het lot van de duikboot der eer
ste klasse Phenix", die op het oogenblik
in Indo-China gedetacheerd is, heerscht
ernstige ongerustheid.
Na een langdurigen duik, tijdens in den
ochtend van 15 Juni ter hoogte van de baai
van Cam Ranh gehouden oefeningen, is de
duikboot niet weder verschenen. De vloot-
strijdkrachten in het Verre Oosten, als
mede in Indo-China gedetacheerde marine-
vaartuigen hebben onmiddellijk een on
derzoek ingesteld, dat nog voortduurt, en
waaraan watervliegtuigen van de kolonie
deelnemen. Direct nadat het gewaarschuwd
was, heeft het ministerie van Marine den
toestand ter kennis gebracht van de fami
lieleden der bemanning.
De bemanning van de „Phenix" bestaat
uit 71 officieren en minderen.
Hoe de vermissing ontdekt werd.
Nader wordt nog gemeld:
De duikboot „Phenix" moest zich van
een punt aan de Indo-Chineesche kust, ge
legen op ongeveer 300 K.M. ten Noorden
van Saigon in de baai van Cam Ranh, naar
een ander punt aan de kust begeven. Het
vaartuig moest laat in den ochtend aan
het eindpunt van den tocht aankomen.
Toen de commandant van de Fransche
vlootstrijdkrachten in het Verre Oosten de
Phenix niet omstreeks het verwachte tijd
stip boven water zag komen, alarmeerde
hy terstond alle schepen en watervlieg
tuigen van de Indo-Chineesche vlootbasis.
Nadat eenigen tijd gezocht was, moest
men wel tot de conclusie komen, dat de
„Phenix" by het duiken door tot nu toe on
bekende oorzaak uit haar evenwicht is ge
raakt en op den zeebodem is gestooten. In
de omgeving waar het vaartuig verdwenen
is, is de zee ongeveer honderd meter diep.
Hoewel men vreest de bemanning niet
meer te kunnen redden, wordt het opspo
ringswerk voortgezet. Men kent de oorzaak
van het ongeluk niet; een commissie zal
daarnaar een onderzoek instellen.
De „Phenix", die in 1930 te water is ge
laten, staat onder bevel van kapitein Cou-
chacoutr. Zy meet 1379 ton en is 92 meter
lang. De bewapening bestaat uit een kanon
van 100 m.m., een kanon van 37 m.m., een
machinegeweer en elf torpedo-lanceerbui-
DE „PHENIX" VERLOREN GEACHT.
Uit Saigon wordt nog gemeld: Aan boord
van de „Phenix" bevonden zich 5 officie
ren en 66 onderofficieren en manschappen.
De duikbooten „Phenix" en „Espoir" do
ken tegelijkertijd, doch alleen de laatste
kwam weer boven.
Onder leiding van admiraal Decoux
werd onmiddellijk met het opsporen
een begin gemaakt, doch, nu men 24
uur lang tevergeefs gezocht heeft, moe
ten de boot en haar bemanning verlo
ren geacht worden, omdat het bijna
zeker is, dat de lucht in het vaartuig
zeer spoedig uitgeput zal zijn, terwijl
de diepte der zee op de plaats van het
ongeluk redding bijna onmogelijk
maakt.
Op alle Fransche oorlogschepen zijn de
vlaggen halfstok geheschen. Volgens de
laatste berichten geschiedde het ongeluk
zes mijl pit de kust.
VERSTOORDE GODSDIENST
OEFENINGEN IN
OPPER-SILEZIË.
Een vermanend woord van
den Bisschop van Kattowitz.
Naar aanleiding van de pijnlijke
incidenten en verstoringen van de
orde in verschillende kerken en
bedehuizen van Opper-Silezië
heeft de bisschop van Kattowitz,
Mgr. Dr. Adamski een herderlijk
schrijven uitgevaardigd, dat tijdens
de Poolsche Godsdienstoefeningen
in het Diocees Kattowitz van den
kansel is voorgelezen en waarin
de kerkvorst de ongeregeldheden
in de kerken gedurende de Duit-
sche godsdienstoefeningen ten stel
ligste veroordeelt.
Wij laten hieronder de belangrijkste pas
sages van genoemd Herderlijk Schrijven
volgen:
In zijn inleiding beschrijft de bisschop
Mgr. Dr. Adamski de vervolgingen, die de
Poolsche Katholieken in het Derde Rijk te
verduren hebben, zoowel op godsdienstig
als ten opzichte van hun nationale gevoe
lens, hetgeen begrijpelijkerwijze een ver
ontwaardiging en opwinding onder de
Poolsche katholieken van het kerkelijk
district Kattowitz tengevolge had. De Pool
sche Katholieken in Duitschland hebben
voor het grootste gedeelte hun Poolsche
godsdienstoefeningen moeten prijsgeven.
Door geweld en bedreiging heeft men hen
verhinderd deel te nemen aan deze Pool
sche godsdienstofeneingen. Men heeft Pool
sche kinderen beroofd van kerkboeken in
hun moedertaal. Oude Poolsche opschriften
op kruisbeelden, beelden en kerkelijke mo
numenten zijn reeds verwijderd. Organen
van de Geheime Staatspolitie en andere
beambten zouden een onbeschryflijken
druk uitgeoefend hebben op de geestelijk
heid om alle Poolsche godsdienstoefenin
gen af te schaffen en in de kerken alles,
wat van Poolsche afkomst is te kunnen ver
wijderen. Zoowel geloovigen als priesters,
zouden tegen hun overtuiging in, gedwon
gen zijn om verzoekschriften te ondertee
kenen waarin gevraagd wordt om de Pool
sche godsdienstoefeningen af te schaffen. In
gevallen van weigering werd gedreigd met
ontslag uit fabriek of werkplaats en ver
banning."
Wanneer ik dit alles openlijk verklaar,
dan is dat geen leugenachtige laster en ook
geen politieke agitatie, maar jammer ge
noeg een treurig feit, dat men met dood
zwijgen niet uit de wereld kan bannen."
De Poolsche bevolking van het bisdom
Kattowitz, die door duizenderlei banden
met de broeders aan gene zyde van de
grens gebonden is, vindt deze vervolging
buitengewoon pijnlijk, want voor hen zijn
zy tevens een vervolging en verdrukking
van hun overtuiging en van den Pool-
schen volksaard. Het is daarbij aan geen
twijfel onderhevig, dat de Katholieken van
Duitschen stam in het bisdom Kattowitz
zich nog in een dusdanige mate van bezit
van eigen Duitsche godsdienstoefeningen
mogen verheugen, waarvan de Poolsche
Katholieken aan gene zyde van de grens
zelfs niet kunnen droomen. Het aantal
Duitsche Katholieken loopt ieder jaar meer
en meer terug, maar het aantal Duitsche
godsdienstoefeningen is niet in dezelfde
verhouding verminderd. Het is daarom be
grijpelijk, dat onder dergelijke omstandig
heden in het hart der Polen, tengevolge
van het leed over de toestand onder hun
bloeders, niet alleen de wensch wakker
wordt, om de vermindering van het aan
tal Duitsche godsdienstoefeningen te be
spoedigen, maar ook dat de wil ontstaat
om wraak te nemen en de Duitsche Katho
lieken in Polen te straffen voor de vervol
gingen, die de Poolsche Katholieken aan
gene zijde van de grenzen te verduren heb
ben. Met opzet vermeld ik dit alles, want
ik vind het niet juist, om dingen te verzwy-
gen, die voor iedereen pijnlijk zyn."
In het vervolg van zijn schrijven be
spreekt de kerkvorst van Kattowitz de ju
ridische positie en de regeling van de Duit
sche godsdienstoefeningen. In het Concor
daat van 1925 is ook een regeling getroffen
voor niet-Poolsche godsdienstoefeningen. In
het Concordaat wordt de mogelijkheid open
gelaten om het aantal godsdienstoefenin
gen in vreemde talen te beperken, over
eenkomstig de wijzigingen die zich op ge
bied van het nationaliteitenvraagstuk voor
doen.
Teneinde de verandering van taal by de
godsdienstoefeningen niet afhankelijk te
maken van de beslissingen der plaatselijke
werkelijke autoriteiten, zijn Kerk en Staat
overeengekomen dat wijzigingen in gods
dienstoefeningen en de tekst der predika
tie alleen ingevoerd kan worden met goed
keuring van de Poolsche Bisschopsconferen
tie van den Latynschen Ritus. Noch de pas
toor ter plaatse, noch de Bisschop hebben
het recht om op eigen initiatief en gezag de
taal waarin de godsdienstoefeningen ge
houden worden te veranderen, en zy mo
gen eenigerlei wijziging slechts aanbren
gen met toestemming van de bisschopscon
ferentie. Immers de bisschopsconferentie
van den Latynschen Ritus is zoowel voor de
Kerk als voor de Staat in deze aangelegen
heid de eenig beslissende instantie.
Ten slotte veroordeelen Mgr. Dr. Adams
ki de excessen, die zich op verschillende
plaatsen hebben afgespeeld: „Ik weet en
geloof, dat veruit de grootste aantal demon
stranten goede en ordelievende Katholie
ken zijn, die echter op den verkeerden weg
zijn gebracht. Ik weet echter ook, dat aan
het veroorzaken van deze incidenten ook
mannen schuldig zyn, die ofwel in het ge
heel niet meer naar de kerk gaan, ofwel
reeds sedert langen tyd niet meer in de
kerk komen, of die zelfs in het geheel niet
meer tot de kerk behooren. In een reeks
van gevallen heeft het onderzoek en de
verklaringen der ooggetuigen aangetoond,
dat de incidenten in de kerken door bepaal
de organisaties en door menschen waren
voorbereid, die blijkbaar slechts een heel
zwak begrip hebben van de waardigheid
van een GodshuisZoo gaat het in ieder
geval niet! Wanneer het afschaffen van
godsdienstoefeningen in de vreemde taal
werkelijk een onontkoombare noodzakelijk
heid was voor de Poolsche staat, zou dan
de regeering en de Poolsche autoriteiten
ook het gebruik van de Duitsche taal niet
evenzeer dienen te verbieden in het onder
wijs, in het organisatiewezen en in het
openbare leven?1
Bidt voor uwe vervolgde broeders, be
mint uw vaderland en alles, wat God u
schonk als een natuurlijk recht. Maar volgt
niet het voorbeeld dergenen, die Gods
rechten met voeten treden.
Dll nummer bestaal uit vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
BINNENLAND
DE VLUCHTELINGEN OP DE
„ST. LOUIS".
Het schip naar Antwerpen opgestoomd.
Tegen half elf is de „St. Louis" waarop
zich de ongeveer 900 vluchtelingen bevin
den, naar Antwerpen opgestoomd.
Tyd ens het verblijf op de reede van Vlis-
singen heeft zich een aantal personen aan
boord van het schip begeven. Hieronder
bevonden zich in de eerste plaats vertegen
woordigers van de onderscheidene vluch-
tel ingencom i té's.
Uit Rotterdam waren vertegenwoordigers
van de vreemdelingenpolitie naar Vlissin-
gen gekomen en deze begaven zich even
eens aan boord om tezamen met de ver
tegenwoordigers der comité's onderweg
naar Antwerpen de ontscheping en het ver
dere transport der vluchtelingen te rege
len.
Toen de sleepboot met de leden van het
comité en de vertegenwoordigers van den
vreemdelingendienst de „St. Louis" nader
den, ging er onder de vluchtelingen, die
zich op de dekken hadden opgesteld, een
gejuich op. Zij waren bly, dat zij zich ein
delijk op een plek op de wereld bevonden,
waar zij niet werden teruggestuurd.
Voor zoover wy by het korte bezoek aan
boord konden nagaan, was de toestand van
de vluchtelingen goed te noemen. Zy zagen
er na de moeilijke reis vry goed uit. Onder
de ruim 900 passagiers bevonden zich veel
kinderen, die eveneens de zwerftocht over
de zeeën hebben meegemaakt.
De „St. Louis" wordt vanmiddag om drie
uur te Antwerpen verwacht, waarna on
middellijk met de ontscheping der vluch
telingen wordt begonnen.
De 194-vluchtelingen, die voorloopig in
Nederland zullen worden ondergebracht,
zullen met het Belgische vaartuig „Flan-
dria", een klein passagiersschip, zoo spoe
dig mogelijk naar Rotterdam worden over
gebracht.
R. K. BOND VAN
KRAAMVERZORGSTERS.
Een zeventigtal R. K. Kraamverzorgsters,
uit alle deelen des lands, waren in de St.
Rosalia-kerk te Rotterdam byeen, om de
tweede Lustrumviering van dezen bloeien-
den Bond in te zetten met een H. Mis, opge
dragen door den Algem. Bondsadviseur
Pater Max van der Schoot O.F.M. uit Den
Haag. 'n Kameskoortje voerde onder leiding
van Mevr. Dora Reys-van Weerelt op schit
terende wijze de gewijde gezangen uit. Na
de H. Mis hield de Bondsadviseur een be
zielende predikatie, waarin hij den R. K.
Kraamverzorgsters wees op de verheven
heid harer roeping en hen aanspoorde de
Zon te hebben in eigen leven, om de Zon
te kunnen brengen in zoovele gezinnen....
en wijdde daarna het mooie nieuwe vaan
del, dat fijn en teer ontworpen door Mej,
Agnes Canta van Rotterdam, op kunstzin
nige wijze werd vervaardigd door mevr.
Paardekamp Wiegman.
Om elf uur begon de jaarvergadering in
een der zalen van „Plaswyck". De Vice-
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Een nieuwe duikbootramp. De Fransche
duikboot „Phenix" bij Saigon gezonken
met 71 man aan boord. (1ste blad).
De blokkade van Tientsin. (2de blad).
Een rede van prof. Aalbcrse op de In
ternat. Arbeidsconferentie te Genève. (2de
blad).
Binnenland
De stand; der Rijksmiddelen. (1ste blad).
Tweede Kamer-debat over het aftreden
van minister de Wilde. (1ste blad).
Presidente Mej. Dr. M. A. van Dijk, Kin
derarts, leidde bij verhindering van Prof.
van Bouwdijk Bastiaanse de vergadering.
Aanwezig was ook Pater v. d. Berg uit Rot
terdam.
In 't kort gaf Dr. van Dijk een overzicht
van den Bond, die van jaar tot jaar in bloei
is gestegen, zoodat hij nu het grootste ge
deelte der R. K. Kraamverzorgsters in Ne
derland omvat. Ons streven is: alle R. K.
Kraamverzorgsters lid van onzen bond!
Wat de vooruitzichten betreft, hoopt de
Presidente op de allereerste plaats dat de
maatregelen, die van overheidswege al lan
gen tyd overwogen worden, om te komen
tot een wettelijke besoherming van den
naam en het werk der Kraamverzorgsters,
niet te lang op zich zouden laten wachten.
Geruchten gaan dat deze regeling inder
daad binnen niet te langen tyd tot stand
zal komen.
Uit het financieel verslag van de secr.-
penningmeesteresse Mej. H. Bender, bleek
dat de contributie althans voor het komen
de jaar kan worden gehandhaafd.
In de vacature Bonds-Voorzitter, ont
staan doordat Prof. van Bouwryk Bas
tiaanse wegens drukke bezigheden moest
bedanken, heeft de vergadering voorzien
door Dr. van Dijk bij acclamatie als Pre
sidente aan te wijzen. De nieuwgekozen
Presidente, die haar functie aanvaardde
met een groot vertrouwen op de leden,
stelde voor Prof. van Bouwdijk Bastiaanse,
die 10 jaar lang de volijverige en bezie
lende voorzitter is geweest, tot Eere-Voor-
zitter te benoemen. Algemcene bijval!
Mej. Sweerts uit Haarlem, aftredend lid
van het Hoofdbestuur, werd met groote
meerderheid herkozen.
Mej. Jungerhans bracht verslag uit over
het periodiekje, dat nu een jaar bestaat,
en met algemeene stemmen voortaan met
de naam „Ancilla domini" zal worden be
groet. Presidente bracht hulde aan Mej.
Jungerhans en H. Bender, die, gesteund
door den Bondsadviseur, de ijverige Re
dactie van „Ancilli Domini" vormen.
Nit de verschillende verslagen der Af-
deelingen Breda, Eindhoven, Haarlem, Lei
den en Rotterdam bleek overduidelijk hoe
allerwege met enthousiasme wordt gear
beid.
De „wilde opleidingen" kwamen nog eens
ter sprake. De Bond zal de rechten der
R. K. Kraamverzorgsters blijven bescher
men!
Mevr. Verhoeven bracht een nauwkeu
rig verslag uit over het Retraite-Fonds, dat
aller steun blijft vragen en over het Vaan
delfonds waardoor het mooie nieuwe vaan-
wel tot stand kwam.
Na het middagmaal, waar de feestvreugde
hoogtij vierde en voor het eerst bet mooie
nieuwe Bondslied van Mevr. Vismans werd
gezongen, werd in de voortgezette verga
dering het woord gevoerd door Mej. M. M.
Michielsen, Directrice van de Verceniging
voor Ziekte en Invaliditeitsverzekering ten
behoeve van personen in dienst van Katho
liek-Maatschappelijke Instellingen.
Met groote aandacht en levende belang
stelling werd deze uiteenzetting gevolgd.
Veel practische vragen werden naar aller
tevredenheid beantwoord.
Op schitterende wijze werd deze dag be
kroond door een fijne, boeiende causerie
van Mevr. Schelfbout van der Meulen, die
sprak over „De R. K. Kraamverzorgster en
haar roeping". Zoozeer wist de spreekster
te bezielen, dat men, ondanks het reeds ge
vorderd uur, om een tweede causerie vroeg,
en mevrouw Sdhelfhout gaf een fijne ver
handeling over „De Moeder".
Op verzoek van de Presidente heeft Pater
van der Schoot de spreekster op enthou
siaste wjjze dank gebracht namens alle
leden, op wie het gesprokene een diepen
indruk had gemaakt.
Nadat was besloten de Jaarvergadering
1940 te Utrecht te houden, bleef men in
„Plaswijck" nog ge ruimen tijd heel ge
zellig bijeen en, enthousiast over deze zoo
fijn geslaagde Lustrumviering, gingen allen
met nieuwen moed bezield huiswaarts.
